ស្ថានភាពប្រទេសកម្ពុជាមិនទាន់មានលក្ខណៈ«ប្រញាប់» ដែលត្រូវអនុម័តច្បាប់មួយដើម្បីគ្រប់គ្រងអង្គការសង្គមស៊ីវិលទេផ្ទុយទៅវិញច្បាប់ដ៏ចម្រូងចម្រាសនេះនឹងនាំឱ្យមានស្ថានភាពកាន់តែអាក្រក់រវាងភាគីពាក់ព័ន្ធទាំងពីរនេះ។ នេះបើតាមការបញ្ជាក់របស់អ្នកឯកទេស។
Your browser doesn’t support HTML5
ច្បាប់ស្តីពីសមាគមនិងអង្គការមិនមែនរដ្ឋាភិបាលនិងផលប៉ះពាល់លើសង្គមស៊ីវិល
លោក ឱក សេរីសុភ័ក្រ អ្នកឯកទេសខាងផ្នែកអភិបាលកិច្ចល្អបានបញ្ជាក់ក្នុងកម្មវិធី Hello VOA ប្រចាំខែកាលពីថ្ងៃច័ន្ទថា៖
«ខ្ញុំគិតថា ច្បាប់នេះបើចេញទៅអនុវត្តបានត្រឹមត្រូវក៏មិនខាតអ្វីដែរ ក៏ប៉ុន្តែបើអត់មានវិញរឹតតែល្អនៅក្នុងម៉ោងពេលឥឡូវនេះ។ វាមិនមានលក្ខណៈប្រញាប់អីដែលថា យើងត្រូវតែចេញភ្លាមៗនឹងទេ យើងត្រូវតែទុកពេលជជែកគ្នាឱ្យបានឆ្លុះបញ្ចាំងនូវអ្វីដែលយើងកំពុងតែសរសើរមានមោទនភាពនៅក្នុងវប្បធម៌ជជែកពិភាក្សាគ្នា»។
សេចក្តីព្រាងច្បាប់ស្តីពីសមាគមនិងអង្គការមិនមែនរដ្ឋាភិបាលត្រូវបានលោកនាយករដ្ឋមន្ត្រី ហ៊ុន សែន ប្រកាសកាលពីចុងឆ្នាំ២០១១ ទុកពេលឱ្យពិភាក្សាគ្នារវាងភាគីពាក់ព័ន្ធនានាប៉ុន្តែមិនមានការជួបជុំណាមួយទេ។ នៅដើមខែមេសានេះ លោកនាយករដ្ឋមន្ត្រីបានធ្វើឱ្យភ្ញាក់ផ្អើលជាថ្មីដោយប្រកាសជំរុញច្បាប់នេះយ៉ាងប្រញាប់ប្រញាល់ហើយគំរាមដាក់ខ្នោះជនណាដែលមិនគោរពតាមពេលដែលច្បាប់នេះត្រូវដាក់ឱ្យអនុវត្ត។
ច្បាប់នេះតម្រូវឱ្យអង្គការសង្គមស៊ីវិលក្នុងស្រុកត្រូវចុះឈ្មោះនៅក្រសួងមហាផ្ទៃនិងអង្គការអន្តរជាតិចុះឈ្មោះនៅក្រសួងការបរទេស ហើយក៏មានការតម្រូវឱ្យដាក់របាយការណ៍ហិរញ្ញវត្ថុនិងសកម្មភាពការងារជូនរដ្ឋាភិបាលផងដែរ។
លោក ឱក សេរីសុភ័ក្រ យល់ថា បើសិនជាបកស្រាយច្បាប់នេះមិនស្រួលទេអាចធ្វើឱ្យមានការយល់ច្រឡំកាន់តែច្រើនរវាងរដ្ឋាភិបាលនិងអង្គការសង្គមស៊ីវិល។ ដូចជាមានការចោទប្រកាន់ថា អង្គការសង្គមស៊ីវិលនិយាយអញ្ចេះ ចុះបញ្ជីថា ធ្វើរឿងនេះហើយទៅធ្វើរឿងនោះទៅវិញវាអត់ត្រូវនឹងពេលចុះបញ្ជី។ ហើយថវិកាទៀតសោតខ្ទង់ចំណាយយកទៅធ្វើនេះហេតុម្តេចក៏ចំណាយទៅធ្វើនោះទៅវិញវិក្កយបត្រម៉េចមិនស្របជាមួយគ្នាជាដើម។
លោកបានបន្ថែមថា៖ «ដូច្នេះហើយវាចាក់ស្រេះមែនទែននៅក្នុងរឿងហ្នឹង បើសិនជាធ្វើមិនស្រួលទេហើយជាពិសេសនៅក្នុងស្ថានភាពដែលទំនាក់ទំនងមិនល្អរវាងរាជរដ្ឋាភិបាលនិងសង្គមស៊ីវិលបែបនេះ»។
លោកមានការព្រួយបារម្ភថា រដ្ឋាភិបាលអាចយកច្បាប់នេះ ជាលេសដើម្បីដាក់គោលដៅលើអង្គការណាដែលរិះគន់រដ្ឋាភិបាលព្រោះសមត្ថភាពមន្ត្រីរដ្ឋាភិបាលកម្ពុជាក្នុងការពិនិត្យមើលរាល់សកម្មភាពអង្គការទាំងអស់និងការចំណាយរបស់ពួកគេនៅមានកម្រិតនៅឡើយ។
មានក្រសួងនិងស្ថាប័នរដ្ឋចំនួន៦ដែលមានភារកិច្ចអនុវត្តនិងបកស្រាយច្បាប់ស្តីពីការគ្រប់គ្រងអង្គការសង្គមស៊ីវិលនេះ។ ក្នុងនោះ មានក្រសួងមហាផ្ទៃ ក្រសួងការបរទេស ក្រសួងសេដ្ឋកិច្ចនិងហិរញ្ញវត្ថុ អាជ្ញាធរសវនកម្មជាតិ ក្រុមប្រឹក្សាអភិវឌ្ឍន៍កម្ពុជា និងទីស្តីការគណៈរដ្ឋមន្ត្រី។ នេះបើតាមសេចក្តីព្រាងច្បាប់ដែលលោកសុភ័ក្របានបង្ហាញ។
លោកនាយករដ្ឋមន្ត្រី ហ៊ុន សែន បានមានប្រសាសន៍កាលពីដើមខែមេសាដោយការពារចំណាត់ការរបស់លោកថា៖ «យើងមិនមែនធ្វើច្បាប់ដើម្បីរារាំងសកម្មភាពអង្គការទេ ប៉ុន្តែយើងចង់ឱ្យអ្នកឯងតម្លាភាពជាមួយនឹងប្រទេសនេះមួយដែរ ទាំងអង្គការក្រៅរដ្ឋាភិបាលក្នុងស្រុកនិងអង្គការក្រៅរដ្ឋាភិបាលមកពីបរទេស។ បរទេសបញ្ជូនលុយមកយកមកជួយអង្គការក្រៅរដ្ឋាភិបាលដែរ ជួយយកទៅធ្វើអ្វី? បញ្ចេញរបាយការណ៍មកឱ្យ រាជរដ្ឋាភិបាលមានសិទ្ធិចុះ Audit (ធ្វើសវនកម្ម) ពិនិត្យមើល។ បើចាយមិនត្រូវខ្ទង់ អាណឹងវាយ៉ាងម៉េច? ខាងរដ្ឋាភិបាលចេះតែឱ្យរដ្ឋាភិបាលពិនិត្យគ្រប់សព្វ សភាត្រូវពិនិត្យ ចុះខ្លួនឯង? ឱ្យតែគេដាក់ច្បាប់ចឹងខ្លួនឯងនៅក្រៅច្បាប់រហូតទៅឬ? សូមអស់លោកខាងអង្គការក្រៅរដ្ឋាភិបាលកុំជ្រួលជ្រើមពេក។ ល្មមៗបានហើយអស់លោកមិនទាន់មានសិទ្ធិអនុម័តនោះទេ»។
អង្គការឃ្លាំមើលសិទ្ធិមនុស្សក៏បានចេញសេចក្តីថ្លែងការណ៍មួយនៅថ្ងៃច័ន្ទនេះដោយលើកឡើងថារដ្ឋាភិបាលគួរតែលុបចោលច្បាប់នេះ ឬក៏បង្ហាញជាសាធារណៈដើម្បីឱ្យមានការពិភាក្សាដោយចំហជាមួយនឹងអង្គការសង្គមស៊ីវិល។
លោក ប្រែដ អាដាម នាយកអង្គការសិទ្ធិមនុស្សប្រចាំតំបន់អាស៊ីបានលើកឡើងថា៖«អង្គការសង្គមស៊ីវិលក្នុងប្រទេសកម្ពុជាបានដើរតួនាទីសំខាន់ក្នុងការផ្តល់សេវាកម្មសំខាន់ៗដល់សាធារណជននិងធ្វើឱ្យរដ្ឋាភិបាលទទួលខុសត្រូវ។ ប៉ុន្តែការគំរាមកំហែងដាក់ខ្នោះអ្នកដែលហ៊ានប្រឆាំងច្បាប់នេះគឺជាចេតនាក្នុងការបង្ក្រាបអ្នកដែលហ៊ានរិះគន់លើការរំលោភបំពានសិទ្ធិមនុស្ស អំពើពុករលួយ និងទង្វើខុសឆ្គងផ្សេងៗរបស់រដ្ឋាភិបាល»។
លោកប្រែដ អាដាម បានបន្ថែមទៀតថា៖
«ក្នុងខណៈពេលដែលលោក ហ៊ុន សែន អះអាងថា លោកបានប្រកាន់យក«វប្បធម៌សន្ទនា» តែលោកមិនមានចេតនាក្នុងការបង្ហាញសេចក្តីព្រាងច្បាប់ដើម្បីឱ្យមានការពិភាក្សាជាសាធារណៈទេ។ ផ្ទុយទៅវិញលោកប្រកាន់យកវិធីគំរាមកំហែង ដើម្បីដាក់បញ្ចូលច្បាប់មួយដែលមានគោលបំណងបំបិទមាត់ និងគំរាមកំហែងដល់សំឡេងរិះគន់»។
ច្បាប់នេះផ្តល់សិទ្ធិឱ្យរដ្ឋាភិបាលលុបឈ្មោះអង្គការបរទេសណាដែលធ្វើសកម្មភាពដែលរដ្ឋាភិបាលយល់ថា«ប៉ះពាល់ដល់សន្តិភាព ស្ថិរភាព និងសណ្ដាប់ធ្នាប់សាធារណៈ ឬបង្កនូវភាពអន្តរាយដល់សន្តិសុខជាតិ ឯកភាពជាតិ វប្បធម៌ ប្រពៃណី ទំនៀមទម្លាប់របស់សង្គមជាតិកម្ពុជា»៕