កម្ពុជាអំពាវនាវឱ្យគ្រប់ភាគីនៅក្នុងជម្លោះនៃការផ្ទុះអាវុធនៅក្នុងប្រទេសអ៊ីស្រាអែល «អនុវត្តការអត់ធ្មត់ឱ្យបានខ្ពស់បំផុត» និងងាកមករកការចរចា ដើម្បីធ្វើយ៉ាងណាឱ្យមានបទឈប់បាញ់ ហើយនាំមកវិញនូវ«សន្តិភាពយូរអង្វែង»។ នេះបើយោងតាមសេចក្តីថ្លែងការណ៍ក្រសួងការបរទេសកម្ពុជា ចុះថ្ងៃទី៨ ខែតុលា ឆ្នាំ២០២៣។
កាលពីថ្ងៃសៅរ៍ក្រុមជនសកម្មប្រយុទ្ធហាម៉ាស់ (Hamas) បានបើកការវាយប្រហារទ្រង់ទ្រាយធំ ដែលបានប្រើកាំជ្រួចប្លោងជាច្រើនបាញ់ទៅលើទីក្រុងនានាក្នុងប្រទេសអ៊ីស្រាអែល ហើយបានសម្លាប់ជនស៊ីវិលជាច្រើននាក់។ វាជាការវាយឆ្មក់ធំបំផុតក្នុងពេល ៥០ ឆ្នាំ លើប្រទេសអ៊ីស្រាអែល។ ការវាយប្រហារដ៏គួរឱ្យភ្ញាក់ផ្អើលនោះ កើតឡើងក្នុងពេលមានពិធីបុណ្យរបស់ជនជាតិជ្វិហ្វ។ ការបាញ់ប្លោងរបស់ក្រុមហាម៉ាស់បានផ្តើមចេញពីតំបន់ Gaza ជាទីដែលមានការប៉ះទង្គិចយោធាញឹកញាប់រវាងយុទ្ធជនហាម៉ាស់ និងទាហានអ៊ីស្រាអែល។
នៅសេចក្តីថ្លែងការណ៍ដែលវីអូអេទទួលបាននៅថ្ងៃចន្ទនេះ ក្រសួងការបរទេសកម្ពុជា បានសម្តែងការសោកស្តាយចំពោះការផ្ទុះឡើងនូវការវាយប្រហារគ្នាកាលពីពីរថ្ងៃមុន ដែលបង្កឱ្យមានការកើនឡើងនូវអំពើហិង្សាដ៏គួរឱ្យរន្ធត់ និងបានធ្វើឱ្យជនស្លូតត្រង់រាប់រយនាក់បានស្លាប់ ក្នុងនោះមាននិស្សិតកសិកម្មកម្ពុជាមួយរូបឈ្មោះចាន់ ឧត្តមផងដែរ។
ក្រសួងការបរទេសកម្ពុជា ក៏ជំរុញឱ្យសហគមន៍អន្តរជាតិប្រឹងប្រែងទ្វេដង ដើម្បីសម្របសម្រួលកិច្ចសន្ទនា និងកិច្ចចរចាប្រកបដោយអត្ថន័យ និងថា ភាគីទាំងអស់ត្រូវចាំបាច់ចូលរួមក្នុងកិច្ចសន្ទនាដែលមានលក្ខណៈស្ថាបនា សំដៅដោះស្រាយឫសគល់នៃជម្លោះ និងស្វែងរកដំណោះស្រាយដែលគ្រប់ភាគីទាំងអស់អាចទទួលយកបាន។
សេចក្តីថ្លែងការណ៍បញ្ជាក់ក្នុងន័យដើមថា៖ «កម្ពុជាសង្កត់ធ្ងន់លើសារៈសំខាន់នៃការផ្តោតអាទិភាពចម្បងលើការស្វែងរកសន្តិភាព យុត្តិធម៌ និងសន្តិសុខសម្រាប់ប្រជាជនទាំងអស់នៅក្នុងតំបន់។ គ្រប់ភាគីពាក់ព័ន្ធចាំបាច់ត្រូវចូលរួមធ្វើការជាមួយគ្នាដើម្បីស្វែងរកដំណោះស្រាយប្រកបដោយសន្តិវិធី ដែលធានាបាននូវសុខុមាលភាព និងសុវត្ថិភាពសម្រាប់គ្រប់គ្នា»។
អ្នកនាំពាក្យរដ្ឋាភិបាលកម្ពុជា លោក ប៉ែន បូណា ប្រាប់វីអូអេថា រដ្ឋាភិបាលបាននិងកំពុងតែធ្វើការជាមួយអាជ្ញាធរអ៊ីស្រាអែល ដើម្បីជម្លៀសប្រជាជនខ្មែរទៅកាន់ទីកន្លែងមានសុវត្ថិភាព។
លោកបន្ថែមថា៖ «ហើយនឹងធ្វើកិច្ចការសម្របសម្រួលជាមួយអាជ្ញាធរអ៊ីស្រាអែលដើម្បីឱ្យពួកគេធ្វើយ៉ាងណាធានាសុវត្ថិភាពរបស់ប្រជាពលរដ្ឋនិងនិស្សិតខ្មែរទាំងអស់ដែលកំពុងស្នាក់នៅទីនោះ។ អ៊ីចឹងមកដល់ពេលនេះ រាជរដ្ឋាភិបាលនៅតែបន្តធ្វើការងារហ្នឹងយ៉ាងយកចិត្តទុកដាក់បំផុត»។
ទាក់ទិនការបាត់បង់ជីវិតរបស់និស្សិតខ្មែរម្នាក់នៅក្នុងហេតុការណ៍វាយប្រយុទ្ធគ្នារវាងក្រុមជនសកម្មប្រយុទ្ធហាម៉ាស់ និងកងទ័ពអ៊ីស្រាអែល ឯកអគ្គរដ្ឋទូតអាមេរិកប្រចាំនៅកម្ពុជាលោក W. Patrick Murphy បានបង្ហោះសារនៅលើបណ្តាញសង្គមកាលពីថ្ងៃទី ៨ ខែតុលា ដោយបានសម្តែងការសោកស្តាយចំពោះនិស្សិតខ្មែរ ឈ្មោះ ចាន់ ឧត្តម ដែលបានស្លាប់នៅអំឡុងពេលមានការវាយប្រហារភេរវកម្មនៅក្នុងប្រទេសអ៊ីស្រាអែល។
លោកថ្លែងថា៖ «តំណាងឱ្យស្ថានទូតអាមេរិកប្រចាំនៅកម្ពុជា ពួកយើងសូមចូលរួមរំលែកទុក្ខដ៏ក្រៀមក្រំជាមួយកម្ពុជានិងជនរងគ្រោះទាំងអស់នៅក្នុងការវាយប្រហារដ៏រន្ធត់នេះ»។
ការវាយប្រហារដែលបានផ្ទុះឡើងកាលពីថ្ងៃសៅរ៍កន្លងទៅ មិនមែនជារឿងថ្មីឡើយរបស់ក្រុម Hamas និងប្រទេសអ៊ីស្រាអែលដែលជាគូសត្រូវនឹងគ្នារាប់ទសវត្សរ៍មកហើយ។
នាយកប្រតិបត្តិនៃវិទ្យាស្ថានខ្មែរសម្រាប់សហប្រតិបត្តិការនិងសន្តិភាព (CICP) លោក ពូ សុធីរៈ ថ្លែងថា ជម្លោះរវាងអ៊ីស្រាអែលនិងក្រុម Hamas នៅប៉ាឡេស្ទីន ជាបញ្ហាដ៏រ៉ាំរ៉ៃនិងពិបាកនៅក្នុងការដោះស្រាយ ខណៈអាមេរិកធ្លាប់បានជួយសម្របសម្រួលប៉ុន្មានលើកមកហើយ ប៉ុន្តែនៅតែមិនអាចរកច្រកចេញបាន។
លោកប្រាប់វីអូអេថា៖ «ហើយមិនមែនជារឿងស្រួលទេ។ ប្រទេសទាំងពីរនេះគាត់មើលមុខគ្នាមិនត្រង់យូរហើយ ហើយវា deep rooted (ចាក់ឫសជ្រៅ) មិនដឹងត្រូវដោះស្រាយម៉េចទេ។ ភាគីទាំងពីរបើសិនជាចង់ដោះស្រាយត្រូវតែរកចំណុចប្រសព្វឱ្យឃើញ ធ្វើម៉េចកុំឱ្យជម្លោះនេះរាលដាលដល់ទៅជាផ្ទុះសង្គ្រាមអត់ឈប់ឈរអ៊ីចឹង»។
លោកបានបង្ហាញការសោកស្តាយចំពោះការបាត់បង់ជីវិតរបស់និស្សិតខ្មែរម្នាក់នៅអ៊ីស្រាអែល ដោយសារការផ្ទុះអាវុធនេះផងដែរ។
ប្រធានវិទ្យាស្ថានទំនាក់ទំនងអន្តរជាតិនៃរាជបណ្ឌិត្យសភាកម្ពុជា លោក គិន ភា លើក ឡើងថា វាជារឿងដ៏គួរឱ្យសោកសង្រេងដែលជនស៊ីវិលជាច្រើនរយនាក់បានបាត់បង់ជីវិតដោយសារតែការវាយប្រហារមួយនេះ។ លោកបន្ថែមថា ជម្លោះមួយនេះនឹងនៅ តែបន្តអូសបន្លាយយូរតទៅទៀត ដោយសារតែវាជាជំងឺប្រវត្តិសាស្ត្រ។
លោកថ្លែងថា៖ «សម្រាប់ជនជាតិប៉ាលេស្ទីនក៏ដូចជាបងប្អូនជនជាតិមូស្លីមនៅលើពិភពលោក គឺមើលឃើញថា អ៊ីស្រាអែលឬក៏ជនជាតិជ្វីហ្វនេះ ជាអ្នកដែលមកលួចទឹកដីពីប៉ាឡេស្ទីន។ អ៊ីចឹងហើយជម្ងឺប្រវត្តិសាស្ត្រ ជម្លោះទឹកដីនេះគឺមិនងាយចប់ទេ។ កត្តាទឹកដី កត្តាប្រវត្តិសាស្ត្រនេះគឺវារុញឱ្យសង្គ្រាមអូសបន្លាយយូរអង្វែងតទៅទៀត»។
កាលពីថ្ងៃអាទិត្យ រដ្ឋាភិបាលអ៊ីស្រាអែលបានប្រកាសសង្គ្រាមជាផ្លូវការប្រឆាំងនឹងក្រុមជនសកម្មប្រយុទ្ធហាម៉ាស់ (Hamas) នៅក្នុងតំបន់ Gaza ដោយជំរុញឱ្យមានការឆ្លើយតបបែបយោធាដ៏ខ្លាំងក្លាពីអ៊ីស្រាអែល ចំពោះការវាយប្រហារដ៏ភ្ញាក់ផ្អើលរបស់ក្រុមជនសកម្មប្រយុទ្ធឥស្លាមនេះលើប្រទេសអ៊ីស្រាអែល។
នាយករដ្ឋមន្ត្រីអ៊ីស្រាអែលលោក Benjamin Netanyahu បាននិយាយរួចហើយកាលពីថ្ងៃសៅរ៍ថា ប្រទេសរបស់លោកកំពុងធ្វើសង្គ្រាមជាមួយនឹងក្រុមហាម៉ាស់នៅពេលដែលការវាយប្រហាររបស់ក្រុមនេះបានរីករាលដាល។ ប៉ុន្តែការវាយតម្លៃរបស់លោកនេះគឺគ្រាន់តែជាវោហារសាស្ត្រប៉ុណ្ណោះ ដោយសារការប្រកាសសង្គ្រាមផ្លូវការគឺធ្វើឡើងដោយការសម្រេចរបស់គណៈរដ្ឋមន្ត្រីរបស់លោក។
គួររំឭកថា នៅមុនការបោះឆ្នោតរបស់គណៈរដ្ឋមន្ត្រី លោក Netanyahu ក៏បានប្រកាសថា អ៊ីស្រាអែលនឹង «ធ្វើការសងសឹកយ៉ាងខ្លាំងក្លា» ប្រឆាំងនឹងក្រុមហាម៉ាស់ បើទោះបីជាទាហានអ៊ីស្រាអែលបានប្រយុទ្ធនឹងក្រុមយុទ្ធជនហាម៉ាស់កាលពីថ្ងៃអាទិត្យនៅតាមដងផ្លូវនៅភាគខាងត្បូងអ៊ីស្រាអែល និងបានចាប់ផ្ដើមវាយប្រហារតាមអាកាសបែបសងសឹកដោយបានបំផ្លិចបំផ្លាញអគារនានានៅក្នុងតំបន់ Gaza រួចហើយក៏ដោយ៕