ខួប​ទី​២៥​ឆ្នាំ​នៃ​ដួល​រលំ​ជញ្ជាំង​ប៊ែរឡាំង​រំឭក​ពី​ប្រវត្តិសាស្ត្រ

  • Andre Nesnera

ខួប​ទី​២៥​ឆ្នាំ​នៃ​ដួល​រលំ​ជញ្ជាំង​ប៊ែរឡាំង​រំឭក​ពី​ប្រវត្តិសាស្ត្រ

ថ្ងៃ​ទី​៩​ខែ​វិច្ឆិកា​ចុង​សប្តាហ៍​នេះ កត់​សម្គាល់​ខួប​ទី​២៥​ឆ្នាំ​នៃ​ការ​ដួល​រលំនៃជញ្ជាំងក្រុង​ប៊ែរឡាំង​ឬ Berlin Wall ​ប្រទេស​អាល្លឺម៉ង់។ នៅ​ក្នុង​សេចក្តី​រាយការណ៍​មួយ​នេះ​ពី​រដ្ឋធានី​វ៉ាស៊ីនតោន លោក Andre de Nesnera អ្នក​ឆ្លើយ​ឆ្លើង​ជាន់ខ្ពស់​របស់​វីអូអេ​បាន​សាកសួរ​ប្រវត្តិវិទូ​អង់គ្លេស​គឺ​លោក Frederick Taylor ដែល​ជា​អ្នក​ជំនាញ​និង​អ្នក​និពន្ធ​សៀវភៅអំពី​ជញ្ជាំង​ក្រុង​ប៊ែរឡាំង អំពី​បុព្វហេតុដែល​នាំ​ឲ្យ​អាជ្ញាធរ​អាល្លឺម៉ង់​ខាង​កើត​ស្ថាបនា​របង​ខណ្ឌ​នេះ។

Your browser doesn’t support HTML5

ខួប​ទី​២៥​ឆ្នាំ​នៃ​ដួល​រលំ​ជញ្ជាំង​ប៊ែរឡាំង​រំឭក​ពី​ប្រវត្តិសាស្ត្រ

នៅ​ក្រោម​បទ​បញ្ញត្តិ​នៃ​កិច្ច​ព្រមព្រៀង​ Yalta ឆ្នាំ​១៩៤៥ ​ក្រុម​ប្រទេស​សម្ព័ន្ធមិត្ត​ដែល​បាន​ឈ្នះ​សង្គ្រាម​លោក​លើក​ទី​២ បាន​សម្រេច​ពុះ​ចែក​ប្រទេស​អាល្លឺម៉ង់​ជា​៤​ផ្នែក ឬ​ហៅ​ថា​តំបន់​កាន់កាប់​ដែល​រួម​មាន៖ តំបន់​សហរដ្ឋ​អាមេរិក តំបន់​អង់គ្លេស តំបន់​បារាំង និង​តំបន់​សូវៀត។

ចំណែក​ឯ​រដ្ឋធានី​ប៊ែរឡាំង​នៃ​ប្រទេស​អាល្លឺ​ម៉ង់​ដែល​បាន​ស្ថិត​នៅ​ចម្ងាយ​១៦០​គីឡូម៉ែត​ខាង​ក្នុង​តំបន់​កាន់កាប់​ដោយ​អតីត​សហភាព​សូវៀត​នោះ ក៏​ត្រូវ​បាន​ពុះចែក​ជា​៤​តំបន់​ដូច​ប្រទេស​អាល្លឺម៉ង់​ទាំង​មូល​ផង​ដែរ។

នៅ​ច្រើន​ខែ​ច្រើន​ឆ្នាំក្រោយការ​ចប់​ទៅ​នៃ​សង្គ្រាម​លោក​លើក​ទី​២​នោះ ភាព​តាន​តឹង​ក៏​បាន​កើន​ខ្លាំង​ឡើង​រវាង​ក្រុម​សហភាព​សូវៀត​និង​សម្ព័ន្ធមិត្តទាំង​៣​របស់​លោក​ខាង​លិច។ នៅ​ឆ្នាំ​១៩៤៩ គឺ៤​ឆ្នាំ​ក្រោយ​ការ​ពុះ​ចែក​ប្រទេស​អាល្លឺម៉ង់​ជា​៤​មក តំបន់​ទាំង​៣​នៅ​ភាគ​ខាង​លិច​ប្រទេស​អាល្លឺម៉ង់ បាន​ផ្តាច់​ខ្លួន​ចេញ​ពី​តំបន់អាល្លឺម៉ង់​ខាង​កើត​ដែលមាន​របប​កុម្មុយនិស្ត​និង​ជា​សម្ព័ន្ធមិត្ត​របស់​សូវៀត។ ដែនដី​អាល្លឺម៉ង់​ខាង​កើត​នេះ​ក៏​ហ៊ុំ​ព័ទ្ធរដ្ឋធានីប៊ែរឡាំង​ទាំង​មូល​ផង​ដែរ។ ប្រវត្តិវិទូ​ Frederick Taylor ពន្យល់​អំពី​រឿង​នេះ​ថា៖

«សហភាព​សូវៀត​និង​សម្ព័ន្ធ​មិត្ត​អាល្លឺម៉ង​ខាង​កើត​របស់​ពួក​គេ​មើល​ឃើញទីក្រុង​ប៊ែរឡាំង(ខាង​លិច)ដែលមាន​ទីតាំង​ស្ថិតនៅផ្ទៃ​ខាង​ក្នុង​តំបន់​គ្រប់គ្រង​ដោយ​សូវៀត គឺប្រៀប​ដូច​ជា​ Trojan horse (ទ័ព​បង្កប់) ​នៃ​ពួក​មូលធនិយម​លោក​ខាង​លិច​អញ្ចឹង គឺ​ដូច​បន្លា​ក្នុង​ក្រសែ​ភ្នែក​របស់​ពួក​គេ​អញ្ចឹង។ ទី​ក្រុង​ប៊ែរឡាំង​ខាង​លិច​បាន​ក្លាយ​ជា​និមិត្តរូប​នៃ​ការ​រស់​នៅ​បែបបស្ចឹមប្រទេស​ ដែល​បន្ត​មាន​វត្តមាន​នៅខាង​ក្នុង​ដែនដី​កុម្មុយនិស្តរបស់​ប្លុក​សូវៀតសម័យ​សង្គ្រាម​ត្រជាក់ ​ដែល​កាន់​តែ​មាន​ការ​លំបាក​និង​រិត​ត្បិត​ឡើង។»

លោក Taylor និយាយ​ថា គេ​ក៏​បាន​បង្កើត​ព្រំដែនមួយ​រវាង​អាល្លឺម៉ង់​ខាង​លិច​និង​ខាង​កើត។

«មក​ដល់​ត្រឹមឆ្នាំ​១៩៥២ គេ​បាន​ស្ថាបនាព្រំដែន​ដែល​មាន​របង​ការពារ​ផង ហើយ​ដែល​នៅ​ទី​នោះ​អ្នក​អាច​ត្រូវ​បាន​បាញ់​ប្រសិន​បើ​អ្នកព្យាយាម​ឆ្លង​ព្រំដែនពី​អាល្លឺម៉ង់​ខាង​កើត​មក​ខាង​លិច។ ប៉ុន្តែ​នៅ​ទី​ក្រុង​ប៊ែរឡាំង​ ដោយ​សារ​ទី​ក្រុង​នេះ​មាន​ស្ថានភាព​ពិសេស​ជា​តំបន់​គ្រប់គ្រង​ដោយយោធា និង​ត្រូវ​គ្រប់គ្រង​ដោយ​ច្បាប់​អាជ្ញាសឹក​សូម្បី​នៅ​ក្រោយ​ពេល​ប្រទេស​អាល្លឺម៉ង់​ថ្មី​ទាំង​ពីរ​ត្រូវ​បាន​បង្កើត​ឡើង​ក្តី ក៏​គេ​នៅ​មាន​ច្រក​ព្រំដែន​ ដែល​អនុញ្ញាត​ឲ្យ​អ្នក​ប៊ែរឡាំង​ខាងកើត​និង​ខាង​លិច​ធ្វើ​ដំណើរ​ចេញ​ចូល​យ៉ាង​ងាយ​ស្រួល។ ការណ៍​នេះ​មាន​ន័យ​ថា ពលរដ្ឋ​អាល្លឺម៉ង់​ខាង​កើត​ដែល​ធុញ​ទ្រាន់​នឹង​ស្ថានភាព​រស់នៅ​ដ៏​ក្រីក្រ​លំបាក​និង​កង្វះ​សិទ្ធិ​សេរីភាព​នៅ​ក្នុង​ទឹកដី​កុម្មុយនិស្តអាល្លឺម៉ង់​ខាង​កើត អាច​រត់គេច​ទៅប៊ែរឡាំង​ខាង​លិច។ ជា​ការណ៍​ពិត នៅ​ត្រឹមឆ្នាំ១៩៥១ ប្រទេស​អាល្លឺម៉ង់​ខាង​កើត​បាន​ធ្លាក់​ខ្លួន​កាន់តែ​ក្រីក្រ​ជាងប៉ុន្មាន​ឆ្នាំ​មុន​ទៅ​ទៀត។»

លោក​ Taylor និយាយ​ថា នៅ​ចន្លោះ​ឆ្នាំ​១៩៤៩​និង​ឆ្នាំ​១៩៦១ អាល្លឺម៉ង់​ខាង​កើត​ដែល​មានប្រជាជន​សរុប​ចំនួន​ប្រមាណ​១៧​លាន​នាក់ បាន​បាត់បង់​ប្រជាជន​ប្រមាណ​២​លាន៥​សែន​នាក់​ ដែល​បាន​រត់​គេច​ទៅ​អាល្លឺម៉ង់​ខាង​លិច​ដែល​សេរី។

លោក​ពន្យល់​ថា៖ «រដ្ឋាភិបាល​អាល្លឺម៉ង់​ខាង​កើតហើយ​និង​ចៅហ្វាយ​សូវៀត​របស់​ខ្លួន នៅ​ទី​បំផុត​បាន​ឃើញ​យ៉ាង​ជាក់ស្តែង​ថា នៅ​ចុង​ទសវត្ស​ឆ្នាំ​១៩៥០ គឺ​ចូល​ឆ្នាំ​១៩៦០​និង​៦១ ប្រទេស(កុម្មុយនិស្ត)​របស់​ខ្លួនហាក់​ដូច​កំពុង​ហូរ​ឈាម​បន្តិច​ម្តងៗ​ទៅ​រក​សេចក្តី​ស្លាប់ គឺ​បាត់​បង់​ពលរដ្ឋ​ដែល​ពូកែៗ​ដែល​រត់​ទៅ​លោក​ខាង​លិច​អស់។ ដូច្នេះ​ពួក​គេ​ត្រូវ​ធ្វើ​អ្វី​ម៉្យាង តែ​មិន​ដឹង​ថា​ត្រូវ​ធ្វើ​អ្វី​នោះ​ទេ។»

ប្រវត្តិវិទូ​រូប​នេះ​ពន្យល់​ថា មេដឹកនាំ​អាល្លឺម៉ង់​ខាង​កើត​មាន​ជម្រើស​មួយ​ចំនួន។

«ពេល​នោះ មេដឹកនាំ​អាល្លឺម៉ង់​ខាង​កើត​អាច​សម្រេច​ធ្វើ​កំណែទម្រង់​ គឺ​ផ្តល់​ដល់​ប្រជាជន​នូវ​សេដ្ឋកិច្ច​មួយ​ដែល​មាន​ប្រសិទ្ធភាព​និង​ផលិតភាព​ខ្លាំង​ជាង​មុន។ ពួក​គេ​អាច​ផ្តល់​សេរីភាព​ខាង​នយោបាយ​និង​សេរីភាព​នៃ​ការ​ធ្វើ​ដំណើរតាម​ការទាមទារ​របស់ពលរដ្ឋ​ដែល​មាន​ការ​អប់រំ​ខ្ពស់​និង​ស៊ីវីឡៃ។ ប៉ុន្តែប្រាកដ​ណាស់​ពួក​គេ​មិន​សម្រេច​ធ្វើ​ដូច្នេះ​ទេ ពីព្រោះ​ពួក​គេ​នៅជាប់​ចិត្ត​នឹង​ទម្រង់​សេដ្ឋកិច្ចផែនការបែប​ស្តាលីន​កម្មុយនិស្ត ដែលពេល​បច្ចុប្បន្ន​នេះ​នៅ​មាន​សេស​សល់​តិច​តួច​ណាស់​ក្នុង​ពិភពលោក គឺប្រហែល​នៅ​មាន​តែ​ក្នុង​ប្រទេសកូរ៉េ​ខាង​ជើង​និង​គុយបា​ប៉ុណ្ណោះ។»

លោក Taylor និយាយ​ថា មេដឹកនាំ​អាល្លឺម៉ង់​ខាង​កើត​យល់​ថា​ វិធី​តែ​មួយ​គត់​ដែល​អាច​បញ្ឈប់​ការ​ហូរ​ចេញ​នៃពលរដ្ឋ​របស់​ខ្លួន​ទៅ​កាន់​អាល្លឺម៉ង់​ខាង​លិច គឺ​ការ​ស្ថាបនា​របាំង​មួយ​ ហើយ​ពួក​គេ​ក៏​សម្រេចកសាង​ជញ្ជាំង​មួយ​ខណ្ឌ​ចែករវាង​ប៊ែរឡាំង​ខាង​កើត​និង​ខាង​លិច។

ប្រវត្តិវិទូ​នេះពន្យល់​ថា នៅ​យប់​ថ្ងៃ​ទី​១២​ឈាន​ចូល​ថ្ងៃ​ទី​១៣​ខែ​សីហា ឆ្នាំ​១៩៦១ គេ​បាន​បញ្ជូន​ឈើ​គីប ឥដ្ឋ​ធ្វើ​ពី​ស៊ីម៉ង់ និង​លួស​បន្លា​រាប់​តោន ទៅ​កាន់​ប៊ែរឡាំង​ខាង​កើត។

«អ្វី​ដែល​ពួក​គេ​បាន​ធ្វើ​នោះ​ ដំបូង​ឡើយ​ពួក​គេ​បាន​យក​លួស​បន្លាចាក់​ភ្ញាប់​នឹង​បេតុង​ហ៊ុំ​ព័ទ្ធ​ប៊ែរឡាំង​ខាង​លិច ដោយ​ត្រូវ​បិទ​ផ្លូវ​តូចៗ​ជា​ច្រើន​ដែល​ជា​ផ្លូវ​កាត់​ទទឹង​ពី​ប៊ែរឡាំង​ខាង​កើត​មក​ខាង​លិច។ ពួក​គេ​បាន​ដាក់អ្នក​យាម​ម្នាក់​នៅរាល់២​ឬ​៣​ម៉ែត្រ​តាម​បណ្តាយ​ព្រំដែន​នោះ ដែល​តាម​យាម​មើល​ពួក​កម្មករ​កំពុង​ស្ថាបនា​របង​ខណ្ឌ​នោះ ដែល​ពួក​គេ​ចំណាយ​ពេល​តិច​ជាង​១២​ម៉ោង​បុណ្ណោះ​ដើម្បី​ស្ថាបនា​វា​ឡើង។ ហើយ​ដល់​ព្រឹក​ថ្ងៃ​អាទិត្យ ដែល​ជា​ថ្ងៃ​ទី​១៣​ខែ​សីហា​ឆ្នាំ​១៩៦១ ពេល​អ្នក​ក្រុង​ប៊ែរឡាំង​ខាង​លិច​និង​ខាង​កើត​ក្រោក​ពី​ដំណេក ស្រាប់​តែ​ពួក​គេ​ភ្ញាក់​ខ្លួន​ថា ​មាន​របង​មួយ​បាន​ខណ្ឌ​ចែក​ទី​ក្រុង​របស់​ពួក​គេ។ ពេល​នោះ​មិន​ទាន់​ក្លាយ​ជា​ជញ្ជាំង​នៅ​ឡើយ​ទេ គឺ​នៅ​ត្រឹម​ជា​របង​លួស​បន្លា​ និង​មាន​របង​ឥដ្ឋ​នៅកន្លែង​ដែល​មាន​ផ្លូវ​កាត់​ទទឹង ដើម្បី​បាំង​កុំ​ឲ្យ​រថយន្ត​អាច​បើក​បុក​បាន។»

លោក Taylor និយាយ​ថា លួស​បន្លា​ទាំង​នេះ​បាន​កត់​សម្គាល់​ចំណុច​ចាប់​ផ្តើម​នៃការ​ស្ថាបនា​ជញ្ជាំង​ប៊ែរឡាំង​ក្នុង​ពេល​១​យប់​ ដែល​បាន​បែងចែក​សង្កាត់​ក្នុង​ទី​ក្រុង​និង​ធ្វើ​ឲ្យ​ក្រុមគ្រួសារ​និង​មិត្ត​ភក្តិ​ជា​ច្រើន​ត្រូវ​ព្រាត់​ប្រាស់​គ្នា។

«ទោះ​បី​អ្នក​បាន​ស្ថិត​នៅ​ទី​ណា​ក៏​ដោយ​នៅ​យប់​នោះ អ្នក​ត្រូវ​ធ្វើ​ការ​សម្រេច​ចិត្ត​ដ៏​ធំ​មួយ។ ប្រសិន​បើ​អ្នក​ជា​ជន​បរទេស​មក​ពី​បស្ចឹមប្រទេស​ដែល​កំពុង​ស្ថាក់​នៅ​ប៊ែរឡាំង​ខាង​កើត ពួក​អាជ្ញាធរ​នឹង​អនុញ្ញាត​ឲ្យ​អ្នក​ត្រឡប់​ទៅ​ប៊ែរឡាំង​ខាង​លិច​វិញ គឺ​មិន​ជា​បញ្ហា​អ្វី​ទេ។ ប៉ុន្តែ​ប្រសិន​បើអ្នក​ជា​ជនជាតិ​អាល្លឺម៉ង់​ខាង​កើត​ដែល​កំពុង​ស្នាក់​នៅ​ប៊ែរឡាំង​ខាង​លិច ឧទាហរណ៍​ដូចជា​ពេល​ទៅ​លេង​បង​ប្អូន​ព្រោះ​ពេល​នោះ​ជា​ចុង​សប្តាហ៍ ហើយ​មាន​មនុស្ស​រាប់​ពាន់​នាក់​ដែល​បាន​ទៅ​លេងនៅ​ប៊ែរឡាំង​ខាង​លិច​ត្រូវ​សម្រេច​ចិត្ត​ថា​តើ​ត្រូវ​ធ្វើ​យ៉ាង​ណា គឺ​តើ​ត្រូវ​ត្រឡប់​ទៅ​ក្រុមគ្រួសារ​នៅ​ប៊ែរឡាំង​ខាង​កើត​វិញ ឬ​បន្ត​នៅ​ប៊ែរឡាំង​ខាង​លិច។ ពួក​គេ​ជា​ច្រើន​បាន​សម្រេច​ចិត្ត​ប្រកប​ដោយ​ការ​លំបាក​និង​ការ​លះបង់​ ថា​នឹង​បន្ត​ស្នាក់​នៅ​ប៊ែរឡាំង​ខាង​លិច។ ម៉្យាង​ទៀត​ជញ្ជាំង​នេះ​ក៏​បាន​ពុះ​ចែក​សង្កាត់ផ្សេងៗ​ ហើយ​នៅ​កន្លែង​ខ្លះ​គឺ​ពុះ​ចែក​នៅ​ត្រង់​ពាក់​កណ្តាល​ទ្រូង​ថ្នល់​តែ​ម្តង។»

អ្នក​ប្រវត្តិសាស្ត្រ​រូប​នេះ​និយាយ​ថា គឺ​មួយ​សប្តាហ៍​ក្រោយមក​បុណ្ណោះ គេ​ចាប់​ផ្តើម​ស្ថាបនា​សំណង់​ដែល​មាន​លក្ខណៈ​ដូច​ជញ្ជាំង​បេតុង​នៅ​ភាគ​ខាង​ត្បូង​វិមាន​ច្រក​ទ្វារ Brandenburg Gate។ នៅ​ពេល​សាងសង់​ចប់ ជញ្ជាំង​នោះប្រវែង​ប្រមាណ​៤៣​គ.ម.​បា​ន​ពុះ​កាត់​រដ្ឋធានី​ប៊ែឡាំង​ជា​ពីរ​ផ្នែក ហើយ​ជញ្ជាំង​ប្រវែង​ជាង​១១០​គ.ម.​ទៀត​បានហ៊ុំ​ព័ទ្ធ​ប៊ែរឡាំង​ខាង​លិច​ពី​ប្រទេស​អាល្លឺម៉ង់​ខាង​កើត។ ម៉្យាង​ទៀត គេ​បាន​ដាក់​ប៉ម​យាម​ប្រមាណ​៣០០ ក៏​ដូច​ជា​ចម្ការ​មីន ភ្លើង​ហ្វា​បំភ្លឺ​ និង​កាំភ្លើង​បាញ់​ស្វ័យប្រវត្តិ។

លោក Taylor បាន​ពិព័ណ៌នា​អារម្មណ៍​ប្រជាជន​អាល្លឺម៉ង​ខាង​កើត​ជា​ច្រើន។

«វា​ជា​សោកនាដកម្ម​ដ៏​ធំ​បំផុត​នា​ពេល​នោះ។ ជញ្ជាំង​នេះ​បាន​បំផ្លាញ​ក្តី​សង្ឃឹម ធ្វើ​ឲ្យ​មាន​ការ​អស់​សង្ឃឹម អារម្មណ៍​ចង្អៀត​ចង្អល់​ដែល​មិន​មាន​សេរីភាពនៃ​ការ​ធ្វើ​ដំណើរ​ សេរីភាព​នៃ​ការ​ដក​ដង្ហើម សេរីភាព​នៃ​ការបង្ហាញ​អារម្មណ៍​អ្វី​មួយ។ ពេល​ខ្ញុំ​សាកសួរអ្នក​ដែល​បាន​ឆ្លង​កាត់​សម័យ​នោះ ខ្ញុំ​ចាប់អារម្មណ៍​អំពី​អារម្មណ៍​ចង្អៀត​ចង្អល់​យ៉ាងខ្លាំង​របស់​ពួក​គេ ដែល​យើង​ពិបាក​យល់។»

នៅ​ច្រើន​ទសវត្ស​បន្ទាប់​ពី​ការ​កសាង​ជញ្ជាំងប៊ែរឡាំង ជនជាតិ​អាល្លឺម៉ង់​ខាង​កើត​ជា​ច្រើនបាន​ព្យាយាម​រត់​ចេញ​ទៅ​រក​សេរីភាព​នៅ​ខាង​លិច​តាម​មធ្យោបាយ​ផ្សេងៗ មាន​តាំង​ពី​ការ​ឡើង​ផ្លោះ​ជញ្ជាំង​រហូត​ដល់​ការ​ជីក​រូង​ក្រោម​ដី។ អ្នក​ដែលរត់ឆ្លង​រួច​មាន​តិច​តួច​បុណ្ណោះ។ ​

យ៉ាង​នេះ​ក្តី​លោក Taylor និយាយ​ថា ពលរដ្ឋ​អាល្លឺម៉ង់​ខាង​កើត​នៅ​តែ​ហ៊ាន​លះបង់​អ្វីៗ​ទាំង​អស់​ដើម្បី​អាច​ទទួល​បាន​ជីវិត​ប្រសើរ​ជាង​មុន​ដែល​នៅ​មិន​ឆ្ងាយ​ទេ គឺ​នៅ​ម្ខាង​ទៀត​នៃ​ជញ្ជាំង​ប៊ែរឡាំង​នៅ​ពេល​នោះ៕

ប្រែ​សម្រួល​ដោយ សឹង សុផាត

ពិធី​​រំឭក​​ខួប​ទី​២៥​នៃ​ការ​រលំ​ជញ្ជាំំង​ក្រុង​ប៊ែរឡាំង