ការវាយ​ប្រហារ​ទៅ​លើ​សកម្មជន​កម្ពុជា កត់សម្គាល់​អំពី​ការចូល​ជ្រៀតជ្រែក​ក្នុង​តុលាការ

  • Daniel Schearf
    VOA

A newly born giraffe explores its surroundings next to its mother, Gusti, in the Leipzig Zoo in Germany. The giraffe was born on Jan. 18, 2014 and is the first offspring of a Rothshild's giraffe in the zoo.

ក្រុម​អ្នករិះគន់​និយាយ​ថា ការទុកចោល​មិន​ចាត់ការ​រឿង​ក្តី​នេះ ជា​បរាជ័យ​ថ្មី​ចុងក្រោយ​របស់​ប្រព័ន្ធ​តុលាការ​នៅ​ប្រទេស​កម្ពុជា។
បាងកក៖ តុលាការ​មួយ​នៅ​ប្រទេស​កម្ពុជា បាន​ទុក​ចោល​មិន​ចាត់ការ​រឿង​ក្តី​ដែល​សកម្មជន​បរិដ្ឋាន និង​ជា​អ្នក​ធ្វើ​យុទ្ធនាការ​សិទ្ធិ​មនុស្ស ត្រូវ​បាន​គេ​សម្លាប់។ ក្រុម​អ្នករិះគន់​និយាយ​ថា ការទុកចោល​មិន​ចាត់ការ​រឿង​ក្តី​នេះ ជា​បរាជ័យ​ថ្មី​ចុងក្រោយ​របស់​ប្រព័ន្ធ​តុលាការ​នៅ​ប្រទេស​កម្ពុជា។ លោក​ ឈុត វុទ្ធី ត្រូវ​បាន​គេ​បាញ់​ស្លាប់ នៅ​ក្នុង​ស្ថានការណ៍​គួរ​ឲ្យ​សង្ស័យ ដែល​ស្ថិត​ក្នុង​ចំណោម​ការវាយ​ប្រហារ​មួយ​ចំនួន​ទៅ​លើ​សកម្មជន អ្នក​យក​ព័ត៌មាន និង​បាតុករ។ ក្រុម​អង្គការ​សិទ្ធិ​មនុស្ស​និយាយ​ថា ព្រឹត្តិការណ៍​នេះ បង្ហាញ​អំពី​និទណ្ឌភាព​សម្រាប់​ជន​មាន​អំណាច​ និង​ការចូល​ពាក់ព័ន្ធ​ក្នុង​តុលាការ។

សកម្មជន​ ឈុត វុទ្ធី​ កំពុង​ស៊ើបអង្កេត​ការកាប់​ព្រៃឈើ​ខុស​ច្បាប់ នៅ​ពេល​ដែល​លោក​ត្រូវ​គេ​បញ្ឈប់​នៅ​ប៉ុស្ត៍​ត្រួត​ពិនិត្យ​មួយ លោក​ត្រូវ​បាន​ឃាតករ​បាញ់​សម្លាប់​ រួម​ជាមួយ​នឹង​មន្រ្តី​ប៉េអឹម​ម្នាក់។

ប៉ូលិស បាន​ដាក់​កំហុស​មន្រ្តី​ប៉េអឹម​ដែល​បាន​ស្លាប់​នោះ ចំពោះ​ការសម្លាប់​កាលពីខែមេសា​នៅ​ខេត្តកោះកុង ដែល​ស្ថិត​នៅ​ភាគនិរតី​នៃ​ប្រទេស​កម្ពុជា។

ពី​ដំបូង មន្រ្តី​ប៉ូលិស​ទាំងនេះ​អះអាង​ថា មន្រ្តី​ប៉េអឹម​នោះ បាន​ធ្វើ​អត្តឃាត ក៏ប៉ុន្តែ ក្រោយមក​បាន​ផ្លាស់ប្តូរ​ការអះអាង​របស់​ពួកគេ ហើយ​និយាយ​ថា មន្រ្តី​ប៉េអឹម​នោះ ត្រូវ​សន្តិសុខ​ម្នាក់ បាញ់​ចំនួន​ពីរគ្រាប់​ដោយ​អចេតនា។

កាលពី​ថ្ងៃ​ព្រហស្បតិ៍​នេះ តុលាការ​ខេត្តកោះកុង បាន​បើក​អង្គ​ជំនុំ​ជម្រះ​អំពី​ការសម្លាប់​ជន​ពីរ​រូប​នេះ​ ក៏ប៉ុន្តែ​ភ្លាមៗ​នោះ បាន​បញ្ឈប់​ទៅ​វិញ ដោយ​និយាយ​ថា ជន​ដែល​គេ​សង្ស័យ​ថា បាន​បាញ់​សម្លាប់​លោក ឈុត វុទ្ធី នោះ បាន​ស្លាប់​ទៅ​ហើយ។

លោក អ៊ូ វីរៈ​ ជា​នាយក​មជ្ឈមណ្ឌល​សិទ្ធិ​មនុស្ស​កម្ពុជា។ លោក​បាន​ថ្លែង​ថា បរាជ័យ​របស់​តុលាការ​ក្នុង​ការស្វែងរក​យុត្តិធម៌​សម្រាប់​រឿង​ក្តី​នេះ បង្ហាញ​អំពី​ការចូល​ពាក់ព័ន្ធ​ផ្នែក​នយោបាយ​នៅ​ក្នុង​ប្រព័ន្ធ​តុលាការ។

«មន្រ្តី​ជាច្រើន​រូប ដែល​បាន​ទទួល​ផលប្រយោជន៍​ពី​ការធ្វើ​ពាណិជ្ជកម្ម​ខុស​ច្បាប់ ពី​ការកាប់ព្រៃ​ឈើ​ខុស​ច្បាប់ និង​ការធ្វើ​ពាណិជ្ជកម្ម​ឈើ​ហ៊ុប​ខុស​ច្បាប់ មិន​សប្បាយ​ចិត្ត​នឹង​លោក វុទ្ធី​ទេ។ ហើយ​ដោយសារ​តែ​បញ្ហា​នោះ ខ្ញុំ​គិត​ថា រដ្ឋាភិបាល និង​អ្នក​ដែល​មាន​អំណាច គ្មាន​សន្ទុះចិត្ត​ក្នុង​ការស៊ើបអង្កេត​រឿង​ក្តី​នេះ​ទេ»។

លោក ឈុត វុទ្ធី បាន​រិះគន់​បញ្ហា​ពុករលួយ​ដោយ​គ្មាន​សំចៃមាត់​នៅ​ក្នុង​រឿង​ជម្លោះ​ដី​ធ្លី និង​ធនធាន​ធម្មជាតិ​នៅ​ក្នុង​ប្រទេស​កម្ពុជា។

ករណី​ដទៃទៀត​កាលពី​ពេល​ថ្មីៗ​នេះ បាន​កត់សម្គាល់​អំពី​ឥទ្ធិពល​របស់​ក្រុមហ៊ុន​របស់​អ្នក​មាន​អំណាច និង​អ្នកនយោបាយ ទៅ​លើ​ប្រព័ន្ធ​យុត្តិធម៌​ក្នុង​ប្រទេស​នេះ។

កាលពី​ថ្ងៃច័ន្ទ តុលាការ​មួយ បាន​កាត់ទោស​នាយក​ស្ថានីយ៍​វិទ្យុ​ឯករាជ្យ​តែ​មួយ​គត់​នៅ​ប្រទេស​កម្ពុជា ឲ្យ​ជាប់​ពន្ធនាគារ​២០​ឆ្នាំ ពី​បទ​បង្កើត​អបគមន៍ បើ​ទោះ​ជា​គ្មាន​ភស្តុតាង​ច្បាស់លាស់​ក៏ដោយ។

ក្រុម​សកម្មជន​ថ្លែង​ថា លោក​ ម៉ម សុណង់ដូ ដែល​វិទ្យុ​សំបុក​ឃ្មុំ​របស់​លោក ចាក់​ផ្សាយ​កម្មវិធី​ផ្សាយ​របស់​វីអូអេ​សំឡេង​សហរដ្ឋ​អាមេរិក និង​វិទ្យុ​អាស៊ី​សេរី ត្រូវ​បាន​កំណត់​ជា​មុខ​សញ្ញា​ ក្នុងការ​ដែល​លោក​ហ៊ាន​ប្រឈមមុខ​នឹង​អាជ្ញាធរ។

តុលាការ បាន​ចាប់ផ្តើម​ដំណើរការ​រឿង​ក្តី​ប្រឆាំង​នឹង​បុរស​វ័យ ៧០​ឆ្នាំ​រូប​នេះ នៅ​ក្រោយពេល​ដែល​លោក​នាយក​រដ្ឋ​មន្រ្តី ហ៊ុន សែន បាន​អំពាវនាវ​ឲ្យ​ចាប់​ខ្លួន​លោក។

អ្នកស្រី​ ជេននីស ប៊ីនលេនដ៍ (Janice Beanland) ជា​អ្នកធ្វើ​យុទ្ធនាការ​ នៃ​អង្គការ​លើកលែង​ទោស​អន្តរជាតិ​ Amnesty International។ អ្នកស្រី​ថ្លែង​ថា សាលក្រម​នោះ បាន​ធ្វើឲ្យ​មាន​ការសង្ស័យ ថាតើ​នៅ​ប្រទេស​កម្ពុជា អាច​មាន​ការជំនុំ​ជម្រះ​ដោយ​យុត្តិធម៌​បាន​ដែរ​ ឬ​ទេ?

«ខ្ញុំ​គិត​ថា ឆ្នាំ​នេះ បាន​កត់សម្គាល់​អំពី​ការធ្លាក់​ដុនដាប​នៃ​សេរីភាព​នៃ​ការបញ្ចេញ​មតិ ជាពិសេស​ សម្រាប់​អ្នកការពារ​សិទ្ធិ​មនុស្ស និង​អ្នកតវ៉ា​ដោយ​សន្តិវិធី។ ពួកគេ​ទាំងនោះ ប្រឈមនឹង​ការរុកគួន​ វិធានការ​ច្បាប់​តាម​រយៈ​តុលាការ​ដែល​ត្រួតត្រា​ដោយ​រដ្ឋាភិបាល និង​អំពើ​ហិង្សា​មួយ​ចំនួន ដោយ​រួមទាំង​ការសម្លាប់​ផង​ដែរ»។

កាលពី​ខែ​កញ្ញា​កន្លង​ទៅ​នេះ សាកសព​អ្នកយក​ព័ត៌មាន​ស៊ើបអង្កេត​អំពី​ការកាប់​ព្រៃឈើ​ខុស​ច្បាប់​ដែល​មាន​ការពាក់ព័ន្ធ​នឹង​យោធា​កម្ពុជា ត្រូវ​បាន​គេ​រក​ឃើញ​នៅ​ក្នុង​ឃ្លុប​រថយន្ត​មួយ​គ្រឿង។

នៅ​ក្នុង​ឆ្នាំ​នេះ យ៉ាង​តិច​ណាស់​មាន​៣​ករណី​ទៀត ដែល​មាន​ការពាក់ព័ន្ធ​ទៅ​នឹង​កងសន្តិសុខ​ដែល​បាញ់​ប្រហារ​ទៅ​លើ​កម្មករ​ដែល​គ្មាន​អាវុធ និង​អ្នក​តវ៉ា​រឿង​ដី​ធ្លី។
នៅ​ខែឧសភា​ឆ្នាំ​នេះ កុមារី​អាយុ​១៤​ឆ្នាំ​ម្នាក់ ត្រូវ​បាន​បាញ់​ស្លាប់ នៅ​ក្នុង​ការ​បណ្តេញ​ចេញ​ពី​ដី​ធ្លី​ប្រកប​ដោយ​ហិង្សា​មួយ។

លោក អ៊ូ វីរៈ ថ្លែ​ងថា ការ​មិន​អត់ឱន​ចំពោះ​ការរិះគន់ ហាក់​ដូច​ជា​កើន​ឡើង នៅ​មុន​ការបោះឆ្នោត​សាកល​ឆ្នាំ​២០១៣ ជាពិសេស​ការរិះគន់​លើ​បញ្ហា​រឹប​អូស​ដី​ធ្លី។

«គណបក្ស​គ្រប់គ្រង​អំណាច មិន​សប្បាយ​ចិត្ត​នឹង​លទ្ធផល​ការបោះឆ្នោត​ឃុំ-សង្កាត់​ចុង​ក្រោយ​បង្អស់​នៅ​ក្នុង​ឆ្នាំ២០១២​នេះ​ទេ ទោះបី​ជា​ពួកគេ​បាន​ឈ្នះ​យ៉ាង​ភ្លូក​ទឹក​ភ្លូក​ដី​ក៏ដោយ ក៏​ពួកគេ​ចង់​បាន​ច្រើន​ជាង​នេះ​ទៀត។ ដូច្នេះ ពួកគេ​ចាប់ផ្តើម​បំបិទ​មាត់​អ្នករិះគន់ ពួកគេ​ចាប់ផ្តើម​បញ្ឈប់​សារព័ត៌មាន​ខ្លះ​ដែល​រាយការណ៍​យ៉ាងទូលំ​ទូលាយ អំពី​ជម្លោះ​ដែល​បាន​កើត​ឡើង​ដោយសារ​ដី​ធ្លី ដី​សម្បទាន​សេដ្ឋកិច្ច និង​ការដណ្តើម​យក​ដី។ ហើយ​ខ្ញុំ​គិត​ថា ការបង្ក្រាប​នេះ នឹង​មាន​ជា​បន្ត រហូត​ដល់​ថ្ងៃ​បោះឆ្នោត»។

គណបក្ស​ប្រជាជន​កម្ពុជា​របស់​លោក​នាយក​រដ្ឋមន្រ្តី ហ៊ុន សែន បាន​ឈ្នះ​ដាច់​នៅ​ក្នុង​ការបោះឆ្នោត​ឃុំ-សង្កាត់​កាលពី​ខែមិថុនា​កន្លង​ទៅ​នេះ​ ដោយ​បាន​ទទួល​សំឡេង​ឆ្នោត​៧០​ភាគ​រយ។

ក៏ប៉ុន្តែ គណបក្ស​ប្រជាជន​កម្ពុជា បាន​ចាញ់​ឆ្នោត​នៅ​ក្នុង​តំបន់ ដែល​មាន​ជម្លោះ​ដី​ធ្លី និង​ការបណ្តេញ​ចេញ​ដោយ​បង្ខំ​ពី​ដី​ធ្លី​ដែល​ជួល​ឲ្យ​ក្រុមហ៊ុន​បរទេស។

ភាពរស៊ើប​នៃ​បញ្ហា​នេះ បាន​នាំ​ឲ្យ​លោក​នាយក​រដ្ឋ​មន្រ្តី​ហ៊ុន សែន ប្រកាស​ផ្អាក​ជា​បណ្តោះ​អាសន្ន​ និង​ធ្វើការ​ពិនិត្យ​លើ​ដី​សម្បទាន​សេដ្ឋកិច្ច​ឡើង​វិញ។

លោក​សូរីយ៉ា ស៊ូប៊េឌី (Surya Subedi) ជា​អ្នក​រាយការណ៍​ពិសេស​អំពី​សិទ្ធិ​មនុស្ស​នៃ​អង្គការ​សហ​ប្រជាជាតិ​ប្រចាំ​នៅ​ប្រទេស​កម្ពុជា។ លោក​និយាយ​ថា គ្រាដែល​មាន​ការផ្អាក​សកម្មភាព​ពុករលួយ​ដែល​ជា​ជំហាន​មួយ​ឆ្ពោះ​ទៅ​គោលដៅ​ដ៏​ត្រឹមត្រូវ​នោះ សេរីភាព​នៃ​ការបញ្ចេញ​មតិ​នៅ​តែ​មាន​សភាព​យ៉ាប់យ៉ឺន។

«ហើយ​នៅ​ក្នុង​ពេល​ឈាន​ទៅ​ដល់​ការបោះឆ្នោត​នេះ ខ្ញុំ​បាន​ស្នើ​ទៅ​រដ្ឋាភិបាល​កម្ពុជា ឲ្យ​បន្ធូរ​បន្ថយ​ស្ថានការណ៍ ហើយ​ខ្ញុំ​បាន​ផ្តល់​យោបល់​ថា គួរតែ​មាន​បរិយាកាស​នយោបាយ​សេរី និង​បើក​ចំហរ ដើម្បី​ឲ្យ​មាន​ការបោះឆ្នោត​មួយ​ដោយ​សេរី និង​យុត្តិធម៌។ ហើយ​ហេតុការណ៍ និង​ការតវ៉ា​មួយ​ចំនួន​ក្នុង​ពេល​ថ្មីៗ​នេះ ដែល​ខ្ញុំ​បាន​ឃើញ គឺ​មិន​ដើរ​ទៅ​តាម​ផ្លូវ​ត្រូវ​ទេ»។

នៅ​ក្នុង​របាយការណ៍​មួយ​ក្នុង​ខែកក្កដា​ទៅ​អង្គការ​សហ​ប្រជាជាតិ លោក ស៊ូប៊េឌី បាន​និយាយ​ថា ក្នុង​ពេល​ឥឡូវ​នេះ អ្នកការពារ​សិទ្ធិ​មនុស្ស​មាន​ការភ័យខ្លាច​អំពី​ការបាត់បង់​ជីវិត​របស់​ពួកគេ ហើយ​ការកើនឡើង​នូវ​ការមិន​អត់ឱន​ពី​សំណាក់​អាជ្ញាធរ ទំនង​ជា​នឹង​ប៉ះពាល់​ដល់​បរិយាកាស​នយោបាយ​សម្រាប់​គណបក្ស​ប្រឆាំង៕

ប្រែសម្រួល​ដោយ លី ម៉ូរីវ៉ាន់