អ្នកវិភាគក្នុងស្រុក និងតំបន់យល់ឃើញថា ដំណើរទស្សនកិច្ចរបស់រដ្ឋមន្ត្រីការបរទេសចិនមកកម្ពុជានាពេលខាងមុខនេះ គឺដើម្បីបង្ហាញការគាំទ្រ និងស្ទង់មើលពីជំហររបស់នាយករដ្ឋមន្ត្រីកម្ពុជាថ្មី។
បើតាមសេចក្តីប្រកាសព័ត៌មានរបស់ក្រសួងការបរទេសកម្ពុជាចុះថ្ងៃទី ១០ ខែសីហា នេះ លោក វ៉ាង យី (Wang Yi) នឹងមកបំពេញទស្សនកិច្ចផ្លូវការនៅប្រទេសកម្ពុជាចាប់ពីថ្ងៃទី ១២ ដល់ថ្ងៃទី ១៣ ខែសីហា ឆ្នាំ ២០២៣។ ក្នុងដំណើរមកកាន់ប្រទេសកម្ពុជា រដ្ឋមន្ត្រីការបរទេសចិនរូបនេះនឹងជួបជាមួយលោកនាយករដ្ឋមន្ត្រី ហ៊ុន សែន លោក ហ៊ុន ម៉ាណែត នាយករដ្ឋមន្ត្រីតែងតាំង លោក ប្រាក់ សុខុន រដ្ឋមន្ត្រីក្រសួងការបរទេស និង លោក សុខ ចិន្តាសោភា អគ្គលេខាធិការនៃក្រុមប្រឹក្សាអភិវឌ្ឍន៍កម្ពុជា។
សេចក្តីប្រកាសព័ត៌មានដដែលបញ្ជាក់ថា៖ «ដំណើរទស្សនកិច្ចនេះនឹងរួមចំណែកបន្ថែមទៀតក្នុងការពង្រឹងនូវកិច្ចសហប្រតិបត្តិការនៃភាពជាដៃគូយុទ្ធសាស្ត្រគ្រប់ជ្រុងជ្រោយ ពង្រឹងសហគមន៍វាសនារួមប្រកបដោយគុណភាពខ្ពស់ កម្រិតខ្ពស់ និងស្ដង់ដារខ្ពស់ លើកកម្ពស់ក្របខ័ណ្ឌកិច្ចសហប្រតិបត្តិការត្បូងពេជ្រ ព្រមទាំងជំរុញកិច្ចសហប្រតិបត្តិការនៅក្នុងវេទិកាតំបន់និងអន្តរជាតិ ដើម្បីជាផលប្រយោជន៍ទៅវិញទៅមកសម្រាប់ប្រទេសនិងប្រជាជនទាំងពីរ»។
បើតាមសេចក្តីថ្លែងការណ៍របស់ក្រសួងការបរទេសចិន ចុះថ្ងៃទី ៩ ខែសីហា លោក វ៉ាង យី (Wang Yi ) រដ្ឋមន្រ្តីការបរទេសចិនដែលទើបចូលកាន់តំណែងជាថ្មីវិញកាលពីខែមុន នឹងធ្វើដំណើរទៅកាន់ប្រទេសសិង្ហបុរី ម៉ាឡេស៊ី និងកម្ពុជា ចាប់ពីថ្ងៃព្រហស្បតិ៍ដល់ថ្ងៃអាទិត្យ។
ក្រសួងការបរទេសចិនបញ្ជាក់ថា៖ «ចិនសង្ឃឹមថានឹងពង្រឹងទំនាក់ទំនងយុទ្ធសាស្ត្រជាមួយប្រទេសអាស៊ីអាគ្នេយ៍ទាំងបីតាមរយៈទស្សនកិច្ចនេះ»។
លោក អូន ឆេងប៉រ អ្នកស្រាវជ្រាវនៅវិទ្យាស្ថានអន្តរជាតិដើម្បីការសិក្សាយុទ្ធសាស្ត្រ (IISS) ដែលមានមូលដ្ឋាននៅប្រទេសសិង្ហបុរី លើកឡើងថា ដំណើររបស់លោក វ៉ាងយី នេះ គឺជាការចាំបាច់សម្រាប់បន្តដំណើរចំណងទំនាក់ទំនងកម្រិតខ្ពស់រវាងទីក្រុងប៉េកាំង និងទីក្រុងភ្នំពេញ ឱ្យបន្តទៅមុខដោយមិនមានការដាច់សង្វាក់ ខណៈការបន្តវេនដឹកនាំប្រទេស «បែបសន្តតិវង្ស» នៅភ្នំពេញកំពុងតែសកម្ម។
លោកបន្ថែមថា វត្តមានរដ្ឋមន្ត្រីការបរទេសចិន ក៏ជាការគាំទ្រឥតងាករេរបស់បក្សកុំម្មុយនិស្តចិនមកលើគណបក្សប្រជាជនកម្ពុជា គ្រាមានការផ្លាស់ប្តូរថ្នាក់ដឹកនាំចាស់មកជំនាន់ថ្មី។
លោកបន្ថែមថា៖ «យ៉ាងណាក្តី ខ្ញុំយល់ថា ការមកដល់របស់លោក វ៉ាង នេះក៏បង្ហាញពីអារម្មណ៍ភ័យអរនៃទីក្រុងប៉េកាំងដែរ។ ភ័យអរ ព្រោះអីរដ្ឋាភិបាលថ្មីនោះមានមនុស្សថ្មីទាំងអស់គ្រប់ក្រសួង ជាពិសេសក្រសួងការបរទេស ក្រសួងការពារជាតិ ត្បិតតែអ្នកទាំងនោះជាកូនចៅអ្នកមុនក្តី។ អ្នកថ្មីហ្នឹងគាត់រៀននៅលោកខាងលិច ហើយបើយើងមើលទៅខាងការបរទេស និងការពារជាតិហ្នឹង មានការប្រឡូកខ្លាំងជាមួយបរិបទបារាំងទៅវិញ»។
រូបឯកសារ៖ លោក Joe Biden ប្រធានាធិបតីសហរដ្ឋអាមេរិក និងលោក ហ៊ុន សែន នាយករដ្ឋមន្ត្រីកម្ពុជា មុនជំនួបទ្វេភាគីអំឡុងកិច្ចប្រជុំកំពូលអាស៊ាន នៅរាជធានីភ្នំពេញ ថ្ងៃទី ១២ ខែវិច្ឆិកា ឆ្នាំ ២០២២។
រូបឯកសារ៖ លោកនាយករដ្ឋមន្ត្រី ហ៊ុន សែន ចាប់ដៃជាមួយលោកប្រធានាធិបតីចិន ស៊ី ជីនពីង មុនកិច្ចប្រជុំនៅវិមានរដ្ឋាភិបាលចិនប្រចាំទីក្រុងប៉េកាំង ប្រទេសចិន ថ្ងៃទី២៩ ខែមេសា ឆ្នាំ២០១៩។
នៅពេលនិយាយពីទំនាក់ទំនងរវាងកម្ពុជាជាមួយចិន និងលោកខាងលិច លោក អូន ឆេងប៉រ លើកឡើងថា ចិនមានប្រៀបជាងលោកខាងលិច ដោយសារតែចិនមិនមានកាតព្វកិច្ចបង្ខំឱ្យកម្ពុជាគោរពតាមលទ្ធិប្រជាធិបតេយ្យ និងសិទ្ធិមនុស្ស។ ប៉ុន្តែលោកថា មេដឹកនាំថ្មីរបស់កម្ពុជាគឺលោក ហ៊ុន ម៉ាណែត មានជម្រើសក្នុងការធ្វើឱ្យមានតុល្យភាពនៃទំនាក់ទំនងអន្តរជាតិរបស់កម្ពុជា។
ទំនាក់ទំនងកម្ពុជាចិនមានភាពស្អិតរមួតកាន់តែខ្លាំង ហើយកម្ពុជាបានក្លាយជាសម្ពន្ធមិត្តដ៏ខ្លាំងក្លាបំផុតមួយរបស់ចិននៅក្នុងតំបន់។ ក្រោមការត្រួតត្រារបស់លោកនាយករដ្ឋមន្រ្តី ហ៊ុន សែន ដែលជិតចេញពីតំណែង ចិនបានក្លាយជាប្រទេសឈរនៅលំដាប់ទី ១ ដែលមានទំនាក់ទំនងជាមួយកម្ពុជាលើវិស័យជាច្រើន ដូចជាការវិនិយោគ ពាណិជ្ជកម្មទ្វេភាគី និងទេសចរណ៍ជាដើម។
ក៏ប៉ុន្តែលំហូរនៃលុយចិន ក៏បាននាំមកនូវបញ្ហាជាច្រើនដែរ រួមទាំងកាស៊ីណូព្រោងព្រាតនិងប្រតិបត្តិការឆបោកតាមអនឡាញ ដែលដំណើរការដោយបុគ្គលិកបរទេស។
សាស្ត្រាចារ្យវិទ្យាសាស្ត្រនយោបាយ លោក ឯម សុវណ្ណារ៉ា ប្រាប់វីអូអេនៅថ្ងៃព្រហស្បតិ៍នេះថា ដំណើរមកកាន់កម្ពុជារបស់រដ្ឋមន្ត្រីការបរទេសចិននាពេលនេះ គឺដើម្បីមើលពីជំហររបស់រដ្ឋាបាលភិបាលអាណត្តិថ្មី និងដើម្បីអន្ទងអ្នកនយោបាយកម្ពុជាឱ្យស្ថិតក្នុងគន្លងនៃនយោបាយចាស់ដដែល។
បើតាមអ្នកវិភាគរូបនេះ បើទោះមានការផ្លាស់ប្តូរថ្នាក់នាំថ្មី ក៏ទំនាក់ទំនងកម្ពុជានិងចិន នឹងមិនមានអ្វីប្រែប្រួលឡើយ ខណៈលោកមើលឃើញពីទំនាក់ទំនងស្អិតរមួតនេះ គឺជាក្តីកង្វល់សម្រាប់ប្រទេសលោកខាងលិច។
លោកថ្លែងថា៖ «ទស្សនៈខ្ញុំ ទំនាក់ទំនងកម្ពុជា-ចិន មិនមានអ្វីប្រែប្រួលទេនៅក្នុងរបត់នៃរដ្ឋាភិបាលថ្មីនេះ ហើយគ្រាន់តែថាជំហរនយោបាយនៅរក្សាដដែលទេ ក៏ប៉ុន្តែបញ្ហាប្រឈមគឺបញ្ហាកម្ពុជាជាមួយលោកខាងលិចទេ។ កាលប្រសិនបើកម្ពុជាអត់ដើរលើតួនាទីនៅក្នុងការទំនាក់ទំនងជាមួយនឹងលោកខាងកើត លោកខាងលិច ឱ្យមានតុល្យភាពគ្នា»។
អ្នកវិភាគនយោបាយ លោក មាស នី យល់ថា ខណៈកម្ពុជាកំពុងតែរងការរិះគន់ដោយសារតែមានទំនាក់ទំនងផ្អៀងទៅខាងចិន លោកជំរុញឱ្យរដ្ឋាភិបាលថ្មីដែលនឹងដឹកនាំដោយឈាមថ្មី គួរតែពិនិត្យមើលឡើងវិញពីទំនាក់ទំនងរបស់កម្ពុជាជាមួយបណ្តាប្រទេសមហាអំណាច ដោយត្រូវដើរឱ្យស្របតាមរដ្ឋធម្មនុញ្ញ និងគោលនយោបាយការបរទេសរបស់កម្ពុជា។
លោកថ្លែងថា៖ «ដូច្នេះដើម្បីឱ្យកម្ពុជាអាចអនុលោមទៅតាមអ្វីដែលជាកិច្ចព្រមព្រៀងទីក្រុងប៉ារីសផង ហើយក៏ជាផលប្រយោជន៍សម្រាប់សេដ្ឋកិច្ច ហើយនិងទំនាក់ទំនងស្ថិរភាពនយោបាយយូរអង្វែងរបស់កម្ពុជា ខ្ញុំគិតថា លោកនាយករដ្ឋមន្ត្រីថ្មីរបស់កម្ពុជាគួរតែពិនិត្យមើលរឿងនេះឡើងវិញ ហើយធ្វើម៉េចកុំឱ្យមើលមកថាកម្ពុជាច្បាស់ពេក ព្រោះអារឿងកម្ពុជាច្បាស់ពេក ដួលទៅឆ្វេងៗហួស ដួលទៅស្តាំៗហួសហ្នឹងឯង ដែលធ្វើឱ្យកម្ពុជាហ្នឹងមិនសូវបានសុខទេតាំងពីដើមមក»។
បណ្តាប្រទេសប្រជាធិបតេយ្យធំៗបានថ្កោលទោសការបោះឆ្នោតថ្នាក់ជាតិដែលបានបញ្ចប់កាលពីថ្ងៃទី ២៣ ខែកក្កដា ថាមិនមានភាពសេរី និងយុត្តិធម៌ ដោយសារគ្មានវត្តមានគណបក្សប្រឆាំង និងថាធ្វើឡើងក្រោមស្ថានភាពរឹតត្បិតសិទ្ធិសេរីភាពប្រព័ន្ធផ្សព្វផ្សាយឯករាជ្យ សង្គមស៊ីវិល និងគណបក្សប្រឆាំងនៅមុនការបោះឆ្នោត។ ប៉ុន្តែថ្នាក់ដឹកនាំកំពូល និងមន្ត្រីជាន់ខ្ពស់របស់រដ្ឋាភិបាលចិនបានសម្តែងការអបអរសាទរដល់គណបក្សប្រជាជនកម្ពុជាដែលបានឈ្នះការបោះឆ្នោត ហើយបានប្រកាសពង្រឹងចំណងមិត្តភាព និងកិច្ចសហប្រតិបត្តិការជាមួយកម្ពុជាកាន់តែស៊ីជម្រៅបន្តទៀត៕