អង្គការលើកលែងទោសអន្តរជាតិ Amnesty International លើកឡើងនៅក្នុងរបាយការណ៍របស់ខ្លួនថា រដ្ឋាភិបាលកម្ពុជាបានរំលោភទៅលើច្បាប់អន្តរជាតិ តាមរយៈការជម្លៀសប្រជាពលរដ្ឋប្រមាណ ១ម៉ឺនគ្រួសារ នៅក្នុងតំបន់អង្គរ ដោយបង្ខំ។
បើតាមរបាយការណ៍ចេញផ្សាយកាលពីថ្ងៃអង្គាររបស់អង្គការ Amnesty International ដោយយកការអភិរក្សតំបន់បេតិកភណ្ឌពិភពលោក អាជ្ញាធរកម្ពុជាបាន«បង្ខំជម្លៀស»ប្រជាពលរដ្ឋជាច្រើនគ្រួសារចេញពីតំបន់អង្គរតាំងពីឆ្នាំ ២០២២ ដែលមានប្រមាណជាង ១ម៉ឺនគ្រួសារ ត្រូវបានឱ្យផ្លាស់ទី។ ប៉ុន្តែអង្គការ Amnesty International លើកឡើងថា អង្គការ UNESCO ធ្លាប់ប្រាប់ខ្លួនថាមិនមានការអំពាវនាវឱ្យជម្លៀសប្រជាពលរដ្ឋឡើយ។
របាយការណ៍ដដែលបញ្ជាក់ថា៖ «មនុស្សជាច្រើនត្រូវបានយាយី គំរាមកំហែង និងបង្ខំឱ្យចាកចេញដោយគ្មានការពិគ្រោះយោបល់ពិតប្រាកដ។ ស្ទើរតែគ្មាននរណាម្នាក់ចង់ទៅឡើយ(ទៅកន្លែងថ្មីនៅរុនតាឯក)»។
របាយការណ៍ Amnesty international បានស្រង់សម្តីផ្ទាល់របស់ប្រជាពលរដ្ឋម្នាក់ដែលខ្លួនបានសម្ភាសន៍ ដោយមិនបញ្ចេញឈ្មោះ ដោយបារម្ភអំពីផលប៉ះពាល់ថា៖ «គេសុំឲ្យយើងឈរម្ខាងសម្រាប់អ្នកដែលយល់ព្រម[បោះបង់ដីស្រែ] ហើយអ្នកដែលមិនយល់ព្រមឈរម្ខាងទៀត។ បន្ទាប់មកគេថាអ្នកណាដែលតវ៉ានឹងចូលគុកភ្លាម»។
ការតាំងទីលំនៅថ្មីនៅឃុំរុនតាឯក ស្រុកបន្ទាយស្រី គឺនៅឆ្ងាយ ហើយកង្វះលំនៅឋានបានធ្វើឱ្យប្រជាពលរដ្ឋរាប់ពាន់គ្រួសារប្រឈមមុខនឹងបញ្ហាសុខភាព ដោយសារការរស់នៅក្រោមអាកាសធាតុមិនល្អ ខ្វះទឹកស្អាត បង្គន់អនាម័យមិនគ្រប់គ្រាន់ អគ្គិសនី ផ្លូវត្រឹមត្រូវ និងឱកាសនៃការរស់នៅ។ នេះបើតាមរបាយការណ៍ដដែល។
លោក ឡុង កុសល អ្នកនាំពាក្យអាជ្ញាធរជាតិអប្សរា ប្រាប់វីអូអេថា រាល់ការចាកចេញរបស់ប្រជាពលរដ្ឋធ្វេីឡេីងដោយស្ម័គ្រចិត្ត និងមិនមានការបង្ខិតបង្ខំឡេីយ។ លោកបន្ថែមថារដ្ឋាភិបាលក៏មានកម្មវីធីគាំទ្រសង្គមក្នុងរយ:ពេល១០ឆ្នាំ ដូចជាថវិកាប្រចាំខែ(ប័ណ្ណសមធម៌) និងការឧបត្ថម្ភដល់ស្ត្រីមានផ្ទៃពោះផងដែរ។
លោកបញ្ជាក់ថា៖ «ដូច្នេះ គ្មានចំណុចត្រង់ណាដែលថា ការចាកចេញជាការបង្ខិតបង្ខំ។ ផ្ទុយទៅវិញ រាជរដ្ឋាភិបាលបានផ្តល់កិច្ចគាំទ្រគ្រប់សព្វបែបយ៉ាងដើម្បីសុខុដុមនីយភាពរបស់ប្រជាជន»។
នៅពេលសួរពាក់ព័ន្ធនឹងការដែលអង្គការ Amnesty International ថា UNESCO មិនបានទទូចឱ្យជម្លៀសប្រជាពលរដ្ឋចេញពីតំបន់អង្គរ អ្នកនាំពាក្យរូបនេះ អះអាងថា អាជ្ញាធរបានពិភាក្សានិងពិគ្រោះយោបល់ជាមួយគ្រប់ភាគីពាក់ព័ន្ធ ជាពិសេសពីអ្នកជំនាញអាយស៊ីស៊ីអង្គរ និងតំណាងអង្គការយូណេស្កូ មុនធ្វេីការងារនេះ ដែលលោកថាការលេីកឡេីងនោះ«ជាការយល់ច្រឡំខុស»។
កាលពីពេលកន្លងទៅ មន្ត្រីរដ្ឋាភិបាលលើកឡើងថា រដ្ឋាភិបាលបានកំពុងរៀបចំដីនៅឃុំរុនតាឯកសម្រាប់ប្រជាពលរដ្ឋដែលកំពុងរស់នៅតំបន់អង្គរ។ ជាដំណោះស្រាយនៃការជម្លៀសពលរដ្ឋចេញពីតំបន់អង្គរ ប្រជាពលរដ្ឋនឹងទទួលបានដីទំហំ ២០ម៉ែត្រគុណនឹង ៣០ម៉ែត្រ នៅក្នុងឃុំរុនតាឯក និងអត្ថប្រយោជន៍មួយចំនួនទៀត។
រូបថតកាលពីថ្ងៃទី ៦ ខែកក្កដា ឆ្នាំ២០២៣ បង្ហាញទិដ្ឋភាពនៃភូមិរុនតាឯក ក្នុងខេត្តសៀមរាប។ (AFP/AMNESTY INTERNATIONAL)
នៅក្នុងលិខិតរបស់អតីតអភិបាលខេត្តសៀមរាប កាលពីកន្លងទៅ លោក ទៀ សីហា ក៏ធ្លាប់ព្រមានថា អាជ្ញាធរនឹងចាត់វិធានការផ្លូវច្បាប់លើប្រជាពលរដ្ឋដែលបន្តតវ៉ា និងថាអាជ្ញាធរធ្វើទៅតាមតែច្បាប់ប៉ុណ្ណោះ។
លោក ឡុង កុសល អ្នកនាំពាក្យអាជ្ញាធរជាតិអប្សរា ធ្លាប់លើកឡើងថា អាជ្ញាធរបានពិគ្រោះនិងពិភាក្សាជាមួយប្រជាពលរដ្ឋ និងថា ការចាកចេញរបស់ពួកគេគឺធ្វើឡើងដោយការស្ម័គ្រចិត្ត។
ពលរដ្ឋម្នាក់ដែលរស់នៅតំបន់អង្គរ ប្រាប់វីអូអេដោយសុំមិនបញ្ចេញឈ្មោះដោយបារម្ភអំពីផលប៉ះពាល់លើអ្នកស្រីថា បច្ចុប្បន្ននេះ អ្នកស្រីមិនបានផ្លាស់ទីលំនៅទៅរស់នៅតំបន់រុនតាឯកដែលជាតំបន់ថ្មីនោះឡើយ។ អ្នកស្រីបញ្ជាក់ថា ក្នុងរយៈពេលជិតមួយឆ្នាំ ក្រោយមានការតវ៉ាឱ្យផ្លាស់ទីលំនៅ ហើយមានការដោះស្រាយជាមួយអាជ្ញាធរជាតិអប្សរា អាជ្ញាធរមិនបានមកប្រាប់ឱ្យអ្នកស្រីចាកចេញទៀតនោះទេ។ ដូច្នេះអ្នកស្រីចេះតែបន្តរស់នៅកន្លែងដើម។
ទោះជាយ៉ាងណាក្តី អ្នកស្រីនៅតែព្រួយបារម្ហនៅពេលខាងមុខ ព្រោះការដោះស្រាយជាមួយខាងអាជ្ញាធរកាលពីកន្លងទៅ គឺមិនបានបំពេញឯកសារជាលាយលក្ខណ៍អក្សរអ្វីឡើយ។
ពលរដ្ឋរូបនោះប្រាប់វីអូអេក្នុងន័យដើមថា៖ «បើថា នៅថ្ងៃអនាគតពួកគាត់(អាជ្ញាធរ)មកម្ដងទៀត ក៏ខ្ញុំអត់ទាន់ដឹងដែរអ៊ីចឹង។ យើងអត់ប្រាកដដែរថា ព្រោះអីយើងវាអត់មានអីអំណះអំណាងច្បាស់លាស់នឹងនិយាយថា យើងហ្នឹងមានសុវត្ថិភាពនៅកន្លែងហ្នឹងអ៊ីចឹង»។
គួរបញ្ជាក់ថា កាលពីចុងខែសីហា ឆ្នាំ២០២២ អតីតនាយករដ្ឋមន្ត្រី លោក ហ៊ុន សែន បានថ្លែងថាបើប្រជាពលរដ្ឋមិនព្រមចាកចេញ នោះអង្គរវត្តនឹងត្រូវដកចេញពីបញ្ជីបេតិកភណ្ឌពិភពលោករបស់អង្គការយូណេស្កូ ដែលត្រូវបានចុះបញ្ជីកាលពីឆ្នាំ ១៩៩២៕