ប្រទេសចិន កំពុងប្រែក្លាយប្រទេសកេនយ៉ា និងប្រទេសផ្សេងៗទៀតនៅអាហ្វ្រិកតាមរយៈគម្រោងហេដ្ឋារចនាសម្ព័ន្ធ និងការវិនិយោគ។ ប្រជាជនអាហ្វ្រិកជាច្រើនស្វាគមន៍ការអភិវឌ្ឍនេះ ខណៈដែលប្រជាជនមួយចំនួនផ្សេងទៀតបារម្ភអំពីបំណងរបស់រដ្ឋាភិបាលក្រុងប៉េកាំង និងផលប៉ះពាល់រយៈពេលយូរទៅលើប្រទេសរបស់ពួកគេ។
ដោយសារគម្រោងផ្លូវក្រវ៉ាត់ពាណិជ្ជកម្មចិន (BRI) បាននាំយកកម្មករបណ្តោះអាសន្នមកពីប្រទេសចិនដែលមានប្រជាជនច្រើនជាងគេបង្អស់ក្នុងពិភពលោក សង្កាត់ជាច្រើនដូចជាសង្កាត់ Kilimani នៅទីក្រុងណៃរ៉ូប៊ី ដែលជារដ្ឋធានីនៃប្រទេសកេនយ៉ា មានសុទ្ធតែផ្ទាំងបដាជាភាសាចិនកុកងឺសម្រាប់កាស៊ីណូ មជ្ឈមណ្ឌលខារ៉ាអូខេ និងគ្លីនិកពេទ្យបុរាណចិនដែលប្រតិបត្តិការដោយជនជាតិចិន។ តំបន់ទាំងនោះ មិនទាន់ត្រូវបានគេដាក់ឈ្មោះថា ជា«ទីក្រុងចិន»ជាផ្លូវការនៅឡើយទេ។
លោករដ្ឋមន្ត្រីការបរទេសចិន Wang Yi បានធ្វើទស្សនកិច្ចទៅប្រទេសនៅអាហ្រ្វិកខាងកើតមួយចំនួន គឺកេនយ៉ា អេរីត្រេ និងកូម័រ កាលពីថ្ងៃទី៣ ដល់ថ្ងៃទី៧ ខែមករា។ កិច្ចប្រឹងប្រែងរបស់លោក Wang គឺដើម្បីពង្រឹងចំណងទាក់ទងដើម្បីគាំទ្រដល់គំនិតផ្តួចផ្តើម BRI ក្នុងគោលបំណងធ្វើឱ្យពាណិជ្ជកម្មផ្លូវគោក និងផ្លូវទឹករបស់ចិន មានលក្ខណៈល្អប្រសើរនៅអាស៊ី អឺរ៉ុប និងអាហ្រ្វិក។
ទស្សនៈវិជ្ជមាន
ប្រជាជនអាហ្វ្រិកភាគច្រើនមានទស្សនៈវិជ្ជមានចំពោះជនជាតិអាស៊ី(ចិន)នេះ ដែលទើបចូលទៅរស់នៅក្នុងប្រទេសពួកគេ។
ការស្ទង់មតិមួយនាពេលថ្មីៗនេះដែលធ្វើឡើងដោយអង្គការ Afrobarometer ក្នុងប្រទេសអាហ្វ្រិកចំនួន ៣៤ ចាប់ពីឆ្នាំ២០១៩ ដល់ឆ្នាំ២០២០ រកឃើញថា ខណៈដែលអ្នកខ្លះបារម្ភអំពីការជាប់បំណុលចិនខ្លាំងក្លា ប្រជាជនអាហ្វ្រិក ៦៣% យល់ថា ចិនជាឥទ្ធិពលពីខាងក្រៅវិជ្ជមានមួយមកលើទ្វីបនេះ។ ជាការប្រៀបធៀប ប្រជាជន ៦០% យល់ថា សហរដ្ឋអាមេរិកមានឥទ្ធិពលវិជ្ជមាន និង ៥៧% យល់ថា ទីភ្នាក់ងារអង្គការសហប្រជាជាតិមានឥទ្ធិពលវិជ្ជមាន។
គេអាចមើលឃើញវត្តមានរបស់ចិននៅទូទាំងទីក្រុងណៃរ៉ូប៊ី ដែលជារដ្ឋធានីនៃប្រទេសកេនយ៉ា និងជាទីក្រុងដ៏ធំបំផុតមួយរបស់ទ្វីបអាហ្វ្រិកដែលមានប្រជាជនច្រើនជាង ៩ លាននាក់។ គម្រោងសាងសង់មាននៅគ្រប់ទីកន្លែង ហើយគ្រប់សង្កាត់ទាំងអស់ហាក់ដូចជាកំពុងបង្កើតអត្តសញ្ញាណថ្មីដោយមានប្លុកអគារស្នាក់នៅ និងផ្សារថ្មីៗដែលសាងសង់ក្នុងរយៈពេលប៉ុន្មានខែ ហើយជួនកាលប៉ុន្មានសប្តាហ៍ប៉ុណ្ណោះ។ ប្រជាជនកេនយ៉ាជាច្រើននិយាយថា ចិនភាគច្រើនជាអ្នកជំរុញការអភិវឌ្ឍទាំងនោះ។
លោក Tyson Nuthu ដែលធ្វើការនៅក្លឹបកីឡាឡើងថ្មជញ្ជាំងភ្នំមួយឈ្មោះ Climb BlueSky បានថ្លែងថា វត្តមានចិននៅកេនយ៉ា គឺជារឿងវិជ្ជមាន។
លោកបានថ្លែងតាមរយៈបទសម្ភាសន៍តាមទូរស័ព្ទជាមួយ VOA ថា៖ «ចរាចរណ៍ជាអ្វីដែលយើងគ្រប់គ្នារអ៊ូ។ គម្រោងដូចជា ស្ពានអាកាសណៃរ៉ូប៊ីខាងលិច នឹងជួយកាត់បន្ថយបញ្ហានេះ។ ការបើកបរទៅតំបន់ Lukenya (ភ្នំដែលជិតបំផុតនៅណៃរ៉ូប៊ី) មានភាពល្អប្រសើរជាងមុន ដោយសារតែផ្លូវ Mombasa Road ជិតត្រូវបានសាងសង់បញ្ចប់។ លើសពីនេះ ខ្ញុំគិតថា ការមើលឃើញពីរបៀបធ្វើការផ្សេងគ្នា គឺជារឿងល្អសម្រាប់ប្រជាជនកេនយ៉ា។ វា ធ្វើឱ្យការប្រកួតប្រជែង មានការកើនឡើងបន្តិច»។
ថ្លែងកាលពីខែធ្នូ ឆ្នាំ២០២១ នៅការដ្ឋានសាងសង់មហាវិថី Nairobi Expressway ដែលជាផ្លូវបង់ថ្លៃ និងជាគម្រោងហេដ្ឋារចនាសម្ព័ន្ធគាំទ្រដោយចិន ប្រធានាធិបតីកេនយ៉ាលោក Uhuru Kenyatta បាននិយាយថា ទំនាក់ទំនងរបស់ប្រទេសលោកជាមួយនឹងចិន «មានផលប្រយោជន៍ឱ្យគ្នាទៅវិញទៅមក» ដោយឈរលើគោលការណ៍ឈ្នះ-ឈ្នះ»។ លោកបានថ្លែងថា ហេដ្ឋារចនាសម្ព័ន្ធល្អប្រសើរ នឹងធ្វើឱ្យជីវិតកាន់តែស្រួលសម្រាប់ប្រជាជន និងជា«គន្លឹះ»សម្រាប់សេដ្ឋកិច្ចកេនយ៉ា។
អ្នករិះគន់វត្តមានចិន
ទោះជាយ៉ាងនេះក្តី អស់រយៈពេលជាច្រើនឆ្នាំមកហើយ អ្នកវិភាគបានសង្ស័យពីគោលបំណងរបស់ចិនចំពោះទ្វីបអាហ្វ្រិក ហើយអ្នកវិភាគមួយចំនួន បានចោទប្រកាន់ចិនពីឥរិយាបថ«ទុច្ចរិត»។ នៅក្នុងឆ្នាំ២០១១ លោកស្រី Hillary Clinton ដែលជារដ្ឋមន្ត្រីការបរទេសសហរដ្ឋអាមេរិកនៅពេលនោះ បានពណ៌នាសកម្មភាពចិនថា ជា«អាណានិគមបែបថ្មី»។
អ្នករិះគន់មួយចំនួនអះអាងថា កិច្ចព្រមព្រៀងហេដ្ឋារចនាសម្ព័ន្ធចិន មានលក្ខណៈសម្ងាត់ និងអាក្រក់សម្រាប់សេដ្ឋកិច្ចក្នុងស្រុក។
លោកស្រី Laura Otieno ដែលជាវិស្វករស៊ីវិលនៃគម្រោងស្ពានអាកាសណៃរ៉ូប៊ីខាងលិច ដែលជួយសម្រួលដល់ការកកស្ទះចរាចរណ៍នៅក្នុងរដ្ឋធានីនេះ ធ្វើការភាគច្រើនជាមួយក្រុមហ៊ុនចិន។ នៅក្នុងបទសម្ភាសន៍មួយជាមួយ VOA លោកស្រី បានថ្លែងថា លោកស្រី ត្រូវចំណាយពេលមួយចំនួនដើម្បីសម្របទៅនឹងភាពខុសគ្នាផ្នែកវប្បធម៌ និងរបាំងភាសានៅពេលធ្វើការជាមួយនឹងជនជាតិចិន។
លោកស្រី Otieno បានថ្លែងថា៖ «សម្រាប់ចំណុចភាគច្រើន យើងចុះសម្រុងគ្នា ប៉ុន្តែអ្វីដែលខ្ញុំមិនចូលចិត្ត គឺថា យើងត្រូវប្រារព្ធពិធីបុណ្យរបស់ពួកគេដូចជា ពិធីចូលឆ្នាំចិន។ តើហេតុអ្វី បានជាយើងគួរតែធ្វើបែបនេះ? យើងស្ថិតនៅក្នុងប្រទេសកេនយ៉ា»។
ស្របពេលជាមួយគ្នានេះ លោក Paul Chepsoi នាយកកម្មវិធីនៅក្រុមប្រឹក្សាសុខមាលភាព Endorois ដែលជាអង្គការសិទ្ធិមនុស្សមានមូលដ្ឋាននៅក្នុងសហគមន៍ក្នុងទីក្រុង Nakuru មានចម្ងល់អំពីបំណងរបស់ចិននៅក្រៅប្រទេស។
លោក Chepsoi បានសរសេរនៅក្នុងបទសម្ភាសន៍តាមអ៊ីម៉ែលជាមួយ VOA ថា៖ «មានម្តងខ្ញុំចូលរួមកិច្ចប្រជុំ ដែលមានវត្តមានរបស់អ្នកវិនិយោគចិន។ នៅពេលមួយ ខ្ញុំបានលើកដៃសួរសំណួរថា តើសហគមន៍នឹងទទួលប្រយោជន៍ពីធនធានធម្មជាតិដែលលោកចង់ប្រមូលយកពីសហគមន៍នោះដោយរបៀបណា។ គាត់មិនអើពើនឹងសំណួរខ្ញុំទាល់តែសោះ»។
ការទូតអំណាចទន់
លោកស្រី Yuan Wang អ្នកស្រាវជ្រាវនៅកម្មវិធីពិភពលោក និងចិននៃសាកលវិទ្យាល័យ Columbia និង Harvard បានថ្លែងនៅក្នុងបទសម្ភាសន៍តាមទូរស័ព្ទជាមួយ VOA ថា៖ «ចិនមានភាពថ្មីថ្មោងនឹងល្បែងនៃការសម្របសម្រួលការផ្លាស់ប្តូរវប្បធម៌នេះ និងលំហការទូតជារួម»។
លោកស្រីបានបន្ថែមថា៖ «វប្បធម៌ខុសគ្នារវាង«ការធ្វើ» ជាជាង«ការនិយាយ» រួមចំណែកដល់ទស្សនៈដែលថា ចិនខ្វះខាតការទូត»។
នៅក្នុងឆ្នាំ២០១៧ នៅក្នុងសមាជជាតិលើកទី១៩របស់គណបក្សកុម្មុយនីស្តចិន លោកប្រធានាធិបតីចិន Xi Jinping (ស៊ី ជីនពីង) បានពណ៌នាយុទ្ធសាស្ត្រពង្រីកឥទ្ធិពលចិន ដោយថ្លែងថា៖ «យើងនឹងពង្រឹងទំនាក់ទំនងរវាងពលរដ្ឋ និងពលរដ្ឋ និងការផ្លាស់ប្តូរវប្បធម៌ជាមួយនឹងប្រទេសផ្សេងទៀត ដោយផ្តល់សារៈសំខាន់ដល់វប្បធម៌ចិន និងក្នុងពេលជាមួយគ្នាផ្តល់តម្លៃដល់វប្បធម៌ដទៃផងដែរ»។
លោកប្រធានាធិបតី Xi ក៏បានថ្លែងអំពីការធ្វើឱ្យប្រសើរឡើងនូវ «សមត្ថភាពក្នុងការចូលរួមក្នុងសារគមនាគមន៍អន្តរជាតិ ដើម្បីផ្សព្វផ្សាយរឿងរ៉ាវរបស់ចិនឱ្យបានល្អ បង្ហាញពីទស្សនៈចិនពិតប្រាកដ គ្រប់ជ្រុងជ្រោយ និងទូលំទូលាយ និងបង្កើនអំណាចទន់ផ្នែកវប្បធម៌របស់ប្រទេសយើង»។
រដ្ឋាភិបាលក្រុងប៉េកាំង បានចាប់ផ្តើមបេសកកម្មនេះ តាមរយៈគំនិតផ្តួចផ្តើមជាច្រើនដែលរួមមានការបរិច្ចាគវ៉ាក់សាំងកូវីដ១៩ Sinopharm ចំនួន ២០០.០០០ ដូសទៅប្រទេសកេនយ៉ានៅក្នុងខែកញ្ញា ឆ្នាំ២០២១ និងចាប់ផ្តើមការផ្តល់ឱកាសដូចជា ពានរង្វាន់ព័ត៌មានសាកលផ្លូវសូត្រ (Silk Road Global News Awards) ដែលជាការប្រកួតប្រជែងមួយសម្រាប់អ្នកកាសែតកេនយ៉ាដែលផ្តល់ពានរង្វាន់ជាប្រាក់ដល់អ្នកឈ្នះ។
ស្ថានទូតចិន ក៏តែងតែពង្រឹងទំនាក់ទំនងចិន និងកេនយ៉ាផងដែរ។ គេហទំព័ររបស់ស្ថានទូតចិនបានលើកឡើងថា ទោះបីជាពិភពលោក មានការផ្លាស់ប្តូរខ្លាំងក្លាកម្រិតណាក៏ដោយ ស្ថានទូត «នៅតែប្តេជ្ញាជំរុញកំណើនទំនាក់ទំនងរយៈពេលយូរ និងល្អរវាងចិន និងកេនយ៉ា និងការពារសិទ្ធិស្របច្បាប់ និងផលប្រយោជន៍របស់ពលរដ្ឋចិននៅក្រៅប្រទេស»។
នៅក្នុងបណ្តាប្រទេសអាហ្វ្រិក រួមទាំងកេនយ៉ាផងដែរ ចិនបានបង្កើតវិទ្យាស្ថានខុងជឺដែលបង្រៀនភាសា និងវប្បធម៌ចិននៅក្នុងសាកលវិទ្យាល័យបរទេស។ វិទ្យាស្ថានទាំងនេះភាគច្រើន ទទួលមូលនិធិពីក្រសួងអប់រំចិន។
និស្សិតមួយចំនួនបារម្ភថា វិទ្យាស្ថាននេះ មានការរឹតត្បិតការបញ្ចេញមតិ ដោយមានចេតនាចៀសវាងប្រធានបទដែលមានភាពរសើបផ្នែកនយោបាយនៅក្នុងប្រទេសចិន។ លើសពីនេះទៅទៀត របាយការណ៍មួយទៅព្រឹទ្ធសភាសហរដ្ឋអាមេរិកបានរកឃើញថា៖ «មូលនិធិនៃវិទ្យាស្ថានខុងជឺ ត្រូវបានផ្តល់ឱ្យជាមួយនឹងលក្ខខណ្ឌដែលអាចប៉ះពាល់ដល់សេរីភាពសិក្សាធិការ»។ ជាឧទាហរណ៍ គ្រូបង្រៀនចិនចុះហត្ថលេខាលើកិច្ចសន្យាជាមួយរដ្ឋាភិបាលក្រុងប៉េកាំងដែលសន្យាថា នឹងមិនធ្វើឱ្យខូចខាតដល់ផលប្រយោជន៍ជាតិរបស់ចិននោះទេ។
ក៏មានវេទិកាប្រចាំឆ្នាំស្តីពីកិច្ចសហការរវាងចិន និងអាហ្វ្រិក និងការបណ្តុះបណ្តាលអ្នកកាសែតអាហ្វ្រិកជិត ១.០០០ នាក់ផងដែរ។ ប៉ុន្តែមនុស្សមួយចំនួនមានការសង្ស័យចំពោះកិច្ចប្រឹងប្រែងក្នុងការបណ្តុះបណ្តាលនេះ ដោយសារតែចិនមានកិត្តិនាមមិនល្អខាងការបិទខ្ទប់ព័ត៌មាន។
ប្រសិទ្ធភាពនៃកិច្ចប្រឹងប្រែងចិន
លោក Mario Esteban អ្នកវិភាគជាន់ខ្ពស់ដែលផ្តោតលើគោលនយោបាយការបរទេសចិននៅសាកលវិទ្យាល័យស្វយ័ត Madrid នៅទីក្រុងម៉ាឌ្រីដ ប្រទេសអេស្ប៉ាញ បានថ្លែងនៅក្នុងបទសម្ភាសន៍តាមទូរស័ព្ទជាមួយ VOA ថា ការផ្តោតអារម្មណ៍របស់ចិនទៅលើគម្រោងហេដ្ឋារចនាសម្ព័ន្ធ បានជួយលើកតម្កើងកិត្តិនាមរបស់ខ្លួន។ ប្រជាជនកេនយ៉ាដែលកំពុងប្រើប្រាស់ផ្លូវ ឬសាលារៀន អាចមើលឃើញផលប្រយោជន៍ដោយផ្ទាល់នៃវត្តមានចិន។
លោក Esteban បានថ្លែងក្នុងសម្តីដើមថា៖ «ពាក់ព័ន្ធនឹងអំណាចទន់ ប្រជាជនអាហ្វ្រិកជាច្រើនជឿថា ចិន គឺជាដៃគូដ៏មានប្រយោជន៍មួយ»។
ប៉ុន្តែ លោក Chepsoi នៅតែសង្ស័យពីបំណងរបស់ចិនចំពោះប្រទេសរបស់លោក។
លោកបានថ្លែងក្នុងសម្តីដើមថា៖ «ប្រទេសអភិវឌ្ឍន៍ភាគច្រើន បាននិងកំពុងប្រើប្រាស់វិធីសាស្ត្រអំណាចទន់នេះជាយូរមកហើយ។ នេះហើយជាមូលហេតុដែលសេដ្ឋកិច្ចរបស់ពួកគេ បានកើនឡើងទ្វេដង ដោយប្រទេសកំពុងអភិវឌ្ឍន៍ជាអ្នករងការខាតបង់»។
ស្ថានទូតចិននៅក្នុងទីក្រុងណៃរ៉ូប៊ី មិនបានឆ្លើយតបចំពោះការស្នើសុំអត្ថាធិប្បាយជាច្រើនដងសម្រាប់សេចក្តីរាយការណ៍នេះ នោះទេ៕