ខ្សែជីវិតរបស់លោក សុខ ឥសាន ដែលបច្ចុប្បន្នជាសមាជិកព្រឹទ្ធសភាម្នាក់មកពីគណបក្សប្រជាជនកម្ពុជា បានចាប់ផ្តើមនៅថ្ងៃមួយ ក្នុងខែកញ្ញា ឆ្នាំ១៩៧៩ នៅពេលលោកបានដើរតាមផ្លូវនៅរាជធានីភ្នំពេញ នាពេលព្រឹកមួយ។
ពេលនោះ គឺក្រោយរបបខ្មែរក្រហមបានដួលរលំ ដោយសារការឈ្លានពានរបស់កងទ័ពវៀតណាម ដែលបានព្យាយាមបង្កើតរដ្ឋាភិបាលថ្មីនៅកម្ពុជា។ក្នុងដំណើរស្វែងរកម្តាយរបស់លោកនៅរាជធានីភ្នំពេញ លោក សុខ ឥសាន ដែលជាអតីតគ្រូបង្រៀន ហើយកាលនោះមានអាយុ៣៣ឆ្នាំ បានតស៊ូធ្វើដំណើរតាំងពីតំបន់ជនបទ រហូតមកដល់រាជធានីភ្នំពេញ ដើម្បីស្វែងរកម្តាយរបស់លោក ដោយធ្វើដំណើរទាំងថ្មើរជើងនិងតាមមធ្យោបាយណាដែលលោកមាន ហើយស្លៀកពាក់ខ្មៅដែលខ្មែរក្រហមបានបង្គាប់ឲ្យប្រជាជនស្លៀកពាក់ ក្រោមរបបកុម្មុយនិស្តមួយនេះ។ លោក សុខ ឥសាន បានឲ្យដឹងថា លោកមានតែសម្លៀកបំពាក់មួយសម្រាប់នេះប៉ុណ្ណោះ។
នាពេលនោះ លោកបានដើរកាត់មុខក្រសួងមួយដែលកាលនោះមានឈ្មោះថាក្រសួងសេដ្ឋកិច្ច និងជីវភាព ហើយត្រូវបានអ្នកជំនាញការជនជាតិវៀតណាម បានហៅលោកសួរនាំ រហូតបានធ្វើការនៅក្រសួងមួយនោះ។ នៅពេលនោះ ប្រហែលជាអ្នកជំនាញការជនជាតិវៀតណាម យល់ថា លោក សុខ ឥសាន ជាមនុស្សមានចំណេះដឹង ដែលពួកគេត្រូវការចាំបាច់ ដើម្បីជួយរៀបចំរដ្ឋាភិបាលថ្មីនៅកម្ពុជា ពីព្រោះថា ខ្មែរក្រហមបានសម្លាប់អ្នកចេះដឹងនៅកម្ពុជា ក្រោមរបបគ្រប់គ្រងរបស់ខ្លួន។
នៅក្នុងកិច្ចសម្ភាសន៍ជាមួយ VOA កាលពីពេលថ្មីៗនេះ លោក សុខ ឥសាន មានប្រសាសន៍ថា៖
«វៀតណាមគេឃើញយើងដើរ។ ដើរដូចខោអាវប៉ុល ពតអីចឹង។ គេសួរថាយើងនៅណាមកពីណា។ ដឹងប្រវត្តិយើងថា យើងមកពីក្រចេះ។ ស្រុកកំណើតនៅណា ពីមុនធ្វើអី? បានយើងប្រាប់ថា ធ្វើគ្រូបង្រៀន។ បានគេថាធ្វើគ្រូបង្រៀនមានចំណេះដឹងខ្លះហើយ មករួមចំណែក កសាងប្រទេសអីឡើងវិញ»។
បន្ទាប់មកលោកក៏បានចូលធ្វើការនៅក្រសួងនោះ ហើយជីវិតនយោបាយរបស់លោកក៏បានចាប់ផ្តើម។ ក្នុងពេលនោះ លោកបានធ្វើការនៅផ្នែកស្រង់ស្ថិតិ ហើយបន្ទាប់មកលោកត្រូវបានដំឡើងតំណែងជាអនុប្រធាននាយកដ្ឋានចាត់តាំង និងបៀវត្សរ៍ពលកម្ម។ មួយឆ្នាំបន្ទាប់មក លោកបានចូលរួមជាមួយបក្សប្រជាជនបដិវត្តន៍កម្ពុជា ដែលជាឈ្មោះដើមរបស់គណបក្សប្រជាជនកម្ពុជា។
លោកមានប្រសាសន៍ថា៖ «ខ្ញុំធ្វើការនៅទីនោះហើយ ដូច្នេះយើងមិនបាច់គិតច្រើននោះទេ គឺចូលតែម្តង»។
ការចូលជាសមាជិកបក្ស មិនមែនជាការតម្រូវឲ្យត្រូវធ្វើនោះទេ ក៏ប៉ុន្តែ វាពិបាកក្នុងការឡើងកាន់តំណែងខ្ពស់ៗ បើសិនជាមិនចូលជាសមាជិកបក្សនោះ។
លោក សុខ ឥសាន ក្នុងអំឡុងពេលនោះ រីករាយនឹងរដ្ឋាភិបាលកម្ពុជាថ្មី។ តាមការយល់ឃើញរបស់លោក មេដឹកនាំគណបក្សប្រជាជនកម្ពុជា ក្នុងនោះរួមមានលោក ហ៊ុន សែន លោក ហេង សំរិន និងលោក ជា ស៊ីម ដែលអ្នកទាំងនេះគឺជាអតីតកម្មាភិបាលខ្មែរក្រហម គឺជាអ្នកជួយស្រោចស្រង់ជីវិតរបស់លោក និងប្រជាជនកម្ពុជារាប់លាននាក់ពីសេចក្តីស្លាប់។ លោក សុខ ឥសាន មិនបានលើកឡើងអំពីលោក ប៉ែន សុវណ្ណ អតីតនាយករដ្ឋមន្ត្រីកម្ពុជានៅឆ្នាំ១៩៨១ ក្រោយរបបខ្មែរក្រហមបានដួលរលំ ដែលក្រោយមក លោកបានក្លាយជាសមាជិកគណបក្សសង្គ្រោះជាតិ មុនពេលលោកបានទទួលមរណភាពកាលពីខែតុលា ឆ្នាំ២០១៦ទេ។
រូបឯកសារ៖ លោក ជា ស៊ីម (ឆ្វេង) និងលោកនាយករដ្ឋមន្ត្រី ហ៊ុន សែន និយាយឆ្លើយឆ្លងគ្នានៅក្នុងទិវាថ្ងៃ៧ មករា នៅទីស្នាក់ការបក្សប្រជាជនកម្ពុជា រាជធានីភ្នំពេញ កាលពីថ្ងៃទី៧ ខែមករា ឆ្នាំ១៩៩៨។
នេះគឺជាផ្នត់គំនិតរបស់ប្រជាជនកម្ពុជាវ័យចាស់ៗភាគច្រើន ដែលនៅតែចង់ចាំថា មានតែគណបក្សប្រជាជនកម្ពុជាទេ ដែលជាអ្នកជួយសង្គ្រោះពួកគេពីពួកខ្មែរក្រហម។
កើតក្នុងឆ្នាំ១៩៤៦ នៅក្នុងខេត្តស្វាយរៀងជាប់នឹងព្រំដែនវៀតណាម លោក សុខ ឥសាន មានឱកាសរៀនសូត្របានខ្ពង់ខ្ពស់ ដោយលោកបានចូលរៀននៅសាកលវិទ្យាល័យ និងបានធ្វើជាគ្រូបង្រៀនផងដែរ។ មុនឆ្នាំ១៩៧៩ លោកជាគ្រូបង្រៀននៅអនុវិទ្យាល័យមួយក្នុងខេត្តស្វាយរៀង។ បន្ទាប់មកលោកបានក្លាយជានាយកសាលាវិទ្យាល័យមួយនៅស្រុកកំណើតរបស់លោក។
ក្នុងឆ្នាំ១៩៧២ ក្នុងរបបគ្រប់គ្រងដោយលោកសេនាប្រមុខ លន់ នល់ ដែលគាំទ្រដោយអាមេរិក លោក សុខ ឥសាន បានមករាជធានីភ្នំពេញ ដើម្បីបន្តការសិក្សាផ្នែកច្បាប់នៅសាកលវិទ្យាល័យ។
តែជាអកុសល កម្ពុជាបានធ្លាក់ទៅក្នុងសម័យខ្មែរក្រហមក្នុងខែមេសា ឆ្នាំ១៩៧៥ ដែលបង្ខំឲ្យរូបលោក ភរិយា កូន និងគ្រួសារសាច់ថ្លៃ ត្រូវបណ្តេញចេញពីទីក្រុងភ្នំពេញទៅជនបទ។ ពួកគេមិនដឹងថា ត្រូវធ្វើដំណើរទៅខាងណាទេ។ ពួកគេចេះតែធ្វើដំណើរទៅទិសខាងឦសាន ហើយបានបន្តធ្វើដំណើររហូតដល់ខេត្តក្រចេះ។
ជាសំណាងមួយសម្រាប់លោក សុខ ឥសាន ដោយសារលោកមានឪពុកក្មេកជាអ្នកបច្ចេកទេស ដែលមានជំនាញក្នុងការផលិតសម្ភារៈកសិកម្មដែលសំខាន់សម្រាប់របបខ្មែរក្រហម ដូច្នេះជីវិតរបស់លោក និងក្រុមគ្រួសារមិនប្រឈមនឹងការសម្លាប់នោះទេ។
ក៏ប៉ុន្តែ ខ្មែរក្រហមក៏មិនទុកឲ្យក្រុមគ្រួសារលោកបានសុខដែរ។ ឪពុកបង្កើតរបស់លោកត្រូវបានបាញ់សម្លាប់ដោយកងកម្លាំងខ្មែរក្រហម ខណៈមានការវាយប្រហារគ្នាក្នុងខែមករា ឆ្នាំ១៩៧៩។ លោកក៏បានបាត់បង់ប្អូនស្រីម្នាក់ផងដែរ ដោយសារការបរិភោគមិនគ្រប់គ្រាន់។ លោកបែកពីម្តាយ ហើយត្រូវបានបង្ខំឲ្យធ្វើការងារទាំងបាក់កម្លាំង។
ដោយសារតែបទពិសោធន៍ជូរជត់ទាំងនេះ លោក សុខ ឥសាន យល់ថា គណបក្សប្រជាជនកម្ពុជា ជាអ្នកជួយជីវិតរបស់លោក ហើយលោកត្រូវតែគាំទ្រគណបក្សនេះដោយស្មោះស្ម័គ្រ។
លោកមានប្រសាសន៍ថា៖ «យើងរស់ដោយសារគណបក្សប្រជាជនកម្ពុជា។ ហើយការរស់នៅរបស់យើង ដែលពីមុនជួបទុក្ខលំបាក បានរីកចម្រើនជាបន្តបន្ទាប់ ដោយសារគណបក្សប្រជាជន»។
ពីមន្ត្រីរាជការទៅជាអ្នកនាំពាក្យរដ្ឋាភិបាល
លោក សុខ ឥសាន បានចំណាយពេលជាង១០ឆ្នាំ ធ្វើការឲ្យរដ្ឋាភិបាលនៅក្រសួងសេដ្ឋកិច្ច។ ក្រោយមក លោកមានឱកាសក្លាយជាអនុរដ្ឋមន្រ្តីក្រសួងរ៉ែ និងថាមពល ដែលកើតចេញពីការបំបែកក្រសួងសេដ្ឋកិច្ច និងជីវភាព។ លោកត្រូវឈប់កាន់តំណែងមួយនេះ ក្រោយការបោះឆ្នោតឆ្នាំ១៩៩៣។
កម្ពុជាបានក្លាយជាប្រទេសកាន់លទ្ធិប្រជាធិបតេយ្យ សេរីពហុបក្ស ក្រោយកិច្ចព្រមព្រៀងទីក្រុងប៉ារីសឆ្នាំ១៩៩១ ហើយគណបក្សនយោបាយមួយទៀត គឺគណបក្សហ៊្វុនស៊ិនប៉ិច បានឈ្នះការបោះឆ្នោតលើកដំបូងបង្អស់របស់កម្ពុជា ក្រោយរបបខ្មែរក្រហម។ ហេតុដូច្នេះ មន្ត្រីរដ្ឋាភិបាលនៃគណបក្សប្រជាជនកម្ពុជា ដែលបានកាន់តំណែងរដ្ឋាភិបាលមុនការបោះឆ្នោតនេះ ត្រូវប្រគល់តំណែងរបស់ខ្លួនទៅឲ្យគណបក្សហ៊្វុនស៊ិនប៉ិចដែលឈ្នះការបោះឆ្នោត។
ក្រោយពីចាកចេញពីការងារមួយនេះ លោក សុខ ឥសាន បានទទួលតំណែងជាទីប្រឹក្សា លោក ជា ស៊ីម អតីតប្រធានគណបក្សប្រជាជនកម្ពុជា ហើយក្រោយមកលោកបានទទួលតំណែងជាអគ្គនាយកទូរទស្សន៍ និងវិទ្យុអប្សរា។ ក្នុងឆ្នាំ២០០៨ លោកបានឈរឈ្មោះជាបេក្ខជនតំណាងរាស្រ្តសម្រាប់គណបក្សប្រជាជនកម្ពុជា ហើយបានជាប់ឆ្នោតជាតំណាងរាស្រ្តមណ្ឌលព្រៃវែង។
កាលពីឆ្នាំ២០១៨ លោកបានឈប់ពីតំណែងតំណាងរាស្រ្ត ដើម្បីមកឈរឈ្មោះជាបេក្ខជនសមាជិកព្រឹទ្ធសភាវិញ ហើយលោកក៏បានជាប់ឆ្នោតកាលពីខែកុម្ភៈ ខណៈការបោះឆ្នោតព្រឹទ្ធសភានោះ មិនមានវត្តមានគណបក្សប្រឆាំងដ៏ធំ គឺគណបក្សសង្រ្គោះជាតិនោះទេ។
ដោយសារធ្លាប់មានបទពិសោធន៍ជាង១០ឆ្នាំទាក់ទងនឹងប្រព័ន្ធផ្សព្វផ្សាយ លោក សុខ ឥសាន ក៏ត្រូវបានគណបក្សជ្រើសរើសរូបលោក ឲ្យធ្វើជាអ្នកនាំពាក្យគណបក្ស កាលពីឆ្នាំ២០១៥។ តំណែងមួយនេះហើយធ្វើឲ្យកេរ្តិ៍ឈ្មោះរបស់លោកកាន់តែត្រូវបានស្គាល់ក្នុងចំណោមមហាជន ដោយសារលោកត្រូវបានគេស្គាល់ថា ជាអ្នកនាំពាក្យដែលតែងតែលើកទូរសព្ទអ្នកកាសែត និងអាចឆ្លើយនឹងសំណួរអ្នកកាសែតបានគ្រប់ពេល។
ជាអ្នកនាំពាក្យម្នាក់ លោក សុខ ឥសាន មានប្រសាសន៍ថា លោកត្រូវតែនិយាយការពារកម្មវិធីនយោបាយរបស់គណបក្ស និងការពារសច្ចធម៌របស់គណបក្ស។
លោកមានប្រសាសន៍ថា៖ «តែខ្ញុំនិយាយការណ៍ពិតតើ។ កម្មវិធីនយោបាយរបស់គណបក្សល្អ ក៏ប៉ុន្តែមន្រ្តីរបស់គណបក្ស១ឬ២ធ្វើខុស អាហ្នឹងយើងត្រូវនិយាយខុសអាហ្នឹង។យើងមិនមែនកាន់ជើងណា មនុស្សខូចហ្នឹង»។
លោកក៏ឆ្លៀតពេលធ្វើយុទ្ធនាការឲ្យគណបក្សប្រជាជនកម្ពុជា ដោយធ្វើជាវាគ្មិននៅក្នុងកម្មវិធី«សំឡេងការពិតដើម្បីប្រជាជន» ដែលផ្សព្វផ្សាយតាមហ្វេសប៊ុក រយៈពេលពីរបីថ្ងៃក្នុងមួយសប្តាហ៍ ដើម្បីផ្សព្វផ្សាយនយោបាយរបស់គណបក្សប្រជាជនកម្ពុជា និងទទួលទូរសព្ទប្រជាពលរដ្ឋដែលតែងតែលើកពីស្នាដៃរបស់គណបក្ស និងរិះគន់គណបក្សប្រឆាំង។ កម្មវិធី ដែលមានរយៈពេលពីរម៉ោងនេះ ត្រូវបានផលិតឡើងដោយវិទ្យុបាយ័ន ដែលគ្រប់គ្រងដោយកូនស្រីរបស់លោកនាយករដ្ឋមន្រ្តី ហ៊ុន សែន គឺអ្នកស្រី ហ៊ុន ម៉ាណា។
លោក សុខ ឥសាន បានឲ្យដឹងថា លោកចាត់ទុកខ្លួនលោក ជា«កូនទាហានឈានមុខ» សម្រាប់គណបក្សប្រជាជនកម្ពុជា ដោយលោកត្រូវប្រឆាំងតបតនឹងអ្នករិះគន់ និងគូសត្រូវរបស់រដ្ឋាភិបាល តាមការបង្គាប់របស់ថ្នាក់ដឹកនាំជាន់ខ្ពស់។
មេដឹកនាំជាន់ខ្ពស់រូបនោះ គឺលោកនាយករដ្ឋមន្ត្រី ហ៊ុន សែន ដែលបានគ្រប់គ្រងប្រទេសអស់រយៈពេលជាង៣០ឆ្នាំមកហើយ ហើយដែលបានប្រកាសថា លោកនឹងបន្តកាន់តំណែងរយៈពេល១០ឆ្នាំខាងមុខទៀត។ លោក សុខ ឥសាន បានអះអាងថា នេះគឺជាគោលដៅដ៏ត្រឹមត្រូវរបស់លោកនាយករដ្ឋមន្ត្រី ដោយសារតែគោលនយោបាយដ៏ល្អរបស់គណបក្សប្រជាជនកម្ពុជា។
លោក សុខ ឥសាន មានប្រសាសន៍ថា៖ «នៅតែដឹកនាំទៀត ផុតជំនាន់នេះ ទៅជំនាន់ក្រោយ គឺជួរគណបក្សប្រជាជនដឹកនាំទៀត។ អាហ្នឹងនិរន្តរភាព»។
ទោះជាយ៉ាងណាក្តី អ្នករិះគន់មួយចំនួន យល់ខុសពីនេះ ដោយអះអាងថា គណបក្សកាន់អំណាចបានក្តោបក្តាប់អំណាច ដោយប្រើប្រាស់យុទ្ធសាស្ត្រគំរាមកំហែង ហើយទង្វើនេះមិនមានប្រសិទ្ធភាពទេ ក្នុងការដែលប្រទេសជាតិត្រូវបានដឹកនាំក្នុងរយៈពេលដ៏យូរដោយគណបក្សតែមួយនោះ។
ក្នុងរយៈពេលមួយឆ្នាំកន្លងទៅនេះ គណបក្សប្រជាជនកម្ពុជាបានវាយប្រហារលើគណបក្សប្រឆាំងដ៏ធំបំផុត គឺគណបក្សសង្គ្រោះជាតិ ដោយបានចាប់ឃុំខ្លួនមេដឹកនាំគណបក្សនេះ ពីបទក្បត់ជាតិ និងបានរំលាយគណបក្សនេះតាមរយៈសាលក្រមតុលាការកំពូល កាលពីខែវិច្ឆិកា ឆ្នាំ២០១៧។
ការបោះឆ្នោតថ្នាក់ជាតិអាណត្តិទី៦ នឹងមានគណបក្សចំនួន២០ ចូលរួមប្រកួតប្រជែង ក៏ប៉ុន្តែសមាគមសិទ្ធិមនុស្សអន្តរជាតិ និងអង្គការសហប្រជាជាតិ បានអះអាងថា ការបោះឆ្នោតនេះនឹងមិនមានលក្ខណៈសេរី និងយុត្តិធម៌នោះទេ ដោយសារតែគ្មានការចូលរួមប្រកួតប្រជែងពីគណបក្សសង្គ្រោះជាតិ។
លោក សុខ ឥសាន បានច្រានចោលការលើកឡើងនេះ ដោយអះអាងថា គណបក្សសង្គ្រោះជាតិ ត្រូវបានរំលាយដោយខ្លួនឯង ពីព្រោះថាគណបក្សនេះសម្បូរទៅដោយជនឧក្រិដ្ឋ។
លោកមានប្រសាសន៍ថា៖ «ហើយអ្នកខ្លះគេយល់ថា គណបក្សប្រជាជនខ្លាចភ័យចាញ់ឆ្នោតហើយ បានរំលាយគេ។ មានឭបញ្ហាហ្នឹងទេ? តែត្រូវយល់ថា មូលហេតុអីបានគណបក្សប្រឆាំងហ្នឹងត្រូវរលាយ? ដោយសារតែអំពើប្រព្រឹត្តល្មើសច្បាប់ខ្លួនឯងទេ។ មិនមែនដោយសារគណបក្សប្រជាជនជាអ្នករំលាយគាត់ទេ គឺគាត់ធ្វើឲ្យខ្លួនរលាយខ្លួនឯង»។
លោកបានបន្ថែមថា៖ «ខ្ញុំយល់ថា ទោះយ៉ាងណាក៏ដោយ គណបក្សសង្រ្គោះជាតិហ្នឹង មិនអាចប្រកួតប្រជែងបានទេ»។
លោក សុខ ឥសាន កំពុងតែស្ថិតក្នុងតួនាទីមួយដ៏សំខាន់ ដោយលោកត្រូវតែតស៊ូមតិថា កម្ពុជាគឺជាប្រទេសដែលកំពុងមានលទ្ធិប្រជាធិបតេយ្យសេរីពហុបក្សដ៏រីកចម្រើន ខណៈពេលដែលលោកត្រូវតែវាយប្រហារលើគណបក្សណា ដែលហ៊ានប្រកួតប្រជែងនឹងគណបក្សប្រជាជនកម្ពុជា ដែលកាន់អំណាច។ លោកបានអះអាងថា សមាជិកនៃគណបក្សប្រឆាំងដ៏ធំមួយនេះ គឺគណបក្សសង្គ្រោះជាតិ សមនឹងជាប់ឃុំ និងរត់ភៀសខ្លួនទៅក្រៅប្រទេស។ ទោះជាយ៉ាងណាក្តី លោក សុខ ឥសាន នៅតែមិនយល់ថា ទស្សនៈរបស់លោក មានលក្ខណៈប្រទាយញប្រទុងគ្នានោះទេ។
លោក សុខ ឥសាន មានប្រសាសន៍ថា៖ «តែវាធម្មតាតើ ការប្រកួតប្រជែងនៅក្នុងទីលានប្រជាធិបតេយ្យ សេរីពហុបក្ស គឺថាដៃគូភាគីមិនចង់ឲ្យដៃគូប្រកួតហ្នឹងខ្លាំងទេ។ អ្នកណាក៏ដូចគ្នាដែរ គេក៏គេចង់បំបែកគណបក្សប្រជាជន ក៏ប៉ុន្តែគេបំបែកវាអត់បាន»។
ទិដ្ឋភាពទូទៅនៃការឃោសនារកសំឡេងឆ្នោតរបស់គណបក្សប្រជាជនកម្ពុជានាថ្ងៃទី០៧ ខែកក្កដា ឆ្នាំ២០១៨។ (គី ម៉េងលី/VOA)
គណបក្សចាស់សម្រាប់យុវជនជំនាន់ថ្មី
បើទោះជាលោកលេចមុខតាមបណ្តាញសង្គមហ្វេសប៊ុក លោក សុខ ឥសាន មិនបានប្រើប្រាស់ប្រព័ន្ធសង្គមហ្វេសប៊ុកនោះទេ ដោយលោកយល់ថា ប្រព័ន្ធផ្សព្វផ្សាយបែបបុរាណ មានសារប្រយោជន៍សម្រាប់រូបលោក។
លោកមានប្រសាសន៍ថា៖ «វាអត់មានប្រយោជន៍អីសម្រាប់ខ្ញុំ ព្រោះខ្ញុំទទួលព័ត៌មាន ខ្ញុំមិនយកតាមហ្វេសប៊ុកទេ។ ខ្ញុំអានកាសែត ស្តាប់វិទ្យុ និងមើលទូរទស្សន៍»។
លោក សុខ ឥសាន មិនយល់ពីវប្បធម៌នៃការប្រើប្រាស់បណ្តាញសង្គមតាមប្រព័ន្ធអ៊ីនធើណែត ដែលអនុញ្ញាតឲ្យអ្នកប្រើប្រាស់បញ្ចេញការយល់ឃើញរបស់ពួកគេ ដោយសេរី ហើយនិងចំអកឡកឡឺយដល់អ្នកមានអំណាចទេ។
នៅពេលធ្វើបទសម្ភាសន៍ លោក សុខ ឥសាន បានបង្ហាញអ្នកសារព័ត៌មាន VOA នូវរូបភាពមួយចំនួន ដែលរូបថតរបស់លោកត្រូវបានកាត់ត ដងខ្លួនរបស់លោកជារូបត្រឡោកដូង ដៃជាដៃសត្វស្វា និងលោកពាក់មួកមានទង់ជាតិវៀតណាម។ លោកចាត់ទុកថា នេះជាការប្រើប្រាស់សិទ្ធិសេរីភាពហួសហេតុ។
លោកមានប្រសាសន៍ថា៖ «អ្នកលេងហ្វេសប៊ុកដាក់រូបខ្ញុំអីចឹង សួរថាសិទ្ធិសេរីភាពទេ? វាប៉ះពាល់សិទ្ធិសេរីភាពខ្ញុំទេ? ទេប៉ះពាល់»។ លោកបញ្ជាក់បន្ថែមថា៖ «ក៏ប៉ុន្តែយើងយល់ថា អ្វីក៏ដោយ ត្រូវមានព្រំដែន មិនអាចសិទ្ធិសេរីភាព ឬប្រជាធិបតេយ្យ ដោយអនាធិបតេយ្យបានទេ។ វាត្រូវតែមាននីតិរដ្ឋទៅជាមួយគ្នា»។
កាលពីប៉ុន្មានឆ្នាំមុន ការយល់ឃើញបែបនេះក្នុងចំណោមសមាជិកនៃថ្នាក់ដឹកនាំរបស់គណបក្សប្រជាជនកម្ពុជា ស្ទើរតែបានធ្វើឲ្យគណបក្សសង្គ្រោះជាតិឈ្នះការបោះឆ្នោតកាលពីឆ្នាំ២០១៣។ គណបក្សប្រឆាំងនេះ បានប្រើប្រាស់បណ្តាញសង្គមហ្វេសប៊ុក ដើម្បីធ្វើជាយុទ្ធសាស្ត្រផ្សព្វផ្សាយឃោសនាព័ត៌មានរបស់ខ្លួន ដែលត្រូវបានរឹតបន្តឹងដោយរដ្ឋាភិបាលកម្ពុជាក្រោមការដឹកនាំរបស់គណបក្សប្រជាជនកម្ពុជា និងដើម្បីផ្សព្វផ្សាយទាក់ទាញការគាំទ្រពីអ្នកបោះឆ្នោត។
ក៏ប៉ុន្តែ នាបច្ចុប្បន្ននេះ គណបក្សប្រជាជនកម្ពុជាបានចាប់ផ្តើមប្រើប្រាស់យុទ្ធសាស្ត្របណ្តាញសង្គមនេះ។ លោកនាយករដ្ឋមន្ត្រី ហ៊ុន សែន និងមន្ត្រីជាន់ខ្ពស់ផ្សេងៗទៀត កំពុងប្រើប្រាស់ហ្វេសប៊ុកយ៉ាងសកម្ម ដើម្បីទាក់ទាញការគាំទ្រ។ ស្របពេលជាមួយគ្នានោះ គណបក្សប្រជាជនកម្ពុជា ក៏បានរឹតបន្តឹងការបញ្ចេញមតិតាមប្រព័ន្ធសង្គមហ្វេសប៊ុក ជាពិសេសអ្នកដែលប្រើប្រាស់ហ្វេសប៊ុក ដែលរិះគន់រដ្ឋាភិបាល។ រដ្ឋាភិបាលកម្ពុជាក៏បានបង្កើតគណៈកម្មាធិការអន្តរក្រសួងមួយ រួមមានក្រសួងព័ត៌មាន ក្រសួងមហាផ្ទៃ និងក្រសួងប្រៃសណីយ៍ និងទូរគមនាគមន៍ ដើម្បីតាមដានការបញ្ចេញមតិរបស់ប្រជាជនកម្ពុជានៅលើប្រព័ន្ធអ៊ិនធើណែត។
ប៉ុន្តែយុទ្ធសាស្ត្របែបនេះ ប្រហែលជាមិនមានប្រសិទ្ធភាពនោះទេ ក្នុងចំណោមប្រជាជនកម្ពុជាដែលនិយមប្រើប្រាស់បណ្តាញសង្គម។
គណបក្សប្រជាជនកម្ពុជា បានធ្វើយុទ្ធនាការនយោបាយ ដោយភ្ជាប់ជាមួយសារថា«គណបក្សផ្តល់ជីវិត» ជាច្រើនទសវត្សរ៍មកហើយ។ សារមួយនេះ សម្រាប់ប្រជាជនកម្ពុជា មានន័យថា ជីវិតរបស់ពួកគេជំពាក់មេដឹកនាំរបស់គណបក្សប្រជាជនកម្ពុជា ដែលបានបណ្តេញខ្មែរក្រហមក្នុងឆ្នាំ១៩៧៩ ហើយពួកគេគួរតែបោះឆ្នោតឲ្យជាការដឹងគុណ។
ក៏ប៉ុន្តែ មិនដូចលោក សុខ ឥសាន និងប្រជាជនកម្ពុជាក្នុងជំនាន់លោក ដែលបានឆ្លងកាត់របបប្រល័យពូជសាសន៍ខ្មែរក្រហមនោះ គំនិតបែបនេះ ប្រហែលជាមិនមានប្រសិទ្ធភាពនោះទេក្នុងចំណោមប្រជាជនកម្ពុជាក្មេងៗ។
២ភាគ៣នៃប្រជាជនកម្ពុជាប្រមាណ១៦លាននាក់ គឺមានអាយុក្រោម៣៥ឆ្នាំ ដែលពួកគេមិនបានឆ្លងកាត់សម័យសង្រ្គាម និងសម័យកាប់សម្លាប់ ប៉ុល ពត នោះទេ។ ពួកគេបានធំដឹងក្តីក្នុងសម័យដែលពោរពេញដោយភាពរីកចម្រើន និងសេរីភាពមួយកម្រិត ក្នុងការសិក្សាពីប្រទេសដទៃជុំវិញពិភពលោក។ នេះគឺជាផ្នត់គំនិតមួយ ដែលផ្ទុយស្រឡះពីបរិបទនយោបាយឯកភាពក្រោយរបបខ្មែរក្រហម ក្រោមការដឹកនាំរបស់គណបក្សប្រជាជនកម្ពុជា។
នៅក្នុងការបោះឆ្នោតថ្នាក់ជាតិឆ្នាំ២០១៣ យុវជនបានបង្កើតការគាំទ្រដ៏សំខាន់មួយដល់គណបក្សសង្រ្គោះជាតិ។ ពួកគេជាច្រើនបានបោះឆ្នោតឲ្យគណបក្សប្រឆាំង ដោយសារពួកគេមិនពេញចិត្តនឹងអំពើពុករលួយ គ្រួសារនិយមនិងបក្សពួកនិយម ហើយពួកគេចង់ដឹងថា ការផ្លាស់ប្តូរក្រោមរដ្ឋាភិបាលថ្មី នឹងទៅជាយ៉ាងណា។
ទោះជាយ៉ាងណា លោក សុខ ឥសាន មានសុទិដ្ឋិនិយមថា គណបក្សប្រជាជនកម្ពុជានឹងនៅតែកាន់តំណែង បើសិនជាប្រជាជនកម្ពុជាវ័យក្មេង ស្តាប់បង្គាប់ឪពុកម្តាយ និងស្វែងយល់ដឹងពីអ្នកដែលបានអភិវឌ្ឍកម្ពុជាឲ្យបានរុងរឿង ដែលជាស្នាដៃរបស់គណបក្សប្រជាជនកម្ពុជា ដែលលោក សុខ ឥសាន យល់ថា ជាមាតាបិតាជាតិ។
លោកមានប្រសាសន៍ថា៖ «ក្មេងជំនាន់ក្រោយ ក៏ត្រូវយល់ថា យើងផឹកទឹក យើងមើលប្រភពទឹកមកពីណាដែរ។ យើងហូបផ្លែស្វាយ យើងដឹងថា អ្នកណា អ្នកដាំដើមស្វាយដែរ។ អីចឹងបានជាយើងខិតខំធ្វើសតិអារម្មណ៍នយោបាយចំពោះក្មួយៗយុវជននេះ»។
លោកបញ្ជាក់បន្ថែមថា៖ «ក្មេងជំនាន់ក្រោយ គណបក្សប្រជាជនមានសមាជិក៥លាន៥សែននាក់ កូនបានប៉ុន្មាន? យើងគិតទៅ មួយគ្រួសារ បានតែ៣នាក់ ក៏វាគ្រាន់បើដែរ។ ហើយយុវជននេះ ខ្ញុំយល់ថា មិនមែនដើរតាមបក្សប្រឆាំងទេ ដើរតាមម៉ែវា ឪវាទេ ពីព្រោះវាកើតដោយសារម៉ែឪវា។ វាកើតវារីកចម្រើនដោយសារម៉ែឪវា។ វាបានរៀន បានសូត្រដោយសារម៉ែឪវា»។
អស់រយៈពេលជិត៤០ឆ្នាំ បន្ទាប់ពីលោកត្រូវបានជ្រើសរើសឲ្យធ្វើការជាមួយរដ្ឋាភិបាល លោក សុខ ឥសាន មានប្រសាសន៍ថា លោកពេញចិត្តនឹងស្មារតីរបស់គណបក្សដែលលោកបម្រើ ដូច«ទាហានឈានមុខដ៏ស្មោះត្រង់ម្នាក់»។ លោកជឿថា កម្ពុជាមិនត្រូវការការផ្លាស់ប្តូររដ្ឋាភិបាលទេ ហើយលោកសង្ឃឹមថា ប្រជាជនកម្ពុជានឹងបន្តការជឿទុកចិត្តលើគណបក្សប្រជាជនកម្ពុជាក្នុងការដឹកនាំប្រទេសជារៀងរហូត។
លោកមានប្រសាសន៍ថា៖ «ខ្ញុំយល់ថា ដូចជាពិបាកក្នុងការផ្លាស់ប្តូរជាមួយនឹងគណបក្សប្រជាជន ពីព្រោះគណបក្សផ្សេងដែលឡើងវាយដណ្តើមខ្សែក្រវាត់ពីគណបក្សប្រជាជន គឺមិនមានកម្មវិធីនយោបាយត្រឹមត្រូវដូចគណបក្សប្រជាជនទេ»។ លោកបញ្ជាក់ថា៖ «អ្នកថ្មី(គណបក្សថ្មី) ខ្ញុំយល់ថា វាថ្មីទំនើបមែន ក៏ប៉ុន្តែវាមិនទាន់មានអត្ថន័យជ្រៅជ្រះ ស៊ីជម្រៅ។ បើនិយាយពីស្ករវិញ វាមិនទាន់ផ្អែមឲ្យវាដូចគណបក្សប្រជាជនទេ»៕