កិច្ចពិភាក្សាអំពីវិធានការការពារប្រាសាទព្រះវិហារនិងការត្រួតពិនិត្យមើលពីការខូចខាតដោយសារការវាយប្រយុទ្ធគ្នារវាងកងទ័ពថៃនិងកម្ពុជានឹងធ្វើឡើងនៅចុងសប្តាហ៍នេះនៅពេលដែលបេសកជនពិសេសអង្គការយូណេស្កូ (UNESCO) លោក កូអិជីរ៉ូ ម៉ាសឹយូរ៉ាមានគម្រោងជួបជាមួយនឹងនាយករដ្ឋមន្ត្រីថៃអាប់ភីស៊ីត វីចាជីវ៉ា និងលោកនាយករដ្ឋមន្ត្រីហ៊ុន សែននៃប្រទេសកម្ពុជាក្នុងដំណើរទស្សនកិច្ចរបស់លោកក្នុងប្រទេសទាំងពីរចំនួន៥ថ្ងៃចាប់ពីចុងសប្តាហ៍នេះ។ នេះបើតាមការអះអាងរបស់មន្ត្រីកម្ពុជានិងអង្គការយូណេស្កូ។
ដោយបានបញ្ជាក់ពីកិច្ចស្វាគន៍ចំពោះដំណើរទស្សនកិច្ចរបស់បេសកជន ពិសេសនៃអង្គការយូណេស្កូមកកាន់ប្រទេសកម្ពុជា លោក ផៃ ស៊ីផានអ្នកនាំពាក្យរបស់ទីស្តីការគណៈរដ្ឋមន្ត្រីកម្ពុជានិងជារដ្ឋលេខាធិការបានចាត់ទុកថា៖ ទស្សនកិច្ចនេះស្របតាមកាតព្វកិច្ចនឹងច្បាប់អន្តរជាតិក្នុងកិច្ចការពារបេតិកភណ្ឌពិភពលោកដើម្បីកុំឲ្យមានការរងគ្រោះក្នុងជម្លោះប្រដាប់អាវុធ។ លោកបញ្ជាក់ថាទស្សនកិច្ចរបស់លោកកូអិជីរ៉ូ ម៉ាសឹយូរ៉ានេះ មិនមែនពាក់ព័ន្ធនឹងផ្នែកនយោបាយទេតែជាទស្សនកិច្ចផ្តោតលើការងារបច្ចេកទេសសុទ្ធសាធដើម្បីវាយតម្លៃការខូចខាតប្រាសាទព្រះវិហារ។
«ការវាយតម្លៃនេះមិនមែនបានសេចក្តីថាជាការកាត់ទោសដល់អ្នកណាដែលធ្វើខុសឬយ៉ាងម៉េចទេគ្រាន់តែមកមើលថាតើខូចប៉ុណ្ណាហើយចាត់វិធានការរបៀបណាដើម្បីប្រសិទ្ធភាពក្នុងកិច្ចការពារកុំឲ្យកិច្ចការកើតឡើងធំដុំតទៅទៀតហើយនឹងរកវិធានគ្រប់យ៉ាងក្នុងកិច្ចការពារហើយនឹងកិច្ចអភិរក្សឬក៏ជួសជុលហ្នឹងឯង»។
ប្រាសាទព្រះវិហារដែលកម្ពុជាបានដាក់ចូលក្នុងបញ្ជីសម្បត្តិបេតិកភណ្ឌពិភពលោកកាលពីឆ្នាំ២០០៨បានរងការខូចខាតដោយសារការវាយប្រយុទ្ធគ្នាចន្លោះពីថ្ងៃទី៤ដល់ថ្ងៃទី៧ខែកុម្ភៈរវាងកងទ័ពថៃនិងកម្ពុជា នៅពេលដែលប្រទេសទាំង ពីរបានចោទប្រកាន់គ្នាពីការរំលោភបំពានបូរណភាពដែនដីទៅវិញទៅមក។ យូណេស្កូបានប្រកាសពីបំណងទៅវាយតម្លៃប្រាសាទព្រះវិហារនៅពេលស្ថានការណ៍យោធាវិលត្រឡប់ទៅកាន់ស្ថានភាពធម្មតា។
នៅក្នុងសេចក្តីប្រកាសព័ត៌មានរបស់យូណេស្កូចុងក្រោយមួយបានបញ្ជាក់ឲ្យដឹងថា៖ «បេសកជនពិសេសចំពោះបញ្ហាប្រាសាទព្រះវិហាររបស់លោកស្រី អ៊ីរីណា បូកូវ៉ា (Irina Bokova) អគ្គនាយកអង្គការយូណេស្កូ គឺលោក កូអិជីរ៉ូ ម៉ាសឹយូរ៉ានឹងធ្វើដំណើរទៅកាន់ទីក្រុងបាងកកនិងទីក្រុងភ្នំពេញចន្លោះថ្ងៃទី២៥ ខែកុម្ភៈ ដល់ថ្ងៃទី ១ ខែមិនា ដើម្បីពិភាក្សាអំពីកិច្ចការពាររម្មណីយដ្ឋានបេតិកភណ្ឌពិភពលោកជាមួយនឹងនាយករដ្ឋមន្ត្រីថៃនិងនាយករដ្ឋមន្ត្រីកម្ពុជា»។
លោក កូអិជីរ៉ូ ម៉ាសឹយូរ៉ា (Koichiro Matsuura) ជាអតីតអគ្គនាយកយូណេស្កូ ចន្លោះឆ្នាំ១៩៩៩ ដល់ឆ្នាំ២០០៩។ហើយលោកជាអតីតប្រធានគណៈកម្មាធិការ បេតិកភណ្ឌពិភពលោកផងដែរ។ សេចក្តីប្រកាសព័ត៌មានរបស់យូណេស្កូបានបញ្ជាក់ទៀតថា៖ លោក កូអិជីរ៉ូ ម៉ាសឹយូរ៉ា «នឹងត្រួតពិនិត្យជាមួយនឹងភាគីទាំងពីរអំពីវិធីនានាដើម្បីកាត់បន្ថយភាពតានតឹង ហើយនឹងធ្វើឲ្យប្រសើឡើងនូវការពិភាក្សាជុំវិញការអភិរក្សនៃប្រាសាទ(ព្រះវិហារ)»។
នៅពេលព្យាយាមសុំសេចក្តីអត្ថាធិប្បាយអំពីដំណើរទស្សនកិច្ចលម្អិតរបស់ លោក កូអិជីរ៉ូ ម៉ាសឹយូរ៉ា លោកស្រី ស៊ូ វីលៀម (Sue William) អ្នកនាំពាក្យយូណេស្កូ បានបដិសេធធ្វើអត្ថាធិប្បាយលម្អិត។ មន្ត្រីខ្មែរវិញបានអះអាងថាការចុះទៅកាន់ប្រាសាទព្រះវិហាររបស់បេសកជនយូណេស្កូឬយ៉ាងណានិងពេលណា គឺមិនអាចបញ្ជាក់ឲ្យដឹងជាសាធារណៈបានទេដោយឈរលើហេតុផលសន្តិសុខ។ ប្រទេសថៃកាលពីសប្តាហ៍ថ្មីៗធ្លាប់ជំទាស់នឹងបេសកកម្មរបស់យូណេស្កូទៅប្រាសាទព្រះវិហារផងដែរដោយនិយាយថាការវាយតម្លៃរបស់យូណេស្កូត្រូវមានការយល់ព្រមពីប្រទេសថៃជាមុនក្រៅពីព្រមានឲ្យដឹងថាតំបន់ប្រាសាទព្រះវិហារស្ថិតក្នុងភាពតានតឹង។
នៅក្នុងសេចក្តីប្រកាសព័ត៌មានរបស់នាយករដ្ឋមន្ត្រីថៃអាប់ភីស៊ីត វីចាជីវ៉ាកាលពីថ្ងៃអង្គារបានបញ្ជាក់ឲ្យដឹងពីដំណើរទស្សនកិច្ចរបស់បេសកជនពិសេសរបស់ យូណេស្កូ ទៅកាន់ប្រទេសថៃនិងកម្ពុជាជាមួយនឹងការបញ្ជាក់ថាទស្សនកិច្ចនោះគឺដើម្បីនឹងស្តាប់ការបកស្រាយរបស់គួភាគីទាំងពីរ។
ទស្សនកិច្ចនៃបេសកជនពិសេសរបស់យូណេស្កូនេះកើតឡើងបន្ទាប់ពីកម្ពុជា និងថៃបានយល់ព្រមជាផ្លូវការនៅចំពោះមុខសមាគមអាស៊ានថានឹងធ្វើឲ្យមានកិច្ចឈប់បាញ់គ្នាហើយនឹងយល់ព្រមទទួលយកអ្នកសង្កេតការណ៍ប្រមាណ៤០នាក់ដោយដាក់នៅម្ខាងៗពាក់កណ្តាលមកកាន់តំបន់ជម្លោះក្នុងបំណងជួយត្រួតពិនិត្យនិងបញ្ជៀសកុំឲ្យមានការវាយប្រយុទ្ធដោយអាវុធតទៅទៀត៕
