ទីក្រុងតៃប៉ិ កោះតៃវ៉ាន់ — នាយករដ្ឋមន្ត្រីជប៉ុន លោក Fumio Kishida កាលពីសប្តាហ៍កន្លងទៅ បានប្រើប្រាស់ដំណើរទស្សនកិច្ចទៅកាន់ប្រទេសមួយចំនួននៅតំបន់អាស៊ីអាគ្នេយ៍ ដើម្បីប្រមូលការគាំទ្រដល់ការដាក់ទណ្ឌកម្មលើប្រទេសរុស្ស៊ី និងបញ្ជាក់ពីការប្តេជ្ញាចិត្តរបស់ប្រទេសជប៉ុន នៅក្នុងការការពារសេរីភាពនាវាចរណ៍នៅសមុទ្រចិនខាងត្បូង។
ដោយបានទៅបំពេញទស្សនកិច្ចនៅប្រទេសឥណ្ឌូណេស៊ី វៀតណាម និងថៃ នៅពាក់កណ្ដាលឆ្នាំនៃការកាន់តំណែងដំបូងរបស់លោក លោកKishida បានដើរតាមគន្លងរបស់អ្នកកាន់តំណែងពីរនាក់មុនលោក គឺ លោក Shinzo Abe និងលោក Yoshihide Suga។
លោក Hsi-hsun Tsai សាស្ត្រាចារ្យរងនៅសាកលវិទ្យាល័យ Tamkang នៅកោះតៃវ៉ាន់ បានពន្យល់ថា៖ «ទស្សនកិច្ចទៅប្រទេសថៃ ទំនងជាដោយសារហេតុផលសេដ្ឋកិច្ច។ ពីមុនលោក Suga បានទៅទស្សនកិច្ចតែប្រទេសវៀតណាម និងឥណ្ឌូណេស៊ីប៉ុណ្ណោះ។ លើកនេះ លោក Kishida បានទៅប្រទេសឥណ្ឌូណេស៊ី វៀតណាម និងថៃ។ ក្នុងនោះ ឥណ្ឌូណេស៊ី និងវៀតណាម មានព្រំដែនជាប់សមុទ្រចិនខាងត្បូង និងលើកកម្ពស់សេរីភាពនាវាចរណ៍»។
ទោះជាយ៉ាងណា ខុសពីនាយករដ្ឋមន្ត្រីមុនៗ លោក Kishida មមាញឹកនឹងបញ្ហាពាក់ព័ន្ធនឹងការឈ្លានពានរបស់រុស្ស៊ីលើប្រទេសអ៊ុយក្រែនផងនិងអាកប្បកិរិយារបស់ចិននៅក្នុងតំបន់ដែនទឹកអាស៊ីផង។
យោងតាមសេចក្តីថ្លែងការណ៍របស់ក្រសួងការបរទេសដែលចេញតែមួយថ្ងៃបន្ទាប់ពីកងទ័ពរុស្ស៊ីបានចូលលុកលុយប្រទេសអ៊ុយក្រែនកាលពីថ្ងៃទី ២៤ ខែកុម្ភៈ ប្រទេសជប៉ុនបានចាត់ទុកសង្គ្រាមរុស្ស៊ីឈ្លានពានអ៊ុយក្រែនដោយគ្មានការបង្ករឿងនោះ ថាជាទង្វើដែល «ធ្វើឱ្យរង្គោះរង្គើរដល់មូលដ្ឋានគ្រឹះនៃសណ្តាប់ធ្នាប់អន្តរជាតិ មិនត្រឹមតែនៅអឺរ៉ុបប៉ុណ្ណោះទេ ថែមទាំងនៅអាស៊ីផងដែរ»។
លោក Kei Koga សាស្ត្រាចារ្យរងនៅសាកលវិទ្យាល័យបច្ចេកវិទ្យា Nanyang ក្នុងប្រទេសសិង្ហបុរី បាននិយាយថា គោលបំណងសំខាន់នៃទស្សនកិច្ចរបស់លោក Kishida គឺដើម្បីអំពាវនាវឱ្យសហគមន៍អន្តរជាតិរួបរួមគ្នាប្រឆាំងនឹងទង្វើឈ្លានពានបែបនេះ។
លោកបានប្រាប់ VOA ថា៖ «ប្រទេសទាំងបីមានឥទ្ធិពលកាន់តែខ្លាំងនៅក្នុងសមាគមអាស៊ាន ដូច្នេះលោក Kishida ចង់ប្រើដំណើរទស្សនកិច្ចនេះដើម្បីបញ្ចុះបញ្ចូលប្រទេសទាំងនេះ ឱ្យប្រកាន់ជំហរតឹងរ៉ឹងប្រឆាំងនឹងរុស្ស៊ីដើម្បីរក្សាសណ្តាប់ធ្នាប់អន្តរជាតិ»។
ប្រទេសឥណ្ឌូណេស៊ីមានសារៈសំខាន់ ជាពិសេសនៅក្នុងតួនាទីជាប្រធាននៃក្រុមមហាអំណាចសេដ្ឋកិច្ចទាំង ២០ នាឆ្នាំនេះ។
ប្រធានាធិបតីឥណ្ឌូណេស៊ី លោក Joko Widodo បានអញ្ជើញប្រធានាធិបតីអ៊ុយក្រែនលោក Volodymyr Zelenskyy និងប្រធានាធិបតីរុស្ស៊ីលោក Vladimir Putin ឱ្យចូលរួមកិច្ចប្រជុំកំពូល G-20 នៅឆ្នាំនេះ នៅទីក្រុងហ្សាកាតា បើទោះបីជាមានសម្ពាធពីប្រទេសលោកខាងលិចមួយចំនួន មិនឱ្យអញ្ជើញលោក Putin ក៏ដោយ។
ទន្ទឹមនឹងនេះ ប្រទេសថៃគឺជាប្រធាននៃវេទិកាកិច្ចសហប្រតិបត្តិការសេដ្ឋកិច្ចអាស៊ីប៉ាស៊ីហ្វិកនៅឆ្នាំនេះ ដែលគ្រោងធ្វើឡើងនៅខែវិច្ឆិកា។ លោក Putin បានបង្ហាញខ្លួននៅក្នុងកិច្ចប្រជុំកំពូលនេះកាលពីឆ្នាំមុន តាមរយៈសន្និសីទតាមអ៊ីនធើណិត ប៉ុន្តែមិនបានប្រកាសអំពីផែនការសម្រាប់ឆ្នាំនេះនៅឡើយទេ។
ទាំងប្រទេសថៃ និងឥណ្ឌូណេស៊ីបានបោះឆ្នោតគាំទ្រសេចក្តីសម្រេចរបស់មហាសន្និបាតអង្គការសហប្រជាជាតិ ថ្កោលទោសការឈ្លានពានរបស់រុស្ស៊ីលើប្រទេសអ៊ុយក្រែន ប៉ុន្តែបានស្ទាក់ស្ទើរក្នុងការចាត់វិធានការបន្ថែមទៀត។
ចំណែកវៀតណាមវិញ បានបោះឆ្នោតអនុប្បវាទនៅមហាសន្និបាតអង្គការសហប្រជាជាតិ ហើយមានទំនាក់ទំនងកាន់តែជិតស្និទ្ធជាមួយរុស្ស៊ី ដែលជាប្រភពសំខាន់នៃអាវុធយោធារបស់ខ្លួន។ វិទ្យាស្ថានស្រាវជ្រាវសន្តិភាពអន្តរជាតិ Stockholm បានឱ្យដឹងថា ចាប់ពីឆ្នាំ ២០០០ ដល់ឆ្នាំ ២០១៩ ជាង 80% នៃការនាំចូលអាវុធរបស់វៀតណាម គឺបានមកពីប្រទេសរុស្ស៊ី។
ទោះបីជាយ៉ាងណាក៏ដោយ រដ្ឋាភិបាលវៀតណាមកំពុងជាប់ពាក់ព័ន្ធក្នុងជម្លោះដែនសមុទ្រដ៏យូរអង្វែងជាមួយប្រទេសចិន ទាក់ទងនឹងកោះនានានៅក្នុងសមុទ្រចិនខាងត្បូង ហើយគេមិនដឹងច្បាស់ទេថា តើបទបញ្ជាផ្អែកលើច្បាប់សកល អាចជាប់គាំងឬយ៉ាងណា។ នេះបើយោងតាមលោក Tsu-chaing Huang សាស្ត្រាចារ្យរងនៅសាកលវិទ្យាល័យ National Taiwan Normal University។
បន្ទាប់ពីជួបជាមួយនាយករដ្ឋមន្ត្រីវៀតណាម លោក Pham Minh Chinh នៅទីក្រុងហាណូយ កាលពីថ្ងៃទី ១ ខែឧសភា នាយករដ្ឋមន្ត្រីជប៉ុនលោក Kishida បានប្រាប់អ្នកយកព័ត៌មានថា លោកនិងលោកនាយករដ្ឋមន្ត្រីវៀតណាម «បានយល់ស្របគ្នាប្រឆាំងដាច់ខាតរាល់ការប៉ុនប៉ងផ្លាស់ប្តូរស្ថានភាពនៅសមុទ្រចិនខាងត្បូងដោយកម្លាំងយោធា»។
នាយករដ្ឋមន្ត្រីទាំងពីរ ក៏បានយល់ព្រមបង្កើនកិច្ចសហប្រតិបត្តិការសន្តិសុខដែនសមុទ្ររបស់វៀតណាម និងកងកម្លាំងស្វ័យការពាររបស់ជប៉ុន ដោយជួយប្រទេសវៀតណាមពង្រឹងជំនាញសន្តិសុខតាមអ៊ីនធើណិត។ នេះបើយោងតាមសេវាព័ត៌មាន Kyodo របស់ជប៉ុន។
លោក Tsai សាស្ត្រាចារ្យសាកលវិទ្យាល័យ Tamkang បាននិយាយថា ប្រទេសជប៉ុនបាននិងកំពុងជួយវៀតណាមនៅក្នុងការកសាងសមត្ថភាពយោធា អស់រយៈពេលជាច្រើនឆ្នាំមកហើយ នៅក្នុងគោលដៅប្រឆាំងនឹងការគំរាមកំហែងនានានៅដែនសមុទ្រដោយប្រទេសចិន។
ថ្មីៗនេះ កប៉ាល់ហ្វឹកហ្វឺនពីរគ្រឿងមកពីកងកម្លាំងស្វ័យការពារដែនសមុទ្ររបស់ជប៉ុន បានធ្វើដំណើរទស្សនកិច្ចរយៈពេលបីថ្ងៃនៅកំពង់ផែ Tien Sa នៅវៀតណាម កាលពីខែកុម្ភៈ។
លោក Kishida ក៏បានប្រកាសកិច្ចព្រមព្រៀងការពារជាតិថ្មីមួយជាមួយប្រទេសថៃផងដែរ នៅថ្ងៃចុងក្រោយនៃដំណើរទស្សនកិច្ចរបស់លោកនៅតំបន់អាស៊ីអាគ្នេយ៍ មុនពេលលោកបានបន្តធ្វើដំណើរទៅកាន់ប្រទេសអ៊ីតាលី និងអង់គ្លេស នៅទ្វីបអឺរ៉ុប។
កិច្ចព្រមព្រៀងនេះ នឹងជួយសម្រួលដល់ការផ្ទេរសម្ភារៈ និងបច្ចេកវិទ្យាការពារជាតិរបស់ជប៉ុន ឱ្យប្រទេសថៃផងដែរ។ ជប៉ុនមានកិច្ចព្រមព្រៀងដូចគ្នានេះជាមួយសមាជិកអាស៊ានផ្សេងទៀតរួចហើយ រួមមានហ្វីលីពីន វៀតណាម ម៉ាឡេស៊ី និងឥណ្ឌូណេស៊ី។
លោក Huang សាស្ត្រាចារ្យសាកលវិទ្យាល័យ National Taiwan Normal University បាននិយាយថា ខណៈស្វាគមន៍ជំនួយបែបនេះ ប្រទេសជាសមាជិកសមាគមអាស៊ានមួយចំនួន ប្រហែលជាចង់រក្សាគម្លាតពីប្រទេសជប៉ុន ដោយសារតែសម្ព័ន្ធភាពយុទ្ធសាស្ត្រដ៏ជិតស្និទ្ធរបស់ជប៉ុនជាមួយសហរដ្ឋអាមេរិក។
លោកបាននិយាយថា បណ្តាប្រទេសនៅក្នុងតំបន់នេះបារម្ភពីការរក្សា និងការបង្កើនកិច្ចសហប្រតិបត្តិការសេដ្ឋកិច្ចជាមួយសហរដ្ឋអាមេរិកផង និងចិនផង ស្របពេលដែលការប្រជែងគ្នារវាងមហាអំណាចទាំងពីរ ចិននិងអាមេរិក ដែលកំពុងតែកើនកាន់តែខ្លាំងឡើង។
លោក Huang បាននិយាយថា៖ «ប្រសិនបើបណ្តាប្រទេសអាស៊ានបរាជ័យក្នុងការរក្សាជំហរមិនប្រែប្រួល នោះវានឹងបណ្តាលឱ្យមានចំហាយវិសាលភាពនយោបាយ ហើយអតុល្យភាព នឹងធ្វើឱ្យបណ្តាប្រទេសនៃសមាគមអាស៊ាន បាត់បង់ភាពបត់បែនរបស់ខ្លួន ចំពោះសហរដ្ឋអាមេរិក និងចិន»។
លោក Koga បាននិយាយថា ខណៈប្រទេសសមាគមអាស៊ានភាគច្រើនមានទំនោរមិនចុះសម្រុងជាមួយសហរដ្ឋអាមេរិក ឬក៏ចិននោះ ប្រទេសមួយចំនួនមានចំណូលចិត្តយ៉ាងច្បាស់រវាងប្រទេសទាំងពីរ ហើយចង់សាកល្បងការប្តេជ្ញាចិត្តរបស់សហរដ្ឋអាមេរិកចំពោះសម្ព័ន្ធមិត្តក្នុងតំបន់អាស៊ីអាគ្នេយ៍។
លោក Koga បានថ្លែងថា៖ «ប្រទេសដូចជាហ្វីលីពីន សិង្ហបុរី វៀតណាម និងឥណ្ឌូណេស៊ី ដែលមានសន្តិសុខកម្រិតខ្ពស់ក្នុងតំបន់ និងមានការប្តេជ្ញាចិត្តផ្នែកសេដ្ឋកិច្ចពីសហរដ្ឋអាមេរិកនោះ នឹងមានគោលនយោបាយងាកទៅរកសហរដ្ឋអាមេរិក។ ផ្ទុយទៅវិញ ប្រទេសដូចជាឡាវ និងកម្ពុជាដែលគ្មានការប្តេជ្ញាចិត្តជាមួយអាមេរិក នឹងមានការរំពឹងទុកតិចតួចពីអាមេរិក»។
លោកបានបន្តថា ប្រទេសអាស៊ានផ្សេងទៀតអាចមានទំនាក់ទំនងជិតស្និទ្ធជាមួយប្រទេសជប៉ុន។ ប្រទេសទាំងនេះ មានដូចជា កម្ពុជា ដែលជាទីកន្លែងដែលជប៉ុនអាចដើរតួនាទីជាអ្នកសម្របសម្រួលដ៏មានប្រសិទ្ធភាព ធ្វើឱ្យកិច្ចសហប្រតិបត្តិការជាមួយប្រទេសទាំងនេះកាន់តែស៊ីជម្រៅ ដើម្បីធ្វើយ៉ាងណាឲ្យប្រទេសចិន ស្ថិតក្រោមការត្រួតពិនិត្យ ហើយពង្រឹងការដាក់ពង្រាយសន្តិសុខជាយុទ្ធសាស្ត្ររបស់ខ្លួន នៅទូទាំងឥណ្ឌូប៉ាស៊ីហ្វិក៕
ប្រែសម្រួលដោយលោក ពិន ស៊ីសុវណ្ណ
