តំណាងជនជាតិដើមភាគតិច ម៉ុងតាញ៉ា (Montagnard) នៅតាមរដ្ឋនានាប្រមាណ៨០០នាក់បានប្រមូលផ្តុំគ្នានៅថ្ងៃចន្ទម្សិលមិញនេះក្នុងរដ្ឋធានីវ៉ាស៊ីនតោន ដើម្បីសុំឲ្យសហរដ្ឋអាមេរិកធ្វើអន្តរាគមន៍បញ្ឈប់អំពើហិង្សា ការរំលោភបំពានសិទ្ធមនុស្សនិងការរឹតត្បិតសេរីភាពសាសនាលើពលរដ្ឋជនជាតិដើមភាគតិច ម៉ុងតាញ៉ា ពីអាជ្ញាធរវៀតណាមនៅតំបន់ប៉ែកកណ្តាលប្រទេសវៀតណាម។ នេះបើតាមការបញ្ជាក់របស់អ្នករៀបចំកម្មវិធីបាតុកម្មថ្លែងប្រាប់ វីអូអេតាមទូរសព្ទ។
ក្រុមជនជាតិដើមម៉ុងតាញ៉ាធ្វើបាតុកម្មដាក់ញាតិដោយចាប់ផ្តើមពីសេតវិមាន វិមានរដ្ឋសភា និងធ្វើដំណើរបន្តទៅកាន់ស្ថានទូតវៀតណាមផងដែរដើម្បីសេរីភាពជនជាតិដើមភាគតិចម៉ុងតាញ៉ា ដែលពួកគេចោទប្រកាន់ថាកំពុងរងការគាបសង្កត់ សម្លាប់ ធ្វើទារណ្មកម្ម វាយធ្វើបាប ចាប់ដាក់គុក រំលោភដីធ្លី សិទ្ធិសេរីភាព សិទ្ធិសាសនាជា ដើម។
លោក អ៊ី ប៊ីអន ម្ល៉ូ (Y Bion Mlo) អ្នករៀបចំបាតុកម្ម និងជានាយកប្រតិបត្តិនៃ អង្គការមួយDega Central Highlands Organization នៅទីក្រុង Charlotte រដ្ឋ North Carolina បានបញ្ជាក់ថា៖
«គេត្រូវការប្រាប់រដ្ឋាភិបាលទីក្រុងហាណូយ រដ្ឋាភិបាលរបស់គេថា សូមកុំចាត់ទុកយើង ដែលជាជនជាតិដើមភាគតិចនៅប៉ែកកណ្តាលប្រទេស ដូចជា«សត្វ»។ យើងមិនមែនជាសត្វទេ យើងជាមនុស្ស។ ព្រះជាម្ចាស់បង្កើតមនុស្សគ្រប់គ្នា ទាំងពលរដ្ឋកម្ពុជា ឡាវ ថៃ អាមេរិកាំង អឺរ៉ុប ទាំងអស់ហ្នឹងជាមនុស្សដូចៗគ្នា»។
លោកនិយាយថា ក្រុមម៉ុងតាញ៉ាឬគេស្គាល់ថាដេហ្គា រៀបចំបាតុកម្មនេះឡើងក្នុងរដ្ឋធានីវ៉ាស៊ីនតោន ដោយសារមិនចង់ឃើញមានអំពើហិង្សា និងសកម្មភាពរំលោភបំពានរយ:ពេលជិត៥ទសវត្សរ៍ កើតមានបន្តលើជនជាតិដើមភាគតិចម៉ុងតាញ៉ាដែលមានប្រមាណ៥លាននាក់ ហើយធ្លាក់មកនៅត្រឹមប្រមាណ៣លាននាក់ពេលនេះ ក្នុងដែនដីភាគកណ្តាលប្រទេសវៀតណាម។ លោកបានបន្តទទូចដល់សហរដ្ឋអាមេរិក អង្គការសហប្រជាជាតិនិងសហគមន៍អន្តរជាតិធ្វើសកម្មភាពជាបន្ទាន់ដើម្បីស៊ើប អង្កេត តាមដាន និងជួយសង្គ្រោះជាបន្ទាន់កុំឲ្យអាជ្ញាធរទីក្រុងហាណូយធ្វើការរំលោភបំពានយ៉ាងព្រៃផ្សៃលើជនជាតិដើមម៉ុងតាញ៉ា។
លោក អ៊ី រៀបរាប់ថា មានការរាំងខ្ទប់ មិនឲ្យមានសេរីភាព បង្អត់អាហារនិងកំណើននៃអំពើហិង្សានិងការសម្លាប់ ការបំបាត់ខ្លួនផងដែរ ដែលប្រព្រឹត្តពីអាជ្ញាធរវៀត ណាម។ លោកបានបន្ថែមក្នុងសេចក្តីថ្លែងការណ៍ស្តីពីបាតុកម្មទៀតថា៖ «យើងស្នើសុំឲ្យអ.ស.ប. និង ប្រទេសប្រកាន់លទ្ធិប្រជាធិបតេយ្យនៅជុំវិញពិភពលោក ដាក់សម្ពាធលើវៀតណាមឲ្យគោរពសិទ្ធិពលរដ្ឋជនជាតិដើមភាគតិចម៉ុងតាញ៉ា ក្នុងប្រទេសវៀតណាម។ សហរដ្ឋអាមេរិក មិនគួរបង្កើនទំនាក់ទំនងទ្វេភាគីជាមួយវៀត ណាមទេ រហូតទាល់តែមានការរីកចម្រើនជាសំខាន់ រឿងគោរពសិទ្ធិពលរដ្ឋក្នុងការកាន់កាប់ដីធ្លី និង ទ្រព្យសម្បិត្ត ហើយសិទ្ធិសេរីភាពខាងការគោរពសាសនារបស់យើង»។
ពលរដ្ឋម៉ុងតាញ៉ារាប់រយនាក់ត្រូវចាប់ដាក់គុកថ្មីៗនិងខ្លះរត់ភៀសខ្លួនទៅកាន់ប្រទេសថៃនិងកម្ពុជាក្រោយមានការបង្ក្រាបកាលពីពាក់កណ្តាលខែមិថុនានៅវៀតណាមដោយសារការតវ៉ាបែបអហិង្សាប្រឆាំងនឹងអាជ្ញាធរដែលមានការគាបសង្កត់សេរីភាពរបស់ពួកគេ ដែលវៀតណាមចាត់ទុកថាជាការបង្កអស្ថិរភាពសង្គម ប្រឆាំងនឹងរដ្ឋាភិបាល។
អ្នករៀបចំមួយរូបទៀតគឺលោក Sally Buonya មកពីក្រុង Greensboro រដ្ឋ North Carolina ដែរ បាននិយាយនៅក្នុងសេចក្តីប្រកាសព័ត៌មានអំពីការធ្វើបាតុកម្មថា មានជនជាតិម៉ុងតាញ៉ា រាប់រយនាក់ ត្រូវចាប់ដាក់គុកទាំងអយុត្តិធម៌ ដោយសារសិទ្ធិសេរីភាពបញ្ចេញមតិដោយអហិង្សានិងការគោរពសាសនាផ្ទាល់ខ្លួន ដែលការណ៍នេះលោកចាត់ទុកថាជាការធ្វើទុក្ខបុកម្នេញជាប្រព័ន្ធ ហើយបង្កឲ្យមានការរត់ភៀសខ្លួនទៅក្រៅប្រទេសរួមទាំងប្រទេសថៃ ហើយប្រឈមនឹងការពិបាកនិងគ្រោះថ្នាក់ក្នុងការរង់ចាំរយ:ពេលយូរទម្រាំបានធ្វើការតាំងទីលំនៅថ្មី។
«ពិភពលោកមិនគួរបំភ្លេចអំពីជនភៀសខ្លួនម៉ុងតាញ៉ាដែលរស់នៅក្នុងស្ថានភាពអា ក្រក់ក្នុងប្រទេសថៃឬជនជាតិដើមភាគតិចម៉ុងតាញ៉ាក្នុងគុកនៅវៀតណាម ដោយសារតែការអនុវត្តសិទ្ធិសេរីភាពរបស់ពួកគេ។ វៀតណាមគួរតែដោះលែងជនជាតិដើមម៉ុង តាញ៉ាជាអ្នកទោសសាសនានិងនយោបាយជាបន្ទាន់»។
លោក ភីធឺ ម៉ាខ្វៃអឺ (Peter Maguire) ជាសាស្ត្រាច្បាប់អាមេរិកាំងនិងជាអ្នកឃ្លាំមើលបញ្ហាអាស៊ីម្នាក់ បានថ្លែងប្រាប់វីអូអេថា បញ្ហាម៉ុងតាញ៉ានឹងមិនត្រូវទទួលបានការយកចិត្តទុកដាក់ជាបន្តទៀត។
«ខ្ញុំគិតថា សហរដ្ឋអាមេរិក និងសហគមន៍អន្តរជាតិនឹងមិនអើពើ និងបោះបង់ចោល ជនជាតិដើមភាគតិច ម៉ុងតាញ៉ា ដូចគេធ្វើជាបន្តបន្ទាប់ចាប់តាំងពីការបញ្ចប់សង្គ្រាមវៀតណាម។ ហើយការណ៍នោះ មានក្តីសង្ឃឹមតែម្យ៉ាងប៉ុណ្ណោះ តែវាស្តួចស្តើងណាស់ដែលនោះគឺថាទាល់តែនៅទីបំផុតវៀតណាមយល់ដឹងដោយខ្លួនឯង»។
លោកបានពន្យល់ថា បញ្ហាសិទ្ធិមនុស្សសម្រាប់សហរដ្ឋអាមេរិកគឺត្រូវគិតគូតែនៅ ពេលដែលវាស្របទៅនឹងផលប្រយោជន៍គោលនយោបាយការបរទេសសហរដ្ឋអាមេរិកតែប៉ុណ្ណោះ។
មន្ត្រីស្ថានទូតវៀតណាមក្នុងរដ្ឋធានីវ៉ាស៊ីនតោនមិនបានឆ្លើយនឹងសំណួរវីអូអេទេ ដោយស្នើសុំឲ្យផ្ញើសំណួរជាផ្លូវការតាមសារអ៊ីម៉េលវិញ។
ប្រមុខរដ្ឋាភិបាលខ្មែរ លោក ហ៊ុន សែន កាលពីសប្តាហ៍ថ្មីៗនេះបានបញ្ជាឱ្យអាជ្ញាធរកម្ពុជាក្នុងខេត្តមណ្ឌលគិរីដែលស្ថិតនៅគៀកនឹងខេត្តដាក់ឡាក់(Dak Lak) ប្រទេសវៀតណាមតាមឆែកឆេររកនិងចាប់ខ្លួនជនដែលលោកចាត់ទុកថាជាក្រុមប្រយុទ្ធ ជាពួកឧទ្ទាម«បាក់ទ័ព» បញ្ជូនទៅអាជ្ញាធរនៃរដ្ឋាភិបាលទីក្រុងហាណូយវិញ ដោយអះ អាងថា កម្ពុជាមិនអាចក្លាយជាកន្លែងជ្រកកោនដើម្បីសុវត្ថិភាពសម្រាប់ជនឧទ្ទាមទាំងនោះទេ។
បទបញ្ជារបស់លោកនាយករដ្ឋមន្ត្រី ហ៊ុន សែន ធ្វើឡើងក្នុងពិធីជួបសំណេះសំណាល និងសួរសុខទុក្ខកម្មកររោងចក្រក្នុងខេត្តកំពង់ចាម ទីដែលលោកថ្លែងថាមានការប្រយុទ្ធគ្នារវាងពួកឧទ្ទាមនៅវៀតណាម ហើយលោកដាក់ការសង្ស័យថា មេក្រុមឧទ្ទាមទាំងនោះ មានទំនាក់ទំនងនឹងប្រភពនៅកម្ពុជា ដូច្នេះហើយអាជ្ញាធរនៅភាគីកម្ពុជាត្រូវតាមចាប់ខ្លួនពួកឧទ្ទាមទាំងនោះឱ្យបាន ដែលជាផ្នែកមួយនៃកិច្ចសហប្រតិបត្តិការរបស់កម្ពុជានិងប្រទេសជិតខាងក្នុងកិច្ចការសន្តិសុខ។
យ៉ាងហោចណាស់មានមនុស្ស៩នាក់ត្រូវបានសម្លាប់ និង៣៩នាក់ត្រូវបានឃុំខ្លួនភ្លាមៗដោយសារតែភាពចលាចលនៅក្នុងខេត្តដាក់ឡាក់ (Dak Lak) ដែលជាទីលំនៅរបស់មនុស្សចំនួន៣០ ក្រុមដែលគេស្គាល់ជារួមថា ជាជនជាតិម៉ុងតាញ៉ា Montagnards ឬ ដេហ្គា Dega ដែលបានផ្ទុះឡើងកាលពីថ្ងៃទី ១១ ខែមិថុនានេះ។ នេះបើតាមសេចក្តីរាយការណ៍របស់ប្រព័ន្ធផ្សព្វផ្សាយនៃក្រុមកាន់សាសនានិកាយកាតូលិក (UCA)កាលថ្ងៃទី ១៤ ខែមិថុនា។
ប្រព័ន្ធផ្សព្វផ្សាយនេះឱ្យដឹងទៀតថា ប្រភពផ្លូវការពីភាគីវៀតណាមបានអះអាងថា មនុស្សប្រមាណ ៤០ នាក់ ដែលស្លៀកពាក់ឯកសណ្ឋានកងទ័ពសម្រាប់ការប្រយុទ្ធ បានបើកវាយប្រហារលើស្ថានីយប៉ូលិស ២ កន្លែង ឃុំចំនួនពីររបស់ខេត្តដាក់ឡាក់ Dak Lak គឺឃុំអ៊ែទាវ (Ea Tieu) និងឃុំអ៊ែកាទូ (Ea Ktur)៕
