ប្រែសម្រួលដោយ៖ លី សុខឃាង
គណបក្សយុត្តិធម៌និងការអភិវឌ្ឍន៍(Justice and Development Party) ដែលកំពុងគ្រប់គ្រងអំណាចរបស់ប្រទេស ទួកគី (Turkey) បានបង្ខំឲ្យកងទ័ពដែលធ្លាប់មានឥទ្ធិពលយ៉ាងខ្លាំង ចូលទៅក្នុងបន្ទាយទាហានវិញ និងចាកចេញពីជីវិតនយោបាយ។ Dorian Jones រាយការណ៍ពីទីក្រុង អ៊ីស្តង់ប៊ុល (Istanbul) មកថា ឥឡូវនេះ ផលប្រយោជន៍មុខជំនួញដ៏ច្រើនគួរឱ្យចាប់អារម្មណ៍របស់កងទ័ព កំពុងស្ថិតនៅក្រោមការត្រួតពិនិត្យកាន់តែខ្លាំងឡើង។
នៅក្នុងប្រទេស ទួកគី ទោះបីជាអ្នកទិញស្ករសូកូឡាមួយដុំ ប័ណ្ណធានារ៉ាប់រ៉ង ផ្ទះមួយ ឬរថយន្តមួយក្តី ទាំងអស់នេះទំនងជាត្រូវបានភ្ជាប់ទៅនឹងមូលនិធិ OYAK ដែលជាមូលនិធិជំនួយនិងជាប្រាក់សោធននិវត្តរ៍របស់កងកម្លាំងប្រដាប់អាវុធ ទួកគី (Turkish Armed Forces Assistance and Pension Fund)។
លោក ឡាល៍ កេម៉ាល់ (Lale Kemal) អ្នកជំនាញខាងយោធានិងជានាយកការិយាល័យកាសែត ថារ៉ាហ្វ (Taraf) នៅទីក្រុងអង់ការ៉ា (Ankara) ថ្លែងថាមូលនិធិ OYAK ជាកេរ្តិ៍ដំណែលនៃអតីតកាលដែលគ្រប់គ្រងដោយក្រុមយោធារបស់ប្រទេសនេះ។
«វានៅតែជាស្ថាប័នដ៏ចម្លែកនិងគ្មានការទទួលខុសត្រូវដដែល។ វាដូចជាយុគសម័យចាស់របស់បណ្តាប្រទេសនៅទ្វីប អាមេរិកឡាទីន ឬនៅក្នុងប្រទេសចិន ឬក្នុងប្រទេស អេហ្ស៊ីប ដែលគ្មានជាប់ពាក់ព័ន្ធជាមួយនីតិរដ្ឋ ឬលទ្ធិប្រជាធិបតេយ្យទាល់តែសោះ។»
ប៉ុន្តែឥឡូវនេះ ការរកស៊ីរបស់មូលនិធិ OYAK កំពុងស្ថិតនៅក្រោមការត្រួតពិនិត្យខាងនយោបាយកាន់តែខ្លាំងឡើង។ កាលពីខែមុន លោក ហ៊ូសេអ៊ីន សឺលីក (Huseyin Celik) ដែលជាអ្នកនាំពាក្យរបស់គណបក្សយុត្តិធម៌និងការអភិវឌ្ឍន៍ បានប្រកាសថា រដ្ឋសភានឹងស៊ើបអង្កេតអំពី «អត្ថិភាពនិងតួនាទី» របស់មូលនិធិសោធននិវត្តរ៍។
នៅក្រោមច្បាប់របស់គណបក្សយុត្តិធម៌និងការអភិវឌ្ឍន៍ មួយភាគប្រាំនៃឧត្តមសេនីយទាំងអស់របស់ប្រទេសនេះ កំពុងស្ថិតនៅក្នុងស្ថានភាពលំបាកក្នុងពន្ធនាគារ ទទួលការកាត់ទោស ឬរង់ចាំការកាត់ទោស ចំពោះការចោទប្រកាន់ផ្សេងៗពីបទរៀបចំផែនការធ្វើរដ្ឋប្រហារ។ ការស៊ើបអង្កេតដែលមិនធ្លាប់មានពីមុនមករបស់ប្រទេសនេះ បានរុញកងទ័ពចេញពីឆាកនយោបាយ។
ប៉ុន្តែ លោក សិនហ្សិក អាកតារ (Cengiz Aktar) អ្នកវិទ្យាសាស្ត្រនយោបាយ នៅឯសាកលវិទ្យាល័យបាសេសហៀរ (Bahcesehir University) នៅទីក្រុងអ៊ីស្តង់ប៊ុល ថ្លែងថា វិធានការតទល់ជាមួយនឹងអំណាចសេដ្ឋកិច្ចរបស់កងទ័ព គឺជាកិច្ចការសំខាន់។
«ការធ្វើមិនឲ្យមានកម្លាំងយោធា គឺជាដំណើរការមួយយ៉ាងវែង។ ប្រសិនបើគ្មានការលុបបំបាត់នូវបុព្វសិទ្ធិផ្នែកហិរញ្ញវត្ថុនិងផ្លូវច្បាប់របស់កងទ័ពទេ យើងនឹងមិនមានដំណើរការដ៏ល្អឥតខ្ចោះដើម្បីធ្វើឲ្យគ្មានយោធានោះទេ។»
ក្រុមមន្ត្រីកងទ័ព បានបង្កើតមូលនិធិ OYAK ឡើងនៅក្នុងឆ្នាំ១៩៦១ជាច្រើនខែបន្ទាប់ពីរដ្ឋប្រហារយោធាលើកដំបូងរបស់ប្រទេសនេះ ដើម្បីផ្តល់ប្រាក់សោធននិវត្តរ៍ទៅឲ្យក្រុមទាហានដែលបម្រើការងារទាំងអស់។
នៅក្នុងរយៈពេលប៉ុន្មានឆ្នាំនេះ មូលនិធិសោធននិវត្តរ៍ មានការកើនឡើងយ៉ាងខ្លាំង។ បើយោងតាមរបាយការណ៍ប្រចាំឆ្នាំ២០០៩របស់មូលនិធិនេះ មូលនិធិបានជួលមនុស្សជិត៣ម៉ឺននាក់ ហើយមានទ្រព្យសម្បតិ្ត ដែលមានតម្លៃជាង១៥ពាន់លានដុល្លារ ដោយពង្រីកទៅក្នុងក្រុមហ៊ុនចំនួន៦០។ នៅឆ្នាំនេះ រថយន្តចំនួន៤លានគ្រឿង ត្រូវបានបញ្ចេញពីខ្សែសង្វាក់ផលិតកម្មរបស់មូលនិធិ OYAK នៅក្នុងកិច្ចសហប្រតិបត្តិការ ដែលកើតមានចាប់តាំងពីឆ្នាំ១៩៧១មកម៉្លេះ។
ទោះជាក្រុមប្រឹក្សាអ្នកតំណាងក្រុមហ៊ុន និងសមាជិកគណៈនាយក (general assembly) ត្រូវគ្របដណ្តប់ដោយសមាជិកយោធាជាន់ខ្ពស់ចូលនិវត្តន៍ក៏ដោយ ក៏មូលនិធិ OYAK និយាយថា ខ្លួនមិនមែនជាផ្នែកមួយនៃកងកម្លាំងប្រដាប់អាវុធនោះទេ។
លោក ចារ៉េត ចេនគីន (Gareth Jenkins) អ្នកវិភាគយោធាទួកគី គូសបញ្ជាក់ថា ការមិនសប្បាយចិត្តចំពោះមូលនិធិ OYAK បានរាលដាលទៅដល់ក្រុមមន្ត្រីដែលមិនមែនជាយោធា។ តុលាការសិទ្ធិមនុស្សអឺរ៉ុប (European Court of Human Rights) កំពុងពិចារណារឿងក្តីប្រឆាំងនឹងមូលនិធិ OYAK ដែលធ្វើឡើងដោយក្រុមមន្ត្រីដែលមិនមែនជាយោធា ដែលស្វែងរកតំណាងនៅក្នុងក្រុមប្រឹក្សារបស់ក្រុមហ៊ុន។
«ខ្ញុំគិតថា បញ្ហាសម្រាប់មូលនិធិ OYAK គឺថា OYAK កំពុងត្រូវបានប្រើប្រាស់ជាទីភ្នាក់ងារផ្តល់ការងារសម្រាប់ក្រុមឧត្តមសេនីយ៍ចូលនិវត្តន៍។ ប្រជាពលរដ្ឋដែលត្រូវការមូលនិធិ OYAK ដើម្បីធ្វើការខ្លាំងក្លាបំផុតនោះ គឺក្រុមមន្ត្រីដែលមិនមែនជាយោធា និងក្រុមមន្ត្រីថ្នាក់ទាប។ ជាជំនួស មូលនិធិ OYAK កំពុងត្រូវបានប្រើប្រាស់ជាសំខាន់ ដើម្បីផលប្រយោជន៍របស់ក្រុមមន្ត្រីមានឋានន្តរសក្តិខ្ពស់»។
បញ្ហាធំខាងផ្លូវច្បាប់ ក៏កំពុងតែប្រឈមជាមួយនឹង លោក យ៉ីលឌីរីម ធឺឃើ (Yildirim Turker) ដែលជាប្រធានមូលនិធិ OYAK។ ឧត្តមសេនីយ៍ឯក ដែលចូលនិវត្តរ៍រូបនេះ ត្រូវបានចោទប្រកាន់ពីបទជាប់ពាក់ព័ន្ធជាមួយនឹងអ្វីដែលត្រូវបានហៅថា «រដ្ឋប្រហារទន់ភ្លន់» នៅឆ្នាំ១៩៩៧ ដែលបង្ខំឲ្យរដ្ឋាភិបាលដែលដឹកនាំពួកអ៊ីស្លាម ចេញពីដំណែង។
អ្នកវិភាគ ចេនគីន ថ្លែងថា ដោយក្រុមកងទ័ពស្ថិតនៅក្រោមការត្រួតពិនិត្យខាងនយោបាយ និងនៅក្រោមប្រព័ន្ធតុលាការដែលកាន់តែខ្លាំងឡើង ការផ្លាស់ប្តូរនៅក្នុងមូលនិធិ OYAK ទំនងជាអាចកើតមាន។
«ប្រសិនបើក្រុមហ៊ុនទាំងឡាយត្រូវបានដកហូតពីពួកយោធា មូលនិធិសោធននិវត្តន៍និងទ្រព្យសម្បត្តិទាំងនោះ នឹងត្រូវបានផ្ទេរទៅឲ្យប្រជាពលរដ្ឋ ដែលមានភាពស្និទ្ធិស្នាលជាមួយនឹងគណបក្សកាន់អំណាច។ ជាទូទៅ បញ្ហាមួយក្នុងចំណោមបញ្ហាជាច្រើន ដែលយើងបានឃើញនៅប្រទេស ទួកគី នៅក្នុងប៉ុន្មានឆ្នាំកន្លងទៅនេះគឺថា ប្រព័ន្ធនេះនៅតែដដែល ប៉ុន្តែក្រុមអ្នកដឹកនាំឆ្នើមៗដែលកំពុងកាន់អំណាច មានការផ្លាស់ប្តូរ»។
ក្រុមអ្នករិះគន់ទៅលើអំណាចកងទ័ពនៅក្នុងប្រទេស ទួកគី និយាយថា កំណែទម្រង់មូលនិធិ OYAK មានសារសំខាន់ក្នុងការធ្វើឲ្យលែងមានយោធាដែលកំពុងតែបន្តរបស់ប្រទេសនេះ ហើយសំខាន់សម្រាប់អនាគតនៃលទ្ធិប្រជាធិបតេយ្យ។ អ្នកកាសែតរបស់ក្រសួងការពារជាតិ លោក កេម៉ាល់ ថ្លែងថា៖
«ការពិតដែលថាមូលនិធិ OYAK គ្មានការទទួលខុសត្រូវ និងមិនអាចប៉ះពាល់បាន ប្រាប់យើងថា ប្រទេស ទួកគី ស្ថិតនៅលើផ្លូវដ៏វែងឆ្ងាយទៀត ដើម្បីបញ្ចប់ប្រព័ន្ធគ្រប់គ្រងរបស់យោធា និងដើម្បីធានាឲ្យបាននូវការគ្រប់គ្រងដ៏ពេញលេញរបស់ស៊ីវិលទៅលើកងកម្លាំងប្រដាប់អាវុធរបស់ខ្លួន»។
ការគ្រប់គ្រងយ៉ាងពេញលេញរបស់ស៊ីវិលទៅលើកងទ័ព គឺជាការទាមទារយ៉ាងសំខាន់មួយរបស់សហភាពអឺរ៉ុប ដែលរដ្ឋាភិបាលទីក្រុងអង់ការ៉ា កំពុងស្វះស្វែងដើម្បីចូលរួម។ ប៉ុន្តែ សេចក្តីថ្លែងការណ៍នៅលើគេហទំព័រអ៊ីនធឺណែតរបស់មូលនិធិសោធននិវត្តន៍ បដិសេធការរិះគន់បែបនេះ ដោយនិយាយថា មូលនិធិនេះគឺជនរងគ្រោះនៃយុទ្ធនាការផ្តល់ព័ត៌មានមិនពិត។ ក្រុមអ្នកសង្កេតការណ៍ថ្លែងថា ដោយសារអំណាចនយោបាយរបស់ក្រុមយោធា បានចុះខ្សោយ សម្ពាធទៅលើកំណែទម្រង់របស់មូលនិធិ OYAK ទំនងជារីកចំរើនឡើងដែរ៕
