មន្ដ្រីផ្លូវការរបស់សាលាក្ដីខ្មែរក្រហមបានឲ្យដឹងនៅថ្ងៃច័ន្ទនេះថា អង្គជំនុំជម្រះតុលាការកំពូលនឹងជូនដំណឹងពីកាលបរិច្ឆេទនៃការប្រកាសសាលដីកាសំណុំរឿងឌុចក្នុងអំឡុងសប្ដាហ៍ក្រោយនេះ។ ជាមួយគ្នានេះប្រភពផ្សេងទៀតយល់ថា ការប្រកាសសាលដីកាអតីមេគុកទួលស្លែងនេះនឹងធ្វើឡើងនៅដើមឆ្នាំក្រោយ។
លោកឡាស អលសិន (Lars Olsen) មន្ដ្រីផ្នែកទំនាក់ទំនងកិច្ចការច្បាប់របស់សាលាក្ដីខ្មែរក្រហមខាងភាគីអង្គការសហប្រជាជាតិបញ្ជាក់ថា គេនឹងអាចដឹងច្បាស់ពីថ្ងៃប្រកាសសាលដីកាស្ដីពីបណ្ដឹងឧទ្ធរណ៍របស់ឌុចទៅកាន់តុលាការកំពូលនៅប៉ុន្មានថ្ងៃទៀតនេះ។
«យើងរំពឹងថា នៅក្នុងសប្តាហ៍ក្រោយអង្គជំនុំជម្រះតុលាការកំពូលនឹងប្រកាសពីកាលបរិច្ឆេទនៃការប្រកាសសាលដីកា។ យើងត្រូវរង់ចាំរហូតដល់ពេលនោះដើម្បីដឹងថា តើការប្រកាសសាលដីកាធ្វើឡើងនៅពេលណាពិតប្រាកដ»។
កាំង ហ្កេកអ៊ាវ ហៅ ឌុច អតីតប្រធានគុកទួលស្លែងឬមន្ទីរស២១ជាប់ចោទក្នុងសំណុំរឿង០០១ពីបទប្រឆាំងមនុស្សជាតិ ឧក្រិដ្ឋកម្មសង្រ្គាម បទមនុស្សឃាត និងទារុណកម្ម ចំពោះការសម្លាប់អ្នកទោសគុកទួលស្លែងយ៉ាងតិច១២៣៨០នាក់។ អង្គជំនុំជម្រះសាលាដំបូងកាលពីខែកក្កដា ឆ្នាំ ២០១០បានសម្រេចផ្ដន្ទាទោសឌុចឲ្យជាប់ពន្ធនាគាចំនួន៣៥ ប៉ុន្ដែទោសនេះត្រូវបានកាត់កងនៅត្រឹម១៩ឆ្នាំវិញ។
កាលពីខែកញ្ញា អង្គជំនុំជម្រះតុលាការកំពូលនៃសាលាក្ដីខ្មែរក្រហមបានឲ្យដឹងថា ការប្រកាសសាលដីកាក្នុងសំណុំរឿងឌុចនឹងធ្វើឡើងនៅដំណាច់ឆ្នាំនេះ ខណៈដែលការកាត់ទោសឌុចចប់សព្វគ្រប់ដោយតុលាការកំពូលអស់រយៈពេលប្រាំពីរខែគត់នៅថ្ងៃនេះ។
លោកស្រី គ្លែ ដាហ្វ៊ី អ្នកឃ្លាំមើលដំណើរការកាត់ទោសរបស់អង្គការយុត្តិធម៌សង្គមសេរី OSJI របស់សហរដ្ឋអាមេរិក មានប្រសាសន៍ថា អ្នកស្រីបានឮថា ការប្រកាសសាលដីកាដោយតុលាការកំពូលក្នុងសំណុំរឿងឌុចនឹងធ្វើនៅចុងឆ្នាំនេះ ឬដើមឆ្នាំក្រោយ។
លោកស្រីយល់ថា វាយូរដែរហើយសម្រាប់ការរង់ចាំរបស់ជនជាប់ចោទក៏ដូចជាការរង់ចាំរបស់ប្រជាពលរដ្ឋកម្ពុជា។
យ៉ាងណាក៏ដោយការទន្ទឹងរង់ចាំក្នុងពេលនេះគឺថា តើសាលដីការបស់អង្គជំនុំជម្រះតុលាការកំពូលនឹងតម្កល់ការសម្រេចរបស់អង្គជំនុំជម្រះសាលាដំបូងឬយ៉ាងណា?
លោកជុំ ម៉ី និងលោកប៊ូ ម៉េង គឺជាជនរងគ្រោះតែពីររូបគត់បច្ចុប្បន្ននៅរស់រានមានជីវិត បន្ទាប់ពីអតីតអ្នកទោសគុកទួលស្លែង ដែលបានរួចផុតពីការកាប់សម្លាប់ប្រមាណជិតដប់នាក់ បានស្លាប់ជាបន្ដបន្ទាប់។
លោកជុំ ម៉ី បច្ចុប្បន្នគឺជាប្រធានសមាគមជនរងគ្រោះ ដោយរបបកម្ពុជាប្រជាធិបតេយ្យហៅកាត់ថា ក្សេមក្សាន្ដ។ សម្រាប់រូបលោក ប្រសិនបើតុលាការកំពូលរក្សាការផ្ដន្ទាទោសឌុចត្រឹម៣៥ដូចមុននោះ វានឹងមិនយុត្តិធម៌សម្រាប់ជនរងគ្រោះនោះទេ។
«ប្រសិនបើគាត់ដាក់ទោស(ឌុច)លើសពី៣៥ឆ្នាំ ដូចព្រះរាជអាជ្ញាទាមទារឲ្យមានការដាក់ទោសចំនួន៤៥ឆ្នាំ នោះគឺជាយុត្តិធម៌ហើយ»។
លោកប៊ូ ម៉េងមានប្រសាសន៍ថា លោកនឹងសប្បាយចិត្ត ប្រសិនបើតុលាការកំពូលផ្តន្ទាទោសឌុចឲ្យជាប់ពន្ធនាគារលើសពីរយៈពេល៣៥ឆ្នាំ ពីព្រោះគឺជាការដាក់ទោសដែលមិនមានតុល្យភាពជាមួយនឹងចំនួនជនរងគ្រោះ ដែលបានស្លាប់បាត់បង់ជីវិត។
«វាអត់មានតុល្យភាពនឹងជីវិតមនុស្ស ដែលបានស្លាប់រាប់លាននាក់ក្នុងសម័យប៉ុល ពតទេ។ សុំ(ដាក់ទោស) មួយជីវិតដើម្បីឲ្យអ្នកដឹកនាំជំនាន់ក្រោយកុំឲ្យយកតម្រាប់តាមឌុច»។
ឌុចមានអាយុ៦៩ឆ្នាំ។ គាត់ត្រួតត្រាគុកទួលស្លែងពីឆ្នាំ១៩៧៦ដល់ខែមករា ឆ្នាំ១៩៧៩។ គាត់ត្រូវបានបញ្ជូនពីការឃុំឃាំងបណ្ដោះអាសន្ននៅតុលាការយោធានៅឆ្នាំ២០០៧។ សហព្រះរាជអាជ្ញាទាំងពីររូបគឺលោកអាន់ឌ្រូ ខេលី និងលោកស្រីជា លាងបានស្នើឲ្យតុលាការកំពូលផ្ដន្ទាទោសឌុចឲ្យជាប់ ពន្ធនាគារអស់មួយជីវិត ឬយ៉ាងហោចណាស់ចំនួន៤៥ឆ្នាំ ដោយមិនមានការបន្ធូរបន្ថយទោស។
លោកវ៉ាន់ថាន់ ពៅតារា នាយករងមជ្ឈមណ្ឌលឯកសារកម្ពុជាមានប្រសាសន៍ថា វានឹងធ្វើឲ្យមានការប៉ះពាល់ដល់ទំនុកចិត្តរបស់ជនរងគ្រោះ ប្រសិនបើអង្គជំនុំជម្រះតុលាការកំពូលរក្សាការដាក់ទោសឌុចដូចមុន។
«ប្រហែលជាធ្វើឲ្យមានការប៉ះពាល់ដល់ការជឿទុកចិត្តរបស់គាត់លើតុលាការ។ តែបើការសម្រេចផ្ទុយពីនេះតាមការស្នើសុំរបស់សហព្រះរាជអាជ្ញាឲ្យតំឡើងទោសឌុចនោះ វានឹងមានន័យសម្រាប់ជនរងគ្រោះ ពីព្រោះទីមួយគាត់អាចទទួលយកបាន ទីពីរធ្វើឲ្យគាត់ស្ងប់ចិត្ត»។
ក៏ប៉ុន្ដែលោកនេត្រ ភក្ដ្រា អ្នកនាំពាក្យសាលាក្ដីខ្មែរក្រហមខាងភាគីកម្ពុជាមានប្រសាសន៍ថា ការសម្រេចទោសឌុចជាចុងក្រោយយ៉ាងណា គឺសុទ្ធតែជាប្រយោជន៍នៃយុត្តិធម៌។
«ការសម្រេចយ៉ាងណានោះគឺជាការសម្រេចមួយប្រកបដោយនីតិវិធីច្បាប់ ហើយវានៅតែឆ្លើយតបទៅនឹងផលប្រយោជន៍យុត្តិធម៌»។
ទីប្រឹក្សាច្បាប់របស់មជ្ឈមណ្ឌលឯកសារកម្ពុជាលោកស្រីអាន ហេនដិល (Anne Heindel) ធ្លាប់បានពន្យល់ថា ភាពស្មុគ្រស្មាញក្នុងសំណុំរឿងឌុច និងកង្វះពិសោធន៍របស់អង្គជំនុំជម្រះតុលាការកំពូលរបស់សាលាក្ដីខ្មែរក្រហមក្នុងការកាត់ក្ដីសំណុំរឿងឧក្រិដ្ឋកម្មបែបនេះ បាននាំឲ្យមានការប្រើប្រាស់ពេលវេលាច្រើន។
លោកឡាស អលសិន និងលោកស្រីអាន ហេនដិលក៏ធ្លាប់បានលើកឡើងពីបញ្ហាបកប្រែភាសាផងដែរ ដែលជំរុញឲ្យមានភាពស្មុគ្រស្មាញដល់ដំណើរការប្រកាសសាលដីការបស់តុលាការកំពូល។
ក៏ប៉ុន្ដែប្រភពស្និទ្ធិនឹងសាលាក្ដីខ្មែរក្រហមមួយចំនួនបានបង្ហាញពីភាពមិនទាន់ចុះសម្រុងគ្នារវាងចៅក្រមអន្ដរជាតិ និងចៅក្រមជាតិក្នុងការកំណត់ទោសទណ្ឌរបស់ឌុច ដែលជារឿងមិនល្អដល់ការចេញសាលដីកា៕
