ដោយ Solenn Honorine
រូបភាពរបស់ក្រុមប៉ូលីសអាហ្វ្រិកខាងត្បូងមានសភាពអាប់អួរ ដោយសារករណីលេចធ្លោមួយចំនួនស្តីអំពីការចោទប្រកាន់ពីភាពឃោរឃៅ។ បច្ចុប្បន្ននេះ ប៉ូលីសចំនួន៩នាក់កំពុងរង់ចាំការកាត់ទោសពីបទអូសអ្នកបើកបរតាក់ស៊ីជាតិ មូហ្សាំប៊ិក (Mozambican) មួយរូបនៅពីខាងក្រោយរថយន្តរបស់ពួកគេ។ ក្រោយមក អ្នកបើកតាក់ស៊ីរូបនោះបានស្លាប់នៅក្នុងបន្ទប់ឃុំឃាំងរបស់លោក។ កាលពីខែសីហាឆ្នាំទៅ ក្រុមប៉ូលីសបានបើកការវាយប្រហារទៅលើអ្នកជីករ៉ែមួយក្រុមដែលកំពុងធ្វើកូដកម្ម នៅតំបន់ ម៉ារីកាណា (Marikana) ដោយបានសម្លាប់អ្នកជីករ៉ែចំនួន៣៤នាក់។ បើទោះជាមានកំណែទម្រង់ផ្លូវច្បាប់កាលពី២០ឆ្នាំមុនចាប់តាំងពីចុងបញ្ចប់នៃរបបអាផាថេត (apartheid) ក៏ដោយ ក៏ការមិនជឿទុកចិត្តនៅតែមាននៅឡើយរវាងប្រជាពលរដ្ឋអាហ្វ្រិកខាងត្បូងនិងក្រុមប៉ូលីស។ Solenn Honorine ពីទីក្រុងចូហានណេសប៊ឺក(Johannesburg) ពន្យល់អំពីមូលហេតុនេះ។
«កាលពីព្រឹកនេះ ក្រុមប៉ូលីសបានបាញ់រះមកលើពួកយើង ហើយយើងគប់ដំថ្មទៅលើពួកគេវិញ។ ដោយសារតែមិនមានអ្វីដែលយើងអាចធ្វើបាន យើងត្រូវតែធ្វើអ្វីមួយ ប្រសិនបើពួកគេបាញ់មកលើយើង»។
ក្រុមអ្នកតាំងទីលំនៅចំនួន៨ពាន់នាក់នៅក្នុងតំបន់តាំងទីលំនៅរបស់លោក ថាប៊ូ អ៊ឹមបេគី (Thabo Mbeki) កំពុងធ្វើការតវ៉ាមួយនៅក្នុងចំណោមការតវ៉ាជាច្រើន ប្រឆាំងទៅនឹងអ្វីដែលត្រូវបានគេហៅថាការផ្តល់សេវាកម្ម។ ការតវ៉ានេះបានស្នើឲ្យរដ្ឋាភិបាលផ្តល់ផ្ទះសម្បែង និងចរន្តអគ្គិសនី។ ប៉ុន្តែ ស្ថាប័នតែមួយគត់ ដែលប្រឈមមុខជាមួយពួកគេនៅថ្ងៃនេះ ដោយទទួលរងគ្រោះពីការខឹងសម្បាររបស់ពួកគេ គឺក្រុមប៉ូលីស។
វិទ្យាស្ថាននៃការសិក្សាអំពីសន្តិសុខ (ISS) ដែលមានមូលដ្ឋាននៅទីក្រុង ប្រេតូរីយ៉ា (Pretoria) កត់សម្គាល់ឃើញថា ក្រុមប៉ូលីសត្រូវបានហៅកាន់តែច្រើនឡើង ឲ្យមកធ្វើអន្តរាគមន៍នៅក្នុងស្ថានការទាំងនេះ ដែលនៅទីនោះ ពួកគេមិនបានបង្កើតបញ្ហា ហើយពួកគេក៏មិនអាចដោះស្រាយបញ្ហាបានដែរ។ វិទ្យាស្ថាន ISS និយាយថា ជាលទ្ធផល ក្រុមប៉ូលីសបានក្លាយទៅជាមុខមាត់របស់រដ្ឋាភិបាល ដែលធ្វើឲ្យពលរដ្ឋរបស់ខ្លួនបរាជ័យ ហើយធ្វើឲ្យការមិនជឿទុកចិត្តទៅលើក្រុមប៉ូលីសយ៉ាងខ្លាំងមួយ កាន់តែមានសភាពធ្ងន់ធ្ងរឡើង។
លោក អេនឌី ម៉ាសាលី (Andy Mashaile) ជាប្រធានវេទិការកិច្ចការប៉ូលីសសហគមន៍ (Community Policing Forum) ប្រចាំខេត្ត។ វេទិការនេះគឺជាស្ថាប័នដែលមានសមាជិកសាធារណតាមការបោះឆ្នោតជ្រើសរើស ដែលតួនាទីរបស់ស្ថាប័ននេះគឺត្រូវជួយនិងត្រួតពិនិត្យមើលទៅលើក្រុមប៉ូលីស។ លោកនិយាយថា នៅក្នុងករណីដែលលោកត្រូវដើរតួនាទីជាមនុស្សកណ្តាលនៅចន្លោះក្រុមប៉ូលីសនិងសហគមន៍ មានដូចជានៅទីក្រុង ឌេវីថោន (Daveyton) ដែលអ្នកបើកបរតាក់ស៊ីជាតិម៉ូហ្សាំប៊ិកត្រូវបានសម្លាប់ មនោសញ្ចេតនាអាចកើនឡើងខ្លាំង។
«ទីមួយ យើងមិនបង្កើតឱ្យមានសេចក្តីសង្ឃឹមក្លែងក្លាយទេ។ ទីពីរ យើងមិនញុះញុងសហគមន៍។ ទីបី យើងមិនឲ្យក្រុមមន្ត្រីប៉ូលីសត្រូវបានសម្លាប់។ ទីបួន យើងមិនឲ្យសមាជិកសហគមន៍ត្រូវបានសម្លាប់ដោយក្រុមមន្ត្រីប៉ូលីស ដែលអាចប្រព្រឹត្តអំពើនេះដោយសារតែការភ័យខ្លាច និងការការពារជីវិតរបស់ខ្លួន។ បាទ! វាជាការងារប្រកបដោយបញ្ហាប្រឈមច្រើន និងលំបាកខ្លាំងណាស់»។
តាមបទដ្ឋានណាក៏ដោយ អាហ្រ្វិកខាងត្បូងមានបរិស្ថានយ៉ាងលំបាកខ្លាំងមួយសម្រាប់ក្រុមប៉ូលីស។ ភាពខុសគ្នាខាងសេដ្ឋកិច្ចបន្តកើតមានអស់រយៈពេលប្រមាណ២០ឆ្នាំបន្ទាប់ពីការបញ្ចប់របបអាផាថេត ហើយការខឹងសម្បារមានការកើនឡើង។ ហ្វូងមនុស្សអាចក្លាយទៅជាក្រុមមនុស្សគ្មានសណ្តាប់ធ្នាប់ភ្លាមៗ ហើយជារឿយៗ ឧក្រិដ្ឋជនងាកទៅរកអំពើហិង្សាធ្ងន់ធ្ងរ។ កាលពីឆ្នាំមុន ក្រុមមន្ត្រី៩៣នាក់ត្រូវបានសម្លាប់ ក្នុងពេលបំពេញភារកិច្ច។
ឧក្រិដ្ឋវិទូ អេលរីណា វ៉ាន់ឌើស្ពុយ (Elrena Van der Spuy) នៃសាកលវិទ្យាល័យ ខេបថោន (Cape Town University) និយាយថា ក្រុមអ្នកនយោបាយបានឆ្លើយតបវិញដោយប្រើប្រាស់ភាសា និងការណែនាំកាន់តែខ្លាំងឡើងៗដល់ក្រុមប៉ូលីស។ អ្នកស្រីនិយាយថា ឧទាហរណ៍ នៅឆ្នាំ២០០៨ អតីតរដ្ឋមន្ត្រីសន្តិសុខ បានប្រាប់ក្រុមប៉ូលីសថា៖ «ខ្ញុំមិនត្រូវការកាំភ្លើងព្រមានទេ។ អ្នកមានកាំភ្លើងមួយដើម ហើយវាត្រូវតែជាកាំភ្លើងសម្លាប់»។
«បរិយាកាសនយោបាយនៅពេលនោះ បានបង្កើតឲ្យមានស្ថានភាពកាន់តែល្អប្រសើរ ដែលការប្រើប្រាស់កម្លាំងដ៏ជ្រុលហួសហេតុរបស់ក្រុមប៉ូលីស ស្ទើរតែបានធ្វើឡើងមានលក្ខណៈជាប្រព័ន្ធ ជាជាងគ្រាន់តែជាគំនិតចចេសរឹងរួស ដែលកើតមាននៅក្នុងបុគ្គលប៉ូលីសមួយចំនួន»។
សកម្មភាពរបស់ក្រុមប៉ូលីសមានភាពផ្ទុយពីការធានាខាងផ្លូវច្បាប់ក្រោយរបបអាផាថេតចំពោះ «កម្លាំងប៉ូលីសរបស់ប្រជាពលរដ្ឋ» ជាជាងកងកម្លាំងដែលវាយបង្ក្រាបទៅលើការមិនសប្បាយចិត្តរបស់ប្រជាពលរដ្ឋស្បែកខ្មៅ។ សព្វថ្ងៃនេះ កងកម្លាំងប៉ូលីសទទួលរងនូវការត្រួតពិនិត្យមើលពីស្ថាប័នស៊ីវិលយ៉ាងច្រើនលំដាប់ថ្នាក់ ដែលរាប់ចាប់តាំងពីសាធារណជន រហូតដល់រដ្ឋសភា និងគណកម្មការសិទ្ធិមនុស្ស។
ប៉ុន្តែ លោក វ៉ាន់ឌើស្ពុយ ថ្លែងថា ការធ្វើបែបនោះមិនដំណើរការទេ នៅក្នុងការអនុវត្ត។
«ស្ថាប័នត្រួតពិនិត្យទាំងនោះពឹងផ្អែកលើការបញ្ជារនិងការគ្រប់គ្រងយ៉ាងតឹងរ៉ឹង។ ហើយប្រសិនបើនៅតាមប៉ុស្តិ៍ប៉ូលីសនីមួយៗ អ្នកមិនមានមេបញ្ជាការជាន់ខ្ពស់ ដែលអាចមានលទ្ធភាពគ្រប់គ្រងទៅលើសមាជិកទេនោះ នោះមានន័យថា ទោះជាមានយន្តការខាងក្រៅអ្វីក៏ដោយ អ្នកនឹងទទួលបានឥទ្ធិពលប្រកបដោយភាពមានកម្រិតយ៉ាងខ្លាំង ដោយសារតែមនុស្សមិនត្រូវបានគ្រប់គ្រងត្រឹមត្រូវនៅហ្នឹងកន្លែងផ្ទាល់»។
ក្រុមអ្នកជំនាញនិយាយថា បញ្ហានេះមួយផ្នែកបណ្តាលមកពីអតីតកាលដ៏វិបល្លាសរបស់អាហ្វ្រិកខាងត្បូង។ នៅពេលដែល គណបក្សសមាជជាតិអាហ្វ្រិក (African National Congress) បានឡើងកាន់អំណាចនៅឆ្នាំ១៩៩៤ គណបក្សនេះត្រូវតែសម្រិតសម្រាំងកងកម្លាំងប្រកបដោយហិង្សាដ៏គួរឱ្យស្អប់ខ្ពើមមួយ ហើយផ្លាស់ប្តូរពណ៌សម្បុររបស់ក្រុមមន្ត្រីរបស់ខ្លួន។ ប៉ុន្តែ ដោយសារតែគ្មានពលរដ្ឋស្បែកខ្មៅណាម្នាក់អាចឡើងឋានៈនៅក្នុងរយៈកាលនៃរបស់របបអាផាថេត ការរុះរើនេះបណ្តាលឲ្យបាត់បង់ក្រុមប៉ូលីសជំនាញ។
កាលពីឆ្នាំមុន នាយកដ្ឋានស៊ើបអង្កេតប៉ូលីសឯករាជ្យ ឬហៅកាត់ថា IPID ដែលអំណាចនិងឯករាជ្យភាពរបស់ខ្លួនត្រូវបានពង្រឹងនៅឆ្នាំ២០១០ បានទទួលការប្តឹងជាង៥ពាន់ករណី ដោយរាប់ចាប់តាំងពីអំពើពុករលួយរហូតដល់ការវាយប្រហារឬការសម្លាប់នៅក្នុងពន្ធនាគារ។ ប៉ុន្តែ លោក ម៉ូសេស ឌ្លាមីនី (Moses Dlamini) អ្នកនាំពាក្យរបស់នាយកដ្ឋាននេះ និយាយថា តួលេខដ៏ច្រើនបែបនេះ ក៏ជាលទ្ធផលនៃតម្លាភាពនិងការទទួលខុសត្រូវយ៉ាងធំធេងជាងមុនមួយ។
«ពួកគេមិនអាចប្រដូចទៅនឹងក្រុមប៉ូលីស កាលពីអតីតកាលនោះទេ។ ប្រសិនបើឳពុករបស់ខ្ញុំត្រូវបានសម្លាប់ដោយក្រុមប៉ូលីសកាលពីអតីតកាល គ្មាន IPID ដែលខ្ញុំអាចទៅទំនាក់ទំនង ដើម្បីស្នើសុំការស៊ើបអង្កេតនោះឡើយ អ្នកដឹងទេ?»
កាលពីឆ្នាំមុន មានតែសំណុំរឿងចំនួន៥៤៥ប៉ុណ្ណោះ ដែលទទួលបានវិធានការខាងផ្លូវតុលាការ។ លោក ឌ្លាមីនី ថ្លែងថា សមាមាត្រតូចបែបនេះបង្ហាញថា ពាក្យបណ្តឹងភាគច្រើនប្រឆាំងនឹងក្រុមប៉ូលីស គ្មានសុពលភាព។ ប៉ុន្តែ លោកទទួលស្គាល់ថា ក្រុមមន្ត្រីមួយចំនួនធ្វើនូវអ្វីដែលលោកហៅថាជា «រឿងដ៏គួរឱ្យភ័យរន្ធត់» ហើយថា ការមិនជឿទុកចិត្តគ្នារវាងសាធារណជននិងក្រុមប៉ូលីស កាន់តែមានភាពជ្រាលជ្រៅឡើង៕
ប្រែសម្រួលដោយ លី សុខឃាង
