ការសិក្សាថ្មីមួយរកឃើញថា ការធ្វើពាណិជ្ជកម្មដែលផ្តល់សិទ្ធិអនុញ្ញាតជាសកលទៅលើប្រភេទអាវុធធុនតូច អាវុធធុនស្រាល និងគ្រាប់រំសេវសម្រាប់អាវុធទាំងនេះ មានតម្លៃជិត៧ពាន់លានដុល្លារក្នុងមួយឆ្នាំៗ។ នៅក្នុងរបាយការណ៍ប្រចាំឆ្នាំរបស់ខ្លួន ក្រុមអ្នកផ្តល់យោបល់ឯករាជ្យដល់រដ្ឋាភិបាលឈ្មោះ វេទិកាក្រុងហ្សឺណែវ (Geneva Forum) ក៏បានពិនិត្យមើលឥទ្ធិពលដ៏ធ្ងន់ធ្ងរ ដែលការរីកសាយ(ភាយ)អាវុធធុនតូច កំពុងបង្កទៅលើអ្វីដែលគេហៅថាប្រទេសមិនរឹងមាំចំនួនបី ដូចជាម៉ាដាហ្កាស្ការ (Madagascar) កូឌីវ័រ (Ivory Coast) និងហៃទី (Haiti)។
នៅក្នុងឆ្នាំ២០០៨ ការស្ទាបស្ទង់មតិរកឃើញថា សហរដ្ឋអាមេរិក ប្រទេសអ៊ីតាលី និងអាល្លឺម៉ង់ ស្ថិតនៅលំដាប់ខ្ពស់ជាងគេនៃប្រទេសនាំចេញកំពូលចំនួន១៤ ខាងអាវុធធុនតូច និងសព្វាវុធធុនស្រាល។ ប្រទេសទាំងនេះបាននាំអាវុធចេញប្រចាំឆ្នាំក្នុងទឹកប្រាក់យ៉ាងតិចប្រហែល១០០លានដុល្លារ។ ក្នុងឆ្នាំដដែល ប្រទេសនាំចូលអាវុធធុនតូច និងអាវុធធុនស្រាល មានរាប់បញ្ចូលទាំងសហរដ្ឋអាមេរិក ចក្រភពអង់គ្លេស ប្រទេសកាណាដា អាល្លឺម៉ង់ អូស្ត្រាលី បារាំង និងប៉ាគីស្ថាន។
ការស្ទាបស្ទង់មតិក៏បានរកឃើញដែរថា ឧស្សាហកម្មសន្តិសុខឯកជនបានពង្រីកនៅទូទាំងពិភពលោក ហើយឥឡូវនេះ ចំនួនឆ្មាំឯកជនមានលើសពីចំនួនមន្ត្រីប៉ូលីសយ៉ាងច្រើន។ តែទោះយ៉ាងណា ការស្ទាបស្ទង់មតិនេះក៏កត់សម្គាល់ដែរថា កងកម្លាំងសន្តិសុខឯកជន មានអាវុធតិចជាងគេ។ ទិន្នន័យសម្រាប់ប្រទេសចំនួន៧០លាតត្រដាងឲ្យដឹងថា ក្រុមហ៊ុនសន្តិសុខឯកជនមានអាវុធចំនួន៤លាន បើប្រៀបធៀបទៅនឹងចំនួន២៦លានដែលកាន់ដោយទីភ្នាក់ងារអនុវត្តន៍ច្បាប់ និង២០០លានទៀតដែលកាន់ដោយកងកម្លាំងប្រដាប់អាវុធ។
របាយការណ៍គូសបញ្ជាក់អំពីផលប៉ះពាល់ដែលអាវុធធុនតូច និងអាវុធធុនស្រាល បង្កទៅលើសង្គមដ៏ផុយស្រួយចំនួនបី។ របាយការណ៍នេះផ្តោតការយកចិត្តទុកដាក់លើសភាពការណ៍នៅប្រទេសម៉ាដាហ្កាស្ការ ចាប់តាំងពីរដ្ឋប្រហារឆ្នាំ២០០៩ ដែលបានផ្តួលរំលំប្រធានាធិបតីដែលបានជាប់ឆ្នោត។
លោក រ៉ប៊ើត ម៉ូហ្គា( Robert Muggah) នាយកផ្នែកស្រាវជ្រាវនៃការស្ទាបស្ទង់មតិអាវុធធុនតូច ប្រាប់វីអូអេថា ចំនួនដ៏ច្រើននៃអាវុធខុសច្បាប់កំពុងធ្វើចរាចរនៅក្នុងប្រទេស។ តាមពិត លោកកត់សម្គាល់ឃើញថា អាជ្ញាធរបានចុះបញ្ជីអាវុធតិចជាង៣ពាន់ដើមតែប៉ុណ្ណោះ។ បន្ថែមលើបញ្ហានោះ លោកបាននិយាយថា កងកម្លាំងប្រដាប់អាវុធនិងប៉ូលីស បានក្លាយទៅជាផ្នែកនៃបន្ទុកដ៏ធ្ងន់ទៅលើសន្តិសុខរបស់ម៉ាដាហ្កាស្ការដែរ។
«មានការព្រួយបារម្ភថា ម៉ាដាហ្កាស្ការកំពុងក្លាយជាចំណុចឆ្លងកាត់ដ៏មានសក្តានុពលនៃការរត់ពន្ធថ្នាំញៀនណាកូទីក ដូចអ្វីដែលយើងកំពុងមើលឃើញនៅអាហ្វ្រិកខាងលិច ដោយសារតែភាពផុយស្រួយទាំងអស់នេះ ដែលយើងកំពុងឃើញមាននៅក្នុងផ្នែកសន្តិសុខរដ្ឋ។ បញ្ហាដ៏គួរឲ្យព្រួយបារម្ភមួយ ដែលយើងកំពុងមើលឃើញនោះ គឺការទាញយកធនធានយ៉ាងឆាប់រហ័សនិងខុសច្បាប់យ៉ាងច្រើន ពីប្រទេសម៉ាដាហ្កាស្ការ ដោយរាប់ចាប់តាំងពីឈើរ៉ូសវូដ (Rosewood) រហូតដល់រ៉ែ ព្រមទាំងអ្វី ដែលមើលឃើញហាក់ដូចជាពាណិជ្ជកម្មដ៏ក្លៀវក្លាផ្នែកទីផ្សារលក់គោបាឈ្មោះហ្សីប៊ូ (Zebu) រហូតទៅដល់ខ្នាតឧស្សាហកម្ម ដែលជាប្រភពចិញ្ចឹមជីវិតដ៏សំខាន់មួយនៅក្នុងប្រទេស»។
ការស្ទាបស្ទង់មតិនេះក៏បានតាមដានដំណើរវិវត្តន៍នៃអាវុធធុនតូចនៅប្រទេសកូឌីវ័រ នៅចន្លោះឆ្នាំ២០០២ និងឆ្នាំ២០១០ដែរ។ ក្នុងអំឡុងពេលនោះ ប្រទេសនេះត្រូវបានបែងចែកជាតំបន់ស្វ័យភាពចំនួនពីរ គឺភាគខាងជើង ដែលគ្រប់គ្រងដោយកងកម្លាំងឧទ្ទាម ដែលមានភក្តីភាពជាមួយលោកប្រធានាធិបតីបច្ចុប្បន្ន អាឡាសាន អ៊ូតារ៉ា (Allasane Outtara) និងភាគខាងត្បូង ដែលគ្រប់គ្រងដោយអតីតប្រធានាធិបតី ឡូរ៉ង់ បាកបូ (Laurent Gbagbo)។
បំរាមនាំចូលគ្រឿងសព្វាវុធត្រូវបានដាក់ទៅលើប្រទេសនេះកាលពីឆ្នាំ២០០៣ និង២០០៤។ បើទោះជាមានបំរាមនេះក៏ដោយ ការសិក្សានេះបានឲ្យដឹងថា ប្រទេសទាំងឡាយ ដោយរាប់បញ្ចូលទាំងរុស្សី និងប៊ុលហ្គារី (Bulgaria) បន្តផ្តល់អាវុធ ដែលបន្ថែមទៅនឹងអស្ថិរភាពរបស់ប្រទេសនេះ៕
ប្រែសម្រួលដោយ លី សុខឃាង
