ភ្ជាប់​ទៅ​គេហទំព័រ​ទាក់ទង

ព័ត៌មាន​​ថ្មី

​ក្រុម​ឧក្រិដ្ឋ​មាន​ការ​ចាត់​តាំង​និង​​ក្រុម​​យោធា​​ទាក់ទង​នឹង​ការ​​លួច​វត្ថុ​បុរាណ​ខ្មែរ


ក្នុង​រូបថត​ថ្ងៃ​ទី​៣០​ ខែ​មិថុនា ឆ្នាំ​២០១៤​នេះ លោក​គង់ វីរៈ ​ប្រធាន​សារៈមន្ទីរ​​ជាតិ​កម្ពុជា​ ឈរ​ក្បែរ​​រូប​បដិមា​ចំនួន​ពីរ​ដែល​ត្រូវ​បាន​បញ្ជូន​ត្រឡប់​មក​ប្រទេស​កម្ពុជា​វិញ។ (Robert Carmichael/VOA)
ក្នុង​រូបថត​ថ្ងៃ​ទី​៣០​ ខែ​មិថុនា ឆ្នាំ​២០១៤​នេះ លោក​គង់ វីរៈ ​ប្រធាន​សារៈមន្ទីរ​​ជាតិ​កម្ពុជា​ ឈរ​ក្បែរ​​រូប​បដិមា​ចំនួន​ពីរ​ដែល​ត្រូវ​បាន​បញ្ជូន​ត្រឡប់​មក​ប្រទេស​កម្ពុជា​វិញ។ (Robert Carmichael/VOA)

នៅ​ចន្លោះ​ពី​ពេល​ចាប់​ផ្តើម​សង្គ្រាម​ស៊ីវិល​នៅ​ប្រទេស​កម្ពុជា​ក្នុង​ឆ្នាំ​១៩៧០ ​និង​ការ​បញ្ចប់​អំពើ​ប្រទុស្តរាយ​ក្នុង​រយៈ​ពេល​៣០​ឆ្នាំ​ក្រោយ​មក​ បា្រសាទ​នានាដែល​មាន​អាយុកាល​១.០០០​ឆ្នាំ​ និង​កន្លែង​ប្រវត្តិសាស្រ្ត​ដទៃ​ទៀត​ត្រូវ​បាន​គេ​លួច​ប្លន់​ស្ទើរ​តែ​ទាំង​ស្រុង។ មាន​ករណី​មួយ​នៅ​ដើម​ទសវត្សរ៍​១៩៧០​ មាន​ទាហាន​រដ្ឋាភិបាល​បាន​ប្រើ​ឧទ្ធម្ភាគចក្រ​យោធា​ដឹក​វត្ថុ​បុរាណ​ពី​ប្រាសាទ​បន្ទាយ​ឆ្មារ​ដែល​បាន​សាងសង់​តាំង​ពី​សតវត្សរ៍​ទី​១២ ​និង​ស្ថិត​នៅ​ភាគ​ពាយ័ព្យ​ប្រទេស។​

នៅ​កន្លែង​ដដែល​នេះ​ក្នុង​ឆ្នាំ​១៩៩៨ ​មាន​ឧត្តមសេនីយ៍​យោធា​ជា​ច្រើន​បាន​ចំណាយ​ពេល​កន្លះ​ខែ​ដើម្បី​រុះរើ​ប្រាសាទ​និង​ដឹកជញ្ជូន​យក​ចេញអស់​៣០​តោន។ មាន​តែ​រថយន្ត​យោធា​ចំនួន​មួយ​ក្នុង​ចំណោម​៦​ដែល​បាន​ដឹក​វត្ថុ​បុរាណ​ទាំង​នេះ​ត្រូវ​គេ​ស្ទាក់​ចាប់​បាន​ហើយ​យក​វត្ថុ​បុរាណ​ទាំង​នោះ​មក​វិញ។ វត្ថុ​បុរាណ​ដទៃ​ទៀត​បាន​បាត់​បង់​អស់​ហើយ​ទំនង​ត្រូវ​គេ​លក់​នៅ​ទីផ្សារ​ងងឹត។

អស់​រយៈ​ពេល​ជាច្រើន​ឆ្នាំ​ ក្រុម​អ្នក​ស្រាវជ្រាវ​សន្និដ្ឋាន​ថា​ការលួច​ប្លន់ដ៏ព្រហើន​ហើយ​អត់​អៀនខ្មាស់​និង​មាន​ការ​ចាត់​តាំង​ត្រឹមត្រូវ​ដូច​នេះ​គឺ​ជាករណី​លើកលែង​មួយ​ចំនួន​ទេ ​ហើយ​ថា​ការលួច​ប្លន់​បេតិកភណ្ឌ​កម្ពុជា​ភាគច្រើន​ត្រូវ​បាន​ប្រព្រឹត្ត​នៅ​កម្រិត​ថ្នាក់​ក្រោម​ដោយ​ពលរដ្ឋ​មូលដ្ឋាន​លួច​រូប​បដិមា​ រូបចម្លាក់ ​និង​ស្នាដៃ​សិល្បៈ​ធ្វើ​ពី​ថ្មដទៃ​ទៀត ​ដោយ​កញ្ឆក់​កណ្តៀត។

ប៉ុន្តែ​កា​រសិក្សា​ថ្មី ​មួយ​ដែល​រៀបចំ​ឡើង​ដោយ​ក្រុម​អ្នក​ស្រាវជ្រាវ​មក​ពី​សាកលវិទ្យាល័យ​ Glasgow ​ ក្នុង​ប្រទេស​អេកូស (ស្កុតលែន) ​បង្ហាញ​ថា​ការពិត​មិនមែន​ដូច្នេះ​ទេ។ លោកស្រី​តេស ដេវីស​គឺ​ជា​មេធាវី​និង​ជា​បុរាណវិទូ​និងជាសមាជិក​ម្នាក់​នៃ​ក្រុម​សិក្សា​ស្រាវជ្រាវ​នោះ​ដែល​ក្នុង​នោះ ​មាន​អ្នក​ឯកទេស​ខាង​ឧក្រិដ្ឋកម្មវិទ្យា​ផងដែរ។

លោក​ស្រី​បាន​បញ្ជាក់​ថា៖ «ការលួច​និង​ជួញដូរ​វត្ថុបុរាណ​កម្ពុជា​ដោយ​មាន​ការ​ចាត់​តាំង​នេះ​មាន​ភ្ជាប់​យ៉ាង​ជិតដិត​ទៅ​នឹង​សង្គ្រាម​ស៊ីវិល​នៅ​ក្នុង​ប្រទេស​កម្ពុជា​និង​ក្រុម​ឧក្រិដ្ឋជន​ដែល​មាន​ការ​ចាត់​តាំង​នៅ​ក្នុង​ប្រទេស​នេះ។ ការ​លួច​ឆក់​ប្លន់នេះ​បាន​ចាប់​ផ្តើម​ដោយសារ​ប្រទេស​មាន​សង្គ្រាម​ ប៉ុន្តែ​វា​បន្ត​ហួស​ពីពេល​នោះ​ទៀត ​ហើយ​តាម​ពិត​ទៅ​វា​គឺ​ជា​ប្រតិបត្តិការ​ដ៏​ស្មុគស្មាញ​មួយ។ វា​ជា​ប្រតិបត្តិការ​ដែល​មាន​ការ​រៀបចំ​ត្រឹម​ត្រូវដែល​នាំ​យក​វត្ថុ​បុរាណ​ដោយ​ផ្ទាល់​ពី​ទីតាំង​លួច​ប្លន់​នៅ​ក្នុង​ប្រទេស​ទៅ​ដល់​អ្នក​ប្រមូល​ទិញ​ សារៈមន្ទីរ ​និង​កន្លែង​លក់​ដេញថ្លៃ​កំពូល​បំផុត​នៅ​ក្នុង​ពិភពលោក»។

លោក​ស្រី​ដេវីស ​និយាយថា​ជាញឹកញយ​គឺ​ក្រុម​យោធា​ថៃ​និង​កម្ពុជា​មាន​ជាប់​ពាក់ព័ន្ធ​នឹង​ការ​លួច​ប្លន់​ទាំង​នេះ ​ក៏​ដូច​ជា​បទ​ឧក្រិដ្ឋ​ដែល​មាន​ការ​រៀបចំ​ត្រឹមត្រូវ។ រីឯ​ពលរដ្ឋ​មូលដ្ឋាន​ជា​រឿយៗ​ត្រូវ​គេ​បង្ខំ​ឱ្យ​ធ្វើ​ជា​កម្មករ​ប៉ុណ្ណោះ។

រូប​អ្នក​ចម្បាំង​ ទុរយោធន៍ (Duryodhana) ជា​រូប​បដិមា​មួយ​ក្នុង​ចំណោម​រូប​ចម្លាក់​៣​ដែល​ត្រូវ​សហរដ្ឋ​អាមេរិក​បញ្ជូន​ត្រឡប់​មក​កម្ពុជា​វិញ​កាល​ពី​ដើម​ខែ​មិថុនា។ (Robert Carmichael/VOA)
រូប​អ្នក​ចម្បាំង​ ទុរយោធន៍ (Duryodhana) ជា​រូប​បដិមា​មួយ​ក្នុង​ចំណោម​រូប​ចម្លាក់​៣​ដែល​ត្រូវ​សហរដ្ឋ​អាមេរិក​បញ្ជូន​ត្រឡប់​មក​កម្ពុជា​វិញ​កាល​ពី​ដើម​ខែ​មិថុនា។ (Robert Carmichael/VOA)

​អ្នក​ស្រាវជ្រាវ​និយាយ​ថា​នៅ​ចុង​បណ្តាញ​ក្នុង​ប្រទេស​ថៃ​គឺ​អ្នក​ទិញ​លក់​ដែល​មាន​មូលដ្ឋាន​នៅ​ទីក្រុង​បាងកក​ដែល​ធ្វើ​ការ​លុបលាង​ជម្រះ​នូវ​ទំនាក់​ទំនង​រវាង​ពួក​ឧក្រិដ្ឋ​ជន​និង​អ្នក​ប្រមូល​ទិញ​និង​សារៈមន្ទីរ។

ការសិក្សា​របស់​សាកលវិទ្យាល័យ​ Glasgow ​គឺ​ជា​ផ្នែក​ដ៏​សំខាន់​មួយ​នៃ​កិច្ច​ខិតខំ​ប្រឹងប្រែង​ជា​អន្តរជាតិ​ដើម្បី​ធ្វើ​ឱ្យ​មានការ​យល់​ដឹង​កាន់តែ​ប្រសើរ​ឡើង​ពី​របៀប​ដែល​ទីផ្សារ​វត្ថុ​បុរាណ​ដែល​ត្រូវ​គេ​លួច​ដំណើរការ​យ៉ាង​ដូចម្តេច។ វាគឺ​ជា​ការ​សិក្សា​ទីមួយ​ដែល​បង្ហាញ​ថា​តើ​វត្ថុ​បុរាណ​បាន​ធ្វើ​ដំណើរ​យ៉ាង​ណា​ពី​កន្លែង​ប្រាសាទ​បុរាណ​ទៅ ​ដល់​ដៃ​អ្នក​ប្រមូល​ទិញ​ស្នាដៃ​វត្ថុ​បុរាណ​យ៉ាង​ណា។

បើ​ទោះបី​ជាមាន​ការមិន​សប្បាយ​ចិត្ត​នឹង​ការ​បំផ្លាញ​បេតិកភណ្ឌ​វប្បធម៌​របស់​កម្ពុជា​ ប៉ុន្តែ​ក៏​មាន​ជោគជ័យ​ម្តងម្កាល​ដែរ។ កាលពី​ដើម​ខែ​មិថុនា ​ប្រទេស​កម្ពុជា​ស្វាគមន៍​ការ​វិល​ត្រឡប់​មក​វិញ​នូវ​រូប​បដិមាដែល​មាន​ទំហំ​ប៉ុន​មនុស្ស​ចំនួន​បី​ដែល​ត្រូវ​បាន​លួច​យក​ក្នុង​ទសវត្សរ៍​១៩៧០​ពី​ប្រាសាទ​កោះកេរ​ដែល​មិន​មាន​ការប៉ះពាល់​អស់​រយៈ​ពេល​ជាង​១០០០ឆ្នាំ។ បដិមារ​ពីរ​ផ្សេង​ទៀត​នៅ​ក្នុង​ក្រុម​នោះ​ត្រូវ​បាន​សារៈ​មន្ទីរ​ Metropolitan ​ដែល​នៅ​ក្រុង​ញូវយ៉ក​ប្រគល់​មក​ឱ្យ​កម្ពុជា​វិញ​កាលពីឆ្នាំ​មុន។​

នៅ​ក្នុង​បន្ទប់​រៀបចំ​នៅ​ឯ​សារៈមន្ទីរជាតិ​ក្នុង​ទីក្រុង​ភ្នំពេញ​ អ្នក​ឯកទេស​កំពុង​ធ្វើ​ការ​ដើម្បីរៀបចំ​ដាក់​រូប​បដិមា​ទាំង​៥​សម្រាប់​ដាក់​បង្ហាញ​នៅ​ចុងឆ្នាំ​នេះ។

លោក​គង់ វីរៈ ​ប្រធាន​សារៈមន្ទីរ​ និយាយ​ថា​អាជ្ញាធរ​កំពុង​តែ​ចាត់​វិធានការ​ថ្មី​ដើម្បី​ការពារ​វត្ថុ​បុរាណ​សំខាន់ៗ​ខាងផ្នែក​វប្បធម៌​មិន​ឱ្យមានការ​លួចទៀត។ ក្នុង​នោះ​រួម​មាន​ការចងក្រង​ឯកសារ​រាល់​វត្ថុ​ទាំង​អស់​នៅ​ក្នុង​សារៈ​មន្ទីរ និង​កន្លែង​មិន​ ទាន់​មានការ​ការពារ​នានា​ក្នុង​នោះ​វត្ថុ​បុរាណ​ទាំង​ឡាយ​ដែល​ពលរដ្ឋ​គោរព​បូជា។ ​

លោក​គង់​ វីរៈ​បាន​បន្ថែម​ថា៖​

«ប៉ុន្តែ​ក្នុង​ករណី​ដែល​វត្ថុ​បុរាណ​ទាំង​នោះ​ត្រូវ​ពលរដ្ឋ​មូលដ្ឋាន​គោរព​បូជា​គឺ​យើង​ទុក​នៅ​ទីនោះ ប៉ុន្តែ​យើង​ធ្វើ​ក្រដាសស្នាម​ពិសេស​មួយ​ដែល​បញ្ជាក់​ថា​អ្នក​ភូមិ​ឬសហគមន៍​ដែល​គ្រប់​គ្រង​វត្ថុ​ទាំង​នោះ​និង​អាជ្ញាធរ​ខេត្ត​ ស្រុក ត្រូវ​ចូលរួម​ចុះ ហត្ថលេខា​រួម​លើ​ឯកសារ​នោះ​ថា​ពួកគេ​ត្រូវ​តែ​ការពារ​កុំ​ឱ្យ​គេ​លួច​វត្ថុ​ទាំង​នោះ។ បើ​មិន​ដូច្នេះ​ទេ​យើង​នឹង​ផ្ទេរ​ទៅ​រក្សា​ទុក​នៅ ក្នុង​សារៈមន្ទីរ​ខេត្ត»។

តម្លៃ​ដ៏​ធំ​ដែល​វត្ថុ​បុរាណ​ទាំង​នោះ​មាន​ បានន័យ​ថា​សារៈ​មន្ទីរ​និង​ទីប្រាសាទ​បុរាណ​ជារឿយៗ​ក្លាយ​ទៅ​ជា​ជន​រងគ្រោះ​ដំបូង​គេ​ក្នុង​ពេល​សង្គ្រាម​ ដូច​ជា​ករណី ​ប្រទេស​អ៊ីរ៉ាក់ ​អេហ្ស៊ីព​ និង​ស៊ីរី ​បាន​ជួប​ប្រទះ​ក្នុងរយៈ​ពេល​ប៉ុន្មាន​ឆ្នាំ​នេះ។ ក្នុង​ករណី​ខ្លះ​ លុយ​ដែល​បាន​មក​ពី​នោះ​ត្រូវ​ចំណាយ​លើ​ការទិញ​អាវុធ ​ដែល​ជំរុញ​ឱ្យមាន​សង្គ្រាម​កាន់​តែ​យូរ​និង​បន្ត​ទុក្ខ​វេទនា​របស់​ពលរដ្ឋ​ស៊ីវិល។

លោកស្រី​តេស ដេវីស ​និយាយ​ថា​ការពិត​ដែល​បាន​បញ្ជាក់នេះ​គួរ​តែ​អាច​ដាស់​ស្មារតី​ពិភព​លោក​ទាំងមូល​ឱ្យ​មើល​លើ​រូបភាព​ធំ ​ដែលបង្ហាញ​ថាការលួចឆក់​ប្លន់​ និង​ការ​ជួញដូរ​វត្ថុ​បុរាណ​គឺ​ជា​ញឹកញាប់​ប្រព្រឹត្ត​ដោយ​ក្រុម​ប្រដាប់​អាវុធ​និង​ឧក្រិដ្ឋជន​ដែល​មាន​ការ​ចាត់តាំង។

លោកស្រី​បន្ថែម​ថា៖ «ហើយ​ការ​ភ្ជាប់​នេះ​គួរតែ​ជា​សញ្ញា​អាសន្ន​សម្រាប់​ពិភពលោក​នាពេល​បច្ចុប្បន្ន​នេះ ​ដោយ​សារ​តែ​យើង​ឃើញ​រឿង​ដដែល​នេះ​កើត​ឡើង​វិញ​នៅ​ពេល​សព្វថ្ងៃ​នេះ​នៅប្រទេស​អេហ្ស៊ីព ​ស៊ីរី​ និង​អ៊ីរ៉ាក់​ ហើយ​ដោយ​មាន​ផលវិបាក​យ៉ាង​ធ្ងន់ធ្ងរ​បំផុត​ គឺ​មិន​មែន​សម្រាប់​ប្រទេស​ទាំង​នោះ ​ទេ​ប៉ុន្តែ​ក៏​សម្រាប់​សេដ្ឋកិច្ច​ពិភពលោក​និង​សន្តិសុខ​ពិភពលោក​ដែរ។ លុយ​ដែល​អ្នក​ប្រមូល​ទិញ​វត្ថុ​បុរាណ​នៅ​បុរី​ញូវយ៉ក​ ចំណាយ​លើ​វត្ថុបុរាណ​មក​ពី​ជុំ​វិញ​ពិភពលោក​នឹង​ចូល​ទៅ​ក្នុង​ហោប៉ៅ​មនុស្ស​អាក្រក់​ខ្លះ​ ហើយ​ខ្ញុំ​គិ​ត​ថា​ពិភព​នៃ​អ្នក​ចូលចិត្ត​ស្នាដៃ​សិល្បៈ​ត្រូវ​តែ​បង្កើន​វិធានការ​និង​ទទួលស្គាល់​ពី​តួនាទី​របស់​ពួកគេ​ក្នុង​ការ​បង្ក​ឱ្យ​មាន​អ្វី​ដែល​កើត​មាន​ឡើង​នៅ​ក្នុង​ប្រទេស​ទាំង​នោះ»។

នៅ​ក្នុង​ករណី​ប្រទេស​កម្ពុជា​ ការ​លួចប្លន់​ដ៏​អាក្រក់​បំផុត​បាន​បញ្ឈប់​ហើយ​នាពេល​បច្ចុប្បន្ន​នេះ​ មួយផ្នែក​ដោយសារ​តែ​មិនមាននៅ​អ្វី​សេសសល់​សម្រាប់​លួច​ទៀតទេ។ ប៉ុន្តែ​ក្នុង​រយៈ​ពេល​ប៉ុន្មាន​ឆ្នាំ​ខាង​មុខ​ទៀត​នេះ​នឹង​មាន​ទីកន្លែង​ផ្សេង​ទៀត​ដែល​គេ​រក​ឃើញ​ ហើយ​វា​ទំនង​ជា​នឹង​មាន​គ្រោះ​ថ្នាក់​ដែរ។ លោកស្រី​ដេវីស​ថ្លែង​ថា​មធ្យោបាយ​ដ៏​ល្អ​ដើម្បី​ការពារ​ការដ្ឋាន​ប្រាសាទ​បុរាណ ​គឺត្រូវ​កាត់​បន្ថយ​ការចង់​បាន​ហើយករណីមួយ​ផ្នែក​នោះ​គឺ​តម្រូវ​ឱ្យ​យក​អ្នក​ដែល​ធ្វើ​ការ​ជួញដូរ​ទាំងនេះ​មក​កាត់​ទោស៕

ប្រែសម្រួល​ដោយ ​ម៉ែន គឹមសេង

XS
SM
MD
LG