វ៉ាស៊ីនតោន៖ ក្រុមហ៊ុនផលិតប្រេង BP របស់អង់គ្លេស បានប្រកាសថា អណ្តូងប្រេងធ្លាយក្នុងឈូងសមុទ្រម៉ិចសិកអស់រយៈពេលបីខែ កាលពីរដូវក្តៅមុន ត្រូវបានបិទជិតជាអចិន្រ្តៃយ៍។ ការសិក្សាថ្មីមួយ ដែលបានចេញផ្សាយនៅលើប្រព័ន្ធអ៊ីនធឺណិត នៅថ្ងៃទី២៣ ខែកញ្ញា គឺជាការវាយតម្លៃឯករាជ្យលើកដំបូងបង្អស់ ស្តីពីទំហំនៃការកំពប់ប្រេងពិតប្រាកដ។ លទ្ធផលនៃការស្រាវជ្រាវនេះមានសារៈសំខាន់ សម្រាប់ការបន្តបោសសម្អាតបរិស្ថាន និងកិច្ចប្រឹងប្រែងស្រោចស្រង់សេដ្ឋកិច្ចនៅក្នុងតំបន់។
ខណៈដែលប្រេងចាប់ផ្តើមហៀរចេញពីក្បាលបំពង់ដែលបែកនៅបាតសមុទ្រ ចូលទៅក្នុងឈូងសមុទ្រម៉ិចសិកូ កាលពីខែមេសាមុន ការប៉ាន់ស្មានជាផ្លូវការរបស់ក្រុមហ៊ុន BP ចេះតែផ្លាស់ប្តូររហូត ដោយរាប់ចាប់តាំងពី ១ពាន់ធុងក្នុងមួយថ្ងៃ ទៅ៥ពាន់ធុង បន្ទាប់មក១ម៉ឺន២ពាន់ធុង បន្ទាប់មក១ម៉ឺន៩ពាន់ធុងក្នុងមួយថ្ងៃ ហើយចំនួនបន្តកើនឡើងរហូត។ លោកធីម៉ូស៊ី ក្រូន (Timothy Crone) អ្នកដឹកនាំសំខាន់ក្នុងការសិក្សាថ្មីនេះ បានថ្លែងថា លោកមានចម្ងល់ចំពោះតួលេខទាំងនោះ ហើយបានសម្រេចថា ត្រូវការការវាយតម្លៃឯករាជ្យមួយ។ លោកបន្តថា៖
«ខ្ញុំគិតថា វាជាការទទួលខុសត្រូវរបស់ខ្ញុំក្នុងការផ្តល់ព័ត៌មានឲ្យបានច្រើនបំផុតតាមដែលខ្ញុំអាចធ្វើទៅបាន»។
ភូគព្ភរូបវិទូផ្នែកសមុទ្រ នៃសាកលវិទ្យាល័យខូឡំបៀ (Columbia University) មានតួនាទីធ្វើកិច្ចការនេះ។ លោកក្រូន សិក្សាអំពីលំហូរនៃរណ្តៅភ្នំភ្លើងធម្មជាតិបាតសមុទ្រជ្រៅ ដែលបង្កឲ្យមានលំហូរទឹកដែលផ្ទុកជាតិរ៉ែយ៉ាងក្តៅ គឺមានភាពស្រដៀងគ្នាទៅនឹងលំហូរចេញពីបំពុងបូមប្រេងដែលបែកនោះដែរ។ លោកមានប្រសាសន៍ថា៖
«យើងឃើញថា វាស្រដៀងគ្នា ហើយស្រដៀងគ្នាទាំងចលនានៃវត្ថុរាវនោះ គឺថា វាដូចជាលំហូរដែលខ្ញុំបានសិក្សាពីពេលមុន។ ដូច្នេះវាពិតជាសក្តិសមនឹងអនុវត្តបចេ្ចកទេសទាំងនេះ ចំពោះលំហូរប្រេងនេះ»។
បច្ចេកទេសរបស់លោកក្រូន គឺប្រើរូបភាពវីដេអូមានគុណភាពខ្ពស់ ដែលបញ្ជូនមកពីម៉ាស៊ីនថតក្នុងទឹក ដើម្បីតាមដាន និងវិភាគចលនាទឹករលកធំៗដែលរញ្ជួយខ្លាំង និងការហូរចេញពីស្នាមប្រេះ និងកន្លែងធ្លាយដែលមានកំដៅក្តៅយ៉ាងខ្លាំងនៅបាតសមុទ្រ។ លោកថ្លែងថា៖
«នេះជាបច្ចេកទេសនៅផ្នែកខាងក្រៅ។ នោះមានន័យថា អ្នកមិនចាំបាច់ដាក់អ្វីទៅក្នុងលំហូរទេ។ អ្នកមិនចាំបាច់បង្អាក់ការហូរនោះទេ។ អ្នកមិនចាំបាច់រៀបចំឧបករណ៍ ដើម្បីទប់ទល់នឹងសីតុណ្ហភាពដែលរបស់ទាំងអស់នេះមានទេ»។
លោកក្រូន បានធ្វើការប៉ាន់ស្មានការហូរប្រេងរបស់លោក ដោយផ្អែកទៅលើខ្សែវីដេអូ ដែលមានគុណភាពខ្ពស់មួយចំនួន ដែលមិនមែនជាវីដេអូដែលថតដោយម៉ាស៊ីនថតតាមអ៊ីនធ័រណិត ដែលអាចរកបានជាសាធារណៈនោះឡើយ។ ការគណនារបស់លោកបានបង្ហាញថា ប្រេងចន្លោះពី៥ម៉ឺន៦ពាន់ទៅ៦ម៉ឺន៨ពាន់ធុងក្នុងមួយថ្ងៃ បានហូរចូលទៅក្នុងឈូងសមុទ្រម៉ិចសិក ដោយបានបន្ថែមទៅលើប្រេងចំនួន៤លាន៤សែនធុង ដែលជាចំនួនប្រហាក់ប្រហែលទៅនឹងចំនួនដែលទីប្រឹក្សារបស់រដ្ឋាភិបាលមួយក្រុមបានគិត។ លោកក្រូន និយាយថា ការសិក្សារបស់លោកគឺជាសក្ខីភាពបង្ហាញថា បច្ចេកទេសវីដេអូអាចប្រើការបាន។ ប៉ុន្តែលោកបន្ថែមថា ការសិក្សាស្រាវជ្រាវច្រើនថែមទៀតចាំបាច់ត្រូវធ្វើ។
អ្នកជំនាញជាច្រើននិយាយថា ប្រេងជិតពាក់កណ្តាលដែលហូរចេញ នៅតែស្ថិតក្នុងបរិស្ថាន ហើយកំពុងតែសាបបន្តិចម្តងៗ។ ប៉ុន្តែឥទ្ធិពលរបស់វានៅមានបន្ត។ លោកដឹក អ៊ីងលី (Doug Inkley) អ្នកវិទ្យាសាស្ត្រជាន់ខ្ពស់សហព័ន្ធជម្រកសត្វព្រៃជាតិ (National Wildlife Federation) ព្រួយបារម្ភថា ជម្រកសត្វមួយចំនួនត្រូវផ្លាស់ប្តូរដោយចៀសមិនផុត។ ដូច្នេះ លោកនិយាយថា ការដឹងចំនួនត្រឹមត្រូវ អាចធ្វើឲ្យមានភាពប្រសើរឡើងយ៉ាងខ្លាំង ក្នុងការរៀបចំផែនការស្រោចស្រង់ដ៏សមស្របនៅប៉ុន្មានឆ្នាំខាងមុខ។ លោកថ្លែងដូច្នេះថា៖
«តាមវិធីនេះ អ្នកអាចដឹងថា តើត្រូវប្រើធនធានប៉ុន្មាន និងត្រូវប្រើនៅកន្លែងណា។ វាក៏ជាការសំខាន់សម្រាប់អ្នកវិទ្យាសាស្ត្រក្នុងការយល់ដឹងអំពីរឿងនេះដែរ។ ពួកគេត្រូវតែដឹងថាតើមានប្រេងហៀរចេញប៉ុន្មាន ហើយវាហៀរទៅកន្លែងណាខ្លះ ដើម្បីស្វែងយល់អំពីផលប៉ះពាល់»។
លោកអ៊ីងលីកត់សម្គាល់ថា អ៊ីដ្រូឧស្ម័ន ដែលចេញមកតាមប្រេងដែលហៀរ ក៏ត្រូវការស្វែងយល់ដែរ។ លោកបន្តថា៖
«តាមពិត បើគិតពីទម្ងន់វិញ បរិមាណនៃឧស្ម័នអ៊ីដ្រូកាប៊ោនដែលចេញមក មានចំនួនស្មើនឹង៥០ភាគរយនៃប្រេងដែលបានហៀរចេញពិតប្រាកដ។ ឧស្ម័ននោះបានហូរចូលទៅក្នុងបរិស្ថានដែរ ហើយបានជ្រាបចូលទៅក្នុងទឹក ហើយការជ្រាបនេះមានផលប៉ះពាល់ដល់ត្រី និងសត្វព្រៃ នៅក្នុងប្រព័ន្ធបរិស្ថាន។ ឧស្ម័នទាំងនោះក៏បាននាំឲ្យមានការកើនឡើងកំដៅផែនដី ដោយសារតែឧស្ម័នភាគច្រើនមានជាតិមេតាន (methane) ដែលជាឧស្ម័នដ៏មានឥទ្ធិពលបង្កឲ្យមានការកើនឡើងកំដៅផែនដី»។
លោកអ៊ីងលីបានថ្លែងថា វិសាលភាព និងទំហំពិតប្រាកដនៃគ្រោះមហន្តរាយនៅក្នុងឈូងសមុទ្រគូសបញ្ជាក់អំពីសារជាតិដ៏គ្រោះថ្នាក់នៃការខួងយកប្រេង ក្នុងសមុទ្រទឹកជ្រៅ និងតម្រូវការឲ្យមានការបោះជំហានប្រកបដោយភាពមុតមាំឆ្ពោះទៅកាន់អនាគតនៃឋាមពលកែឆ្នៃឡើងវិញស្អាតជាងមុន។ ស្នាដៃរបស់លោកធីម៉ូស៊ី ក្រូន ត្រូវបានបោះពុម្ពផ្សាយនៅក្នុងព្រឹត្តិបត្រវិទ្យាសាស្ត្រចេញផ្សាយតាមប្រព័ន្ធអ៊ីនធឺណិត នៅថ្ងៃទី២៣ ខែកញ្ញា៕
ប្រែសម្រួលដោយលី សុខឃាង
