នៅពេលដែលនាង Nandar ទើបតែមានអាយុ៧ឆ្នាំ នាងបានរងការយាយីផ្លូវភេទ។
បុរសម្នាក់ ដែលក្រុមគ្រួសាររបស់នាងរាប់អានដូចជាមិត្តភក្តិ ហើយម្តាយរបស់នាងតម្រូវឲ្យនាងហៅគាត់ថា«លោកតា»នោះតែងតែមកលេងជាមួយនាង ដោយចាប់និងថើបនៅត្រង់ចន្លោះជើងរបស់នាង។ នាង Nandar បាននិយាយថា៖ «រាល់ពេលដែលខ្ញុំឃើញគាត់ចូលក្នុងផ្ទះរបស់ខ្ញុំ ខ្ញុំរកកន្លែងលាក់ខ្លួន»។
នៅពេលដែលនាង Nandar ប្រាប់ម្តាយរបស់នាងថា នាងមិនចូលចិត្តរបៀបដែលបុរសនោះប៉ះពាល់នាង ម្តាយរបស់ Nandar បានព្រងើយកន្តើយ ហើយទទូចទៅនាងថា«ទៅលេងជាមួយគាត់ទៅ គាត់ស្រឡាញ់កូន»។ ពីរបីឆ្នាំក្រោយមក មានឧបទ្ទវហេតុមួយទៀតបានកើតឡើង។
នៅពេលដែលនាង Nandar ឡើងជណ្តើរផ្ទះដើម្បីផ្លាស់ប្តូរឯកសណ្ឋានសាលាចេញ នាងឃើញបុរសម្នាក់ដែលកំពុងធ្វើការនៅកសិដ្ឋានរបស់គេនៅឯរដ្ឋ Shan បានអង្គុយនៅបន្ទប់ក្បែរនោះ។ នៅពេលនាងរៀបនឹងដោះសម្លៀកបំពាក់ចេញ នាងបានឃើញបុរសនោះកំពុងមើលមកនាង ហើយស្របពេលនោះដែរ គាត់កំពុងលេងជាមួយប្រដាប់ភេទរបស់គាត់។ នាង Nandar បានរំឭកហេតុការណ៍ នោះឡើងថា៖
«ខ្ញុំមិនដឹងថា ខ្ញុំគួរធ្វើយ៉ាងណាទេចំពោះរឿងបែបនេះ។ ដំបូងខ្ញុំគិតថាគាត់អាចបញ្ឈប់សកម្មភាពនោះ នៅពេលដែលគាត់បានឃើញខ្ញុំ។ ក៏ប៉ុន្តែពេលឃើញខ្ញុំហើយ គាត់មិនបានបញ្ឈប់វាទេ។ ហើយដែលអាក្រក់ជាងនេះទៅទៀត គឺគាត់កាន់តែលេងវាខ្លាំងឡើងៗ ដោយសម្លឹងមកខ្ញុំកាន់តែខ្លាំងឡើង»។
លើកនេះនាង Nandar បានរាយការណ៍ពីអ្វីដែលបានកើតឡើងនេះ ហើយម្តាយរបស់នាងកើតទុក្ខស្រពាប់ស្រពោន។ ម្តាយរបស់នាងបានប្រាប់កូនស្រីដោយមានទុក្ខព្រួយថា៖ «កូនត្រូវតែប្រុងប្រយ័ត្ននឹងគាត់ ក៏ដូចជាបុរសដ៏ទៃទៀតដែរ»។
ជនរងគ្រោះត្រូវបានគេស្តីបន្ទោស
នាង Nandar គឺជាស្ត្រីម្នាក់ក្នុងចំណោមសកម្មជនជាស្រ្តីដែលធ្វើការតស៊ូមតិលើកកម្ពស់សិទ្ធិស្រ្តីឲ្យមានឈ្មោះបោះសំឡេងនៅប្រទេសមីយ៉ាន់ម៉ា បើទោះជានាងទើបតែមានអាយុតែ២៣ឆ្នាំក៏ដោយ។
នាងបានបកប្រែសៀវភៅរបស់អ្នកនិពន្ធឈ្មោះ Adichie Chimamanda Ngozi ដែលជាសកម្មជនសិទ្ធិស្រ្តីជនជាតិនីហ្សេរីយ៉ាដែលមានឈ្មោះល្បីល្បាញម្នាក់ ទៅជាភាសាភូមា ក្រោមប្រធានបទ «យើងទាំងអស់គ្នាគួរតែលើកកម្ពស់ស្រ្តី»។ នាងក៏ធ្លាប់បានឡើងនិយាយតាមកម្មវិធីពិភាក្សា និងកិច្ចសន្ទនាជាច្រើនជុំវិញប្រធានបទសិទ្ធិរបស់ស្ត្រី។ ឥឡូវនេះនាង Nandar សង្ឃឹមថា នាងនឹងបន្តនិយាយអំពីបញ្ហាស្រ្តីនៅតាមសាលារៀនបន្ថែមទៀត។
បើទោះជាយ៉ាងនេះក្តី នាង Nandar មិនទាន់មានទំនុកចិត្តក្នុងការនិយាយជាសាធារណៈអំពីការប៉ះទង្គិចផ្លូវចិត្តផ្ទាល់ខ្លួននៅឡើយទេ បន្ទាប់ពីនាងបានឆ្លងកាត់ការយាយីផ្លូវភេទកាលពីនាងនៅក្មេង។ ប៉ុន្តែនៅយប់មួយនាពេលថ្មីៗនេះក្នុងទីក្រុងរ៉ង់ហ្គូន Nandar បានសម្រេចចិត្តទម្លាយរឿងរ៉ាវដែលនាងបានលាក់ទុកជាយូរមកហើយ។
នៅក្នុងសាលសិល្បៈតូចមួយ នាង Nandar ជាមួយនឹងអ្នកស្រី Kristina Lunz សហស្ថាបនិកមជ្ឍមណ្ឌលដើម្បីគោលនយោបាយការបរទេសរបស់ក្រុមលើកកម្ពស់សិទ្ធិស្រ្តីបានថ្លែងទៅកាន់ហ្វូងមហាជនថា៖ «បញ្ហានានាដែលបណ្តាលឱ្យមានអំពើហិង្សា ឬការរំលោភសេពសន្ថេវៈនោះ គឺមិនមែនមកពីស្ត្រី ឬក្មេងស្រី ឬការតុបតែងខ្លួនរបស់ពួកគេនោះទេ ប៉ុន្តែគឺមកពីបុរសៗដែលគិតថាវាមិនអីទេក្នុងការធ្វើដូច្នោះ ហើយមកពីសង្គមមួយដែលអន់អោនឱ្យបុរសធ្វើដូច្នេះបាន។ វប្បធម៌របស់យើងមិនបានការពារជនរងគ្រោះទេ ប៉ុន្តែបែរជាការពារជនល្មើសដែលប្រព្រឹត្តិអំពើហិង្សាផ្លូវភេទទៅ វិញ»។
អំពើហិង្សាយេនឌ័របានចាក់ស្រេះនៅក្នុងសង្គមដែលរារាំងស្ត្រីក្នុងការរើបម្រាស់។នេះជាអ្វីដែលលោកស្រីវេជ្ជបណ្ឌិត Thet Su Htwe ដឹកនាំសិក្ខាសាលានៅទូទាំងប្រទេសមីយ៉ាន់ម៉ា ដោយមានបង្រៀនជាមុខវិជ្ជាផ្សេងៗចាប់ពីសុខភាពផ្លូវភេទនិងសុខភាពបន្តពូជ រហូតដល់ផ្នែកទំនាក់ទំនងដែលមានការគោរពគ្នាទៅវិញទៅមក។
គន្លឹះក្នុងការបង្រៀនរបស់លោកស្រីគឺការពន្យល់អំពីមុខងាររបស់រាងកាយ។ លោកស្រីបានថ្លែងថា៖ «ដោយសារតែស្ត្រីមានរដូវ មានពាក្យជាច្រើនដែលគេនិយាយថាខ្លួនប្រាណរបស់ស្ត្រីមានភាពកខ្វក់ ហើយប្រការនេះធ្វើឱ្យស្ត្រីខ្លួនឯងគិតថា រាងកាយរបស់ខ្លួនខ្សោយជាងរាងកាយរបស់បុរស»។
ស្ត្រីនៅប្រទេសមីយ៉ាន់ម៉ាត្រូវបានហាមឃាត់មិនឱ្យទៅព្រះវិហារ ឬប៉ះពាល់រុក្ខជាតិឬសត្វ ឬបោកសម្លៀកបំពាក់លាយឡំជាមួយនឹងសម្លៀករបស់បុរសទេ នៅពេលដែលពួកគេមានរដូវ ដោយសារតែមានជំនឿថា វត្ថុអ្វីដែលពួកគេពួកគេបានប៉ះនៅពេលមានរដូវនោះ នឹងក្លាយទៅជារបស់កខ្វក់។
លោកស្រីវេជ្ជបណ្ឌិត Thet Su Htwe បានឲ្យដឹងទៀតថា ការស្តីបន្ទោសដល់ជនរងគ្រោះនៅតែជាបន្តកើតឡើងនៅក្នុងសង្គម ដែលជាកត្តាចាំបាច់តម្រូវឲ្យមានការផ្លាស់ប្តូរឥរិយាបថផ្នែកវប្បធម៌ចំពោះស្ត្រី។
នៅប្រទេសមីយ៉ាន់ម៉ា ផ្នត់គំនិតនៃវប្បធម៌ hpon គឺជាជំនឿមួយដែលគេជឿថាបុរសមានសីលធម៌ខ្ពង់ខ្ពស់ និងមានភាពរវៀសរវៃ ខណៈស្ត្រីត្រូវបានគេភ្ជាប់ទៅនឹងសំណាងមិនល្អ។ ជំនឿនេះបានបន្តផ្តល់អំណាច និងសិទ្ធិដល់បុរសៗ ដែលគ្របដណ្តប់ដល់ការយល់ឃើញលើរាងកាយរបស់ស្ត្រី។
ករណីរំលោភបំពានផ្លូវភេទច្រើនទៀតត្រូវបានគេបន្តរាយការណ៍នៅមីយ៉ាន់ម៉ា
ករណីយាយីនិងការបៀតបៀនផ្លូវភេទ ត្រូវបានគេរាយការណ៍នៅក្នុងប្រទេសមីយ៉ាន់ម៉ាកាលពីឆ្នាំមុន។ កំណត់ត្រារបស់សមត្ថកិច្ចលើករណីបៀតបៀនផ្លូវភេទ មានចំនួន៥០៨ករណីនៅក្នុងឆ្នាំ២០១៧ បើប្រៀបធៀបទៅនឹងចំនួន៤២៩ករណី នៅឆ្នាំ២០១៦ ហើយការរំលោភសេពសន្ថវៈលើក្មេងស្រីអាយុក្រោម១៦ឆ្នាំ បានកើនឡើងដល់៨៩៧នាក់។
ក្រសួងមហាផ្ទៃបានណែនាំស្ត្រីនៅមីយ៉ាន់ម៉ាឱ្យស្លៀកពាក់ «សមរម្យ» ដើម្បីបង្ការការប្រឈមនឹងការចាប់រំលោភ។ តាមរយៈគំនូរជារូបតុក្កតាបានបង្ហាញរូបស្ត្រីម្នាក់ដែលស្លៀកពាក់ខោអាវខើចខ្លីសួរសមត្ថិកិច្ចថា កន្លែងណាដែលគេអាចរាយការណ៍អំពីករណីបៀតបៀន ពេលនោះមន្ត្រីម្នាក់ឆ្លើយថា «ស្លៀកពាក់ខោអាវឲ្យបានជិតៗ»។
នៅពេលលោកស្រីវេជ្ជបណ្ឌិត Thet Su Htwe ឃើញរូបគំនូរតុក្កតានោះ លោកស្រីខកចិត្តយ៉ាងខ្លាំង។ លោកស្រីបានឲ្យដឹងថា៖ «រូបគំនូរតុក្កតាដែលអត្ថាធិប្បាយអំពីសម្លៀកបំពាក់របស់ស្ត្រីនេះមិនគួរជាការអះអាងថា ជាមូលហេតុចម្បងនៃការបៀតបៀនផ្លូវភេទនោះទេ»។ ដើម្បីប្រយុទ្ធប្រឆាំងនឹងឫសគល់នៃអំពើហិង្សាលើស្ត្រី លោកស្រីវេជ្ជបណ្ឌិត Thet Su Htwe ជឿថា ការអប់រំត្រូវចាប់ផ្តើមពីក្នុងផ្ទះ និងសាលារៀន។
ឥឡូវនេះ លោកស្រីបានចំណាយពេលវេលាក្នុងជីវិតរបស់លោកស្រី ដើម្បីព្យាយាមបង្រៀនតាមរយៈកម្មវិធីអប់រំមួយឈ្មោះថា Strong Flowers នៅតាមសាលារៀន និងសហគមន៍នានាទូទាំងប្រទេសមីយ៉ាន់ម៉ា មិនថាមានឧបសគ្គខាងសាសនានិងវប្បធម៌នោះទេ។ លោកស្រីបាននិយាយថា៖ «យើងមិនអាចចិញ្ចឹមក្មេងប្រុសនិងក្មេងស្រីដោយរបៀបខុសគ្នាឡើយ បើពុំនោះទេ ពួកគេនឹងក្លាយទៅជាមនុស្សពេញវ័យដែលមានផ្នត់គំនិតក្នុងការបែងចែកតួនាទីរវាងបុរសនិងស្ត្រី។ ពួកគេត្រូវគោរពគ្នានិងពេញចិត្តចំពោះភាពខុសគ្នារវាងគ្នាទៅវិញទៅមក»។
ពាក្យថាព្រមព្រៀងគ្នានៅតែជាពាក្យដែលមិនត្រូវបានយកមកប្រើប្រាស់នៅតាមគ្រួសារនានា នៅពេលដែលគេចង់បង្រៀនក្មេងប្រុសៗអំពីអាកប្បកិរិយាដែលគេគួរសម្តែងចេញ។ ក្រុមស្រ្តី Akhaya ដែលជាក្រុមការពារសិទ្ធិស្ត្រីប្រចាំនៅទីក្រុងរ៉ង់ហ្គូនបានចាប់ផ្តើមធ្វើយុទ្ធនាការមួយឈ្មោះថា «ធ្វើជាបុរសល្អជាងមុន» នៅក្នុងឆ្នាំនេះ ដោយមានប្រើជា hashtagនិងលើកទឹកចិត្តបុរសឱ្យប្តូរស៊ុមរូបភាពក្នុងគណនីហ្វេសប៊ុករបស់ពួកគេ ដើម្បីបង្ហាញការគាំទ្រយុទ្ធនាការនេះ។
ខណៈដែលការប្រើប្រាស់ទូរស័ព្ទស្មាតហ្វូនកើនឡើង នៅទូទាំងប្រទេសមីយ៉ាន់ម៉ា នាង Nandar សង្ឃឹមថា ការសន្ទនាលើប្រព័ន្ធអ៊ីនធឺណិតតាមរយៈចលនា #MeToo នឹងជ្រាបចូលទៅក្នុងជីវិតពិតរបស់ពួកគេ។
នាង Nandar បានប្រាប់ VOA ក្រោយការថ្លែងសុន្ទកថាយ៉ាងដូច្នេះថា៖ «ខ្ញុំយល់ថាដើម្បីបន្តដំណើរទៅមុខទៀត យើងត្រូវតែឃើញពីគំរូប្រចាំថ្ងៃ ដូចជាគ្រូបង្រៀនប្រុសជាមនុស្សដែលមានការអប់រំ និងការយកចិត្តទុកដាក់ ហើយអ្នកនិពន្ធជាស្ត្រីនៅប្រទេសមីយ៉ាន់ម៉ាជាច្រើនទៀតចែករំលែករឿងរ៉ាវរបស់គេ»។
ការបំបែករបាំងនិងការបន្តសន្ទនាតាមរយៈចលនា #MeToo
កាលពីមួយឆ្នាំមុន នាង Nandar បានលើកឡើងអំពីការសន្ទនាជាមួយម្តាយរបស់នាងអំពីបទពិសោធន៍របស់នាងប្រឈមនឹងការបៀតបៀនផ្លូវភេទកាលពីកុមារភាព។
តាមរយៈការសន្ទនាទាំងនេះ ហើយដែលធ្វើឲ្យនាង Nandar យល់ថា ម្តាយរបស់នាងមិនត្រូវទទួលបានការស្តីបន្ទោសទេ។ នាង Nandar បាននិយាយថា៖ «ខ្ញុំរំជួលចិត្តខ្លាំងណាស់ ហើយចំពោះម្តាយខ្ញុំវិញ វាពិតជាមិនស្រួលចិត្តទេ ហើយវាពោរពេញដោយការសោកស្តាយសម្រាប់រូបគាត់ ប៉ុន្តែខ្ញុំត្រៀមខ្លួននិយាយអំពីការប៉ះទង្គិចផ្លូវចិត្តរបស់ខ្ញុំ និងពិភាក្សាអំពីការដែលម្តាយរបស់ខ្ញុំទើបតែប្រតិកម្មទៅនឹងទម្លាប់របស់សង្គមនេះ»។
នាង Nandar បាននិយាយបន្តថា៖ «ជីតារបស់ខ្ញុំគឺជាអ្នកញៀនស្រានិងមានចរិករំលោភបំពានផ្លូវភេទ។ លោកយាយរបស់ខ្ញុំដែលបានសម្រាលកូនមកជាម្តាយរបស់ខ្ញុំ បានរៀបការជាមួយបុរសម្នាក់ដែលធ្លាប់បានរំលោភគាត់ ដូច្នេះពេលដែលម្តាយខ្ញុំធំឡើង ម្ដាយរបស់ខ្ញុំត្រូវបានរិះគន់ថា មានម្តាយជាស្រីបម្រើផ្លូវភេទ។
នាង Nandar បានប្រាប់ម្តាយរបស់នាងថា នាងចង់និយាយជាសាធារណៈអំពីហេតុការណ៍នានាដែលបានកើតឡើងក្នុងជីវិត។ ក្រោយមកម្តាយរបស់នាង Nandar បានមើលវីដេអូដែលផ្សាយផ្ទាល់អំពីសុន្ទរកថារបស់នាង Nandar តាមរយៈបណ្តាញសង្គមហ្វេសប៊ុកនៅក្នុងផ្ទះនៅរដ្ឋ Shan ចម្ងាយប្រមាណ ៦០០ គីឡូម៉ែត្រពីទីតាំងដែលនាងNandar ថ្លែងសុន្ទរកថា។
នាង Nandar បាននិយាយថា៖ «ម្តាយខ្ញុំពិតជាជឿជាក់លើខ្ញុំដែលនិយាយបើកចំហអំពីបញ្ហានេះ ហើយប្រសិនបើខ្ញុំនិយាយវាឡើង ហើយអ្នកដទៃនឹងស្តាប់ នោះពួកគេក៏មានឆន្ទៈក្នុងការនិយាយចេញក្រៅដូចគ្នាដែរ»៕
ប្រែសម្រួលដោយកញ្ញា ខាន់ សុគុំមនោ
