តំណាងប្រជាសហគមន៍នៅក្នុងខេត្តចំនួនបីនៅតាមដងទន្លេមេគង្គក្នុងប្រទេសកម្ពុជាបានស្នើឲ្យបញ្ឈប់គម្រោងសាងសង់ទំនប់វារីអគ្គិសនីសាយ៉ាបូរីរបស់ប្រទេសឡាវដើម្បីបញ្ជៀសផលប៉ះពាល់ទៅលើជីវភាពរស់នៅរបស់ពួកគេ។ ការស្នើនេះធ្វើឡើងបន្ទាប់ពីប្រជាសហគមន៍អះអាងថា ពួកគេកំពុងរងផលប៉ះពាល់ដោយសារទំនប់វារីអគ្គិសនីនៅក្នុងប្រទេសវៀតណាមរួចទៅហើយ។
តំណាងប្រជាសហគមន៍មកពីខេត្តក្រចេះ ស្ទឹងត្រែង និងរតនៈគីរី នៅថ្ងៃព្រសហ្បតិ៍នេះ បានអំពាវនាវសុំឲ្យបញ្ឈប់គម្រោងសាងសង់ទំបន់វារីអគ្គិសនីសាយ៉ាបូរី (Xayaburi) នៅភាគខាងជើងប្រទេសឡាវ ដើម្បីបញ្ជៀសផលប៉ះពាល់បន្ថែមទៀតទៅលើស្ថានភាពរស់នៅបច្ចុប្បន្នរបស់ពួកគេ។
ការអំពាវនាវនេះបានធ្វើឡើង ខណៈពេលដែលបណ្តាប្រទេសនៅតាមអាងទន្លេមេគង្គក្រោម រួមមានថៃ ឡាវ កម្ពុជា និងវៀតណាមត្រៀមជួបប្រជុំគ្នាជាចុងក្រោយនៅថ្ងៃទី១៩ ខែមេសាឆ្នាំ២០១១នេះ នៅក្នុងទីក្រុងវៀងច័ន្ទ ប្រទេសឡាវ ដើម្បីសម្រេចថា តើត្រូវអនុញ្ញាតឲ្យមានការសាងសង់ទំនប់សាយ៉ាបូរីនោះ ឬយ៉ាងណា។
នៅក្នុងសន្និសីទកាសែតមួយដែលរៀបចំឡើងដោយវេទិកានៃអង្គការមិនមែនរដ្ឋាភិបាលស្តីពីកម្ពុជា ក្នុងទីក្រុងភ្នំពេញ លោកឯក ស៊ីវ៉ន វ័យ៦៣ឆ្នាំ តំណាងសហគមន៍ភូមិស្មាកោះ ស្រុកសៀមបូក ខេត្តស្ទឹងត្រែង ជាប់ដងទន្លេមេគង្គ បានថ្លែងថា ការសាងសង់ទំនប់នេះនឹងធ្វើឲ្យប៉ះពាល់ដល់លំហូរទឹកទន្លេផ្នែកខាងក្រោម ហើយជាលទ្ធផលនឹងធ្វើឲ្យបាត់បង់ជម្រកត្រីដែលជាប្រភពចំណូលដ៏សំខាន់សម្រាប់ជីវភាពរស់នៅនៃប្រជាសហគមន៍របស់លោក។
«កាលណាទឹកតិច តើត្រីមានជម្រកឯណា? អត់មានទេ អញ្ចឹងហើយ ខ្ញុំសំណូមពរថា មិនឲ្យសាងសង់ទេ អាទំនប់ហ្នឹង»។
ទន្លេមេគង្គហូរធ្លាក់ពីខ្ពស់រាបទីបេក្នុងប្រទេសចិនឆ្លងកាត់ប្រទេសភូមា ថៃ ឡាវ កម្ពុជា និងវៀតណាមមុននឹងហូរធ្លាក់ចូលទៅក្នុងសមុទ្រចិនខាងត្បូង។
ការសាងសង់ទំនប់យ៉ាលីរបស់វៀតណាមជាច្រើនឆ្នាំមកហើយនោះបានធ្វើឲ្យប្រជាពលរដ្ឋកម្ពុជានៅក្នុងខេត្តភាគឦសានមួយចំនួនតវ៉ាថា បានធ្វើឲ្យមានជាតិពុលក្នុងទឹក របបទឹកទន្លេមិនទៀតទាត់ និងធ្វើឲ្យប៉ះពាល់ដល់ធនធានត្រីដែលពួកគេពឹងអាស្រ័យលើ សម្រាប់ជីវភាពរស់នៅប្រចាំថ្ងៃរបស់ពួកគេ។
អ្នកស្រីហ្វយ ស៊ុត អាយុ៥៥ឆ្នាំ តំណាងសហគមន៍ភូមិបានហ្វាំង ស្រុកវឺនសៃ ខេត្តរតនៈគីរី ដែលរស់នៅតាមដងទន្លេសេសាន ជាដៃទន្លេដ៏សំខាន់មួយរបស់ទន្លេមេគង្គ មានប្រសាសន៍ថា ប្រជាសហគមន៍របស់អ្នកស្រីមិនចង់រងផលប៉ះពាល់ដោយសារគម្រោងសាងសង់ទំនប់វារីអគ្គិសនីសាយ៉ាបូរីរបស់ប្រទេសឡាវបន្ថែមទៀតទេ។
«សូមសំណូមពរដល់ស្ថាប័នពាក់ព័ន្ធ ដល់គ្រប់ប្រទេស សូមជួយដោះស្រាយបញ្ហានេះ ព្រោះពួកខ្ញុំគឺថា ទំនប់សម្លាប់ជីវិតសហគមន៍»។
ទំនប់សាយ៉ាបូរីរបស់ប្រទេសឡាវនោះស្ថិតក្នុងចំណោមទំនប់វារីអគ្គិសនីចំនួន១២ដែលគេគ្រោងនឹងសាងសង់នៅលើដងទន្លេមេគង្គក្រោម។
តាមគម្រោង ទំបន់នោះនឹងត្រូវសាងសង់ដោយក្រុមហ៊ុនថៃមួយ និងអាចផលិតថាមពលអគ្គិសនីកម្រិត១២៦០មេហ្គាវ៉ាត់ ដោយចំណាយទឹកប្រាក់អស់ប្រមាណ៣៥០០លានដុល្លារអាមេរិក។ ៩៥%នៃថាមពលអគ្គិសនី ដែលទំបន់នេះផលិតបាន នឹងត្រូវលក់ទៅឲ្យប្រទេសថៃ នេះបើយោងតាមរបាយការណ៍របស់អង្គការទន្លេអន្តរជាតិ (International Rivers)។
របាយការណ៍នេះក៏បង្ហាញផងដែរថា ប្រសិនបើត្រូវបានសាងសង់មែននោះ ទំនប់សាយ៉ាបូរីនឹងធ្វើឲ្យខូចខាតជាអចិន្ត្រៃយ៍ដល់ប្រព័ន្ធអេកូឡូស៊ី និងជីវចម្រុះនៅក្នុងទន្លេមេគង្គទាំងមូល។
ជាលទ្ធផល ទំនប់នោះនឹងធ្វើឲ្យបាត់បង់ពពួកពូជមច្ឆាយ៉ាងតិចចំនួន៤១ប្រភេទដែលជិតផុតពូជដូចជាពូជត្រីរាជជាដើម និងធ្វើឲ្យប៉ះពាល់ធ្ងន់ធ្ងរដល់ជីវភាពរស់នៅរបស់ប្រជាជនរាប់លាននាក់ ជាពិសេសប្រជាជនកម្ពុជាដែលពឹងអាស្រ័យលើទន្លេដ៏ធំនេះ។
ថ្លែងនៅក្នុងសន្និសីទនេះដែរ លោកឈ ស៊ីឆេង តំណាងប្រជាសហគមន៍ភូមិអំពិលទឹក ស្រុកសំបូរ ខេត្តក្រចេះ សម្តែងការព្រួយបារម្ភថា ការសាងសង់ទំនប់សាយ៉ាបូរីអាចនឹងធ្វើឲ្យបាត់បង់មេពូជត្រីផ្សោតទន្លេមេគង្គទាំងស្រុង។ ត្រីផ្សោតទន្លេមេគង្គ ដែលជាធនធានធម្មជាតិ កំពុងរងការគំរាមកំហែងក្នុងពិភពលោកនោះ ជាប្រភពទាក់ទាញភ្ញៀវទេសចរណ៍ដ៏សំខាន់របស់ខេត្តក្រចេះ។
«បើសិនជាគេសាងសង់ទំនប់ ទឹកវាស្រកអត់ មានផ្សោត អត់មានទេសចរមកដល់សហគមន៍យើងខ្ញុំសម្រាប់រកប្រាក់ចំណូលមកពីខាងទេសចរណ៍ទេ។ ទេសចរណ៍នឹងអត់មានចូលមកទៀតទេ»។
លោកឈិត សំអាត នាយកប្រតិបត្តិនៃអង្គការវេទិកាមិនមែនរដ្ឋាភិបាលស្តីពីកម្ពុជា មានប្រសាសន៍ថា បណ្តាប្រទេសតាមដងទន្លេមេគង្គក្រោមទាំងបួនព្រមទាំងក្រុមហ៊ុនសាងសង់ទំនប់ គួរតែធ្វើការសិក្សាបន្ថែមទៀតទៅលើផលប៉ះពាល់ឆ្លងប្រទេសដែលអាចបណ្តាលមកពីការសាងសង់ទំនប់សាយ៉ាបូរីនោះ។
«យើងទាមទារឲ្យក្រុមហ៊ុនសាងសង់ ក៏ដូចជារដ្ឋាភិបាល ទាំងឡាវនៅក្នុងហ្នឹងដែរ គឺថា សិក្សាផលប៉ះពាល់ឆ្លងព្រំដែនហ្នឹងឲ្យបានលម្អិត មុនហ្នឹងធ្វើការសម្រេចចិត្ត។ ឥឡូវនេះគាត់អត់ទាន់បានធ្វើការសិក្សាទេ អញ្ចឹងបានសង្គមស៊ីវិលយើងទាមទារឲ្យមានការសិក្សាច្បាស់លាស់សិន ថាតើប្រទេសកម្ពុជាប៉ះពាល់អីខ្លះ វៀតណាមប៉ះពាល់អីខ្លះ មុននឹងគាត់ធ្វើការសម្រេចចិត្ត»។
កាលពីថ្ងៃទី២២ ខែមីនាកន្លងទៅនេះ បណ្តាញអង្គការចំនួន២៦៣ក្នុងប្រទេសចំនួន៥១ក៏បានធ្វើលិខិតរួមគ្នាមួយផ្ញើរជួនរដ្ឋាភិបាលឡាវ និងថៃ ដោយអំពាវនាវឲ្យរដ្ឋាភិបាលទាំងពីរបញ្ឈប់ផែនការកសាងទំនប់វារីអគ្គិសនីសាយ៉ាបូរីនេះដែរ ដើម្បីបញ្ជៀសផលប៉ះពាល់ធ្ងន់ធ្ងរដល់ជីវភាពរស់នៅរបស់ប្រជាជនរាប់លាននាក់នៅតាមបណ្តោយដងទន្លេមេគង្គក្រោមនេះ។
លោកស៊ិន នីនី អនុប្រធានអចិន្ត្រៃយ៍នៃគណៈកម្មាធិការជាតិទន្លេមេគង្គកម្ពុជា មានប្រសាសន៍ថា នៅក្នុងពេលនេះ គេត្រូវរង់ចាំមើលលទ្ធផលចុងក្រោយនៃកិច្ចប្រជុំរបស់ប្រទេសទាំងបួននៅក្នុងទីក្រុងវៀងច័ន្ទ ប្រទេសឡាវនោះសិន ដើម្បីឲ្យដឹងថា តើគម្រោងសាងសង់ទំនប់វារីអគ្គិសនីសាយ៉ាបូរីនោះនឹងត្រូវអនុញ្ញាត ឬមិនអនុញ្ញាតឲ្យសាងសង់ ឬក៏ត្រូវពន្យារពេលសាងសង់ឬយ៉ាងណា។
តែទោះជាយ៉ាងណាក៏ដោយ អ្នកនាង អេមី ត្រេនឌឹម (Ame Trandem) អ្នកធ្វើយុទ្ធនាការខាងទន្លេមេគង្គរបស់អង្គការទន្លេអន្តរជាតិ (International Rivers) បានមានប្រសាសន៍ប្រាប់ វីអូអេ ខ្មែរ នៅក្នុងសន្និសីទនោះថា អ្នកនាងសង្ឃឹមថា កិច្ចប្រជុំរបស់បណ្តាប្រទេសនៃគណៈកម្មការទន្លេមេគង្គនៅថ្ងៃទី១៩ខែមេសាក្នុងប្រទេសឡាវនឹងនាំមកនូវការបញ្ឈប់គម្រោងសាងសង់ទំនប់សាយ៉ាបូរីនោះ។
អ្នកនាងអេមីរំពឹងថា បណ្តាប្រទេសទាំងបួននឹងស្វែងរកបច្ចេកវិទ្យាទាញយកថាមពលដែលមាននិរន្តរភាពផ្សេងទៀតជំនួសវិញ ដូចជាថាមពលពន្លឺព្រះអាទិត្យ ខ្យល់ ឬថាមពលជីវម៉ាសជាដើម ដើម្បីឆ្លើយតបទៅនឹងតម្រូវការថាមពលនៅក្នុងប្រទេសនីមួយៗ៕
