ការស្ទង់មតិមួយបង្ហាញថា ក្រុមអ្នកជំនួញខ្មែរក្នុងសហគ្រាសធុនតូចនិងមធ្យមមានការយល់ដឹងតិចតួចអំពីការធ្វើអាជីវកម្មលើធនធានធម្មជាតិនៅក្នុងប្រទេសកម្ពុជា មូលហេតុដោយសារតែកង្វះការផ្ដល់ព័ត៌មានដល់ពួកគេ។
ការស្ទង់មតិមួយដែលផ្សព្វផ្សាយជាសាធារណៈនៅថ្ងៃអង្គារនេះបានបង្ហាញថា មា្ចស់សហគ្រាសធុនតូច និងមធ្យមភាគច្រើន មិនបានដឹងអំពីនីតិវិធី និងការរីកចម្រើនជឿនលឿននានានៅជុំវិញការធ្វើអាជីវកម្មធនធានរ៉ែ ឧស្ម័ន និងធនធានប្រេង ឬហៅថា ឧស្សាហកម្មនិស្សារណកម្មនោះទេ។
ក៏ប៉ុន្តែរបាយការណ៍ស្ទង់មតិទៅលើម្ចាស់សហគ្រាសចំនួន៥៤៨នាក់ នៅក្នុងខេត្តក្រុងចំនួន១៦បង្ហាញថា អ្នកជំនួញទាំងនោះត្រូវការឲ្យរដ្ឋាភិបាលគ្រប់គ្រងឲ្យបានល្អនូវចំណូលធនធានធម្មជាតិ។
លោកនៅ សីហា ប្រធានក្រុមស្ទង់មតិ បានបង្ហាញរបាយការណ៍នេះនៅក្នុងទីក្រុងភ្នំពេញថា ក្រៅពីក្រុមហ៊ុនរុករកប្រេង Chivron របស់សហរដ្ឋអាមេរិក ក្រុមសហគ្រឹនធុនតូច និងមធ្យមមិនបានយល់ដឹងអំពីនីតិវិធីបន្ថែមច្រើននោះទេ។
«មិនដឹងថា គេកំពុងរុករកនៅតំបន់ណា? គេកំពុងដេញថ្លៃនៅតំបន់ណា? ហើយក្រុមហ៊ុនណាជាអ្នកទទួលអាជ្ញាប័ណ្ណ? កំពុងត្រូវបានជ្រើសរើស? មិនសូវដឹងរឿងទេ។ ភាគច្រើនអត់សូវមានអ្នកដឹងទេ។ ហើយដល់ពេលដឹងស្រាប់តែឮអំពី Chivron ដែលល្បីជាងគេ»។
លទ្ធផលនៃការស្ទង់មតិបង្ហាញថា កង្វះការយល់ដឹងទាំងនោះគឺដោយសារតែខ្វះការផ្តល់ព័ត៌មាន តាមបណ្តាញផ្សព្វផ្សាយនៅក្នុងប្រទេសកម្ពុជា។
ការស្ទង់មតិដដែលលើកឡើងថា ៧០ភាគរយនៃអ្នកទទួលសម្ភាសន៍រំពឹងថា ការធ្វើអាជីវកម្មប្រេង ឧស្ម័ន និងរ៉ែនៅក្នុងប្រទេសកម្ពុជានឹងជួយកាត់បន្ថយភាពក្រីក្រ។ ក៏ប៉ុន្តែពួកគេនៅខ្វល់ខ្វាយអំពីអំពើពុករលួយ ដែលរីករាលដាលនៅក្នុងប្រទេសសព្វថ្ងៃនេះ។
៣៨ភាគរយនៃសហគ្រឹនចំនួន៥៤៨នាក់យល់ថា រដ្ឋាភិបាលអាចនឹងគ្រប់គ្រងចំណូលពីការធ្វើ អាជីវកម្មធនធានធម្មជាតិទាំងនេះ។ រីឯ៣១ភាគរយទៀតគិតថា រដ្ឋាភិបាលពុំមានលទ្ធភាពគ្រប់គ្រង ចំណូលនោះទេ ដោយសារតែអំពើពុករលួយ។ ហើយអំពើពុករលួយនេះនៅមិនទាន់មានយន្តការគ្រប់គ្រងឲ្យបានល្អនៅឡើយ។
យ៉ាងណាក៏ដោយ ៣១ភាគរយនៃអ្នកត្រូវបានសម្ភាសន៍ផ្សេងទៀតមិនផ្តល់យោបល់អំពីការគ្រប់គ្រងចំណូលនៃឧស្សាហកម្មនិស្សារណកម្មនេះទេ។
ការស្ទង់មតិនេះផ្តួចផ្តើមដោយអង្គការសម្ព័ន្ធភាពកម្ពុជាដើម្បីតម្លាភាពចំណូលធនធានធម្មជាតិ។
ប្រទេសកម្ពុជារំពឹងថា នឹងចាប់ផ្តើមធ្វើការផលិតប្រេងជាលើកដំបូងនៅក្នុងខែធ្នូឆ្នាំ២០១២ ដោយ ក្រុមហ៊ុនអាមេរិកាំង Chevron ដែលកាន់កាប់ប្លុក«A» នៅក្នុងដែនសមុទ្រកម្ពុជា។
ចំណូលពីឧស្ម័ននិងធនធានប្រេងអាចនឹងកើនរហូតទៅដល់១.៧០០លានដុល្លារនៅឆ្នាំ២០២១។
យោងតាមការស្ទង់មតិដដែលបានបង្ហាញទៀតថា ក្រុមសហគ្រឹនប្រាថ្នាចង់ឲ្យមានការគ្រប់គ្រងចំណូលអំពីឧស្សាហកម្មនិស្សារណកម្មនេះ ឲ្យបានល្អ ហើយចំណូលទាំងនេះគួរតែត្រូវយកទៅប្រើប្រាស់សម្រាប់ការអភិវឌ្ឍហេដ្ឋារចនាសម្ព័ន្ធ ការបញ្ចុះតម្លៃប្រេងសាំង និងបន្ធូរបន្ថយពន្ធអាករជាដើម។
លោកម៉ម សម្បត្តិ ប្រធានអង្គការសម្ព័ន្ធភាពកម្ពុជាដើម្បីតម្លាភាពចំណូលធនធាន រំពឹងថាប្រទេសកម្ពុជាអាចនឹងគេចផុតពីបណ្តាសារធនធានធម្មជាតិ។
«យើងសង្ឃឹមថា ប្រទេសដែលពោរពេញទៅដោយទឹកចិត្តមេត្តា ករុណា មុទិតា និងឧបេក្ខានេះនឹង បានទទួលពរជ័យពីធនធានធម្មជាតិ ដែលមានច្រើនសន្ធឹកសន្ធាប់ទាំងនេះ»។
ដោយឡែក លោកស្មាន ទៀត តំណាងរាស្រ្តមកពីគណបក្សកាន់អំណាច និងជាអនុប្រធាន គណៈកម្មាធិការហិរញ្ញវត្ថុ និងធនាគាររបស់រដ្ឋសភា មានប្រសាសន៍ថា នៅមិនទាន់ដល់ពេលវេលាជជែកលម្អិតអំពីចំណូលធនធានធម្មជាតិនៅឡើយទេ។
ដោយឡែក លោក Glenn Kandle ទីប្រឹក្សានយោបាយ និងគ្រប់គ្រងឧស្សហកម្មនិស្សារណកម្ម របស់អង្គការកម្មវិធីអភិវឌ្ឍន៍អង្គការសហប្រជាជាតិ UNDP មានប្រសាសន៍ថា គេគួរតែយល់ថា បច្ចុប្បន្ននេះ ប្រទេសកម្ពុជានៅក្មេងខ្ចីណាស់ក្នុងផលិតកម្មប្រេងនិងឧស្ម័ន៕
