នៅក្នុងប្រទេសលីបេរីយ៉ា (Liberia) ការប្រយុទ្ធប្រឆាំងអំពើពុករលួយជារឿងសំខាន់មួយក្នុងយុទ្ធនាការឃោសនារបស់ប្រធានាធិបតី។ នាយកគណកម្មការប្រឆាំងអំពើពុករលួយរបស់ប្រទេសលីបេរីយ៉ា ស្នើសុំឲ្យមានអំណាចដើម្បីកាត់ទោសផ្ទាល់មកលើមន្ដ្រីរដ្ឋាភិបាលណាដែលបានប្រើប្រាស់ថវិកាសាធារណ:ដោយមិនត្រឹមត្រូវ។
នៅក្នុងយុទ្ធនាការឃោសនារកសម្លេងឆ្នោតសម្រាប់អាណត្ដិទីពីរ លោកស្រីប្រធានាធិបតី អ៊ែលឡិន ចនសុន សឺរលីហ្វ (Ellen Johnson Sirleaf) ថ្លែងថា ការប្រយុទ្ធប្រឆាំងអំពើពុករលួយរបស់រដ្ឋាភិបាលលោកស្រី បាននាំឲ្យអ្នកវិនិយោគ មានការទុកចិត្ដមកលើប្រទេសជាតិ ដែលទើបនឹងរើបរើពីសង្រ្គាម អាយុ ១៤ ឆ្នាំ។
«យើងចង់បង្ហាញទៅពិភពលោកថា ប្រទេសលីបេរីយ៉ា អាចក្លាយទៅជារឿងនៃប្រទេសមានជោគជ័យមួយ នៅពេលក្រោយសង្រ្គាម ។ ការចាប់អារម្មណ៍ល្អមកលើយើងទាំងអស់គ្នា នឹងបើកទ្វារឲ្យមានការគោរពពីអន្ដរជាតិ។ អ្នកវិនិយោគច្រើនលើសលប់នឹងយកធនធានរបស់គេមកប្រើប្រាស់ក្នុងប្រទេសយើង»។
គូប្រជែងនយោបាយ មានសំណួរអំពីសេចក្ដីប្ដេជ្ញាចិត្ដរបស់ប្រធានាធិបតីដោយនិយាយថា រដ្ឋាភិបាលរបស់លោកស្រី មានឥទ្ធពលច្រើនពេកមកលើអ្វីដែលហៅថា ការស៊ើបអង្កេតឯករាជ្យ។ លោក អាការុស គ្រៃយ៍ (Acarous Gray) ជាអគ្គលេខាធិការរបស់ក្រុមជំទាស់ធំ ហៅសភាសម្រាប់ការផ្លាស់ប្ដូរតាមបែបប្រជាធិបតេយ្យ (Congress for Democratic Change)។
«គណកម្មការជម្រះបញ្ជីទូទៅ (General Auditing Commission) មិនត្រូវរង់ចាំដើម្បីធ្វើការជម្រះបញ្ជីរបស់ក្រសួងនិតិប្រតិបត្ដិរបស់រដ្ឋាភិបាល លុះណាតែមានសេចក្ដីស្នើរបស់ប្រធានាធិបតីនោះទេ។ យើងចង់ប្រគល់ស្វ័យភាពទូលំទូលាយទៅឲ្យពួកគេ ដើម្បីឲ្យអាចចូលទៅបានមុន ដោយមិនមានការរឹតត្បឹត»។
លោក ចេរ៉ូម វែរឌីយេ (Jerome Verdier) ដឹកនាំគណកម្មការផ្សះផ្សាជាតិនឹងការពិត (Truth and Reconciliation Commission) របស់លីបេរីយ៉ា។ លោកថ្លែងថា អំពើពុករលួយមិនឈប់ឈរ អាចបញ្ឆេះសង្គ្រាមឡើងវិញ ក្នុងចំណោមប្រជាពលរដ្ឋដែលស្រេកឃ្លានចង់បាននិតិរដ្ឋ។
«អំពើពុករលួយ ជារឿងធ្ងន់ធ្ងរបំផុត។ បើបណ្ដោយឲ្យចេះតែមានបន្ដ ខ្ញុំជឿជាក់ថា ពលរដ្ឋ លីបេរីយ៉ា នឹងចាត់ចែងការណ៍ដោយខ្លួនឯង។ ព្រោះថាបើគេមិនមានការទុកចិត្ដលើតុលាការ បើគេមិនទុកចិត្ដលើមេដឹកនាំ និងមេដឹកនាំនយោបាយទេ តើអនាគតទៅជាយ៉ាងណាទៅ?»។
មេធាវី ហ្វ្រាន់ស៊ីស ចនសុន អាលីសុន (Frances Johnson Allison) ជាប្រធានគណកម្មការប្រឆាំងអំពើពុករលួយ។ លោកស្រីថ្លែងថា កិច្ចការរបស់គណកម្មការ បានជួបប្រទះនិងការលំបាកដោយសារតែការខ្វះខាតមេធាវី និងការមានអំណាចច្បាប់មិនគ្រប់គ្រាន់។
«យើងមិនមានអំណាចកោះហៅគេទេ។ ហេតុដូច្នេះហើយនៅពេលដែលយើងធ្វើការស៊ើបអង្កេតលើករណីនិមួយៗ បើយើងហៅគេឲ្យចូលមកបង្ហាញឯកសារ ហើយគេមិនព្រម មក យើងឈប់តែត្រឹមនោះ។ យើងមិនអាចទៅតុលាការបានទេ ពីព្រោះតុលាការនឹងប្រាប់យើងថា ‘យើង មិនអាចកោះហៅឯកសារបានទេ លុះត្រាតែមានករណីមួយព្យួរនៅចំពោះមុខយើង»។
លោកស្រី ចនសុន អាលីសុន កំពុងស្នើសុំឲ្យក្រុមអ្នកតាក់តែងច្បាប់ ប្រគល់អំណាចកាត់ទោសផ្ទាល់ទៅឲ្យគណកម្មការ។
«នៅពេលដែលយើងធ្វើការស៊ើបអង្កេត យើងត្រូវបញ្ជូនសេចក្ដីរាយការណ៍ ទៅឲ្យក្រសួងយុត្ដិធម៌អំពីការរកឃើញ ដោយផ្ដល់អនុសាសន៍ឲ្យមានការកាត់ទោស។ បើគេមិនធ្វើក្នុងរយៈពេលបីខែទេ យើងអាចឡើងតុលាការ។ តែ ឧបសគ្គ គឺយើងមិនមានមេធាវី ដែលទទួលយកករណីយើងទៅឡើងតុលាការ»។
លោកស្រី ចនសុន អាលីសុន ថ្លែងថាការប្រយុទ្ធប្រឆាំងអំពើពុករលួយនៅក្នុងប្រទេស លីបេរីយ៉ា បានត្រូវរឹតត្បឹត មិនត្រឹមតែពីលក្ខខ័ណ្ឌលើគណកម្មការរបស់លោកស្រី បុណ្ណោះទេ តែពីអ្វីដែលលោកស្រីហៅថា ការខ្វះការប្តេជ្ញាចិត្ដពីសាធារណជនផងដែរ។
«ចំពោះ ឥរិយាបថសង្គមរបស់ប្រជាពលរដ្ឋ ខ្ញុំមិនដឹងថា ពួកគេត្រៀមជាស្រេចហើយដើម្បីប្រយុទ្ធប្រឆាំងនឹងអំពើពុករលួយ ឬទេ។ ខ្ញុំមើលឃើញភាពមានយោបល់ផ្ទុយគ្នា។ មនុស្សខ្លះ អ្នកកាត់ទោសឲ្យជាប់គុក តែសាធារណជនស្រែកតវ៉ា។ អ្នកខ្លះទៀតមិនជាបញ្ហាទេ។ ហេតុដូច្នេះហើយ យើង មានអារម្ភច្របូកច្របល់ដែរដោយមិនដឹងធ្វើអ្វី។ តើយើងដែលជាពលរដ្ឋលីបេរីយ៉ាចង់ប្រយុទ្ធប្រឆាំងអំពើពុករលួយ ពិតប្រាកដមែនឬក៏ដូចម្ដេច?។
លោក ចូ ប៉េម៉ាកប៊ី (Joe Pemagbi) អ្នកសម្របសម្រួលសម្រាប់ក្រុមស្រាវជ្រាវសង្គមស៊ីវិល របស់ប្រទេសលីបេរីយ៉ា ហៅ ស្ថាប័នសង្គមបើកចំហរ (Open Society Institute)។ លោកថ្លែងថា ទោះជាគ្មានការកាត់ទោសក៏ដោយ ក៏ការស៊ើបអង្កេតរបស់គណកម្មការប្រឆាំងអំពើពុករលួយអាចមានប្រសិទ្ធភាពក្នុងការប្រយុទ្ធអំពើពុករលួយ។
«ដំណើរហេតុដែលមានការស៊ើបអង្កេតលើមនុស្សណាម្នាក់ ជួនកាល វាអាចប្រើជាវិធានការធ្វើឲ្យញញើត នៅក្នុងការបញ្ចេញឈ្មោះឲ្យគេស្គាល់ ឲ្យមានការអាម៉ាសមុខ។ពេលណាគេបញ្ចេញឈ្មោះអ្នក ដើម្បីធ្វើការស៊ើបអង្កេត នោះគឺវាហាក់ដូចជាបណ្ដាលឲ្យមានទុយ៌សដល់អ្នក នៅក្នុងសហគមន៍ដ៏តូចមួយនេះ។ ដូច្នេះ គ្រាន់តែប៉ុណ្ណេះ វាជាសមិទ្ធិដ៏ធំមួយដល់កិច្ចការរបស់យើងជាស្រេចទៅហើយ»។
តែលោកស្រី ចនសុន អាលីសុនថ្លែងថាវានៅពុំទាន់គ្រប់គ្រាន់នៅឡើយទេ។
«យើងត្រូវការធ្វើឲ្យលើសពីការបញ្ចេញឈ្មោះ និងការធ្វើឲ្យអាម៉ាសមុខនោះទៅទៀត។ យើងត្រូវបញ្ជូនសញ្ញាឲ្យបានខ្លាំងក្លាជាងនេះ ដូចជាប្រាប់ឲ្យដឹងអំពីការនាំមនុស្សទៅកាត់ទោសជាដើមផងដែរ»។
លោកស្រីចង់ឃើញរដ្ឋាភិបាលបង្កើតតុលាការដាច់ឡែក មួយដើម្បីកាត់សេចក្តីករណីពុករលួយឲ្យបានឆាប់រហ័ស។ក្រុមអ្នកតាក់តែងច្បាប់ លីបេរីយ៉ា កំពុងពិចារណាលើសេចក្ដីព្រាងច្បាប់មូយដែលនឹងហាមប្រាមដល់ចៅក្រម មិនឲ្យផ្ដល់ការបង់ប្រាក់ធានា មិនជាប់គុក ដល់មន្ដ្រីរដ្ឋាភិបាលណាដែលជាប់ចោទពីបទប្រព្រឹត្ដអំពើពុករលួយ៕
ប្រែសម្រួលដោយ អ៊ូ ធួក
