ភ្នំពេញ — កាលពីយប់ថ្ងៃពុធ ទី៤ ខែសីហា មរណភាពភ្លាមៗដោយសារជំងឺកូវីដ១៩ របស់លោក ស្រី បណ្តូល បានធ្វើឲ្យមហាជនដែលស្គាល់រូបលោកថា ជាមនុស្សដ៏ឆ្នើមនៅក្នុងវិស័យសិល្បៈ រន្ធត់ចិត្តយ៉ាងខ្លាំង និងជាព័ត៌មានដ៏ក្រៀមក្រំពីខេត្តបាត់ដំបង នៅក្នុងសប្តាហ៍នេះ។ លោក បណ្តូល វ័យ៤៩ ឆ្នាំ បានសម្រាកព្យាបាលនៅឯមណ្ឌលព្យាបាលជំងឺកូវីដ១៩ (កម្រិតធ្ងន់) ក្នុងវិទ្យាល័យសម្តេចឪ មុនពេលលោកបានទទួលមរណភាព។
លោក ស្រី បណ្តូល ជាសហស្ថាបនិកនៃអង្គការហ្វារពន្លឺសិល្បៈ សិល្បករតំឡើងនិងគំនូរសហម័យ និងជាគ្រូបង្រៀនសិល្បៈដល់សិស្សរាប់រយនាក់នៅក្នុងប្រទេសកម្ពុជា ក្នុងរយៈពេលជិត ៣០ ឆ្នាំមកនេះ។
មនុស្សជាច្រើន ជាពិសេសមិត្តសិល្បករនិងសិស្សនិស្សិតរបស់លោក មិនត្រឹមតែស្គាល់លោក បណ្តូល ក្នុងនាមជាសិល្បករដ៏ល្បីនិងមានស្នាដៃ ឬមានតួនាទីជាសហស្ថាបនិកនៃអង្គការហ្វារពន្លឺសិល្បៈប៉ុណ្ណោះទេ ថែមទាំងស្គាល់លោកថាជា «គ្រូល្អ» «ពលរដ្ឋល្អ» និង «ជាអ្នកផ្លាស់ប្តូរជីវិតរបស់ពួកគេ» ជាពិសេសសយុវវ័យ។
ពីកុមារចូលចិត្តគូរគំនូរនៅជំរំ ឈានដល់ការបង្កើតសមាគមបង្រៀនសិល្បៈគំនូរ
លោក ស្រី បណ្តូល បានចាប់ផ្តើមកុមារភាពរបស់ខ្លួន ក្រោយការដួលរលំទៅនៃរបបខ្មែរក្រហម ដោយស្នាក់នៅក្នុងជំរំជនភៀសខ្លួន សាយធូ (Site Two) ស្ថិតក្នុងតំបន់ជួរភ្នំដងរែក។
លោក បណ្តូល និងកុមារដទៃទៀតបានហាត់រៀនសិល្បគូរគំនូរ នៅអំឡុងឆ្នាំ ១៩៨៧ ជាមួយអ្នកគ្រូគំនូរជនជាតិបារាំងម្នាក់ឈ្មោះ Véronique Decrop ។ កាលនោះ លោក បណ្តូល មានអាយុប្រមាណ ១៣ ឆ្នាំ ហើយបានអភិវឌ្ឍជំនាញពីការគំនូរសេរី មកគូរគំនូរបែបនេត្រាទស្សន៍(Perspective) ដោយរៀនចេះពីអ្នកគ្រូបារាំងរបស់ខ្លួន។
ប៉ុន្មានឆ្នាំក្រោយបន្ទាប់ពីជំរំសាយធូត្រូវបានបិទ លោកបណ្តូល និងសិស្ស ៨ នាក់ទៀតដែលសុទ្ធតែជាអ្នកស្នេហាវិស័យសិល្បគំនូរ រួមនឹងអ្នកគ្រូ Véronique Decrop ដែលវិលត្រឡប់ពីបារាំងវិញ បានសម្រេចចិត្តបង្កើតសាលារៀនគំនូរមួយនៅក្នុងស្រុកកំណើតរបស់ពួកគេ នៅឯខេត្តបាត់ដំបង ដើម្បីជួយបង្ហាត់បង្រៀនចំណេះដឹង និងជំនាញសិល្បៈដល់យុវវ័យ ដែលវិលត្រឡប់ពីជំរំសាយធូរចូលមកស្រុកកំណើតវិញ។
លោក ឃួន ដេត ដែលជាសហស្ថាបនិកហ្វារ បានស្គាល់លោក ស្រី បណ្តូល ជិត ៤០ ឆ្នាំមកហើយ។ ទំនាក់ទំនងជិតស្និទ្ធរវាងអ្នកទាំងពីរដែលលោក ឃួន ដេត ចាត់ទុកថាដូចជា «បងប្អូន» នេះ ត្រូវបានកសាងឡើង នៅពេលអ្នកទាំងពីរបានស្គាល់គ្នានិងធ្លាប់បានរៀនជាមួយ តាំងតែពីមានអាយុជាង ១០ ឆ្នាំមកម៉្លេះ។
លោក ឃួន ដេត បានរៀបរាប់ប្រាប់ VOA ពីអារម្មណ៍បាត់បង់មិត្តនិងបងប្អូនដូចជាលោក ស្រី បណ្តូល ថា៖ «ដោយសារពួកខ្ញុំជាសហស្ថាបនិកដូចគ្នា ហើយនៅជាមួយគ្នាតាំងពីតូចមក វាមានអនុស្សាវរីយ៍ច្រើន ច្រើនណាស់មិនអាចកាត់ថ្លៃបាន។ ខ្ញុំសឹងតែមិនដឹងនិយាយថាម៉េច វាថ្មីស្រឡាង លឿន។ គាត់ទៅលឿនពេកសឹងតែមិនជឿ។ សឹងតែដូចជាការយល់សប្តិពេលខ្លះខ្លួនឯង ដូចភាំង ទទួលយកអត់បាន»។
ហើយស្នាមញញឹមស្នាដៃ ទង្វើល្អការជួយបណ្តុះបណ្តាល និងសាបព្រួសធនធានសិល្បៈរបស់លោក ស្រី បណ្តូល គឺជាអ្វីដែលដក់ជាប់ដិតដាមក្នុងចិត្តរបស់លោក ឃួន ដេត មិនអាចបំភ្លេចបាននោះទេ។
លោកបន្ថែមថា៖ «យើងនៅជាមួយគ្នាយើងបីបាច់គ្នា ថែរក្សាគ្នាទៅវិញទៅមក។ យើងផ្តល់ដំបូន្មានឲ្យគ្នាទៅវិញទៅមក ជាជីវិតឯកជន ទោះបីជាយើងក្លាយជាមនុស្សធំ ជាគ្រូ មានគ្រួសារ មានកូន មានចៅ ក៏យើងនៅតែចែករំលែកការគិត ការវិវត្តន៍គ្នាដដែល ព្រោះយើងគិតថា យើងជាបងប្អូនគ្នា។ យើងតែងតែជួបគ្នានិយាយ មិនថា ជីវិតផ្ទាល់ខ្លួន ដំណើរការអនាគតរបស់ហ្វារ»។
នៅឆ្នាំ ១៩៩៤ គ្រាដែលសហស្ថាបនិកទាំងអស់បានរួមគ្នាបង្កើតអង្គការហ្វារពន្លឺសិល្បៈលោក ស្រី បណ្តូល បានលើកឡើងថាគ្រានោះ «ជាពេលវេលាដ៏វិសេសនិងសំខាន់បំផុតសម្រាប់កម្ពុជា ដើម្បីប្រើប្រាស់សិល្បៈក្នុងការតស៊ូមតិការព្យាលបាលផ្លូវចិត្ត និងគំនិតនិងការកត់ត្រាប្រវត្តិសិល្បៈផង»។
នេះជាពាក្យពេចន៍របស់លោកនៅក្នុងអត្ថបទសម្ភាសអំពី «ដំណើររឿងនៃហ្វារពន្លឺសិល្បៈ» បោះពុម្ពផ្សាយដោយទស្សនាវដ្តីស្រាវជ្រាវវប្បធម៌ខ្មែរ «ឧទ័យ» កាលពីឆ្នាំ ២០១៤។
លោក ស្រី បណ្តូល ធ្លាប់ផ្តល់បទសម្ភាសឲ្យវីអូអេកាលពីឆ្នាំ ២០១៩ ថា លោកនិងមិត្តភក្តិ ប្រើការគូរគំនូរជាការព្យាបាលផ្លូវចិត្ត ដែលរងការប៉ះពាល់ដោយសារការបែកបាក់ពីឪពុកម្តាយនាសម័យខ្មែរក្រហម និងពីបទពិសោធន៍មើលឃើញការសម្លាប់គ្នារវាងក្រុមមិនចុះសម្រុង បន្ទាប់ពីរបបខ្មែរក្រហម។
ដំបូន្មានអាជីពនិងជីវិតមិនអាចកាត់ថ្លៃបាន
សាលាសិល្បៈដែលលោក ស្រី បណ្តូល និងមិត្តសិល្បករឯទៀតរបស់លោកបានបង្កើតឥឡូវនេះមានអាយុកាលជាង ២៧ ឆ្នាំ ហើយបានក្លាយជាសមាគមសាបព្រួសគ្រាប់ពូជសិល្បៈ និងបន្តក្លាយជាមណ្ឌលបង្កើតការច្នៃប្រតិដ្ឋ ដោយសារការបណ្តុះបណ្តាលសិស្សសិល្បៈជាច្រើនជំនាន់ សរុបរាប់ពាន់នាក់។
នៅក្នុងសហគមន៍សិល្បៈក្រៅពីតួនាទីជាគ្រូបង្រៀនលោក ស្រី បណ្តូល បានចែករំលែកសេចក្តីស្រឡាញ់ចំពោះសិល្បៈជាមួយកុមាររាប់រយនាក់ ណែនាំនិងផ្តល់ប្រឹក្សាយោបល់ដល់សិល្បករជាច្រើននាក់ នៅកម្ពុជានិងនៅក្រៅប្រទេសផងដែរ។
វិចិត្រការិនី សៅ ស្រីម៉ៅ ជាអតីតសិស្សសិល្បគំនូរដែលធ្លាប់រៀនជាមួយលោក ស្រី បណ្តូល នៅអំឡុងឆ្នាំ ១៩៩៩ បាននិយាយថា «មានមេរៀនជីវិត និងអនុស្សាវរីយ៍ជាច្រើន» ដែលលោកគ្រូបណ្តូល បានផ្តល់ឲ្យសិស្សជាច្រើនជំនាន់។ ចំពោះ ស្រីម៉ៅ ផ្ទាល់ «លោកគ្រូបណ្តូល» ជាតួអង្គសំខាន់ទាំងក្នុងការផ្លាស់ប្តូរជីវិតផ្ទាល់ខ្លួន និងក្នុងជីវិតការងារសិល្បៈរបស់នាង។
វិចិត្រការិនី ស្រីម៉ៅ និយាយដោយក្តុកក្តួលក្នុងចិត្តប្រាប់ VOA ថា៖«បើសិនជាគ្មានគាត់ អត់មានបងថ្ងៃហ្នឹងទេ»។
កញ្ញា ស្រីម៉ៅ បន្តទៀតថា លោក បណ្តូល បានបណ្តុះគំនិតសិល្បៈដល់សិស្សរបស់លោក ដើម្បីឲ្យពួកគេអាចប្រើប្រាស់សិល្បៈដោះស្រាយបញ្ហាជីវិត។ កញ្ញាបានរៀបរាប់ថា មានគ្រាមួយដែល ស្រីម៉ៅ មានបញ្ហាស្មុគស្មាញក្នុងជីវិត ដោយសារការបាត់បង់សមាជិកគ្រួសារ ស្របពេលដែលខ្លួនបាត់បង់គោលដៅជីវិត និងចង់បោះបង់ការសិក្សា។ ពេលនោះហើយ ជាពេលដែល ស្រីម៉ៅ បានជួបជាមួយ លោក ស្រី បណ្តូល ហើយលោកបានផ្លាស់ប្តូរការគិតរបស់នាង។
កញ្ញា ស្រីម៉ៅ បានរៀបរាប់ថា៖ «[មុន] ពេលបងជួបគាត់គិតមើល បងអត់មានដុង[ខាងសិល្បៈ] អត់មានអីទេ គាត់ប្រាប់បងឲ្យ ប្រឹងរៀន។ មានរឿងរ៉ាវជាច្រើនកើតឡើង បងចំណាយពេលនៅសាលាជាមួយគាត់រ ហូតទោះអត់ត្រូវគូររូបក៏ដោយ។ ដើម្បីឲ្យការគិតរបស់បងប្រែប្រួល គាត់ដេញបងទៅបណ្ណាល័យ អានសៀវភៅ គាត់បង់លុយឲ្យបងចូលរៀនអង់គ្លេស ពេលព្រឹក និងល្ងាច។ [...] និយាយ ទៅពេលដែលយើងបាត់ខ្លួនឯង យើងអត់ដឹងខ្លួនឯងធ្វើអី រហូតដល់ពេលមួួយ គាត់ឲ្យបងទៅនៅជាមួយគាត់ ដឹងតែរៀន។ វាសំខាន់មែនទែននៅក្នុងជីវិត។ បើសិនបងមិនបានជួបគាត់ ជីវិតបងទៅជាផ្សេង។ អញ្ចឹងវាជាពេលមួយសំខាន់មែនទែន នៅក្នុងការរីកលូតលាស់របស់យើង»។
ក្រៅពីសោកសង្រែកកញ្ញា សៅ ស្រីម៉ៅ មានសំណួរជាច្រើនដែលចង់ស្រាយចេញពីចិត្ត៖ «[តើ]យើងធ្វើយ៉ាងម៉េចទៅ នៅពេលដែលយើងបាត់បង់មនុស្សម្នាក់ដែលយើងជឿថា មានឥទ្ធិពលនៅក្នុងសង្គម? ហើយជាពិសេសនៅក្នុងអំឡុងពេលនេះ?»
លោក ហោ សីហា វ័យ ៣០ ឆ្នាំ គឺជាវិចិត្រករគូររូបអាជីពនៅវិចិត្រសាលរំចេក៥ (Romcheik 5 Artspace) ក្នុងខេត្តបាត់ដំបង និងជាអតីតសិស្សផ្នែកគំនូររបស់លោក ស្រី បណ្តូល តាំងពីជាង ១៥ ឆ្នាំមុន។ សីហា ប្រៀបធៀបលោក ស្រី បណ្តូល ទៅហ្នឹងឪពុករបស់ខ្លួន ដែលតែងតែលើកទឹកចិត្តនិងផ្តល់ភាពកក់ក្តៅ។
«គាត់តែងតែលើកទឹកចិត្តខ្ញុំ។ អ្វីដែលខ្ញុំចងចាំទៀតហ្នឹង គឺពេលខ្ញុំមានកំហុស ខ្ញុំតែងតែខ្លាចគាត់តែងតែគិតថា គាត់ស្តីឲ្យខ្ញុំចឹង។ តែធាតុពិត ពេលខ្ញុំជួបគាត់គាត់ បែរជាទះស្មានិយាយជាមួយខ្ញុំ ឲ្យខ្ញុំមានកម្លាំងចិត្ត លើកទឹកចិត្តខ្ញុំវិញ»។
អាជីពជាជាងគំនូររបស់លោក សីហា សព្វថ្ងៃនេះក៏ត្រូវបានបំផុសគំនិត តម្រង់ទិស ដោយលោក ស្រីបណ្តូល ផងដែរ ដោយផ្តើមចេញពីការផ្តល់ឱកាសការងារជាអ្នកគូររូបតាមសាលារៀនក្នុងខេត្តសៀមរាប ដល់រូបលោក សីហា កាលពី ១ ៥ឆ្នាំមុន។
លោក ហោ សីហា បានរៀបរាប់ថា៖ «គាត់ពន្យល់ខ្ញុំអំពីអត្ថប្រយោជន៍នៃគំនូរហ្នឹង។ គាត់ពន្យល់ថា ជាទូទៅនៅលើពិភពលោកហ្នឹង វិស័យគំនូរត្រូវបានគេទទួលស្គាល់ច្រើន។ អ្វីៗដែលយើងមើលឃើញដូចជាផ្ទះ ម៉ូតឡាន ឬអ្វីៗទាំងអស់ សុទ្ធតែចេញពីគំនូរ។ មុនដំបូង គឺផ្តើមឡើងពីគំនូរទាំងអស់។ បន្ទាប់មកទៅ បានខ្ញុំចាប់យកជំនាញ ចាប់អាជីពជាអ្នកគំនូរហ្នឹង។ កាលពីមុនខ្ញុំគ្រាន់តែចង់គូរគំនូរធម្មតាទេ»។
កញ្ញា ឡុង រតនាថង អាយុ ២៤ ឆ្នាំ ដែលជាកូនសិស្សមួយរូបទៀតរបស់លោក ស្រី បណ្តូល កាលជំនាន់ឆ្នាំ ២០១៤។ អ្នករចនាផលិតផលសិល្បៈរបស់សិស្សនៅអង្គការហ្វាររូបនេះ គ្មានពាក្យអ្វីក្រៅពីថា៖ «ខ្ញុំពិតជាដឹងគុណគាត់ [លោកគ្រូ បណ្តូល] ខ្លាំងមែនទែន»។
កញ្ញាបានប្រាប់ VOA ថា៖ «គាត់មានគំនិតច្រើន ហើយអ្វីដែលសំខាន់នៅពេលដែលយើងនៅជិតគាត់ តាមខ្ញុំគិត មិនមែនតែខ្ញុំទេសិស្សផ្សេងទៀត ក៏មានអារម្មណ៍ដូចខ្ញុំដែរ គាត់មានថាមពលវិជ្ជមានចេញពីក្នុងខ្លួនមក គាត់តែងឲ្យយោបល់ទូន្មានយើង។ ហើយខ្ញុំគិតថា ការចាកចេញរបស់គាត់ អ្នកគ្រប់គ្នាអាចសោកស្តាយ តែអ្វីដែលគាត់បន្សល់ទុកឲ្យយើងច្រើនមែនទែនសម្រាប់អ្នកជំនាន់ក្រោយ។ ជាសហស្ថាបនិកអង្គការហ្វារអ្វីគាត់ដែលគាត់ធ្វើធំធេងមែនទែនសម្រាប់ក្មេងៗជំនាន់ក្រោយ ដែលរៀនទាក់ទងនឹងសិល្បៈ»។
ភាពច្នៃប្រតិដ្ឋ និងជាពន្លឺបំភ្លឺជីវិតដល់អ្នកដទៃ
លោក ស្រី បណ្តូល គឺជាវិចិត្រករដែលមានកេរ្តិ៍ឈ្មោះម្នាក់ដែលបានបោះពុម្ពស្នាដៃខ្លួនជាសៀវភៅពីរក្បាលគឺ «ក្រឡេកមើលអង្គរ» និង «ហ្មដំរី»។ បន្ថែមលើនេះ ស្នាដៃសិល្បៈរបស់លោកក៏ត្រូវបានដាក់តាំងបង្ហាញនៅតាមបណ្តាប្រទេសនានាក្នុងពិភពលោកផងដែរ ក្នុងនោះរួមទាំងប្រទេសតួកគី ន័រវែស ចក្រភពអង់គ្លេស ហ្វីលីពីន ថៃ មីយ៉ាន់ម៉ា សិង្ហបុរី អូស្ត្រាលី និង សហរដ្ឋអាមេរិកជាដើម។ នេះបើតាមអង្គការហ្វារពន្លឺសិល្បៈ។
នៅឆ្នាំ ២០២១ នេះ ស្របពេលនៃវិបត្តិជំងឺកូវីដ១៩ លោក បណ្តូល ក៏បានធ្វើការងារលើគម្រោងថ្មីមួយដោយសហការជាមួយអតីតសិស្សគំនូររបស់លោកតាំងពី ២០ ឆ្នាំមុន គឺលោក ទុំ វីរ៉ា ដែលបច្ចុប្បន្នជានាយកប្រតិបត្តិនៃអង្គការមនុស្សចាស់កម្ពុជា (Help Age Cambodia) ដែលជាអង្គការមួយប្រចាំខេត្តបាត់ដំបង។ អង្គការនេះផ្តោតសំខាន់ទៅលើការលើកកម្ពស់សក្តានុពល និងបញ្ឈប់ការរើសអើងទៅលើមនុស្សចាស់។
លោក ទុំ វីរ៉ា ប្រាប់វីអូអេថាលោក ស្រី បណ្តូល បានបង្វឹកសិស្សផ្នែកសិល្បៈតាមរូបភាព (Visual Art) ឲ្យចេះផ្សារភ្ជាប់សិល្បៈច្នៃប្រតិដ្ឋផ្សេងៗ ជាមួយនឹងមនុស្សចាស់។ ដូច្នេះពួកគេអាចបង្រៀនសិល្បៈដល់មនុស្សចាស់បាន។ លោក បណ្តូល ជាអ្នកផ្តល់ការប្រឹក្សា ដាក់ពិន្ទុឲ្យតម្លៃដល់ស្នាដៃសិល្បៈរបស់មនុស្សចាស់ ដែលបច្ចុប្បន្នស្នាដៃសិល្បៈទាំងនោះកំពុងតែត្រូវបានដាក់ពិពណ៌ឲ្យចូលទស្សនាតាមអ៊ីនធឺណេត។
លោក ទុំ វីរ៉ា ជាអតីតសិស្សហើយក្រោយមកជាសហការីរបស់លោក បណ្តូល ប្រាប់វីអូអេថា៖ «រឿងរ៉ាវជីវិតរបស់គាត់គួរឲ្យស្ញប់ស្ញែង និងឲ្យរៀនសូត្រ។ គាត់ជាគ្រូដ៏ល្អ មិនមែនបង្រៀនតែបច្ចេកទេសគូររូបទេ។ តែគាត់ណែនាំអំពីជីវិតអំពីការងារ និងការរស់នៅក្នុងសង្គម និងបទពិសោធន៍យ៉ាងច្រើន»។
លោកបន្ថែមថា៖ «គាត់បានផ្សារភ្ជាប់ការងារសិល្បៈមកកាន់សហគមន៍ខាងខ្ញុំខាងមនុស្សចាស់។ គាត់បង្ហាញសមត្ថភាពពិតរបស់គាត់ឲ្យចេញទៅតាមសិល្បៈហ្នឹង។ ការបាត់បង់គាត់ គឺការបាត់បង់ធនធានមនុស្សដ៏សំខាន់ មិនមែនតែជាមនុស្សល្អសម្រាប់អង្គការហ្វារទេ តែជាការបាត់បង់ធនធានមួយរបស់សង្គមជាតិ ជាពិសេសវិស័យសិល្បៈតែម្តង»។
លោក ស្រី បណ្តូល និងភរិយាអ្នកស្រី អួន ចាប់សោភ័ណ្ឌ មានកូនស្រីពីរនាក់ គឺ ស្រី ធីតាភេត្រា អាយុ ១៥ ឆ្នាំ និង ស្រី ភុជង្គ អាយុ ២ ឆ្នាំ។
នៅពេលវីអូអេហៅទូរស័ព្ទទៅកាន់ម្តាយឪពុករបស់លោក ស្រី បណ្តូល គឺអ្នកស្រី សើន សារឿន វ័យ ៧០ ឆ្នាំ និងលោក ស្រី សុភាព វ័យ ៧៤ ឆ្នាំ អ្នកទាំងពីរពុំអាចនិយាយអ្វីចេញនោះទេ ក្រៅតែអំពីពាក្យថាពួកគេ «មានមោទនភាពចំពោះកូន»រ បស់ខ្លួនយ៉ាងខ្លាំង។ អ្នកទាំងពីរនិយាយបែបនេះ ដោយខ្សឹកខ្សួលពីផ្ទះនៅស្រុកថ្មគោល ខេត្តបាត់ដំបង។
អ្នកទាំងពីរក៏បានរៀបរាប់ឲ្យដឹងថា កាលពីនៅឯជំរំសាយធូ នៅពេលដែលអ្នកស្រី សារឿន ធ្វើជាអ្នកថតរូបបិទកាតដល់សិស្សនៅជំរំ និងលោក សុភាព ធ្វើជាទាហាន លោក បណ្តូល ដែលជាកូនច្បងជាអ្នករកប្រាក់បន្ថែមមកចិញ្ចឹមប្អូនៗស្រី ៥ នាក់ និងប្រុស ២ នាក់ តាមរយៈការបង្ហាញថ្វីដៃគំនូរអមដោយការនិទានរឿងទៅដល់ទស្សនិកជន នៅក្នុងជំរំនៃជួរភ្នំដករែកមួយនេះ។
បន្ថែមលើការជួយបំភ្លឺជីវិតនិងការព្យាបាលអ្នកដែលរងរបួសផ្លូវចិត្ត ដោយសារសង្គ្រាមដោយការប្រើប្រាស់សិល្បៈ លោកស្រី បណ្តូល បានរួមចំណែកយ៉ាងសំខាន់ក្នុងការស្តារសិល្បៈទស្សនីយភាពរបស់កម្ពុជាឡើងវិញ បន្ទាប់ពីការខូចខាតនិងការបាត់បង់ ក្រោយសោកនាដកម្មរបបខ្មែរក្រហម។
ហើយសម្រាប់លោក ឃួន ដេត មរណភាពរបស់លោកស្រី បណ្តូល គឺជាការបាត់បង់ដ៏ធំធេងរបស់ហ្វារនិងសហគមន៍សិល្បៈ ក៏ប៉ុន្តែកេរតំណែលនិងចក្ខុវិស័យរបស់លោកនឹងនៅឋិតឋេរ ហើយហ្វារនៅតែបន្តបេសកកម្មក្នុងការប្រើប្រាស់សិល្បៈ ដើម្បីព្យាបាលផ្លូវចិត្តនិងជួយបំភ្លឺជីវិត។
លោក ឃួន ដេត បានថ្លែងថា៖ «ផ្នែកសិល្បៈនេះបានជួយព្យាបាលពួកយើង ហើយយើងចង់ចែករំលែកដល់អ្នកជំនាន់ក្រោយ ជួយផ្លាស់ប្តូរជីវិតពួកគាត់។ ហើយទ្រឹស្តីគ្រូ បណ្តូល ទ្រឹស្តីពួកខ្ញុំអី គឺហ្វារហ្នឹង គឺជាពន្លឺ ចឹងហ្វារពន្លឺសិល្បៈហ្នឹង គឺជួយបំភ្លឺជីវិត»។
ការផ្លាស់ប្តូរវិជ្ជមានទៅលើជីវិតមនុស្សជាច្រើននាក់តាមគំនិតសិល្បៈ និងភាពច្នៃប្រតិដ្ឋទាំងអស់នេះ ទំនឹងជាអ្វីដែលលោក ស្រី បណ្តូល កំណត់គោលដៅជីវិតរបស់លោក នៅពេលលោកមានជីវិត។
លោក ស្រី បណ្តូល បានធ្លាប់និយាយថា បើទោះបីជាលោក «គ្មានសេរីភាពក្នុងការបញ្ចេញអារម្មណ៍ពិត តាមរយៈស្នាដៃសិល្បៈដែលបង្ហាញក្នុងទីសារធារណៈ»ក្តី ក៏អ្វីដែលផ្តល់នូវភាពរីករាយដល់ជីវិតលោកនោះ គឺការឃើញភាពរីកលូតលាស់របស់សហគមន៍សិល្បៈនៃខេត្តបាត់ដំបង និងការចែករំលែកចំណេះដឹងសិល្បៈនិងបទពិសោធន៍របស់ខ្លួន ជាមួយនឹងសហគមន៍សិល្បៈនៅក្នុងប្រទេសកម្ពុជា និងជុំវិញពិភពលោក៕
