អតីតរដ្ឋមន្រ្តីការបរទេសសហរដ្ឋអាមេរិកលោក Henry Kissinger បានបដិសេធថាលោកមិនបានចុះហត្ថលេខាលើកិច្ចព្រមព្រៀងណាមួយជាមួយរដ្ឋាភិបាលចិន ដែលត្រួសត្រាយផ្លូវឲ្យរដ្ឋាភិបាលក្រុងប៉េកាំងចូលកាន់កាប់ប្រជុំកោះ Paracelដែលមានជម្លោះនៅតំបន់សមុទ្រចិនខាងត្បូង កាលពីប៉ុន្មានទសវត្សរ៍កន្លងទៅនេះទេ។
លោក Kissinger បានថ្លែងនៅកិច្ចប្រជុំកំពូលសង្រ្គាមវៀតណាម (Vietnam War Summit) ក្នុងក្រុង Austin រដ្ឋ Texas នៅចុងខែមេសាថា ប្រជុំកោះ Paracel ដែលជាចំណុចប៉ះទង្គិចគ្នារវាងរដ្ឋាភិបាលក្រុងហាណូយ និងក្រុងប៉េកាំង ពេលនោះមិនសំខាន់ដូចបញ្ហាផ្សេងៗទៀតនៅក្នុងទសវត្សរ៍ឆ្នាំ១៩៧០ឡើយ។
អតីតទីប្រឹក្សាប្រធានាធិបតីរូបនេះបាននិយាយថា៖
«គោលជំហររបស់អាមេរិកចំពោះបញ្ហាប្រជុំកោះនេះ គឺថា យើងមិនប្រកាន់ជំហរណាមួយទាក់ទងនឹងអធិបតេយ្យភាពនៃប្រជុំកោះទាំងនេះឡើយ។ នៅក្នុងឆ្នាំ១៩៧៤ ខណៈពេលមានរឿងអាស្រូវ Watergate និងសង្រ្គាមនៅមជ្ឈិមបូព៌ា ខ្ញុំអាចធានាឲ្យអ្នកថា រឿងប្រជុំកោះ Paracel មិនមែនជាបញ្ហាចម្បងនៅក្នុងចិត្តយើងទេ។ ប៉ុន្តែ មិនដែលមានកិច្ចព្រមព្រៀងណាមួយដែលត្រូវបានចុះហត្ថលេខា ដែលនិយាយថា យើងបានប្រគល់សិទ្ធិឲ្យចិនកាន់កាប់ប្រជុំកោះ Paracel ឡើយ ហើយរដ្ឋាភិបាលចិនក៏មិនបានធ្វើការទាមទារណាមួយផងដែរ»។
អារម្មណ៍របស់អ្នកជាតិនិយមនៅប្រទេសវៀតណាមទៅលើប្រទេសចិនកំពុងតែពុះកញ្ជ្រោលខ្លាំង ដោយសារតែចិនដែលជាប្រទេសជិតខាងដ៏ធំរបស់វៀតណាមបានពង្រឹងការទាមទារគ្រប់គ្រងលើដែនទឹកដែលមានជម្លោះ តាមរយៈការបង្កើនកងយោធា និងគម្រោងបង្កើតកោះសិប្បនិម្មិតជាច្រើន។
ប្រជាជនវៀតណាមមួយចំនួន ជាពិសេសអ្នកដែលប្រយុទ្ធឲ្យអតីតកងកម្លាំងវៀតណាមខាងត្បូងដែលគាំទ្រដោយសហរដ្ឋអាមេរិក មានការខឹងសម្បារនឹងសហរដ្ឋអាមេរិកជុំវិញការមិនជួយធ្វើអន្តរាគមន៍នៅក្នុងចម្បាំងលើផ្ទៃសមុទ្រជាមួយចិន នៅឆ្នាំ១៩៧៤ ដែលបណ្តាលឲ្យប្រជាជនវៀតណាមរាប់សិបនាក់បានស្លាប់ ហើយទីបញ្ចប់វៀតណាមត្រូវបង្ខំចិត្តដកកម្លាំងចេញពីប្រជុំកោះ Paracel។
នៅពេលនោះ លោក Kissinger គឺជាប្រមុខការទូតក្នុងរដ្ឋបាល(រដ្ឋាភិបាល)របស់លោកប្រធានាធិបតី Nixon ដែលបានស្វែងរកការផ្សះផ្សារទំនាក់ទំនងជាមួយប្រទេសចិន។ នៅក្នុងកិច្ចសន្ទនាដោយបើកចំហមួយ ដែលពេលខ្លះមានលក្ខណៈតឹងតែងជាមួយនឹងក្រុមអ្នកចូលរួមនៅក្នុងកិច្ចប្រជុំកំពូលសង្រ្គាមវៀតណាមក្នុងក្រុង Austin លោក Kissinger បាននិយាយថា លោកមានការអាណិតអាសូរចំពោះការរងទុក្ខលំបាករបស់ប្រជាជននៅវៀតណាមខាងត្បូង និងបានហៅការជម្លៀសបន្ទាប់ពីការដួលរលំនៃទីក្រុង Saigon (ព្រៃនគរ) ថា ជា «ពេលវេលាមួយដ៏គួរឲ្យសោកស្តាយបំផុត» ក្នុងជីវិតរបស់លោក។
សង្រ្គាមដ៏ចម្រូងចម្រាស ដែលបានបញ្ចប់កាលពី៤១ឆ្នាំមុននេះ ត្រូវបានលើកមកនិយាយសារជាថ្មីដោយបុគ្គលជាន់ខ្ពស់នៅក្នុងជួររដ្ឋបាលប្រធានាធិបតីអាមេរិកកាលពីអតីតកាល និងនាពេលបច្ចុប្បន្ន។
អតីតជំនួយការប្រតិបត្តិរបស់ប្រធានាធិបតី Lyndon B. Johnson គឺលោក Tom Johnson បាននិយាយថា លោក «ត្រេកអរ» និង «សាទរ» ចំពោះការវិវត្តទៅមុខ ដែលកើតមានឡើងនៅក្នុងទំនាក់ទំនងរវាងរដ្ឋាភិបាលក្រុងហាណូយ និងវ៉ាស៊ីនតោន។
លោកបានថ្លែងថា ភាគីទាំងសងខាងកាន់តែជិតស្និទ្ធនឹងគ្នា ដោយសារតែពួកគេចង់ «ធ្វើការអភិវឌ្ឍសេដ្ឋកិច្ច» ខណៈពេលដែលអ្នកខ្លះថាមកពីភាពគឃ្លើនរបស់ចិននៅតំបន់សមុទ្រចិនខាងត្បូង។
លោក Johnson បាននិយាយថា៖
«ខ្ញុំដឹងថា មានការបារម្ភមួយពាក់ព័ន្ធនឹងការពង្រឹងកងយោធារបស់ចិន។ មានក្តីបារម្ភអំពីកោះសិប្បនិម្មិតដែលត្រូវបានបង្កើតឡើងថ្មីៗ ប៉ុន្តែខ្ញុំយល់ថាអ្នកដឹកនាំទាំងសងខាងក៏មើលឃើញពីសារៈសំខាន់នៃពាណិជ្ជកម្មផងដែរ»។
ទន្ទឹមនឹងនេះ រដ្ឋមន្រ្តីការបរទេសលោក John Kerry ដែលជាអតីតទាហានក្លាយខ្លួនជាអ្នកតវ៉ាប្រឆាំងសង្រ្គាមវៀតណាម បាននិយាយនៅក្នុងកិច្ចប្រជុំកំពូលកាលពីថ្ងៃទី២៧ ខែមេសា ថា រដ្ឋាភិបាលក្រុងវ៉ាស៊ីនតោន និងហាណូយ បានធ្វើដំណើរដ៏វែងឆ្ងាយ ចាប់តាំងពីទំនាក់ទំនងរវាងប្រទេសទាំងពីរបានស្តារឡើងវិញ។
លោកបានថ្លែងថា៖
«ម្ភៃឆ្នាំមុន មានអ្នកទេសចរជនជាតិអាមេរិកតិចជាង៦០.០០០នាក់ មកលេងប្រទេសវៀតណាមជារៀងរាល់ឆ្នាំ។ បច្ចុប្បន្ន មានជិតកន្លះលាននាក់។ ម្ភៃឆ្នាំមុន ពាណិជ្ជកម្មទំនិញទ្វេភាគីជាមួយវៀតណាមមានចំនួនតែ៤៥១លានដុល្លារប៉ុណ្ណោះ។ សព្វថ្ងៃនេះ មានច្រើនជាង៤៥ពាន់លានដុល្លារក្នុងមួយឆ្នាំ»។
លោក Kerry បានឲ្យដឹងថា បច្ចុប្បន្ន ភាគីទាំងពីរកំពុងសហការគ្នាលើបញ្ហាសន្តិសុខ ជាពិសេស ពាក់ព័ន្ធនឹងសមុទ្រចិនខាងត្បូង ដែលជាបញ្ហាមួយលោកនិយាយថាគេទំនងជាមិនបានប្រមើលមើលទុកមុនទេ កាលពីពីរទសវត្សរ៍កន្លងទៅ។
អ្នកការទូតជាន់ខ្ពស់របស់អាមេរិករូបនេះ បាននិយាយថា រដ្ឋាភិបាលក្រុងហាណូយ និងវ៉ាស៊ីនតោន «នៅតែមានការខ្វែងគំនិតគ្នាយ៉ាងពិតប្រាកដណាស់ ប៉ុន្តែយើងនិយាយអំពីភាពខ្វែងគំនិតគ្នាទាំងអស់នោះដោយស្មោះត្រង់ និងជាប្រចាំ ហើយវាជារឿយៗឲ្យមានផ្លែផ្កា»។
កិច្ចសន្ទនាអំពីប្រវត្តិសាស្ត្រនៃគោលនយោបាយរបស់អាមេរិក នៅក្នុងតំបន់អាស៊ីប៉ាស៊ីហ្វិក ត្រូវបានកើតឡើងស្របគ្នាជាមួយនឹងការដាក់ឲ្យសភាពិភាក្សានូវច្បាប់ដែលស្នើរួមដោយគណបក្សទាំងពីរកាលពីខែមេសា ដែលបានអំពាវនាវឲ្យសេតវិមានបង្កើនការដាក់កងទាហានជើងទឹកយាមល្បាតរបស់អាមេរិក នៅតំបន់សមុទ្ររងជម្លោះ ហើយដែលសម្បូរទៅដោយធនធាន៕
ប្រែសម្រួលដោយ សើ សាយ្យាណា
