ជាង៣ទសវត្សរ៍មកហើយចាប់តាំងពីខ្មែរក្រហមបានចាប់ផ្តើមបំផ្លិចបំផ្លាញប្រទេសកម្ពុជា សម្លាប់ប្រជាជនប្រហែលជា១ភាគបួនក្នុងការធ្វើនយោបាយកម្មុយនីស្តមហាលោតផ្លោះមហាអស្ចារ្យរបស់គេ។ នៅពេលមេដឹកនាំខ្មែរក្រហមជាន់ខ្ពស់បំផុតចំនួនបួនរូបដែលនៅរស់រានមានជីវិតត្រូវកាត់ទោសនៅទីក្រុងភ្នំពេញនោះ អ្នកទទួលខុសត្រូវខ្ពស់បំផុតគឺប៉ុល ពតនោះ មិនអាចស្គាល់យុត្តិធម៌ទេ។ ប៉ុល ពតបានស្លាប់នៅឆ្នាំ១៩៩៨ បន្ទាប់ពីក្រុមកម្មុយនីស្តជ្រុលនិយមបែកបាក់។ អន្លង់វែងមកជាតំបន់កាន់កាប់ចុងក្រោយរបស់ខ្មែរក្រហម ដែលមានប្រជាជនមួយចំនួននៅតែចាត់ទុក ប៉ុល ពតថាជាអ្នកមានអំណាចគួរឲ្យគោរព។
លោកសេក ណាវុធ លុតជង្គង់នៅមុខផ្នូរធម្មតាមួយដំបូលប្រក់ស័ង្កសី និងព័ទ្ធជុំវិញដោយអំបែងដបដែលដាំក្បាលចូលទៅក្នុងដី។
បុរសអាយុ៣២ឆ្នាំនោះបានអុជធូបសែនចេកនិងលើកដៃសំពះបួងសួង។ លោក សេក ណាវុធ និយាយថា គាត់មកបួងសួងនៅផ្នូរនេះពីរ បីដងក្នុងមួយឆ្នាំ ដើម្បីបន់ស្រន់សុំសេចក្តីស្ងប់ក្នុងចិត្ត និងរកស៊ីមានបាន។ ការគោរពបុព្វបុរសជាប្រពៃណីមួយរបស់ពលរដ្ឋខ្មែរភាគច្រើន។ ក៏ប៉ុន្តែលោកណាវុធមិនត្រឹមតែគោរពបុព្វបុរសទេ តែគាត់កំពុងគោរពមេដឹកនាំខ្មែរក្រហមដ៏ឃោរឃៅគឺប៉ុល ពត។
នៅក្នុងរបបប៉ុល ពត ដែលគាត់ត្រូវស្គាល់ថា «បងធំទីមួយ» ពួកកម្មុនីស្តជ្រុលនិយមបានសម្លាប់ប្រជាពលរដ្ឋខ្មែរអស់ជិត២លាននាក់ពេលដែលពួកគេចង់បង្កើត កសិកម្មមហាលោតផ្លោះមហាអស្ចារ្យរបស់គេ។
លោកសេក ណាវុធនិយាយថា គាត់មកបន់ស្រន់នៅទីនេះ ពីព្រោះគាត់គោរពប៉ុល ពត។ គាត់និយាយថា គាត់មិនដឹងថា តើ ប៉ុល ពតបានសម្លាប់មនុស្សឬក៏អត់ទេ។ គាត់និយាយថា ប៉ុល ពតគ្រាន់តែជាមនុស្សចាស់ម្នាក់ ហើយឥឡូវប៉ុល ពតជាបុព្វបុរស ដូចនេះគាត់គ្រាន់តែមកបន់ស្រន់សុំឲ្យគ្រួសារ គាត់មានសេចក្តីសុខប៉ុណ្ណោះ។
ផ្នូររបស់ប៉ុល ពតឋិតនៅក្រោយកន្លែងលក់ដូរតូចមួយរបស់លោកណាវុធ ហើយគាត់និយាយថា គាត់ប្រទះឃើញសាច់ញាតិរបស់ប៉ុល ពត មកគោរពបូជានៅទីនេះ។
លោកណាវុធនិយាយថា ការលក់ដូររបស់គាត់គឺល្អប្រសើរ ហើយទោះជាគាត់មិនប្រាកដថា ដោយសារព្រលឹងរបស់ ប៉ុល ពតក៏ដោយ ក៏គាត់និងមិត្តភក្តិនឹងបន្តបន់ស្រន់គ្រែងលោ វាសក្តិសិទ្ធ។
លោក អ៊ុន រ៉េត ជាប្រធានភូមិស្លែងពណ៌ក្នុងស្រុកអន្លង់វែង និងជាអតីតទាហានខ្មែរក្រហម។ គាត់និយាយថា ប៉ុល ពត គឺជាមនុស្សអស្ចារ្យម្នាក់សម្រាប់អ្វីដែលគាត់បានបំពេញ ប៉ុន្តែប៉ុល ពតមិនបានគិតពីទុក្ខវេទនារបស់ប្រជាពលរដ្ឋ។
គាត់និយាយថា អ្នកដែលទៅគោរពផ្នូរ ប៉ុល ពត គឺជាសាច់ញាតិជិតស្និទ្ធរបស់ប៉ុល ពត ឬក៏អ្នកដែលមានទំនាក់ទំនងជិតស្និទ្ធជាមួយប៉ុល ពត។ គាត់និយាយថា ពួកគាត់នៅតែជឿជាក់លើនយោបាយរបស់ប៉ុល ពត។ មានអ្នកខ្លះចង់បានធាតុរបស់ប៉ុល ពតដាក់នៅផ្ទះរបស់ពួកគេផង ព្រោះគេគិតថា វានឹងនាំឲ្យពួកគេមានសំណាងល្អ។
ដូចគ្នានឹងអតីតខ្មែរក្រហមភាគច្រើនដែរ លោក អ៊ុន រ៉េត បដិសេធថា គាត់មិនដែលជាប់ពាក់ព័ន្ធនឹងអំពើឃោរឃៅផ្សេងៗទេ។ ប៉ុន្តែមិត្តភក្តិរបស់គាត់ ដែលបានស្លាប់បាត់បង់ជីវិតអស់ហើយនោះ បានប្រាប់គាត់ថា ពួកគេបានធ្វើទារុណកម្មឬសម្លាប់មនុស្ស។
ផ្ទះរបស់មេទ័ពខ្មែរក្រហមគឺតាម៉ុកឋិតនៅជិតបឹងមួយដែលមានផ្កាច្រើនគួរឲ្យគយគន់។
ម្តងម្កាល មានទូកអ៊ុំក្នុងបឹងនេះ ហើយគោជាច្រើនកំពុងស៊ីស្មៅនៅជិតផ្ទះធ្វើអំពីស៊ីម៉ង់និងឈើដែលក្លាយជាទីតាំងទេសចរណ៍មួយ។
ប៉ុល ពត និងមេដឹកនាំជាន់ខ្ពស់ដែលបច្ចុប្បន្នកំពុងត្រូវកាត់ទោស បានប្រជុំចុងក្រោយនៅទីនេះ នៅពាក់កណ្តាលទសវត្សរ៍១៩៩០ មុនពេលខ្មែរក្រហមបែកបាក់ និងរលំរលាយ។
លោក សៀង សុខេង ប្រធានការិយាល័យទេសចរណ៍និងជាអតីតខ្មែរក្រហមបានពន្យល់នូវអ្វីដែលបានកើតឡើង។
លោកនិយាយថា ក្រុមទាំងពីរ មួយក្រុមស្មោះត្រង់នឹងប៉ុល ពត ហើយ មួយក្រុមទៀតស្មោះត្រង់នឹងតាម៉ុក បានព្យាយាមគ្រប់គ្រងទាហានខ្មែរក្រហម។ លោកនិយាយថា ដំបូងប៉ុល ពតមានអំណាចខ្លាំងជាងគេ ក៏ប៉ុន្តែក្រោយមក តាម៉ុក បានអំណាចគ្រប់គ្រងទាហាន ដូចនេះគាត់ក្លាយជាអ្នកដែលមានអំណាចធំជាងគេវិញ។
តាម៉ុកបានចាប់យកប៉ុល ពតមកឃុំ និងកាត់ទោសដោយគ្រាន់តែបង្គ្រប់កិច្ច។ ក៏ប៉ុន្តែមេដឹកនាំអស់អំណាចនេះបានស្លាប់ក្នុងការឃុំឃាំង មុនពេលប្រឈមមុខនឹងការកាត់ទោសដ៏ពិតប្រាកដ។
មួយឆ្នាំបន្ទាប់មក តាម៉ុកបានត្រូវគេចាប់ខ្លួន ហើយបានស្លាប់មុនពេលសវនាការចាប់ផ្តើម។
មេដឹកនាំនយោបាយជាន់ខ្ពស់បួននាក់ដែលនៅរស់នេះត្រូវបានចាប់ខ្លួននៅឆ្នាំ២០០៧ និងពួកគេកំពុងប្រឈមមុខការចោទប្រកាន់ពីបទធ្វើទារុណកម្មរហូតដល់អំពើប្រល័យពូជសាសន៍ នៅតុលាការគាំទ្រដោយអង្គការសហប្រជាជាតិនាទីក្រុងភ្នំពេញ។
ក៏ប៉ុន្តែពួកគេមានអាយុពី៧៩ ដល់៨៥ឆ្នាំ ហើយអ្នកសង្កេតការណ៍ជាច្រើនព្រួយបារម្ភថា ពួកគេប្រហែលជាមិនអាចរស់នៅរហូតដល់ការប្រកាសសាលក្រមទាក់ទងនឹងតួនាទីរបស់គេក្នុងបដិវត្តដ៏បង្ហូរឈាមរបស់ប៉ុល ពតនោះទេ៕
ប្រែសម្រួលដោយ ហ៊ុយ សម្ផស្ស