វ៉ាស៊ីនតោន៖ បញ្ហាគោលនយោបាយការបរទេសមជ្ឈិមមួយ ដែលរដ្ឋបាលលោកអូបាម៉ា កំពុងប្រឈមគឺត្រូវបញ្ចុះបញ្ចូលប្រទេសអ៊ីរ៉ង់ឲ្យបញ្ចប់កម្មវិធីចម្រាញ់ធាតុអ៊ុយរ៉ានីញ៉ូមរបស់ខ្លួន។
ច្រើនឆ្នាំមកហើយដែលសហរដ្ឋអាមេរិក និងសហភាពអឺរ៉ុប ជឿថា កម្មវិធីចម្រាញ់ធាតុអ៊ុយរ៉ានីញ៉ូមរបស់អ៊ីរ៉ង់ ធ្វើឡើងដើម្បីផលិតអាវុធនុយក្លេអ៊ែរ។អ៊ីរ៉ង់បានឲ្យដឹងថា កម្មវិធីរបស់ខ្លួន ធ្វើឡើងក្នុងគោលបំណងសនិ្តភាពតែប៉ុណ្ណោះ ដូចជាការផលិតឋាមពលអគ្គិសនីជាដើម។
ក្នុងកិច្ចប្រឹងប្រែងដើម្បីបញ្ចុះបញ្ចូលអ៊ីរ៉ង់ឲ្យបញ្ចប់កម្មវិធីនុយក្លេអ៊ែររបស់ខ្លួន ក្រុមប្រឹក្សាសន្តិសុខអង្គការសហប្រជាជាតិ បានអនុម័តសេចក្តីសម្រេចចិត្តចំនួនបួន ដែលនឹងដាក់ទណ្ឌកម្មលើរដ្ឋាភិបាលក្រុងតេអ៊ីរ៉ង់ (Tehran)។លើសពីនេះ ប្រទេសដទៃទៀតមួយចំនួន ដែលរាប់បញ្ចូលទាំងសហរដ្ឋអាមេរិកផង បានដាក់ចេញវិធានការរបស់ខ្លួន។
លោក អ៊ែនថូនី ហ្ស៊ីនី (Anthony Zinni) ឧត្តមសេនីយ៍កងម៉ារីនដែលចូលនិវត្តន៍ មានប្រសាសន៍ថា ទណ្ឌកម្មអាចជាដាវមុខពីរ។លោកបន្តថា៖
«យើងត្រូវតែធានាថា នៅទីបញ្ចប់ រាល់ទណ្ឌកម្ម មិនគួរប៉ះពាល់ដល់ពលរដ្ឋច្រើន ជាងរបបឡើយ។ក្នុងករណីជាច្រើន ទណ្ឌកម្មគឺជាឧបករណ៍ដែលលែងមានប្រសិទ្ធិភាពហើយ។អ្នកកំពុងព្យាយាមផ្តោតទៅលើរបប ប៉ុន្តែនៅទីបញ្ចប់ ទណ្ឌកម្មនេះនឹងធ្លាក់ទៅលើប្រជាពលរដ្ឋទៅវិញទេ»។
តែទោះយ៉ាងណា អតីតរដ្ឋមន្ត្រីការបរទេស លោកឡរ៉ិនស៍ អ៊ីហ្គលប៊ឺហ្គឺ (Lawrence Eagleburger) នៃរដ្ឋបាលលោកចច អេជ ដាប់បិលយូ ប៊ូស (Goerge H. W. Bush) ថ្លែងថា សហគមន៍អន្តរជាតិ ត្រូវតែដាក់សម្ពាធច្រើនថែមទៀតទៅលើអ៊ីរ៉ង់។លោកមានប្រសាសន៍ដូច្នេះថា៖
«ជាបឋម សហគមន៍អន្តរជាតិអាចធ្វើកិច្ចការបានច្រើនជាងអ្វីដែលខ្លួនកំពុងធ្វើទៅទៀត។ខ្ញុំសូមបញ្ជាក់ថា អ្វីដែលមានអត្ថន័យបំផុតនោះគឺ កិច្ចប្រឹងប្រែងជាអន្តរជាតិ ដែលមិនគ្រាន់តែជាកិច្ចប្រឹងប្រែងរបស់យើងទេ ប៉ុន្តែជាលក្ខណៈអន្តរជាតិ ដែលនឹងកាត់ផ្តាច់អ៊ីរ៉ង់មិនឲ្យទទួលបានសម្ភារៈចាំបាច់សម្រាប់ផលិតអាវុធប៉ុណ្ណោះ ប៉ុន្តែលើសពីនេះ គឺធ្វើឲ្យជីវិតសេដ្ឋកិច្ចរបស់គេមានការលំបាកយ៉ាងខ្លាំង ប្រសិនបើពួកគេនៅតែបន្តកិច្ចប្រឹងប្រែង»។
លោកឧត្តមសេនីយ៍ ហ្ស៊ីនី មានប្រសាសន៍ថា រចនាសម្ព័ន្ធសន្តិសុខតំបន់ ត្រូវតែបង្កើតឡើងនៅជុំវិញប្រទេសអ៊ីរ៉ង់។លោកបន្តថា៖
«មនុស្សក្នុងតំបន់ព្រួយបារម្ភយ៉ាងខ្លាំងអំពីអ៊ីរ៉ង់។ខ្ញុំគិតថា យើងមិនបានធ្វើការរៀបចំសន្តិសុខ នៅក្នុងផ្នែកនោះនៃពិភពលោក ដែលបង្ហាញថា អ៊ីរ៉ង់នឹងត្រូវស្ថិតក្នុងភាពឯកោនោះទេ។ខ្ញុំគិតថា ពួកគេបានផ្តល់ការគំរាមកំហែងដ៏លាក់កំបាំងមួយ ចំពោះប្រទេសជិតខាង។ប្រទេសជិតខាងកំពុងសម្លឹងមករកយើង និងប្រទេសផ្សេងទៀត ដើម្បីស្វែងរកប្រព័ន្ធការពារជាតិរួមគ្នា ដែលប្រហែលជាការការពាររួមតាមផ្លូវអាកាស និងកាំជ្រួច និងកម្មវិធីដទៃទៀត ដែលនឹងបង្ហាញប្រាប់ពួកគេថា យើងបានត្រៀមដោះស្រាយរាល់ការគំរាមកំហែងទាំងឡាយ»។
ខណៈដែលប្រកាន់យកនយោបាយការទូតជាមួយអ៊ីរ៉ង់ រដ្ឋបាលលោកអូបាម៉ា បានឲ្យដឹងថា ជម្រើសទាំងអស់នៅលើតុ ដែលថា ភាសាការទូតនេះមានន័យថា ការវាយប្រហារដោយយោធាមិនត្រូវបានទាត់ចោលឡើយ។
លោកឧត្តមសេនីយ៍ ហ្ស៊ីនី យល់ស្របថា រាល់ជម្រើសទាំងអស់គួរតែទុកនៅលើតុ។ប៉ុន្តែ លោកក៏បានព្រមានថា ការធ្វើអន្តរាគមន៍យោធាប្រឆាំងអ៊ីរ៉ង់ អាចមានផលវិបាកធ្ងន់ធ្ងរ។លោកថ្លែងថា៖
«ប្រសិនបើនៅទីបញ្ចប់ យើងមានជម្លោះមែន ដែលនឹងមានការវាយប្រហារ និងការវាយបកវិញនៅក្នុងតំបន់ ជម្លោះនោះនឹងប៉ះពាល់ដល់ប្រភពឋាមពលដ៏សំខាន់។ វានឹងប៉ះពាល់ដល់សេដ្ឋកិច្ចពិភពលោក។វាអាចបង្កឲ្យមានប្រតិកម្ម នៅក្នុងពិភពអ៊ីស្លាម ប្រសិនបើជម្លោះនោះត្រូវបានចាត់ទុកថា ជាការវាយប្រហារណាមួយដោយមិនប្រកាសឲ្យដឹងមុន ដែលមិនត្រូវបានបញ្ជាក់ហេតុផល។តែទោះយ៉ាងណា ការឃោសនាបែបនោះ អាចត្រូវបានធ្វើឡើង។សមត្ថភាពរបស់ជនអ៊ីរ៉ង់ ក្នុងការបាញ់កាំជ្រួចពីទីតាំងចល័ត ដាក់ម៉ីននៅតាមច្រកសមុទ្រ ស្ត្រេត ហរម៉ូស (Strait of Hormuz) ធ្វើឲ្យមានភាពសកម្មឡើងវិញនូវក្រុមសម្ងាត់នៃបណ្តាញភេរវកម្ម និងក្រុមភេរវកម្ម។ខ្ញុំចង់និយាយថា កិច្ចការទាំងអស់នេះ អាចកើនឡើងដល់ចំណុចមួយ ដែលយើងប្រឈមនឹងជម្លោះធំមួយ ហើយស្ថិតនៅចំណុចកណ្តាលនៃប្រភពឋាមពល ដែលសេដ្ឋកិច្ចពិភពលោកកំពុងពឹងផ្អែក»។
លោក ហ្ស៊ីនី និងក្រុមអ្នកវិភាគដែលមានទស្សនៈដូចគ្នា ថ្លែងថា សហគមន៍អន្តរជាតិអាចស្វែងរកដំណោះស្រាយការទូត ចំពោះមហិច្ឆតានុយក្លេអ៊ែររបស់អ៊ីរ៉ង់ ដើម្បីចៀសវាងការវាយប្រហារផ្នែកយោធាដ៏មានសក្តានុពល ដោយមានផលវិបាកដ៏ធ្ងន់ធ្ងរ សម្រាប់អ្នកទាំងឡាយដែលជាប់ពាក់ព័ន្ធ៕
ប្រែសម្រួលដោយ លី សុខឃាង