សេចក្តីព្រាងច្បាប់ស្តីពី«ការការពាររុក្ខជាតិនិងភូតគាមអនាម័យ»ដែលកំពុងស្ថិតក្នុងដៃព្រឹទ្ធសភាកម្ពុជាបានកំហិតអំពើល្មើសមួយចំនួនដោយអនុញ្ញាតឲ្យដាក់ទោសទណ្ឌជាប់ពន្ធនាគាររហូតដល់៥ឆ្នាំក្នុងនោះមានការនាំចូលសមាសភាពចង្រៃដែលបង្កហានិភ័យដល់ផលិតផលរុក្ខជាតិ។ នេះបើយោងតាមសេចក្តីព្រាងច្បាប់ដែលវីអូអេទទួលបានកាលពីពេលថ្មីៗនេះ។
សេចក្តីព្រាងច្បាប់ដែលមាន១៥ជំពូកនិង១១៣មាត្រានេះធ្វើឡើងស្របពេលដែលពេលកម្ពុជាបានចុះកិច្ចព្រមព្រៀងពាណិជ្ជកម្មសេរីជាមួយប្រទេសចិននិងកូរ៉េខាងត្បូងដែលកម្ពុជារំពឹងថានឹងអាចនាំចេញផលិតផលកសិកម្មច្រើនទៅប្រទេសទាំងនោះ។សេចក្តីព្រាងច្បាប់នេះត្រូវបានអនុម័តដោយរដ្ឋសភាកាលពីដើមខែមេសាឆ្នាំ២០២២ ហើយបច្ចុប្បន្នកំពុងត្រូវបានពិនិត្យដោយព្រឹទ្ធសភា។
មាត្រា១០៩នៃសេចក្តីព្រាងច្បាប់នេះអនុញ្ញាតឲ្យផ្តន្ទាទោសដាក់ពន្ធនាគារពី១ឆ្នាំទៅ៥ឆ្នាំនិងត្រូវពិន័យជាប្រាក់ពី២៥លានរៀល(ជាង៦ពាន់ដុល្លារ)ទៅ៥០លានរៀល(ប្រមាណ១២.០០០ដុល្លារ)ចំពោះរូបវន្តបុគ្គលឬនីតិបុគ្គលក្នុងអំពើល្មើសដូចជាបោះបង់ចោលដោយចេតនាឬពង្រាយនូវសមាសភាពចង្រៃឬទំនិញជាប់សមាសភាពចង្រៃគ្រប់ប្រភេទនៅកម្ពុជាការលាតត្រដាងព័ត៌មានភូតគាមអនាម័យផ្ទុយពីព័ត៌មានផ្លូវការដែលបញ្ចេញដោយអង្គភាពជំនាញទទួលបន្ទុកការពាររុក្ខជាតិ។
ក្រៅពីទោសទណ្ឌព្រហ្មទណ្ឌក៏មានការដាក់ទណ្ឌកម្មរដ្ឋបាលផងដែរដូចជាការព្រមានជាលាយលក្ខណ៍អក្សរនិងការផ្អាកអាជីវកម្មបណ្តោះអាសន្នជាដើម។
សេចក្តីព្រាងច្បាប់កំណត់ពិន័យជាប្រាក់ពី១០លានរៀលទៅ២០លានរៀលចំពោះរូបវន្តបុគ្គលឬនីតិបុគ្គលណាដែលនាំចូលនាំចេញរុក្ខជាតិផលិតផលរុក្ខជាតិឬទំនិញជាកម្មវត្ថុនៃការត្រួតពិនិត្យភូតគាមអនាម័យដោយគ្មានវិញ្ញាបនបត្រភូតគាមអនាម័យឬផ្ទុយពីលក្ខខណ្ឌតម្រូវក្រោមបញ្ញត្តិនៃច្បាប់នេះ។ ការពិន័យជាប្រាក់ក៏អាចធ្វើបានក្នុងអំពើល្មើសដូចជាធ្វើពាណិជ្ជកម្មឬដាំដុះកែច្នៃចរាចរដឹកជញ្ជូនផលិតផលរុក្ខជាតិ«ដែលបានដឹងថាមានវត្តមានសមាសភាពចង្រៃ»ឬមានការរាលដាលឆ្លងសមាសភាពចង្រៃ។
បើតាមសេចក្តីថ្លែងហេតុរបស់លោកនាយករដ្ឋមន្រ្តី ហ៊ុន សែន ចុះថ្ងៃទី៤ខែកុម្ភៈឆ្នាំ២០២២ដែលវីអូអេទទួលបានសេចក្តីព្រាងច្បាប់នេះការពារផលប្រយោជន៍របស់ប្រជាកសិករតាមរយៈការគ្រប់គ្រងការការពាររុក្ខជាតិនិងការអនុវត្តវិធានការភូតគាមអនាម័យដើម្បីកាត់បន្ថយការខាតបង់ដែលអាចបង្កឡើងដោយសមាសភាពចង្រៃ។ លោកហ៊ុន សែនបន្តថាច្បាប់នេះ ក៏នឹងរក្សាអធិបតេយ្យភាពនិងសន្តិសុខភូតគាមអនាម័យតាមរយៈការទប់ស្កាត់ការហូរចូលផលិតផលកសិកម្មគ្រប់ប្រភេទដែលមានផ្ទុកនូវសមាសភាពចង្រៃនិងសារធាតុបង្កផលប៉ះពាល់ចំពោះសុខភាព។ ច្បាប់នេះក៏នឹងផ្តល់នូវជំនឿចិត្តដល់ប្រទេសដៃគូពាណិជ្ជកម្មនិងផ្តល់កម្លាំងពេញលេញក្នុងការចរចាបើកទីផ្សារនាំចេញកសិផលកម្ពុជាជាមួយបណ្តាប្រទេសដែលមានទីផ្សារធំៗក្នុងពិភពលោកជាពិសេសបន្ទាប់ពីសម្រេចបាននូវកិច្ចព្រមព្រៀងពាណិជ្ជកម្មសេរី។នេះបើតាមសេចក្តីថ្លែងហេតុរបស់លោកនាយករដ្ឋមន្រ្តី ហ៊ុន សែន។
បើតាមសេចក្តីព្រាងច្បាប់នេះ រដ្ឋាភិបាលកម្ពុជាត្រូវបង្កើតមូលនិធិបន្ទាន់សម្រាប់ការពាររុក្ខជាតិនិងភូតគាមអនាម័យដែលស្ថិតនៅក្រោមការគ្រប់គ្រងរបស់ក្រសួងពីរគឺក្រសួងកសិកម្មនិងក្រសួងសេដ្ឋកិច្ច។
នៅក្នុងសេចក្តីថ្លែងការណ៍ស្តីពីការពិនិត្យនិងពិភាក្សាលើសេចក្តីព្រាងច្បាប់ដែលវីអូអេទទួលបានកាលពីពេលថ្មីៗលោកឡូយ សុផាតប្រធានគណៈកម្មការទី៣គឺគណៈកម្មការផែនការវិនិយោគកសិកម្មអភិវឌ្ឍន៍ជនបទបរិស្ថាននិងធនធានទឹកថ្លែងថាច្បាប់នេះនឹងផ្តល់នូវជំនឿចិត្តដល់ប្រទេសជាដៃគូពាណិជ្ជកម្មនិងការពារបានជាដាច់ខាតប្រឆាំងការចាត់ទុកកម្ពុជាថា«ជាជម្រកឬសម្បុកសមាសភាពចង្រៃលើដំណាំគ្រប់ប្រភេទដែលមិនអនុញ្ញាតឲ្យនាំចូលទីផ្សារក្នុងដែនដីប្រទេសរបស់ពួកគេ»។
លោក ម៉ម ប៊ុននាងសមាជិកព្រឹទ្ធសភានិងជាអ្នកនាំពាក្យរបស់ព្រឹទ្ធសភាប្រាប់វីអូអេនៅថ្ងៃអង្គារនេះថាសេចក្តីព្រាងច្បាប់ស្តីពី«ការការពាររុក្ខជាតិនិងភូតគាមអនាម័យ»កំពុងស្ថិតក្នុងដំណើរការត្រួតពិនិត្យរបស់ស្ថាប័នព្រឹទ្ធសភា។លោកថានៅថ្ងៃទី១៨ខែមេសាព្រឹទ្ធសភានឹងមានការប្រជុំអចិន្ត្រៃយ៍មួយមុនឈានទៅដល់ការប្រជុំពេញអង្គបោះឆ្នោតសម្រេចលើសេចក្តីព្រាងច្បាប់នេះ។
លោកថ្លែងថា៖«ថ្ងៃទី១៨[មេសា]យើងប្រជុំអចិន្ត្រៃយ៍ទី២ហើយបានយើងដាក់កាលបរិច្ឆេទប្រជុំពេញអង្គប្រហែលជាថ្ងៃទី១៩ឬ២០[មេសា]។តែឥឡូវយើងអត់ទាន់ប្រជុំយើងអត់ដឹងថាកាលបរិច្ឆេទប្រជុំពេញអង្គនៅថ្ងៃទី១៩ឬក៏២០ទេ»។
វីអូអេមិនទាន់អាចសុំការអត្ថាធិប្បាយពីលោកវេង សាខុន រដ្ឋមន្ត្រីក្រសួងកសិកម្មលោកស្រី វុឌ្ឍី អ្នកនាំពាក្យក្រសួងកសិកម្មនិងលោក ងិន ឆាយ ប្រតិភូរដ្ឋាភិបាលទទួលបន្ទុកជាអគ្គនាយកនៃអគ្គនាយកដ្ឋានកសិកម្មបាននៅឡើយទេ។
ប្រធានសមាគមសម្ព័ន្ធសហគមន៍កសិករកម្ពុជាលោក ថេង សាវឿន យល់ឃើញថាច្បាប់នេះចេញជាយន្តការដើម្បីជំរុញឱ្យរដ្ឋាភិបាលរៀបចំប្រព័ន្ធភូតគាមអនាម័យមួយកម្រិតទៀតដែលគិតគូរពីសុវត្ថិភាពនិងសុខភាពសាធារណៈរបស់អ្នកប្រើប្រាស់និងជួយជំរុញទីផ្សារកសិកម្មឱ្យមានភាពល្អប្រសើរ។ លោកបន្តថាកាលពីកន្លងទៅកម្ពុជាខ្វះខាតច្បាប់មួយនេះដែលធ្វើឱ្យរាំងស្ទះការនាំចេញផលិតផលកសិកម្មទៅក្រៅប្រទេសដូចជាផ្លែមៀនប៉ៃលិនឬហៅថាតាង៉ែនជាដើម។
លោកបញ្ជាក់ថា៖«អ៊ីចឹងប្រសិនបើជាច្បាប់នេះចេញហើយយើងអាចរៀបចំនូវប្រព័ន្ធវិញ្ញាបនបត្រទម្រង់ស្តង់ដារ។ ផ្នែកវេចខ្ចប់អនាម័យនេះក៏ជួយជំរុញទីផ្សារក្នុងស្រុកមានភាពល្អប្រសើរដែរ។ ហើយវាទាមទារឱ្យរដ្ឋរៀបចំធនធានមនុស្សនិងធនធានថវិកាដើម្បីអាចបំពេញនូវសេចក្តីត្រូវការហើយតម្រូវការចាំបាច់របស់ប្រជាពលរដ្ឋក៏ដូចជាក្នុងខ្សែសង្វាក់ផលិតកម្មនូវការជំរុញវិស័យកសិកម្មក្នុងការនាំចេញទៅកាន់ទីផ្សារជាតិនិងអន្តរជាតិដែរ»។
បើតាមលោកថេង សាវឿនការកម្រិតទោសទណ្ឌសម្រាប់អ្នកប្រព្រឹត្តល្មើសនិងការដាក់លក្ខខណ្ឌដល់អាជីវករធំៗក្នុងការអនុវត្តនូវស្តង់ដារភូតគាមអនាម័យនេះគឺជារឿងល្អដើម្បីធានាដល់សុខភាពអ្នកប្រើប្រាស់និងអ្នកផលិត។ ប៉ុន្តែលោកជំរុញឲ្យរដ្ឋាភិបាលត្រូវតែគិតគូរដល់ការធ្វើកសិកម្មបែបគ្រួសារឬសហគមន៍ផងដែរជាពិសេសផ្សព្វផ្សាយច្បាប់នេះឱ្យបានទូលំទំលាយដល់ប្រជាកសិករនិងឈ្មួញរកស៊ីផលិតផលកសិកម្មដើម្បីឈានទៅអនុវត្តច្បាប់ប្រកបដោយជោគជ័យនិងមិនធ្វើឱ្យប៉ះពាល់ដល់ប្រជាកសិករដាំដុះដំណាំដែលមានលក្ខណៈតូចតាច។
លោកថ្លែងថា៖«ការដាក់ទោសទណ្ឌបែបនេះវាជាកត្តាមួយជំរុញឱ្យមានការគិតគូរផងដែរសម្រាប់អ្នកផ្គត់ផ្គង់ឬក្រុមហ៊ុនវិនិយោគធំៗ។តែទោះជាយ៉ាងណាខ្ញុំក៏មានការព្រួយបារម្ភដែរខ្លាចករណីនៃសេចក្តីព្រាងច្បាប់នេះប្រើលើប្រជាពលរដ្ឋដែលដាំលក្ខណៈគ្រួសារជាសហគមន៍តូចៗឬក៏ផលិតផលក្នុងស្រុកដែលមិនអាចអនុវត្តតាមស្តង់ដានៃលក្ខខណ្ឌតម្រូវ។ក៏វាធ្វើឱ្យប៉ះពាល់និងបាត់បង់នូវអត្ថប្រយោជន៍ក៏ដូចជាការរឹតត្បិតនៃសិទ្ធិរបស់ពួកគាត់ផងដែរ»។
បន្ថែមពីនេះលោកលើកឡើងថារដ្ឋត្រូវមានការរៀបចំធនធានមនុស្សនិងធនធានថវិកាដើម្បីអាចបំពេញសេចក្តីត្រូវការនិងតម្រូវការចាំបាច់របស់ប្រជាកសិករនិងអ្នកប្រើប្រាស់ដោយជំរុញសង្វាក់ផលិតកម្មកសិកម្មក្នុងការនាំចេញទៅកាន់ប្រទេសដទៃផងដែរ៕
