ស្របពេលដែលអង្គការសហប្រជាជាតិ បានយកទិវាសិទ្ធិមនុស្សអំពាវនាវឲ្យពលរដ្ឋនានា«ក្រោកឈរឡើងដើម្បីសិទ្ធិមនុស្ស» ស្ថានភាពជាក់ស្តែងនៅក្នុងប្រទេសកម្ពុជាត្រូវបានអ្នកការពារសិទ្ធិមនុស្សមើលឃើញថា នៅតែមានរូបភាពស្រអាប់ដោយសារតែរដ្ឋាភិបាលកម្ពុជា បន្តតាមប្រម៉ាញ់អ្នកហ៊ានបញ្ចេញមតិរិះគន់។
ឆ្នាំ២០២០ ដែលនឹងជិតឈានបញ្ចប់ទៅនេះ ក៏បានកត់សម្គាល់ដោយការបន្តដាក់ទណ្ឌកម្មថែមទៀតពីសហគមន៍អន្តរជាតិលើរដ្ឋាភិបាល និងក្រុមហ៊ុនចិននៅកម្ពុជាដោយសារតែការរំលោភសិទ្ធិមនុស្ស។
តាំងពីដើមឆ្នាំ សហភាពអឺរ៉ុបបានសម្រេចដកហូតឋានៈអនុគ្រោះពន្ធមួយផ្នែកលើមុខទំនិញដែលកម្ពុជានាំចូលទីផ្សាររបស់ខ្លួន បន្ទាប់ពីបានរកឃើញថា មានការរំលោភ«ជាប្រព័ន្ធនិងធ្ងន់ធ្ងរ» លើសិទ្ធិនយោបាយ សិទ្ធិសេរីភាពសហជីព សិទ្ធិសេរីភាពបញ្ចេញមតិនិងសិទ្ធិលំនៅដ្ឋានជាដើម។ រីឯសហរដ្ឋអាមេរិកបានដាក់ទណ្ឌកម្មលើក្រុមហ៊ុនចិន ឈ្មោះយូញៀន ឌីវេឡុបមិនគ្រុប ឬ យូញៀនគ្រុបដោយសារតែការបណ្តេញពលរដ្ឋចេញដោយមិនបានផ្តល់សំណងត្រឹមត្រូវក្នុងគម្រោងអភិវឌ្ឍន៍រមនីយដ្ឋានទេសចរណ៍បុទុមសាគរក្នុងខេត្តកោះកុង។ ទណ្ឌកម្មនេះកើតឡើងមិនដល់១ឆ្នាំក្រោយពីសហរដ្ឋអាមេរិក បានដាក់លើលោកនាយឧត្តមសេនីយ៍ គន់ គីម ដែលត្រូវបានរកឃើញថា មានប្រព្រឹត្តអំពើពុករលួយសូកប៉ាន់ជាប់ពាក់ព័ន្ធនឹងក្រុមហ៊ុនយូញៀនគ្រុបនេះ និងសកម្មភាពរំលោភសិទ្ធិមនុស្សជាច្រើនផ្សេងទៀត។
ស្ថានភាពសិទ្ធិមនុស្សនៅកម្ពុជា បានធ្លាក់ចុះជាលំដាប់ចាប់តាំងពីមុនការរំលាយគណបក្សសង្គ្រោះជាតិ នៅចុងឆ្នាំ២០១៧ គឺបន្ទាប់ពីគណបក្សប្រឆាំងដ៏ធំនេះ បានឈ្នះអាសនៈក្រុមប្រឹក្សាឃុំ-សង្កាត់ចំនួន៥.០០៧ ដែលក្នុងនោះមានតំណែងមេឃុំ-ចៅសង្កាត់ជិត៥០០នៅទូទាំងប្រទេស ដោយទទួលបានសំឡេងពលរដ្ឋជិត៤៤ភាគរយ ក្នុងការបោះឆ្នោតក្រុមប្រឹក្សាឃុំ-សង្កាត់ក្នុងខែមិថុនាឆ្នាំ២០១៧។ នោះគឺជាការបំបែកកម្លាំងមូលដ្ឋានរបស់គណបក្សប្រជាជនកម្ពុជា ជាលើកដំបូងតាំងពីគណបក្សនេះឡើងកាន់អំណាចដោយរដ្ឋាភិបាលក្រុងហាណូយបានលើកបន្តុបក្នុងខែមករា ឆ្នាំ១៩៧៩។
ស្ថានភាពសិទ្ធិមនុស្សកាន់តែរងផលប៉ះពាល់ខ្លាំង ខណៈពេលដែលជំងឺកូវីដ១៩ ដែលបានឆ្លងនៅទូទាំងពិភពលោក និងបានឆ្លងចូលក្នុងសហគមន៍ក្នុងប្រទេសកម្ពុជានាពេលថ្មីៗនេះ។ អាជ្ញាធរកម្ពុជា បានឃាត់ខ្លួនពលរដ្ឋជាច្រើនពាក់ព័ន្ធនឹងការបង្ហោះសារតាមហ្វេសប៊ុកអំពីជំងឺកូវីដ១៩ និងបង្ខំឲ្យសរសេរលិខិតសុំទោសមុននឹងដោះលែង។ អ្នកសារព័ត៌មានត្រូវបានចាប់ដាក់ពន្ធនាគារដោយសារតែបានដកស្រង់ប្រសាសន៍របស់លោកនាយករដ្ឋមន្ត្រី ហ៊ុនសែន ពាក់ព័ន្ធនឹងដំណោះស្រាយគ្រាមានជំងឺកូវីដ១៩។ រដ្ឋាភិបាលកម្ពុជាក៏បានអនុម័តច្បាប់ដាក់ប្រទេសក្នុងគ្រាមានអាសន្នដែលបានបង្កភាពចម្រូងចម្រាស និងការរិះគន់ពីមជ្ឈដ្ឋានអ្នកការពារសិទ្ធិមនុស្ស។
លោក គល់ បញ្ញា ទីប្រឹក្សាអង្គការខុមហ្វ្រែលបានបញ្ជាក់ប្រាប់វីអូអេថា៖
«បញ្ហាសិទ្ធិមនុស្សនៅកម្ពុជា កាន់តែធ្លាក់ចុះខ្លាំងទៅៗ ជាពិសេសក្នុងអំឡុងពេលការកើតនូវកូវីដនេះ ហើយអ្វីដែលយើងរកឃើញ គឺថាស្ថានភាពសិទ្ធិមនុស្សនៅកម្ពុជាយើង គឺមានការបំពារបំពាន ការរំលោភកើតមានជាប្រព័ន្ធ ជាពិសេសទាក់ទិននឹងសិទ្ធិនយោបាយ សិទ្ធិបញ្ចេញមតិ សិទ្ធិប្រមូលផ្តុំ ដែលយើងរកឃើញថាមានកើតឡើងជាប្រព័ន្ធ ដែលភាគច្រើនការបំពារបំពានរំលោភនឹងប្រឆាំងទៅនឹងអ្នកគាំទ្រអ្នកនយោបាយនៃគណបក្សប្រឆាំង»។
អ្នកការពារសិទ្ធិមនុស្ស បានកត់ត្រាការរំលោភសិទ្ធិមនុស្សជាង២០០ករណីក្នុងឆ្នាំ២០២០នេះ។
ប៉ុន្តែនៅក្នុងប្រទេស និងនៅឯវេទិការអន្តរជាតិ រដ្ឋាភិបាលកម្ពុជា បានរៀបរាប់ពីរូបភាពដ៏ល្អនៃ ស្ថានភាពសិទ្ធិមនុស្សនៅកម្ពុជាជាពិសេសផ្លែផ្កានៃសន្តិភាពក្រោមការដឹកនាំដោយរដ្ឋាភិបាលឯកបក្ស។
លោក កែវ រ៉េមី ប្រធានគណៈកម្មាធិការសិទ្ធិមនុស្សកម្ពុជាបានថ្លែងនៅក្នុងសុន្ទរកថាទិវាសិទ្ធិមនុស្សអន្តរជាតិដោយលើកសរសើររដ្ឋាភិបាលដែលអនុញ្ញាតឲ្យអង្គការសហប្រជាជាតិទទួលបន្ទុកសិទ្ធិមនុស្សនៅបន្តបើកការិយាល័យរបស់អ្នករាយការណ៍នៅកម្ពុជា។ ប៉ុន្តែមិនបានលើកឡើងពីការយាយីរំខានផ្នែកនយោបាយនិងសិទ្ធិដីធ្លី ឬសិទ្ធិសេរីភាពក្នុងការបញ្ចេញមតិទេ។លោក កែវ រ៉េមី បានថ្លែងថា៖
«អ៊ីចឹងខ្ញុំសូមជម្រាបជូនថា ក្រោមការដឹកនាំរបស់សម្តេចតេជោនាយករដ្ឋមន្ត្រីយើងមានឆន្ទៈខ្ពស់ហ៊ាន គឺថាបន្តនូវវត្តមានរបស់ការិយាល័យឧត្តមស្នងការអង្គការសហប្រជាជាតិជារៀងរាល់២ឆ្នាំម្តងៗ ហើយនឹងអ្នករាយការណ៍ពិសេស»។
កិច្ចប្រជុំក្រុមប្រឹក្សាសិទ្ធិមនុស្សអង្គការសហប្រជាជាតិ ក៏បានក្លាយជាវេទិការដែលតំណាងរដ្ឋាភិបាលកម្ពុជា បានប្រើប្រាស់រំខានសកម្មជនការពារសិទ្ធិមនុស្សផងដែរ។
ព្រះតេជគុណ លួន សុវ៉ាត ព្រះសង្ឃសកម្មការពារសិទ្ធិមនុស្សត្រូវតំណាងអចិន្ត្រៃយ៍របស់កម្ពុជាឡើងថ្លែងកាត់រំខានជាច្រើនដងក្នុងពេលដែលព្រះអង្គឡើងថ្លែងនៅឯក្រុមប្រឹក្សាសិទ្ធិមនុស្សអង្គការសហប្រជាជាតិក្នុងទីក្រុងហ្សឺណែវ ប្រទេសស្វីសកាលពីដើមខែតុលាដោយព្រះអង្គបានថ្លែងថា ការគោរពសិទ្ធិមនុស្សមិនត្រឹមត្រូវតាមនីយាមអន្តរជាតិទេ។
ព្រះអង្គ លួន សុវ៉ាត បានបញ្ជាក់បន្ថែមប្រាប់វីអូអេថា៖
«ផ្ទុយទៅវិញ គេបែរជាយកអំពើអាក្រក់ ភូតកុហក បោកប្រាស់ផ្សេងៗដល់មតិជាតិអន្តរជាតិទាំងអស់នោះ មកឲ្យពិភពលោកបានឃើញនៅក្នុងកិច្ចប្រជុំនៃអង្គការសហប្រជាជាតិទាំងស្រុងតែម្តង គឺទាក់ទងនឹងការព្យាយាមហាមឃាត់បំបិទមាត់អាត្មា មិនឲ្យអាត្មាមានសិទ្ធិនិយាយស្តីនៅក្នុងកិច្ចប្រជុំជាសាកលនៅក្នុងអង្គការសហប្រជាជាតិ»។
លោក គល់ បញ្ញា ទីប្រឹក្សាអង្គការខុមហ្វ្រែល បានរិះគន់ទង្វើរបស់មន្ត្រីតំណាងរដ្ឋាភិបាលកម្ពុជា៖
«នេះគឺជារឿងដែលកាន់តែធ្វើឲ្យគេមើលឃើញថា ការបំពារបំពានសិទ្ធិបញ្ចេញមតិនេះ ធ្ងន់ធ្ងរសូម្បីតែនៅក្នុងប្រទេសគេហើយនៅក្នុងវេទិការអង្គការសហប្រជាជាតិ ក៏ខាងរដ្ឋាភិបាល មិនផ្តល់ឱកាសឲ្យការបញ្ចេញមតិនេះ បានពេញលេញដែរ។ នេះជារឿងដែលធ្វើឲ្យមុខមាត់និងកិត្តិយសរដ្ឋាភិបាលកាន់តែធ្លាក់ចុះ ឲ្យគេមើលឃើញថាការបំពារបំពានសិទ្ធិសេរីភាពនៃការបញ្ចេញមតិនេះ មានភាពធ្ងន់ធ្ងរ»។
ការប្រើប្រាស់ប្រព័ន្ធតុលាការ
អាជ្ញាធរកម្ពុជា បន្តប្រើប្រាស់ប្រព័ន្ធតុលាការដើម្បីធ្វើទុក្ខបុកម្នេញសកម្មជននយោបាយ និងសកម្មជនសហគមន៍។ សកម្មជនការពារបរិស្ថាន និងមេដឹកនាំសហជីពដ៏ល្បីឈ្មោះ គឺលោក រ៉ុង ឈុន ត្រូវបានចាប់ខ្លួនដោយសារតែសកម្មភាពជួយសង្គម។ ក្រុមអ្នកគាំទ្រនិងសមាជិកក្រុមគ្រួសារអ្នកទាំងនោះ បានចេញមកធ្វើបាតុកម្មជារៀងរាល់សប្តាហ៍នៅមុខតុលាការក្រុងភ្នំពេញ និងជួនកាលនៅខាងមុខស្ថានទូតបរទេសនានាដោយដាក់ញត្តិទាមទារឲ្យពួកគេជួយអន្តរាគមដោះលែងស្វាមី និងឪពុក ប៉ុន្តែហាក់មិនទទួលបានដំណោះស្រាយជាដុំកំភួនទេ។
នាពេលថ្មីៗនេះ លោកនាយករដ្ឋមន្ត្រី ហ៊ុន សែន បានងាកមករិះគន់ក្រុមអ្នកច្បាប់របស់អង្គការសង្គមស៊ីវិលដែលតែងតែផ្តល់សេវាផ្លូវច្បាប់ដល់ពលរដ្ឋរងគ្រោះនិងជនក្រីក្រ។
នៅក្នុងវេទិការមួយកាលពីចុងខែវិច្ឆិកា លោកនាយករដ្ឋមន្ត្រី ហ៊ុន សែន បានថ្លែងថា៖
«មានអង្គការមួយចំនួននិងមេធាវីខ្លះ ក៏ឆ្លៀតឱកាសរុញឲ្យមានបាតុកម្មផ្ទុះឡើង។ មិនមែនយើងជារដ្ឋាភិបាលមិនដឹងរឿងនោះទេ។ យើងលើកទឹកចិត្តឲ្យផ្តល់ជំនួយផ្លូវច្បាប់ ឬការពារក្តីជូនជនក្រីក្រ តែយើងមិនលើកទឹកចិត្តឲ្យអ្នកធ្វើសកម្មភាពញុះញង់ដើម្បីរុញឲ្យធ្វើបាតុកម្មនោះទេ។ អ្នកអាចយល់។ ខ្ញុំបង្ហាញពីការថ្លែងអំណរគុណផង។ ខ្ញុំក៏ថ្លែងពីការខកចិត្តផង»។
ឆ្នាំ២០២០ ឈានទៅបិទបញ្ចប់ដោយតុលាការរាជធានីភ្នំពេញ បានធ្វើឲ្យអ្នកការពារសិទ្ធិមនុស្ស និងអ្នកការទូតបស្ចិមប្រទេសភ្ញាក់ផ្អើល ក្រោយពីបានបើកដំណើរការសំណុំរឿងដ៏ធំពាក់ព័ន្ធនឹងអ្នកគាំទ្រគណបក្សប្រឆាំងនិងអ្នករិះគន់រដ្ឋាភិបាលជិត១៣០នាក់។
លោក W. Patrick Murphy (ដាប់ប៊ែលយូ ផែទ្រិក មឺហ្វី) ឯកអគ្គរដ្ឋទូតសហរដ្ឋអាមេរិកប្រចាំនៅកម្ពុជា បានចោទជាសំណួរតាមទំព័រធ្វីតថឺថា៖ «តើនេះ ឬជាវិធីដ៏ល្អបំផុតសម្រាប់ពង្រឹងលទ្ធិប្រជាធិបតេយ្យ?»
លោក Phil Robertson នាយករងប្រចាំតំបន់អាស៊ីនៃអង្គការសិទ្ធិមនុស្ស Human Rights Watch បានចាត់ទុកការកោះហៅដ៏ច្រើន និងរួមទាំងបទចោទប្រកាន់ថាជា «រឿងគួរឲ្យអស់សំណើច»៖
«ពួកគេព្យាយាមលុបបំបាត់ទាំងស្រុងរាល់សកម្មជនណាដែលហ៊ាននិយាយស្តី បើទោះបីជាសកម្មជនសហគមន៍ អ្នកធ្វើការបម្រើគណបក្សប្រឆាំង ឬអ្នកធ្វើការផ្នែកសិទ្ធិមនុស្ស គឺពួកគេតាមធ្វើបាបទាំងអស់។ នេះគឺជាការបោសសម្អាតឲ្យស្អាតអស់ ហើយមិនគួរអនុញ្ញាតឲ្យមានដូច្នេះទេ»។
ក្តីសង្ឃឹមក្នុងឆ្នាំថ្មី
យ៉ាងណាក៏ដោយសកម្មជនសិទ្ធិមនុស្សនានាសង្ឃឹមថា នៅឆ្នាំ២០២១ខាងមុខនេះស្ថានភាពនឹងមានការកែប្រែ ឬរដ្ឋាភិបាលកម្ពុជាត្រូវតែកែប្រែស្ថានការណ៍ដើម្បីជៀសវាងការប៉ះពាល់ដល់សេដ្ឋកិច្ច ដែលបានប៉ះពាល់ខ្លះ ហើយដោយសារតែទណ្ឌកម្មនិងជំងឺរាតត្បាតកូវីដ១៩។
ក្នុងពេលជាមួយគ្នានេះដែរ ថ្នាក់ដឹកនាំគណបក្សសង្គ្រោះជាតិដែលរស់នៅនិរទេសខ្លួននៅក្រៅប្រទេសបានរិះរកមធ្យោបាយវិលត្រឡប់ចូលកម្ពុជាជាថ្មី ក្នុងគោលបំណងទៅប្រឈមមុខនឹងសំណុំរឿងនៅតុលាការរាជធានីភ្នំពេញដែលបានចោទប្រកាន់ពួកគេពីបទ«ឧបឃាត» «រួមគំនិតក្បត់» និង«ញុះញង់» និងក៏ដើម្បីស្វែងរកការផ្សះផ្សារជាតិ។
អ្នកស្រី មូរ សុខហួរ អនុប្រធានគណបក្សដែលមានសញ្ជាតិអាមេរិកាំងផងដែរ គឺជាអ្នកដឹកនាំយុទ្ធនាការវិលត្រឡប់ទៅមាតុភូមិវិញនៅថ្ងៃទី៤ខែមករា ឆ្នាំ២០២១ គឺមានរយៈពេលជាង១ឆ្នាំ ក្រោយពីការព្យាយាមមិនបានសម្រេចដឹកនាំដោយលោក សម រង្ស៊ី ប្រធានស្តីទីគណបក្សកាលពីចុងឆ្នាំ២០១៩។
អ្នកស្រី មូរ សុខហួរ ដែលត្រូវបានគេមើលឃើញថា មានជំហរកណ្តាលបានបញ្ជាក់ប្រាប់វីអូអេថា៖
«ជាសិទ្ធិរបស់យើង ណាមួយនេះជាឱកាសដ៏ល្អក្នុងនាមយើងជាខ្មែរទាំងអស់គ្នាបង្រួបបង្រួមជាតិ គឺយើងនិយាយអំពីខ្មែរតែមួយរកដំណោះស្រាយដើម្បីជាតិ។ ដូច្នេះរឿងតុលាការនេះ គឺជារឿងមួយដ៏សំខាន់អាចដោះស្រាយបញ្ហាប្រទេសជាតិទាំងមូលបាន»។
កត្តាខាងក្រៅប្រទេសលើសិទ្ធិមនុស្សកម្ពុជា
ការផ្លាស់ប្តូររដ្ឋបាលនៅសេតវិមានសហរដ្ឋអាមេរិក ក៏បានផ្តល់ក្តីសង្ឃឹមដល់សកម្មជនសិទ្ធិមនុស្ស និងអ្នកនយោបាយគណបក្សប្រឆាំងនៅកម្ពុជាផងដែរ។ លោក Jo Biden នៃគណបក្សប្រជាធិបតេយ្យនឹងក្លាយជាប្រធានាធិបតីទី៤៦របស់សហរដ្ឋអាមេរិកនៅឆ្នាំក្រោយ។
អ្នកស្រី មូរ សុខហួរ បានបញ្ជាក់ដែរថា៖
«លោកJo Biden ដែលជាប្រធានាធិបតីជាប់ឆ្នោតនេះ លោកមានឆន្ទៈខ្ពស់ណាស់ហើយសារនីមួយៗរបស់លោក Jo Biden គឺនិយាយតែពីសិទ្ធិមនុស្ស និងលទ្ធិប្រជាធិបតេយ្យ នៅក្នុងបរិបទថ្មីដែលសហរដ្ឋអាមេរិក នឹងដើរតួនាទីដ៏មានសារៈសំខាន់សម្រាប់ប្រមូលនូវកម្លាំងប្រជាធិបតេយ្យ ប្រទេសប្រជាធិបតេយ្យដើម្បីយករឿងសិទ្ធិមនុស្ស និងលទ្ធិប្រជាធិបតេយ្យយកមកដាក់ជាធំ»។
កាលពីពាក់កណ្តាលខែវិច្ឆិកា ក្រុមអ្នកតាក់តែងច្បាប់សហរដ្ឋអាមេរិក៨នាក់ដែលភាគច្រើនមកពីគណបក្សប្រជាធិបតេយ្យ បានសរសេរលិខិតទៅរដ្ឋមន្ត្រីក្រសួងការបរទេសសហរដ្ឋអាមេរិកឲ្យប្រើប្រាស់ច្បាប់ម៉ានីតស្គីដើម្បីដាក់ទណ្ឌកម្មដោយផ្ទាល់លើមន្ត្រីកម្ពុជាណាដែលរំលោភសិទ្ធិមនុស្ស និងឲ្យសើរើពិនិត្យមើលឋានៈអនុគ្រោះពន្ធនៃប្រព័ន្ធអនុគ្រោះទូទៅដែលបានផ្តល់ឲ្យកម្ពុជានាំទំនិញចូលទីផ្សារសហរដ្ឋអាមេរិក។ សហរដ្ឋអាមេរិក គឺជាទីផ្សារដ៏ធំទី២របស់កម្ពុជាដែលទទួលទិញទំនិញចំនួនជាង៥,៤ពាន់លានដុល្លារក្នុងឆ្នាំ២០១៩។ នេះបើតាមតួលេខរបស់តំណាងពាណិជ្ជកម្មសហរដ្ឋអាមេរិក។
អ្នកស្រី នីកូល អ៊ឹង ប្រធានមូលនិធិមេបុណ្យដែលមានមូលដ្ឋាននៅរដ្ឋផ្លរីដា សហរដ្ឋអាមេរិកបានបញ្ជាក់ថា៖
«ទាំងខាងប្រជាធិបតេយ្យ និងសាធារណរដ្ឋសុទ្ធតែមានបំណងចង់ដាក់សម្ពាធខាងសេដ្ឋកិច្ចទៅលើលោក ហ៊ុន សែន ហើយខ្ញុំជឿថា នៅពេលខាងប្រជាធិបតេយ្យកាន់កាប់វិញសភាទាំងសងខាងនឹងលើកយកច្បាប់ដែលមិនទាន់បានអនុម័ត យកមកបោះឆ្នោតឡើងវិញ»។
យ៉ាងណាក៏ដោយលោកនាយករដ្ឋមន្ត្រី ហ៊ុន សែន បានផ្ញើសារកាលពីចុងខែវិច្ឆិកាបិទខ្ទប់ចេតនាណាមួយក្នុងការផ្សះផ្សារគ្នាជាមួយគណបក្សសង្គ្រោះជាតិ។
លោក ហ៊ុន សែនបានថ្លែងថា៖
«ដំណើរការផ្លូវច្បាប់ត្រូវតែធ្វើតាមច្បាប់ ផុតពីរឿងច្បាប់ហើយចាំសម្រួលគ្នាខាងនយោបាយ។ អត់មានសម្រួលគ្នាមុនខាងនយោបាយមុនសម្រួលខាងផ្លូវច្បាប់ទេ។ សូមជូនសារទុកឲ្យហើយ»។
លោក ហ៊ុន សែន ដែលនឹងកាន់តំណែងគ្រប់៣៦ឆ្នាំនៅដើមឆ្នាំក្រោយបានបន្ថែមថា គេក៏មិនត្រូវវាយប្រហារលើក្រុមគ្រួសារ និងវង្សត្រកូលរបស់លោកនោះទេ៖
«បើដាក់គោលដៅបង្រួបបង្រួមខ្មែរអូខេ។ បើដាក់គោលដៅកម្ចាត់ត្រកូលហ៊ុន សូមផ្តាំទៅទោះបីរលាយផែនដី ក៏ហ៊ុនសែននៅតែតស៊ូ។ ផ្តាំឲ្យហើយ»។
គ្មានសេរីភាពណាបានមកដោយគ្មានការលះបង់
ស្របពេលដែលអង្គការសហប្រជាជាតិ អំពាវនាវឲ្យមនុស្សគ្រប់រូបនៅទូទាំងពិភពលោកក្រោកឈរដើម្បីសិទ្ធិមនុស្សនិងរិះគន់ វិធានការគាបសង្កត់របស់មេដឹកនាំមួយចំនួនលើពិភពលោកដែលយកវីរុសជាលេសដាក់វិធានការសន្តិសុខធ្ងន់ដៃ និងប្រើវិធានការគាបសង្កត់រឹតត្បិតសេរីភាពពលរដ្ឋ និងសេរីភាពសារព័ត៌មាន អ្នកការពារសិទ្ធិមនុស្សយល់ឃើញថា វាទាមទារឲ្យពលរដ្ឋកម្ពុជាត្រូវធ្វើសកម្មភាពដោយមិនត្រូវរង់ចាំកម្លាំងពីខាងក្រៅទាំងស្រុងនោះទេ។
អ្នកស្រី Olivia Enos អ្នកវិភាគគោលនយោបាយជាន់ខ្ពស់នៃមជ្ឈមណ្ឌលសិក្សាកិច្ចការអាស៊ីរបស់មូលនិធិ Heritage បានបញ្ជាក់ថា៖
«ខ្ញុំពិតជាគិតថាក្រុមអ្នកការពារសិទ្ធិមនុស្សនិងពលរដ្ឋកម្ពុជាគួរតែបន្តជំរុញឲ្យមានការទទួលខុសត្រូវពីរដ្ឋាភិបាលមួយដែលបានបំបាត់ប្រព័ន្ធដែលធ្លាប់មានពីមុនមកបើទោះបីជាវាគឺជាប្រព័ន្ធដែលមានប្រជាធិបតេយ្យតែពាក់កណ្តាលក៏ដោយ»។
អ្នកស្រី Olivia Enos ក៏ចង់ឃើញទណ្ឌកម្មបន្ថែមទៀតលើអ្នកមានអំណាចដែលរំលោភសិទ្ធិមនុស្សនៅកម្ពុជា។ អ្នកស្រីបានបន្ថែមថា៖
«ខ្ញុំគិតថា ត្រូវតែមានការជំរុញខ្លាំងជាងមុនឲ្យមានការទទួលខុសត្រូវផ្ទៃក្នុងប៉ុន្តែក៏ត្រូវលើកទឹកចិត្តឲ្យមានទណ្ឌកម្មបន្ថែមទៀតដើម្បីឲ្យចូលជិតដល់លោក ហ៊ុន សែននិងគណបក្សរបស់គាត់។ ការណ៍នេះ មានដូចជាត្រូវសំដៅលើថ្នាក់ដឹកនាំដោយបញ្ជាក់ឲ្យបានច្បាស់ថា នឹងមានផលវិបាកចំពោះសកម្មភាពរបស់ពួកគេ និងថាសហរដ្ឋអាមេរិកបន្តតាមដានមើល»៕
