បាងកក៖ រដ្ឋាភិបាលប្រទេសថៃកំពុងទទួលការគាបសង្កត់ពីគ្រប់ជ្រុង។ អំពើបះបោរនៅក្នុងប្រទេសថៃភាគខាងត្បូងកំពុងកើនឡើង។ ប្រទេសថៃកំពុងប្រយុទ្ធជាមួយប្រទេសកម្ពុជាអំពីរឿងទឹកដី។ ហើយក្រុមប្រឆាំងគ្នាចំនួនពីរក្រុម កំពុងធ្វើបាតុកម្មប្រឆាំងរដ្ឋាភិបាលជាប្រក្រតី។ អ្នកវិភាគនយោបាយក្នុងតំបន់ខ្លះនិយាយថា មនោសញ្ចេតនាជាតិនិយមជាកត្តាបញ្ឆេះឲ្យមានជម្លោះទាំងនេះ ហើយក្នុងករណីខ្លះបានប្រមូលផ្តុំការគាំទ្រឲ្យមានការបោះឆ្នោត ដែលគេរំពឹងថានឹងមានធ្វើនៅឆមាសទីពីរនៃឆ្នាំនេះ។
ការវាយប្រយុទ្ធគ្នាតាមព្រំដែនរវាងប្រទេសថៃនិងកម្ពុជាហាក់ដូចជាបានស្ងប់ស្ងៀមបន្តិចបន្ទាប់ពីប្រទេសឥណ្ឌូណេស៊ីបានជួយសម្របសម្រួលកិច្ចព្រមព្រៀងមួយក្នុងសប្តាហ៍នេះ ដើម្បីបញ្ជូនក្រុមអ្នកសង្កេតការណ៍ទៅឃ្លាំមើលតំបន់ឈ្លោះគ្នា។ ក៏ប៉ុន្តែកងយោធារបស់ប្រទេសទាំងពីរនៅតែត្រូវដាក់ឲ្យត្រៀមខ្លួនដោយប្រុងប្រយ័ត្នដដែល។
ការបាញ់កាំភ្លើងធំនិងតូចតគ្នាតាមព្រំដែនក្នុងខែនេះ បានបណ្តាលឲ្យស្លាប់មនុស្សជាច្រើននាក់ ហើយភាគីមួយបានបន្ទោសភាគីមួយទៀតថាជាអ្នកចាប់ផ្តើមការវាយប្រយុទ្ធគ្នា។
លោក គ្រិស បេគឺរ (Chris Baker) ជាអ្នកនិពន្ធនិងជាអ្នកវិភាគម្នាក់អំពីនយោបាយប្រទេសថៃ។ លោកថ្លែងថា ជម្លោះនេះហាក់ដូចជាមានគោលដៅចង់តំឡើងមនោសញ្ចេតនាជាតិនិយម មុនការបោះឆ្នោតនៅក្នុងឆ្នាំនេះ។
លោកនិយាយថា មានក្រុមមនុស្សនៅក្នុងកងយោធានិងសហគមន៍ពាណិជ្ជកម្មដែលមានសេចក្តីភ័យខ្លាចថា ក្រុមអ្នកគាំទ្រលោកនាយករដ្ឋមន្រ្តី ថាក់ស៊ិន ហ្ស៊ីណាវ៉ាត់ (Thaksin Shinawatra) ដែលត្រូវទម្លាក់ពីតំណែងអាចបានឈ្នះឆ្នោតនិងចូលមកកាន់អំណាចវិញ។
«ពួកគេមិនចង់ឲ្យពួកអ្នកគាំទ្រលោក ថាក់ស៊ិន ឈ្នះឆ្នោតទេ ដែលតម្រូវឲ្យពួកគេចាត់ចែងស្ថានការណ៍នៅក្រោយការបោះឆ្នោតនោះ។ ពីព្រោះពួកគេបានទម្លាក់រដ្ឋាភិបាលជាប់ឆ្នោតពីររួចទៅហើយ ហើយទម្លាក់រដ្ឋាភិបាលបីជាប់ៗគ្នាពិតជាមិនល្អមើលទេ។ ដូច្នេះ គេប្រហែលត្រូវការឲ្យមានវិបត្តិមួយ»។
ភាពតានតឹងបានកើតឡើងជាថ្មីកាលពីខែធ្នូ នៅពេលដែលអាជ្ញាធរខ្មែរចាប់ខ្លួនជនជាតិថៃមួយក្រុម ដែលបានចូលទៅក្នុងទឹកដីឈ្លោះគ្នា។
ជនទាំងនេះភាគច្រើនបានរួចខ្លួនទៅវិញហើយ តែកម្ពុជាបានកាត់ទោសមេដឹកនាំពីរនាក់ឲ្យជាប់គុក ដែលធ្វើឲ្យអ្នកជាតិនិយមថៃនៃបក្សសម្ព័ន្ធរបស់ប្រជាជនដើម្បីលទ្ធិប្រជាធិបតេយ្យ គឺពួកអាវលឿង មានកំហឹងយ៉ាងខ្លាំង។
ពួកនេះបានធ្វើបាតុកម្មជាប្រក្រតីនៅខាងក្រៅការិយាល័យរដ្ឋាភិបាល ទាមទារឲ្យរដ្ឋាភិបាលហែកចោលកិច្ចព្រមព្រៀងជាមួយប្រទេសកម្ពុជា ហើយឈប់ធ្វើសហប្រតិបត្តិការជាមួយទីភ្នាក់ងារវិប្បធម៌របស់អង្គការសហប្រជាជាតិ អំពីរឿងប្រាសាទបូរាណមួយនៅជិតទឹកដីឈ្លោះគ្នា។
រដ្ឋាភិបាលថៃបានច្រានចោលពាក្យទាមទាររបស់ពួកគេ ដូច្នេះក៏បានបាត់បង់ការគាំទ្ររបស់បក្សសម្ព័ន្ធប្រជាជនដើម្បីលទ្ធិប្រជាធិបតេយ្យហៅកាត់ថា PAD ដែលពីមុនធ្លាប់ជាសម្ព័នមិត្តដ៏សំខាន់មួយ។
លោក ស៊ូរ៉ាត ហោរ៉ាឆៃគល់ (Surat Horachaikul) សាស្រ្តាចារ្យវិទ្យាសាស្រ្តនយោបាយនៃសកលវិទ្យាល័យ ជូឡាលង្គន (Chulalongkorn) នៅក្រុងបាងកក និយាយថា បើសិនជាភាពទាល់ច្រកនៅមានជាបន្ត បាតុកម្មអាចរីកកាន់តែធំឡើងទៀត។
«បើសិនជារដ្ឋាភិបាលមិនដោះស្រាយបញ្ហារវាងពួក PAD និងរដ្ឋាភិបាលទេនោះពួក PAD ពិតជានឹងចេញមកក្រៅយ៉ាងដូច្នេះ ពីព្រោះពួកគេនៅតែព្យាយាមទាមទារយកអ្វីដែលពួកគេចង់បាន។ រួចលោកអ្នកដឹងទេ បើរដ្ឋាភិបាលមិនឆ្លើយទៅវិញ នោះពួកគេនឹងខំប្រមូលមនុស្សឲ្យបានច្រើនជាងនេះថែមទៀត»។
ក្រុមមួយទៀត គឺពួកអាវក្រហម ក៏កំពុងបង្កើនសម្ពាធទៅលើរដ្ឋាភិបាល ដោយធ្វើបាតុកម្មប្រចាំខែដែរ។
កាលពីឆ្នាំមុន ពួកអាវក្រហមបានចូលកាន់កាប់តំបន់ខ្លះនៃក្រុងបាងកក អស់រយៈពេល ១០ អាទិត្យ ដើម្បីទាមទារឲ្យមានការបោះឆ្នោតជាថ្មី។ ពួកគេអះអាងថារដ្ឋាភិបាលបច្ចុប្បន្ន បានចូលកាន់តំណែងដោយខុសច្បាប់ បន្ទាប់ពីសេចក្តីសម្រេចរបស់តុលាការបានទម្លាក់រដ្ឋាភិបាលជាប់ឆ្នោតពីរ ដែលពួកអាវក្រហមគាំទ្រ។
រដ្ឋាភិបាលបានបញ្ជាឲ្យកងយោធាបោសសំអាតបាតុកម្ម ហើយការប៉ះទង្គិចគ្នាបានបណ្តាលឲ្យមនុស្ស៩០នាក់ស្លាប់។
ពួកអាវក្រហមជាច្រើននាក់បានបោះឆ្នោតឲ្យលោក ថាក់ស៊ិន ចូលកាន់អំណាចហើយពួកគេយល់ថា ការបណ្តេញលោកចេញដោយកងយោធាក្នុងឆ្នាំ២០០៦ ត្រូវរៀបចំឡើងដោយក្រុមវរជននៅក្រុងបាងកក ដោយមានការគាំទ្រពីពួកអាវលឿង ពីព្រោះអ្នកទាំងនេះព្រួយបារម្ភអំពីឥទ្ធពលរបស់លោក ថាក់ស៊ិន។
អ្នករិះគន់លោក ថាក់ស៊ិន និយាយថា លោកប្រសប់ប្រើមនោសញ្ចេតនាប្រជារាស្រ្តដើម្បីឲ្យបានផលប្រយោជន៍ ហើយជាអ្នកកាន់អំណាចផ្តាច់ការ និងជាមនុស្សពុករលួយ។
នៅពេលដែលការប្រជែងអំណាចគ្នានិងសម្ពាធនយោបាយកំពុងរីកធំឡើងនៅក្នុងក្រុងបាងកក អំពើហិង្សានៅក្នុងប្រទេសថៃភាគខាងត្បូងក៏កំពុងកើនចំនួនដែរ នៅកន្លែងដែលជនមុស្លីម (Muslim) ជាតិម៉ាឡេ (Malay) កំពុងទាមទារស្វ័យភាព ឲ្យផុតពីការគ្រប់គ្រងរបស់ប្រទេសថៃដែលកាន់ពុទ្ធសាសនា។
នៅក្នុងពេលប៉ុន្មានសប្តាហ៍កន្លងទៅនេះ ការបាញ់គ្នានិងការបំផ្ទុះគ្រាប់បែកដែលគេបន្ទោសទៅលើពួកឧទ្ទាម បានក្លាយទៅជាព្រឹត្តិការណ៍ស្ទើរប្រចាំថ្ងៃ ហើយការវាយប្រហារទៅលើវត្តមានធំរបស់យោធាថៃក៏បានធ្វើកាន់តែគគ្លើនជាងមុនដែរ។
សាស្រ្តាចារ្យ ដឹងកិន ម៉ាក់ការហ្គោ (Duncan McCargo) បង្រៀននយោបាយអាស៊ីអាគ្នេយ៍នៅសកលវិទ្យាល័យ លីដស៍ (Leeds) នៅប្រទេសអង់គ្លេស មានប្រសាសន៍ថា ក្រុមបះបោរនិងចលនាពួកអាវក្រហម មានលក្ខណៈខុសគ្នា តែមានការទាមទារដូចគ្នា។
«នៅស្នូលខាងក្នុង ក្រុមទាំងពីរមានបញ្ហាដូចគ្នា។ បញ្ហានេះ ក្រុងបាងកកដឹងច្បាស់បំផុត។ ក្រុងបាងកកមិនសូវជាទុកចិត្តប្រជារាស្រ្តនៅក្នុងតំបន់នេះ ឲ្យចាត់ចែងកិច្ចការផ្ទាល់របស់ខ្លួនទេ ហើយយល់ថាពួកគេមិនទាន់រៀបចំខ្លួនដើម្បីទទួលលទ្ធិប្រជាធិបតេយ្យបាននៅឡើយ។ បើនិយាយម្យ៉ាងវិញទៀត គឺថាពួកគេមិនទាន់រៀបចំខ្លួនដើម្បីទទួលខុសត្រូវនៅក្នុងការដោះស្រាយបញ្ហាផ្ទាល់របស់ខ្លួនបានទេ»។ ចាប់តាំងពីឆ្នាំ២០០៤ មក ក្រុមបះបោរបានសម្លាប់មនុស្សជាង៤.៤០០ នាក់។
លោក ម៉ាក់ការហ្គោ ថ្លែងថា បើសិនជារដ្ឋាភិបាលក្រុងបាងកកអនុញ្ញាតឲ្យមានការបោះឆ្នោតជ្រើសរើសអភិបាលខេត្តនិងរដ្ឋសភាក្នុងតំបន់ នោះក្រុងបាងកកអាចធ្វើសម្បទានខ្លះ ឆ្ពោះទៅរកការដោះស្រាយពាក្យទាមទាររបស់ក្រុមបះបោរដែលសុំឲ្យមានអ្នកតំណាងរបស់ខ្លួន។
ក៏ប៉ុន្តែ អ្នកវិភាគនយោបាយដទៃទៀតអះអាងថា វិមជ្ឈការអំណាចអាចតំឡើងអំពើពុករលួយនិងការរំលោភអំណាចនៅក្នុងតំបន់។ ក្រៅពីក្រុងបាងកកចេញ អភិបាលខេត្តនៅក្នុងប្រទេសថៃត្រូវបានទទួលការតែងតាំងពីរដ្ឋាភិបាល។
ប្រទេសថៃត្រូវប្រកាសធ្វើការបោះឆ្នោតក្នុងឆ្នាំនេះ ហើយលោកនាយករដ្ឋមន្រ្តី អាភីស៊ីត វិចាជីវ៉ា (Abhisit Vejjajiva) បានឲ្យដឹងថា លោករំពឹងថានឹងធ្វើការបោះឆ្នោតនេះនៅខែមិថុនាខាងមុខ៕
ប្រែសម្រួលដោយ កែរ យ៉ាន
