មេដឹកនាំនិងតំណាងអង្គការសង្គមស៊ីវិលមួយចំនួនបានឲ្យដឹងអំពីការរំពឹងរបស់ពួកគេលើការផ្លាស់ប្តូរមកវិញនូវសេចក្តីសម្រេចចិត្តរបស់រដ្ឋាភិបាលអាមេរិក នៅក្នុងការផ្អាកប្រតិបត្តិការរបស់ទីភ្នាក់ងារសហរដ្ឋអាមេរិកសម្រាប់អភិវឌ្ឍអន្តរជាតិ ហៅកាត់ថា (USAID)។
ទីភ្នាក់ងារ USAID ត្រូវផ្អាកប្រតិបត្តិការរបស់ខ្លួនក្នុងរយៈពេល ៩០ ថ្ងៃ គឺគិតចាប់តាំងពីចេញបទបញ្ជារបស់លោកប្រធានាធិបតីអាមេរិក Donald Trump ឲ្យផ្អាកសកម្មភាពផ្តល់ជំនួយនានាកាលពីចុងខែមករាមក។
ប្រធានសមាគមការពារសិទ្ធិមនុស្សអាដហុកលោក នី សុខា ប្រាប់វីអូអេក្នុងបទសម្ភាសន៍មួយកាលពីពេលថ្មីៗនេះថា អង្គការសមាគមនៅកម្ពុជានឹងមានក្តីសង្ឃឹមថា ក្នុងរយៈពេល ៩០ ថ្ងៃនេះ ការប្រែប្រួលអាចនឹងកើតមានឡើងចំពោះប្រតិបត្តិការរបស់ទីភ្នាក់ងារ USAID ដែលជាម្ចាស់ជំនួយដ៏ធំមួយសម្រាប់ប្រទេសកម្ពុជា។
លោកថ្លែងថា៖ «យើងដឹងហើយថា នៅក្នុងការណ៍ដែលពេលរយៈពេល ៩០ ថ្ងៃនេះ យើងដឹងថា វាជារយៈពេលនៃការផ្អាកជាបណ្តោះអាសន្ន។ ដូច្នេះ ទៅថ្ងៃអនាគតទៅខាងមុខនេះ យើងក៏មិនដឹងច្បាស់ទាំងអស់គ្នាថាយ៉ាងម៉េចដែរ ក៏ប៉ុន្តែគ្រាន់តែថាសម្រាប់ខ្ញុំ ខ្ញុំនៅតែមានសុទិដ្ឋិនិយមថា ប្រទេសសហរដ្ឋអាមេរិកនឹងមិនបោះបង់ចោលពីនយោបាយលើកកម្ពស់ប្រជាធិបតេយ្យ និងសិទ្ធិមនុស្សនៅលើពិភពលោកទេ។ អ៊ីចឹង ដើម្បីឲ្យមានការចូលរួមលើកកម្ពស់សិទ្ធិមនុស្ស ប្រជាធិបតេយ្យ ប្រទេសសហរដ្ឋអាមេរិក គឺជាប្រទេសមួយដែលសកម្មនៅក្នុងការផ្តល់នូវលទ្ធភាព ផ្តល់នូវជំនួយផ្សេងៗទៅដល់ប្រទេសដែលជាដៃគូមួយចំនួននៅក្នុងពិភពលោកហ្នឹង ដូចជាកម្ពុជាជាដើមហ្នឹង អាចនឹងទទួលជំនួយត្រឡប់មកវិញ។ ប៉ុន្តែក្នុងកម្រិតយ៉ាងម៉េច យើងមិនច្បាស់ទេ គ្រាន់តែថា ជារួមគឺថា អាចនឹងទទួលបានជំនួយត្រឡប់មកវិញ ដោយអាមេរិកមិនបោះបង់ចោលបញ្ហាហ្នឹងទេ»។
នាយកទទួលបន្ទុកកិច្ចការទូទៅនៃអង្គការការពារសិទ្ធិមនុស្សលីកាដូលោក អំ សំអាត យល់ឃើញថា ការផ្អាកសកម្មភាពរបស់ទីភ្នាក់ងារ USAID បានបង្កផលប៉ះពាល់លើអង្គការសង្គមស៊ីវិលមួយចំនួន ដោយសារស្ថាប័នក្រៅរដ្ឋាភិបាលទាំងនោះពឹងផ្អែកលើជំនួយរបស់ទីភ្នាក់ងារនេះ។ លោកបានបន្ថែមថា ភាគីរដ្ឋាភិបាលកម្ពុជាក៏រងផលប៉ះពាល់ពីការផ្អាកការងាររបស់ USAID ផងដែរ ដូចជាការបោសសម្អាតមីនជាដើម។ លោករំពឹងផងដែរថា ទីភ្នាក់ងារ USAID នឹងដំណើរការឡើងវិញ ខណៈអង្គការក្រៅរដ្ឋាភិបាលនិងសមាគមមួយចំនួននៅកម្ពុជានៅត្រូវការជំនួយពីភ្នាក់ងារសាកលមួយនេះ។
លោកថ្លែងថា៖ «អ៊ីចឹង បើសិនជាការអូសបន្លាយ ឬក៏ USAID នេះត្រូវបានបញ្ចប់ វាប៉ះពាល់ច្រើនសម្រាប់សង្គមស៊ីវិល ក៏ដូចជាការអភិវឌ្ឍផ្សេងទៀតដែរ ជាពិសេសទាក់ទងនឹងការកែលម្អទៅលើលទ្ធិប្រជាធិបតេយ្យ និងការគោរពសិទ្ធិមនុស្សនៅក្នុងប្រទេសកម្ពុជាយើង។ អ៊ីចឹង ខ្ញុំសង្ឃឹមថា ក្រោយពី ៩០ ថ្ងៃនេះ សហរដ្ឋអាមេរិកនឹងបន្តជំនួយ USAID នេះសម្រាប់កម្ពុជាក៏ដូចជាពិភពលោកឡើងវិញដើម្បីឲ្យមានការអភិវឌ្ឍ ការចូលរួមធ្វើការអភិវឌ្ឍទៅលើបញ្ហាសិទ្ធិមនុស្ស និងលទ្ធិប្រជាធិបតេយ្យនៅក្នុងប្រទេសកម្ពុជាយើង»។
ទីភ្នាក់ងារ USAID ជាម្ចាស់ជំនួយធំជាងគេបង្អស់តែមួយគត់នៅលើពិភពលោក។ ក្នុងឆ្នាំសារពើពន្ធ ២០២៣ សហរដ្ឋអាមេរិកបានបញ្ចេញជំនួយ ៧២ ពាន់លានដុល្លារនៅជុំវិញពិភពលោកទៅលើផ្នែកគ្រប់មុខ រាប់ចាប់ពីសុខភាពស្ត្រីក្នុងតំបន់សង្គ្រាមរហូតដល់ការទទួលបានទឹកស្អាត ការព្យាបាលវីរុសឬជំងឺអេដស៍ សន្តិសុខថាមពល និងការងារប្រឆាំងអំពើពុករលួយ។
ទីភ្នាក់ងារនេះបានផ្តល់ជំនួយមនុស្សធម៌ ៤២% ក្នុងចំណោមជំនួយមនុស្សធម៌ទាំងអស់ដែលកត់ត្រាដោយអង្គការសហប្រជាជាតិក្នុងឆ្នាំ ២០២៤។
ក្រោយពេលលោក Trump ចេញបញ្ជាឲ្យផ្អាកកម្មវិធីផ្តល់ជំនួយនានា ដែលមានទំនាក់ទំនងនឹងរដ្ឋាភិបាលអាមេរិក សមាជិកសភាអាមេរិកមួយចំនួនមកពីគណបក្សប្រជាធិបតេយ្យបានផ្តើមការតវ៉ាជំទាស់នឹងការផ្អាកកម្មវិធីជំនួយទាំងនោះ ក្នុងនោះក៏មានការផ្អាកប្រតិបត្តិការរបស់ទីភ្នាក់ងារ USAID។
បើតាមសមាជិកសភាទាំងនោះ ការផ្អាកប្រតិបត្តិការរបស់ទីភ្នាក់ងារ USAID បានបង្កការលំបាកជាច្រើនដល់ក្រុមប្រទេសក្រីក្រ ឬកំពុងអភិវឌ្ឍន៍ដែលត្រូវការជំនួយ ដើម្បីឆ្លើយតបនឹងតម្រូវចាំបាច់មួយចំនួន ដូចជាការប្រយុទ្ធប្រឆាំងនឹងជំងឺឆ្លង ការអត់ឃ្លាន និងដំណើរការអភិវឌ្ឍសង្គមផ្សេងទៀត។ ពួកគេថានឹងមានការក្រោកតវ៉ាជំទាស់នឹងការផ្អាកសកម្មភាពរបស់ទីភ្នាក់ងារ USAID ដោយមិនរាថយផងដែរ។
សមាគមមួយចំនួននៅកម្ពុជាកំពុងប្រឈមនឹងវិបត្តិមូលនិធិ នៅពេលទីភ្នាក់ងារUSAID ផ្អាកសកម្មភាពរបស់ខ្លួន។
ប្រធានសមាគមប្រជាធិបតេយ្យឯករាជ្យនៃសេដ្ឋកិច្ចក្រៅប្រព័ន្ធ ហៅកាត់ថា IDEAលោក វន់ ពៅ បានវាយតម្លៃថា ក្នុងករណីដែល USAID ពិតជាឈប់ដំណើរការ ផលប៉ះពាល់អាក្រក់នឹងធ្លាក់ទៅលើអ្នកសហជីពដែលការពារសិទ្ធិកម្មករ សកម្មជន និងអ្នកការពារសិទ្ធិមនុស្សដែលត្រូវការជំនួយដើម្បីពង្រឹងប្រជាធិបតេយ្យ និងលម្ហសហជីព។ លោកថា សមាគមរបស់លោកក៏កំពុងរងផលប៉ះពាល់ខ្លាំងនៃការខ្វះជំនួយសម្រាប់បន្តប្រតិបត្តិការការិយាល័យកណ្តាល និងទីស្នាក់ការសមាគមនៅតាមបណ្តាខេត្ត។
ទោះជាយ៉ាងណាក្តី លោកនៅសង្ឃឹមថា អាមេរិកនឹងមិនបោះបង់ពលរដ្ឋកម្ពុជា ដូចអ្វីដែលខ្លួនធ្លាប់លើកឡើងកន្លងមក ខណៈសមាគមលោកក៏នៅត្រូវការការជួយជ្រោមជ្រែងពី USAID។
លោកថ្លែងថា៖ «ខ្ញុំសង្ឃឹមថា បើសិនជាអាមេរិកគិតពីប្រជាធិបតេយ្យ គិតពីការគោរពសិទ្ធិមនុស្ស គិតពីសិទ្ធិអំណាចប្រជាពលរដ្ឋ គិតពីយុត្តិធម៌សង្គមសម្រាប់ប្រទេសទន់ខ្សោយ ខ្ញុំយល់ឃើញថា អាមេរិកនឹងបន្តគម្រោងដូចជា USAID នេះបន្តទៀត»។
ដោយឡែក អ្នកនាំពាក្យរដ្ឋាភិបាលកម្ពុជាលោក ប៉ែន បូណា ប្រាប់វីអូអេថា អង្គការសង្គមស៊ីវិលបានរងផលប៉ះពាល់មុនគេ ក្រោយពីការប្រកាសការកាត់ផ្តាច់សកម្មភាពការងាររបស់ទីភ្នាក់ងារ USAID ដោយរដ្ឋាភិបាលអាមេរិក។ លោកបន្ថែមថា គម្រោងរបស់រដ្ឋាភិបាលមួយចំនួនដែលសហការជាមួយសង្គមស៊ីវិល ដូចជាគម្រោងដោះមីនក៏រងផលប៉ះពាល់ដែរ ប៉ុន្តែរដ្ឋាភិបាលបានត្រៀមខ្លួនរួចជាសម្រេចនៅក្នុងការរកវិធីទ្រទ្រង់គម្រោងទាំងនោះឲ្យដំណើរការទៅមុខបន្តទៀត ដូចជាការស្វែងរកដៃគូផ្សេងៗទៀត ក្រៅពីទីភ្នាក់ងារ USAID។
លោកថ្លែងថា៖ «ជាពិសេសសូមបញ្ជាក់ជូនដែរថា រាជរដ្ឋាភិបាលជាច្រើនឆ្នាំហើយ កន្លងមក យើងព្យាយាមពង្រឹងខ្លួនឯង ហើយកាត់បន្ថយការពឹងពាក់ពីខាងក្រៅ ពីព្រោះយើងយល់ថា នៅពេលខាងមុខនេះ យើងនឹងចាកចេញពីប្រទេសដែលមានការអភិវឌ្ឍតិចតួចអី ក្លាយទៅជាប្រទេសគោលដៅ ដែលយើងធ្វើឆ្នាំ ២០៥០ ក្លាយជាប្រទេសដែលមានចំណូលខ្ពស់អីហ្នឹង។ វាត្រូវការពឹងលើខ្លួនឯងខ្លាំងត្រូវការប្រកួតប្រជែង។ យើងនឹងលែងទទួលបានការអនុគ្រោះអីពីបណ្តាប្រទេសផ្សេងទៀតហើយ ព្រោះយើងមិនមែនជាប្រទេសអីក្រីក្រទៀតទេ។ អ៊ីចឹង យើងបានត្រៀមលក្ខណៈទាំងអស់ហ្នឹង»។
ក្រុមមេធាវី ធុរកិច្ច និងសិទ្ធិមនុស្ស ដែលជាក្រុមអ្នកច្បាប់ឯករាជ្យដែលបានចុះបញ្ជីជាមួយគណៈមេធាវីនៃព្រះរាជាណាចក្រកម្ពុជា បានធ្វើសេចក្តីវិភាគមួយដែលបានបង្ហាញថា គម្រោងនានាដែលគាំទ្រដោយជំនួយអាមេរិកនៅកម្ពុជាសម្រាប់រយៈពេល ៥ ឆ្នាំចុងក្រោយនេះ មានទឹកប្រាក់ជាង ៣៧១ លានដុល្លារអាមេរិក សម្រាប់ ១៨៥ គម្រោង។ ក្នុងទឹកប្រាក់ជំនួយទាំងនោះ គឺទីភ្នាក់ងារ USAID មានចំណែកច្រើនជាងគេបំផុត គឺស្មើនឹងជាង ២២៤ លានដុល្លារអាមេរិក សម្រាប់ ៤៤ គម្រោង។
ក្រុមមេធាវី ធុរកិច្ច និងសិទ្ធិមនុស្ស បានវាយតម្លៃថា ការបិទទ្វារនៃទីភ្នាក់ងារ USAID និងការផ្អាកមូលនិធិអាចធ្វើឲ្យគាំងប្រតិបត្តិការអង្គការការពារសិទ្ធិមនុស្ស និងសិទ្ធិការងារជាច្រើន ដែលការងាររបស់ពួកគេពឹងផ្អែកលើជំនួយរបស់ទីភ្នាក់ងារនេះ។ ក្រុមមេធាវី ធុរកិច្ច និងសិទ្ធិមនុស្ស បានឲ្យដឹងទៀត មិនមែនមានតែពួកគេបានរងផលប៉ះពាល់ទេ តែមានអង្គការមួយចំនួនទៀតដូចជា មជ្ឈមណ្ឌលអាមេរិកាំងសម្រាប់សាមគ្គីភាពការងារអន្តរជាតិ (ACILS) សមាគមការពារសិទ្ធិមនុស្សអាដហុក និងអង្គការ Centralក៏រងផលប៉ះពាល់ដែរ។
ក្រុមមេធាវីធុរកិច្ច និងសិទ្ធិមនុស្សបានថ្លែងថា៖ «នៅក្នុងប្រទេសកម្ពុជា ទីដែលសង្គមស៊ីវិលបានរងសម្ពាធស្រាប់ហើយនោះ ជំនួយរបស់អាមេរិកបានបម្រើជាការជួយសង្គ្រោះដ៏ចាំបាច់ដល់សហគមន៍រាប់មិនអស់។ ការផ្អាកមូលនិធិរបស់ទីភ្នាក់ងារ USAID បានគំរាមកំហែងដល់ការបង្កើតបាននូវលម្ហទូលាយមួយ ដែលផ្តល់ឱកាសឲ្យតួអង្គដែលបង្កបញ្ហា ឬការកេងយកប្រយោជន៍ដែលគ្មានការត្រួតពិនិត្យកើនឡើងឥទ្ធិពល»។
ក្រុមអ្នកច្បាប់ដដែលបានសង្កត់ធ្ងន់ថា៖ «ជាងនេះទៀត ការបង្កកជំនួយរបស់សហរដ្ឋអាមេរិកនឹងធ្វើឲ្យមានផលលំបាកដល់ការងារមនុស្សធម៌ និងកិច្ចខិតខំប្រឹងប្រែងសិទ្ធិមនុស្ស ជាពិសេសនៅពេលដែលឥទ្ធិពលរបស់ប្រទេសចិនក្នុងតំបន់កំពុងកើនឡើងដែលមានសក្ដានុពលជំរុញឲ្យប្រទេសកម្ពុជា និងប្រទេសដទៃទៀតក្នុងតំបន់បន្តស្ថិតក្រោមការគ្របដណ្តប់កាន់តែច្រើនឡើងនៃឥទ្ធិពលរបស់ចិន»៕
វេទិកាបញ្ចេញមតិ