ដំណើរវិវត្តន៍របស់ប្រទេសចិនក្នុងការប្រជែងជាមួយនឹងសហរដ្ឋអាមេរិកដើម្បីឱ្យបានក្លាយទៅជាប្រទេសដែលមានសេដ្ឋកិច្ចធំជាងគេបំផុតនៅលើពិភពលោកហាក់ដូចជាបានកើតឡើងយ៉ាងជាក់ច្បាស់យ៉ាងហោចណាស់ក៏ក្នុងរយៈពេលមួយទសវត្សរ៍កន្លងទៅនេះដែរ ប៉ុន្តែការរាយការណ៍ពីររបស់ចិនកាលពីពេលថ្មីៗនេះបានបង្ហាញថា ផ្លូវឆ្ពោះទៅកាន់ការក្លាយជាមហាអំណាចសេដ្ឋកិច្ចធំជាងគេបង្អស់របស់ប្រទេសចិននេះប្រហែលជាមិនទាន់ច្បាស់លាស់ដូចអ្វីដែលគេធ្លាប់បានគិតក្នុងពេលកន្លងមកនោះទេ។
កាលពីថ្ងៃទី ១៧ ខែមករាកន្លងទៅនេះ ប្រទេសចិនបានរាយការណ៍ថា ចំនួនប្រជាជនរបស់ខ្លួនបានធ្លាក់ចុះក្នុងឆ្នាំ ២០២២ ជាលើកដំបូងបង្អស់ក្នុងរយៈពេលជាច្រើនជំនាន់មកនេះ។ ទន្ទឹមពេលជាមួយគ្នានេះដែរ រដ្ឋាភិបាលចិនបានប្រកាសថាអត្រាកំណើនសេដ្ឋកិច្ចរបស់ខ្លួនមានភាពយឺតយ៉ាវខ្លាំងក្នុងឆ្នាំ ២០២២ គឺនៅមុនការបញ្ចប់គោលនយោបាយគ្មានជំងឺកូវីដ១៩ (Zero-COVID) របស់ខ្លួនទៅទៀត។ ការបញ្ចប់គោលនយោបាយនេះក្នុងពេលកន្លងមកបានធ្វើឱ្យមានរលកនៃការឆ្លងជំងឺកូវីដ១៩នេះជាថ្មីនៅក្នុងចំណោមពលរដ្ឋរបស់ខ្លួន។
ការរួមបញ្ជូលគ្នានៃការធ្លាក់ចុះកំណើនប្រជាជននិងភាពយឺតយ៉ាវជាងការរំពឹងទុកនៃកំណើនសេដ្ឋកិច្ចរបស់ចិនមិនមែនជាប្រផ្នូលល្អនោះទេសម្រាប់សមិទ្ធផលក្នុងពេលអនាគតរបស់ប្រទេសនេះ។
ការធ្វើអន្តរាគមន៍របស់រដ្ឋាភិបាលនិងតម្រូវការកើនឡើងរបស់អ្នកប្រើប្រាស់នៅពេលដែលការហក់ឡើងនៃការឆ្លងជំងឺកូវីដ១៩នាពេលបច្ចុប្បន្នបញ្ចប់ទៅនៅពេលណាមួយនោះ ទំនងជានឹងបណ្ដាលឱ្យមានការរីកចម្រើនសេដ្ឋកិច្ចលឿនជាងមុននៅក្នុងឆ្នាំ ២០២៣ នេះសម្រាប់ប្រទេសចិន ប៉ុន្តែការធ្លាក់ចុះនៃចំនួនប្រជាជនជាពិសេសនេះបានឆ្លុះបញ្ចាំងអំពីបញ្ហារយៈពេលវែងដែលរដ្ឋាភិបាលចិនចាំបាច់ត្រូវដោះស្រាយ។
កំណើនប្រជាជនធ្លាក់ចុះ
ការិយាល័យស្ថិតិជាតិរបស់ចិនបានរាយការណ៍កាលពីថ្ងៃទី ១៧ ខែមករាថា ចំនួនប្រជាជនចិនបានធ្លាក់ចុះប្រមាណ ៨៥០.០០០ នាក់ដោយធ្វើឱ្យប្រជាជនសរុបមានចំនួន ១.៤១២ លាននាក់។ រដ្ឋាភិបាលចិនបានកត់ត្រានូវអត្រាកំណើតថ្មីរបស់ទារកប្រមាណ ៩ លាន ៥ សែន ៦ ម៉ឺននាក់ក្នុងឆ្នាំ ២០២២ ខណៈអត្រាស្លាប់មានចំនួន ១០ លាន ៤ សែន ១ ម៉ឺននាក់។
ការធ្វើអន្តោប្រវេសន៍និងការធ្វើនិរប្រវេសន៍មិនមែនជាកត្តាចម្បងនៃការផ្លាស់ប្តូរចំនួនប្រជាជនរបស់ប្រទេសចិនក្នុងឆ្នាំ ២០២២ នោះឡើយ។ បើទោះបីជាចំណាប់អារម្មណ៍របស់ពលរដ្ឋក្នុងការចេញទៅរស់នៅក្រៅប្រទេសមានការកើនឡើងក្នុងអំឡុងពេលមានការរាតត្បាតជំងឺកូវីដ១៩ក៏ដោយ ក៏កត្តាមួយចំនួនដូចជាសេចក្ដីសម្រេចរបស់រដ្ឋាភិបាលចិនដែលបង្អាក់ទឹកចិត្តដល់ការធ្វើដំណើរទៅក្រៅប្រទេស ដំណើរការធ្វើបែបបទលិខិតឆ្លងដែនមានរយៈពេលយូរ និងការពង្រឹងការរឹតបន្តឹងចរាចរណ៍លុយទៅក្រៅប្រទេសជាដើម មានន័យថាប្រទេសចិនបាត់បង់ពលរដ្ឋតិចតួចប៉ុណ្ណោះដែលទៅរស់នៅប្រទេសដទៃគឺតិចជាងបណ្តាឆ្នាំមុនមានការរាតត្បាតជំងឺកូវីដ១៩ ទៅទៀត។
ឆ្នាំមុនគឺជាលើកដំបូងបង្អស់តាំងពីដើមទសវត្សរ៍ ១៩៦០ មក ដែលចំនួនប្រជាជនចិនបានធ្លាក់ចុះ។ កាលពីដើមទសវត្សរ៍ ១៩៦០ នោះ គ្រោះទុរ្ភិក្សធ្ងន់ធ្ងរបានសម្លាប់ប្រជាជនចិនរាប់លាននាក់។ ទោះបីជាយ៉ាងណាក៏ដោយ អត្រាកំណើនប្រជាជនចិនបានដាំក្បាលចុះក្រោមអស់រយៈពេលជាច្រើនឆ្នាំមកហើយ ភាគច្រើនដោយសារតែគោលនយោបាយ «កូនតែមួយ» ដែលមានរយៈពេលរាប់ទសវត្សរ៍របស់រដ្ឋាភិបាលចិន ដែលគោលនយោបាយនេះដាក់ពិន័យលើគូស្រករណាដែលមានកូនលើសពីមួយមិនថាកូនប្រុសឬក៏កូនស្រីនោះទេ។
ចាប់តាំងពីពេលនោះមក ប្រទេសចិនបានបន្ធូរបន្ថយគោលនយោបាយនេះ ដោយថែមទាំងជំនួសឱ្យគោលនយោបាយនេះនូវប្រាក់ឧបត្ថម្ភនិងការលើកទឹកចិត្តដើម្បីជំរុញឱ្យគ្រួសារនីមួយៗមានកូនច្រើន ប៉ុន្តែប្រតិកម្មអបអរពីសាធារណជនចំពោះរឿងនេះហាក់ដូចជាមានតិចតួចប៉ុណ្ណោះ ហើយភាពស្រពិចស្រពិលផ្នែកសេដ្ឋកិច្ចពាក់ព័ន្ធនឹងជំងឺកូវីដ១៩ក៏មិនបានជួយដល់បញ្ហានេះដែរ។
កាលពីពេលថ្មីៗនេះ អាជ្ញាធរចិនបានរាយការណ៍ថាមានករណីស្លាប់ដោយសារជំងឺកូវីដ១៩ ចំនួន ៦០.០០០ ករណីតាំងពីដើមខែធ្នូឆ្នាំមុនមក ប៉ុន្តែអ្នកជំនាញខាងក្រៅជឿថា វាស្ទើរតែជាក់ច្បាស់ហើយថាតួលេខដែលរាយការណ៍ដោយអាជ្ញាធរចិននេះនៅមានកម្រិតទាបជាងតួលេខពិតប្រាកដ។
កំណើនសេដ្ឋកិច្ចយឺតយ៉ាវ
សេដ្ឋកិច្ចចិនបានកើនឡើងត្រឹមតែ ៣% ប៉ុណ្ណោះនៅក្នុងឆ្នាំ ២០២២ គឺធ្លាក់ចុះពីចំនួន ៨,១% នៅក្នុងឆ្នាំ ២០២១ ដោយសារតែការបិទខ្ទប់ជាច្រើននៅទូទាំងប្រទេសទាក់ទិននឹងជំងឺកូវីដ១៩បានធ្វើឱ្យសង្វាក់ផ្គត់ផ្គង់និងទំនាក់ទំនងអាជីវកម្មធម្មតាធ្លាក់ចូលទៅក្នុងភាពច្របូកច្របល់។
លើកលែងតែឆ្នាំ ២០២០ តែប៉ុណ្ណោះ ដែលនៅពេលនោះរលកដំបូងនៃការឆ្លងរាតត្បាតជំងឺកូវីដ១៩បានបង្អាក់ដល់កំណើនសេដ្ឋកិច្ចឱ្យនៅត្រឹមតែ ២,២% ឆ្នាំ ២០២២ គឺជាឆ្នាំដែលមានអត្រាកំណើនសេដ្ឋកិច្ចទាបបំផុតតាំងពីពេលដែលសម័យបដិវត្តន៍វប្បធម៌បានបញ្ចប់ទៅនៅក្នុងឆ្នាំ ១៩៧៦។
កំណើនសេដ្ឋកិច្ចចិនបានដាំក្បាលចុះក្រោមអស់រយៈពេលជាច្រើនឆ្នាំមកហើយ បន្ទាប់ពីបានកើនលើស ១០% ជាទៀងទាត់ក្នុងមួយឆ្នាំនៅក្នុងទសវត្សរ៍ដំបូងនៃសតវត្សរ៍ទី ២១ មក។ នៅក្នុងរយៈពេល ៥ ឆ្នាំមុនពេលមានការរាតត្បាតជំងឺកូវីដ១៩ អត្រាកំណើនសេដ្ឋកិច្ចបានធ្លាក់ចុះជាបន្តបន្ទាប់ពីចំនួន ៧,៥% នៅក្នុងឆ្នាំ ២០១៤ មកចំនួន ៦% នៅក្នុងឆ្នាំ ២០១៩។
ទោះជាយ៉ាងណាក៏ដោយ ជំងឺកូវីដ១៩ និងកិច្ចប្រឹងប្រែងរបស់ចិននៅក្នុងការគ្រប់គ្រងជំងឺនេះគឺគ្រាន់តែជាផ្នែកមួយនៃការធ្លាក់ចុះសេដ្ឋកិច្ចចិនកាលពីឆ្នាំមុនតែប៉ុណ្ណោះ។
កាលពីឆ្នាំមុន រដ្ឋាភិបាលចិនបានដាក់ចេញនូវវិធានការបង្ក្រាបទ្រង់ទ្រាយធំលើវិស័យបច្ចេកវិទ្យាដែលកំពុងដុះពន្លកយ៉ាងឆាប់រហ័សរបស់ប្រទេសចិន នៅពេលដែលខ្លួនមានបំណងរក្សាកម្រិតនៃការត្រួតត្រារបស់រដ្ឋាភិបាលលើក្រុមហ៊ុននានាដែលចង់ពង្រីកទៅក្រៅប្រទេស។
ស្របពេលនោះដែរ វិស័យអចលនទ្រព្យដ៏ធំរបស់ប្រទេសចិនប្រឈមនឹងវិបត្តិបំណុលកើនឡើង ដោយគម្រោងអភិវឌ្ឍន៍ជាច្រើន ដែលក្នុងនោះរួមទាំងសំណង់អាគារនានាដែលមិនទាន់បញ្ចប់ការសាងសង់ផងដែរ ត្រូវបានផ្អាកដោយគ្មានពេលវេលាកំណត់។
ជាងនេះទៀត ទណ្ឌកម្មរបស់សហរដ្ឋអាមេរិក ជាពិសេសទណ្ឌកម្មដែលរារាំងការលក់បន្ទះអេឡិចត្រូនិក semiconductor ទំនើបបានបង្អាក់ដល់ការរីកចម្រើនសម្រាប់ក្រុមហ៊ុនចិនជាច្រើនដែលផលិតផលិតផលបច្ចេកវិទ្យាខ្ពស់។
ការរំពឹងទុកនៃកំណើនសេដ្ឋកិច្ចឡើងវិញ
លោក Graig Allen ប្រធានក្រុមប្រឹក្សាអាជីវកម្មសហរដ្ឋអាមេរិក-ចិន បានប្រាប់ VOA ថា អង្គការរបស់លោករំពឹងថាឆ្នាំ ២០២៣ គឺជាឆ្នាំដែលសេដ្ឋកិច្ចមានការរីកចម្រើនខ្លាំងជាងមុននៅក្នុងប្រទេសចិន ដោយសារតែវិបត្តិជំងឺកូវីដ១៩ មានភាពធូរស្រាលហើយរដ្ឋាភិបាលចិនបានចាត់វិធានការផ្សេងៗដើម្បីបង្កើនតម្រូវការ។
លោក Allen ថ្លែងដូច្នេះថា៖ «យើងរំពឹងថានឹងមានកំណើនសេដ្ឋកិច្ចឡើងវិញនៅក្នុងប្រទេសចិននៅពេលអនាគតដ៏ខ្លីខាងមុខ ដោយសារតែផលប៉ះពាល់ផ្នែកសេដ្ឋកិច្ចនៃជំងឺកូវីដ១៩ បានចាប់ផ្ដើមធ្លាក់ចុះ។ បើទោះបីជាដូច្នេះក៏ដោយ ក៏យើងរំពឹងផងដែរថានឹងមានកំណើនសេដ្ឋកិច្ចរយៈពេលវែងយឺតយ៉ាវនៅក្នុងរយៈពេលប៉ុន្មានឆ្នាំខាងមុខនេះ ដោយការរីកចម្រើនពីមុនចំនួន ៧% ឬ ៨% នោះប្រហែលជានឹងកើតឡើងនោះទេ»។
លោក Allen បាននិយាយថា ទោះបីជាការរីកចម្រើនប្រហែលជាមានភាពយឺតយ៉ាវក៏ដោយ ក៏អង្គការរបស់លោករំពឹងថាប្រទេសចិននឹងបន្តពង្រីកភាគរយនៃប្រជាជនរបស់ខ្លួនដែលអាចត្រូវបានចាត់ទុកថា «ពលរដ្ឋដែលមានប្រាក់ចំណូលមធ្យម» ដែលនេះជាអ្វីដែលលោកបានបញ្ជាក់ថាជាដំណឹងល្អសម្រាប់ក្រុមហ៊ុនអាមេរិកាំងនានាដែលមានបំណងលក់ទំនិញនិងសេវាកម្មនៅក្នុងទីផ្សារចិន។
លោក Allen បានបន្ថែមថា៖ «នៅក្នុងបញ្ហានេះដែរ យើងរំពឹងថារដ្ឋាភិបាលចិននឹងផ្ដោតលើការបង្កើនតម្រូវការក្នុងស្រុកនៅក្នុងឆ្នាំនេះ។ យើងអាចមានគោលនយោបាយខ្លះដែលនឹងត្រូវអនុវត្តដើម្បីឱ្យបានសម្រេចគោលដៅនេះ ដែលជួយលើកកម្ពស់ផលទុនជាតិសរុប (GDP) នៅឆ្នាំក្រោយ និងជាលទ្ធផលជួយក្រុមហ៊ុនសហរដ្ឋអាមេរិកនៅក្នុងទីផ្សារ [ចិន]»។
កត្តាប្រជាសាស្ត្រគឺជាបញ្ហាចម្បងមួយ
ប្រទេសចិនមិនអាចរំពឹងឃើញចំនួនប្រជាជនរបស់ខ្លួនកើនឡើងស្រដៀងលើកមុនៗបានទេនៅពេលអនាគតដ៏ខ្លីខាងមុខ។ អត្រាកំណើនប្រជាជនបានដាំក្បាលចុះអស់រយៈពេលជាច្រើនឆ្នាំមកហើយ ហើយអ្នកជំនាញមួយចំនួនតូចប៉ុណ្ណោះដែលរំពឹងថាអត្រានេះនឹងកើនឡើងវិញនៅក្នុងរយៈពេលខ្លីខាងមុខ។
ទោះជាយ៉ាងនេះក៏ដោយ ក៏ការណ៍នេះមិនមែនមានន័យថាប្រទេសចិនមិនអាចមានសេដ្ឋកិច្ចរីកចម្រើនទៅមុខនោះទេ។
អ្នកស្រី Mary Lovely អ្នកស្រាវជ្រាវជាន់ខ្ពស់នៃវិទ្យាស្ថានសេដ្ឋកិច្ចអន្តរជាតិ Peterson (Peterson Institute for International Economics) បានប្រាប់ VOA ថា៖ «អ្នកមិនចាំបាច់មានកម្លាំងពលកម្មដ៏ធំខ្លាំងដើម្បីមានសេដ្ឋកិច្ចរីកចម្រើននោះឡើយ។ ចូរក្រឡេកមើលសហរដ្ឋអាមេរិក ដែលមានប្រជាជនតិចជាងប្រទេសចិន ប៉ុន្តែមានសេដ្ឋកិច្ចធំជាងប្រទេសចិន។ អ្វីដែលអ្នកត្រូវមានគឺផលិតភាពខ្ពស់ ហើយនេះហើយគឺជាបញ្ហា»។
ដើម្បីឱ្យបានទិន្នផលសេដ្ឋកិច្ចខ្ពស់ដោយប្រើកម្លាំងពលកម្មតិច ប្រទេសចិនចាំបាច់ត្រូវធ្វើឱ្យមានផលិតភាពខ្ពស់។
អ្នកស្រី Lovely បាននិយាយថា ក្នុងកម្រិតខ្លះ រដ្ឋាភិបាលចិនបានទទួលស្គាល់បញ្ហានេះនិងបានចាត់វិធានការដើម្បីដោះស្រាយបញ្ហានេះរួចហើយ។ ជាឧទាហរណ៍ ប្រទេសចិនគឺជាប្រទេសនាំមុខគេក្នុងវិស័យរោងចក្រស្វ័យប្រវត្តិកម្ម ដែលអាចបង្កើនទិន្នផលក្នុងពេលដែលអាចកាត់បន្ថយកម្លាំងពលកម្មដែលត្រូវការ។
អ្នកស្រីបញ្ជាក់ដូច្នេះថា៖ «បញ្ហាធំសម្រាប់ប្រទេសចិនគឺការរួមចំណែកលើការវិនិយោគ។ វិស័យរដ្ឋបានបង្កើនចំណែកនៃការវិនិយោគរបស់ខ្លួន ហើយវិស័យឯកជនបានបន្ថយចំណែកនៃការវិនិយោគរបស់ខ្លួន។ សេដ្ឋវិទូជាច្រើននឹងនិយាយថា នេះមិនមែនជារឿងល្អនោះទេនៅពេលជាបន្តបន្ទាប់ខាងមុខ ដោយសារតែវិស័យឯកជនតែងតែមានផលិតភាពច្រើនជាងវិស័យរដ្ឋ»។
មូលធនមនុស្ស
អ្នកស្រី Lovely បានលើកឡើងថា បើទោះបីជារដ្ឋាភិបាលចិនបែងចែកការវិនិយោគរបស់ខ្លួនច្រើនទៅឱ្យវិស័យឯកជនក៏ដោយ ក៏វានៅមិនទាន់អាចមានការធានាថានឹងមានការកើនឡើងផលទុនជាតិសរុប (GDP) សម្រាប់មនុស្សម្នាក់ៗនោះឡើយ ដោយសារតែប្រទេសចិនកំពុងប្រឈមនឹងការធ្លាក់ចុះនៃមូលធនមនុស្ស។
ការទទួលបាននូវការសិក្សាអប់រំមិនត្រូវបានផ្តល់ឱ្យដោយស្មើភាពនោះឡើយ ដោយពលរដ្ឋជាច្រើនដែលរស់នៅតាមតំបន់ដាច់ស្រយាលនៅតែមានការអប់រំកម្រិតទាប និងគ្មានលទ្ធភាពទទួលបានសេវាថែទាំសុខភាពនិងសេវាគាំទ្រពីសង្គមដែលមានលក្ខណៈគួរឱ្យទុកចិត្ត។
បន្ថែមពីលើនេះទៀត ប្រទេសចិនមិនមានប្រព័ន្ធដ៏រឹងមាំមួយស្រាប់ដើម្បីថែទាំពលរដ្ឋវ័យចំណាស់របស់ខ្លួនដែលកំពុងតែមានចំនួនកើនឡើងនោះឡើយ។
អ្នកស្រី Lovely បានថ្លែងថា៖ «ប្រទេសចិនបានព្យាយាមអស់រយៈពេលជាច្រើនឆ្នាំមកហើយដើម្បីកសាងវិស័យសុខាភិបាលនិងចូលនិវត្តន៍ [សម្រាប់មនុស្សវ័យចំណាស់] ហើយមានការវិវឌ្ឍទៅមុខយ៉ាងសំខាន់នៅក្នុងរឿងនេះ ក៏ប៉ុន្តែប្រទេសចិននៅត្រូវការពេលវេលាជាច្រើនទៀតដើម្បីសម្រេចឱ្យបានគោលដៅរបស់ខ្លួន»៕
ប្រែសម្រួលដោយលោក ជ្រា វណ្ណារិទ្ធ
ការធា្លក់ចុះនៃកំណើនប្រជាជននិងសេដ្ឋកិច្ចចិនជាសញ្ញាបង្ហាញពីផ្លូវដ៏លំបាកសម្រាប់ចិននៅពេលខាងមុខ
