ភាពតានតឹងកំពុងកើនឡើងនៅសមុទ្រចិនខាងត្បូង ដែលបានក្លាយជាកន្លែងប្រកួតប្រជែងដ៏សំខាន់សម្រាប់សមរភូមិភូមិសាស្ត្រនយោបាយរវាងអាមេរិក និងចិន។ ដោយជាប់នៅកណ្តាលរវាងភាគីទាំង ២ ហ្វីលីពីនកាលពីដើមឆ្នាំនេះបានចុះហត្ថលេខាលើកិច្ចព្រមព្រៀងសន្តិសុខដ៏សំខាន់មួយ ដែលនឹងអនុញ្ញាតឱ្យសហរដ្ឋអាមេរិកអាចចូលទៅកាន់ទីតាំងយោធាក្នុងសមុទ្រដែលមានជម្លោះ។
ប៉ុន្តែចិនមិនធ្វើប្រតិបត្តិការយោធាធម្មតានៅក្នុងដែនទឹកដែលមានជម្លោះនោះទេ។ ផ្ទុយទៅវិញ ចិនកំពុងប្រយុទ្ធប្រឆាំងនឹង «សង្រ្គាមគ្មានដែនកំណត់» ដែលទ្រព្យសម្បត្តិយោធា និងមិនមែនយោធាត្រូវបានដាក់ប្រើប្រាស់នៅក្នុងវិស័យរូបវន្ត ច្បាប់ ព័ត៌មាន និងការទូត ដើម្បីយកឈ្នះសត្រូវ។
អ្នកស្រី Rhisan Mae Morales នាយិកាមជ្ឈមណ្ឌល Ateneo សម្រាប់នយោបាយ និងកិច្ចការអន្តរជាតិ (CPIA) នៃសាកលវិទ្យាល័យ Ateneo de Davao ក្នុងប្រទេសហ្វីលីពីនបានថ្លែងថា រដ្ឋាភិបាលក្រុងប៉េកាំងកំពុងអះអាងខ្លួនឯង តាមរបៀបមួយដែល «ធ្វើឱ្យមានភាពមិនច្បាស់លាស់រវាងតំបន់សន្តិភាព និងតំបន់សង្រ្គាម»។
ក្នុងបទបង្ហាញកាលពីសប្តាហ៍មុនក្នុងព្រឹត្តិការណ៍មួយដែលរៀបចំដោយមជ្ឈមណ្ឌល East-West អ្នកស្រី Morales បានពន្យល់ថា ប្រទេសចិនបានបង្កើត «តំបន់ពណ៌ប្រផេះ»។ ជាឧទាហរណ៍ ចិនបានដាក់បញ្ចូលទីភ្នាក់ងារដែនសមុទ្ររបស់ខ្លួនចូលទៅក្នុងកម្លាំងចម្រុះតែមួយ ដែលជាញឹកញាប់ធ្វើការរួមគ្នាជាមួយកងជីវពលនេសាទ និងបានបដិសេធច្បាប់ដែនសមុទ្រអន្តរជាតិ នៅពេលជជែកដេញដោលអំពីអធិបតេយ្យភាពជាតិ។
អ្នកស្រីបានថ្លែងថា ការប្រមូលផ្តុំទ្រព្យសម្បត្តិនៅសមុទ្រចិនខាងត្បូងមានប្រសិទ្ធភាព ហើយបានធ្វើឱ្យរដ្ឋាភិបាលក្រុងប៉េកាំងមាន «ចំណុចមើលមិនឃើញ» មួយចំនួន។ បន្ថែមពីនេះ ប្រទេសចិនកំពុងអនុវត្តគំនិតផ្តួចផ្តើមការទូត សេដ្ឋកិច្ច និងវប្បធម៌ ដើម្បីការពារព្រំដែនរបស់ខ្លួន ប្រសិនបើកិច្ចខិតខំប្រឹងប្រែងដែនសមុទ្រទាំងនេះមានការធ្លាក់ចុះ។
ដើម្បីទប់ទល់នឹងយុទ្ធសាស្រ្តដែលអ្នកស្រី Morales បានចាត់ទុកថា «មានភាពឆ្លាតវៃ» នោះ អ្នកស្រី ថា គេគួរតែអនុវត្តវិធីសាស្រ្តដែលផ្តោតលើប្រជាជនវិញ។ អ្នកស្រីបានផ្តល់អនុសាសន៍ដល់ហ្វីលីពីន និងសម្ព័ន្ធមិត្តបង្កើនកិច្ចខិតខំប្រឹងប្រែងដើម្បីប្រមូលព័ត៌មានអំពីអ្វីដែលកំពុងកើតឡើងនៅសមុទ្រចិនខាងត្បូង បង្កើតកម្លាំងប្រឆាំងយោធា និងជនស៊ីវិល ដើម្បីធានាបាននូវ «ការយល់ដឹងអំពីដែនប្រតិបត្តិការ» កសាងសមត្ថភាពជុំវិញគំនិតផ្តួចផ្តើមអន្តរជាតិដែលមានស្រាប់នៅក្នុងដែនទឹកដែលមានជម្លោះ និងពង្រឹងទំនាក់ទំនងការទូតរវាងប្រជាជន និងប្រជាជន។
លោកស្រីបានថ្លែងថា៖ «ការងើបឡើងរបស់ប្រទេសចិនជៀសមិនរួចនោះទេ។ តើយើងនឹងឆ្លើយតបយ៉ាងណាចំពោះការងើបឡើងរបស់ប្រទេសចិន នោះគឺជារឿងដ៏សំខាន់បំផុត។ ហើយនៅពេលយើងឆ្លើយតបទៅនឹងប្រទេសចិន វាត្រូវតែផ្តោតលើមនុស្សជាសំខាន់ ឬសិទ្ធិបុគ្គលជាសំខាន់»។
លោក Rommel Banlaoi នាយកមជ្ឈមណ្ឌលស៊ើបការណ៍សម្ងាត់ និងការសិក្សាសន្តិសុខជាតិក្នុងប្រទេសហ្វីលីពីនក៏បានចូលរួមការសន្ទនាកាលពីសប្តាហ៍មុនដែលរៀបចំដោយលោក Satu Limaye អនុប្រធាន និងជានាយកផ្នែកស្រាវជ្រាវនៅមជ្ឈមណ្ឌល East-West ក្នុងរដ្ឋធានីវ៉ាស៊ីនតោនផងដែរ។
លោក Banlaoi ថា ប្រទេសចិនពិតជាមិនចង់មានជម្លោះនៅសមុទ្រចិនខាងត្បូងនោះទេ យ៉ាងហោចណាស់មិនចង់ឈ្លោះជាមួយប្រទេសជិតខាងដូចជាហ្វីលីពីននោះទេ។
លោកបានថ្លែងក្នុងសម្តីដើមថា «គំនិតផ្តួចផ្តើមជាសាកលនាពេលបច្ចុប្បន្នរបស់ចិនកំពុងស្នើឱ្យមានសណ្តាប់ធ្នាប់សកលថ្មីមួយដែលកំពុងគំរាមកំហែងដល់គំនិតផ្តួចផ្តើមដែលមានស្រាប់ បង្កើតឡើងដោយប្រទេសលោកខាងលិច។ ក្នុងបរិបទនោះ ខ្ញុំយល់ស្របទាំងស្រុងថា ចិនគឺជាការគំរាមកំហែងជាពិសេសចំពោះប្រទេសលោកខាងលិច។ ប៉ុន្តែចិនមិនប្រាកដជាការគំរាមកំហែងដល់ពិភពលោកទាំងមូលនោះទេ»។
លោកបានបន្ថែមថា នោះគឺជាការពិតជាពិសេសនៅក្នុងប្រទេសលោកខាងត្បូង ដែលចិនតែងតែនាំយកឱកាសសេដ្ឋកិច្ចមកឱ្យ។ ខណៈដែលប្រទេសតូចៗជារឿយៗបានងាកទៅរកតុលាការអន្តរជាតិដើម្បីដោះស្រាយជម្លោះរបស់ពួកគេជាមួយរដ្ឋាភិបាលក្រុងប៉េកាំង លោក Banlaoi បានថ្លែងថា ការចូលរួមដោយផ្ទាល់គឺជាចម្លើយតែមួយគត់ ជាពិសេសជាមួយប្រទេសចិនដែលមិនគោរពតាមសេចក្តីសម្រេចកន្លងទៅ។
លោកបានថ្លែងក្នុងសម្តីដើមថា៖ «ប្រសិនបើយើងចង់ដោះស្រាយវិវាទរបស់យើង យើងមិនមានជម្រើសអ្វីផ្សេងក្រៅតែពីការចរចាជាមួយចិនដើម្បីស្វែងរកដំណោះស្រាយនយោបាយដោយសន្តិវិធីនោះឡើយ»។
ទោះជាយ៉ាងណាក៏ដោយ វិធីសាស្រ្តនោះតម្រូវឱ្យប្រទេសដូចជាហ្វីលីពីនមានយុទ្ធសាស្ត្រ និងគោលនយោបាយច្បាស់លាស់ដើម្បីមានភាពរីកចម្រើនក្នុងកិច្ចពិភាក្សាទាំងនោះ ហើយទាំងអ្នកស្រី Morales ទាំងលោក Banlaoi បានថ្លែងថា រដ្ឋបាលថ្មីរបស់ប្រធានាធិបតី Ferdinand Marcos Jr. មិនមាននោះទេ។
អតីតប្រធានាធិបតី លោក Rodrigo Duterte មានគោលជំហរគាំទ្រចិនគួរឱ្យកត់សម្គាល់ បើប្រៀបធៀបទៅនឹងមេដឹកនាំហ្វីលីពីនមុនៗ ខណៈដែលលោក Marcos បានងាកទៅរកសហរដ្ឋអាមេរិកវិញជាមួយនឹងទំនាក់ទំនងយោធាកាន់តែជិតស្និទ្ធ។ លោក Banlaoi បានថ្លែងថា ការណ៍នេះបានបង្កឱ្យមានភាពចលាចលយ៉ាងខ្លាំងក្នុងជួររដ្ឋាភិបាលក្រុងប៉េកាំង។
ទោះបីជាយ៉ាងណាក៏ដោយ អ្នកជំនាញបានថ្លែងថា ក្នុងការទប់ទល់នឹង «សង្គ្រាមគ្មានដែនកំណត់» របស់ចិន ហ្វីលីពីននៅតែតស៊ូដើម្បីអភិវឌ្ឍយុទ្ធសាស្ត្របង្រួបបង្រួមរបស់ខ្លួន។
អ្នកស្រី Morales បានថ្លែងថា ការតវ៉ាខាងការទូតអំពីការឈ្លានពានរបស់ចិនពីថ្នាក់ក្រោមរបស់រដ្ឋាភិបាលជារឿយៗត្រូវបានរារាំងនៅក្នុងក្រសួងការបរទេស ខណៈដែលលោក Banlaoi បានថ្លែងថា រដ្ឋាភិបាលក្រុងម៉ានីល «មិនទាន់ត្រៀមខ្លួនរួចរាល់» ក្នុងការទាក់ទងជាមួយរដ្ឋាភិបាលក្រុងប៉េកាំងអំពីសមុទ្រចិនខាងត្បូងនោះទេ។
លោក Banlaoi បានថ្លែងក្នុងសម្តីដើមថា «យើងមិនដឹងថា យើងកំពុងប្រយុទ្ធដើម្បីអ្វីនោះទេ»។
លោកបានបន្ថែមថា៖ «ប្រទេសចិនដឹងពីវិធីជំរុញគោលជំហរថ្នាក់ជាតិរបស់ខ្លួន» សូម្បីតែនៅពេលមានសេចក្តីសម្រេចអន្តរជាតិប្រឆាំងនឹងខ្លួនក៏ដោយ។ លោកបន្តថា៖ «ប៉ុន្តែក្នុងករណីហ្វីលីពីន ខ្ញុំបានសង្កេតឃើញថា មន្ត្រីមិនប្រាប់ពីមាគ៌ាបក្សដូចគ្នាទេពេលនិយាយអំពីគោលជំហរថ្នាក់ជាតិរបស់យើងនោះ»៕
អ្នកជំនាញហ្វីលីពីនថាយុទ្ធសាស្ត្រចិននៅសមុទ្រចិនខាងត្បូងតម្រូវឱ្យមានការទប់ទល់បែបច្នៃប្រតិដ្ឋ
វ៉ាស៊ីនតោន —
