ការឃោសនាបោះឆ្នោតសភាបានចាប់ផ្ដើមហើយនៅថ្ងៃសៅរ៍នេះ ដោយលោកនាយករដ្ឋមន្ត្រី ហ៊ុន សែន ប្រធានគណបក្សប្រជាជនកម្ពុជា បានសន្យានៅមុខក្រុមអ្នកគាំទ្របក្សរបស់លោកនៅមជ្ឈមណ្ឌលកោះពេជ្រនៅរាជធានីភ្នំពេញថា គណបក្សប្រជាជនកម្ពុជាបានត្រៀមដាក់ចេញកំណែទម្រង់សំខាន់ៗ ដើម្បីសម្រួលជីវភាពរស់នៅរបស់កម្មករ មន្ត្រីរាជការ និងកងកម្លាំងប្រដាប់អាវុធ និងប្រជាពលរដ្ឋសាមញ្ញទូទៅ។
ថ្លែងទៅកាន់ក្រុមអ្នកគាំទ្ររាប់ពាន់នាក់នៅក្នុងបរិវេណមជ្ឈមណ្ឌលកោះពេជ្រ លោក ហ៊ុន សែន មេដឹកនាំរដ្ឋាភិបាលបច្ចុប្បន្ន ក៏បានថ្លែងប្ដេជ្ញា ធ្វើឲ្យប្រទេសកម្ពុជាក្លាយជាប្រទេសមានចំណូលខ្ពស់ និងបញ្ចៀសឲ្យបាននូវសោកនាដកម្មទាំងឡាយ ដែលធ្លាប់បានញាំញីកម្ពុជាកាលពីអតីតកាល ហើយក៏នឹងការពារមិនឲ្យមានការបែកបាក់ផ្ទៃក្នុងជាតិបន្តទៀតនោះឡើយ។
«យើងត្រូវរួមគ្នាការពារឲ្យបានដាច់ខាតនូវសុខសន្តិភាព ស្ថិរភាព និងសណ្ដាប់ធ្នាប់សាធារណៈ ហើយប្ដេជ្ញាបន្តកសាងប្រទេសជាតិយើងឲ្យកាន់តែរីកចម្រើនឆ្ពោះទៅកាន់ចក្ខុវិស័យនៃប្រទេសមានចំណូលមធ្យមកម្រិតខ្ពស់នៅឆ្នាំ២០៣០ និងជាប្រទេសមានចំណូលខ្ពស់នៅឆ្នាំ២០៥០ ក្លាយទៅជាប្រទេសជឿនលឿនមួយក្នុងតំបន់ ជាសង្គមប្រកបដោយភាពសុខដុមរមនា និងសេចក្ដីស្រឡាញ់ ដោយគ្មានការកើតឡើងជាថ្មីនូវសង្គ្រាម អំពើប្រល័យពូជសាសន៍ និងការបែកបាក់ផ្ទៃក្នុងជាតិដូចកាលពីមុនទេ»។
លោកនាយករដ្ឋមន្ត្រី ហ៊ុន សែន ដែលត្រូវគេដឹងថា បានបើកយុទ្ធនាការឃោសនាបោះឆ្នោតជាលើកទីពីរ បន្ទាប់ពីលោកបានចូលរួមបើកការឃោសនាបោះឆ្នោតឃុំសង្កាត់កាលពីឆ្នាំមុន បានប្រកាសឲ្យដឹងពីផែនការនៃការបន្តកំណែទម្រង់ក្នុងវិស័យសង្គមសេដ្ឋកិច្ច ពង្រឹងប្រព័ន្ធប្រជាធិបតេយ្យ ការគោរពច្បាប់ ការលើកកម្ពស់វិស័យកសិកម្មដោយការបន្តមិនយកពន្ធលើដីកសិកម្មលក្ខណៈគ្រួសារ និងការផ្ដល់ដីសម្បទានសង្គមកិច្ច ការជួយទំនុកបម្រុងបន្ថែមដល់ស្ត្រីក្រីក្រដែលសម្រាលកូន ហើយនិងការបន្តដំឡើងប្រាក់បៀវត្សរ៍ដល់កម្មករក្នុងវិស័យឯកជន និងមន្ត្រីរាជការ ក៏ដូចជាកងកម្លាំងប្រដាប់អាវុធ។
លោកអះអាងថា ប្រសិនបើគណបក្សលោក បានទទួលការគាំទ្រឲ្យដឹកនាំប្រទេសបន្តទៀត ហើយលោកនៅបន្តជានាយករដ្ឋមន្ត្រីទៀតនោះ លោកនឹងជំរុញឲ្យមានការបើកប្រាក់បៀវត្សរ៍ជូនមន្ត្រីរាជការ កងកម្លាំងប្រដាប់អាវុធ និងនិវត្តជនក្នុងរយៈពីរសប្ដាហ៍ម្ដង ហើយការធ្វើបែបនេះ ក៏នឹងត្រូវអនុវត្តក្នុងវិស័យឯកជនផងដែរ។
លោកនាយករដ្ឋមន្ត្រី ក៏បានឲ្យដឹងពីការកសាងហេដ្ឋារចនាសម្ព័ន្ធផ្លូវថ្នល់ ប្រព័ន្ធស្រោចស្រពដំណាំ និងពង្រីកសេវាមីក្រូហិរញ្ញវត្ថុនៅជនបទ និងការបញ្ចុះតម្លៃអគ្គិសនីសម្រាប់អ្នកប្រើប្រាស់គ្រប់ប្រភេទ។
«បោះឆ្នោតជូនគណបក្សប្រជាជន គឺដើម្បីបន្តកែលម្អ និងលើកស្ទួយជីវភាពរស់នៅប្រចាំថ្ងៃរបស់ប្រជាជនយើងទាំងអស់គ្នា»។
ក្នុងការបិទបញ្ចប់ការថ្លែងសារនយោបាយរបស់លោកដែលមានពេលជាងមួយម៉ោងនោះ លោក ហ៊ុន សែន ដែលកាន់អំណាចជាងបីទសវត្សរ៍មកនោះ បានថ្លែងថា ការឈ្នះរបស់គណបក្សរបស់លោក គឺជា«ការឈ្នះរបស់ប្រជាជនកម្ពុជា»។
ដោយឡែក ក្រុមអ្នកគាំទ្រគណបក្សកាន់អំណាច និងពលរដ្ឋទូទៅមានមតិផ្សេងគ្នាចំពោះការឃោសនាបោះឆ្នោតជ្រើសរើសសមាជិកសភានៅអាណត្តិទីប្រាំមួយនេះ ដោយក្រុមអ្នកគាំទ្រគណបក្សកាន់អំណាចនិយាយថា ពួកគេពេញចិត្តនឹងការឃោសនា ហើយថា បក្សប្រជាជនគួរត្រូវបន្តដឹកនាំប្រទេស ខណៈដែលពលរដ្ឋសាមញ្ញមួយចំនួនរួមមានព្រះសង្ឃមិនសូវដឹងពីដំណើរការឃោសនានេះ ហើយក៏មិនពេញចិត្តនឹងការឃោសនានេះដែរ។
អ្នកស្រី ជីវ ច័ន្ទសុភត្រ្តា អ្នកគាំទ្រគណបក្សប្រជាជនកម្ពុជាមួយរូប ដែលបានមកចូលរួមការឃោសនាបក្សនៅមជ្ឈមណ្ឌលកោះពេជ្រតាំងពីម៉ោង៤ភ្លឺនិយាយថា មានតែគណបក្សប្រជាជនតែប៉ុណ្ណោះ ដែលអាចជួយឲ្យប្រជាពលរដ្ឋមានជីវភាពរស់នៅបានល្អប្រសើរ ហើយថាអ្នកស្រីនឹងបោះឆ្នោតជូនតែលោកនាយករដ្ឋមន្ត្រី ហ៊ុន សែន ប៉ុណ្ណោះ។
«ហ្នឹងហើយជួយឲ្យយើងរស់នៅមានជីវភាពសមរម្យអ៊ីចឹងណ៎ា! ប្រទេសសុខស្រួលអ៊ីចឹង អត់ចង់បោះឲ្យអ្នកផ្សេងទៀតទេ ចង់បោះឲ្យគាត់»។
អ្នកស្រីនិយាយបន្តថា ការសម្រេចជ្រើសរើសយកលោកនាយករដ្ឋមន្ត្រី ដោយហេតុតែលោកមានការដឹកនាំល្អ ហើយគណបក្សលោក ធ្លាប់ជួយសាច់ញាតិអ្នកស្រីឲ្យរួចផុតពីរបប ប៉ុល ពត ឬខ្មែរក្រហមទៀតផង។
«ដោយសារគាត់ដឹកនាំល្អ ហើយណាមួយ បងប្អូនខ្ញុំ មានអ្នកស្លាប់កាលសម័យអាពតដែរ។ គាត់បានរំដោះ រំដោះទៅក៏ យើងក៏បានសុខស្រួលជុំបងប្អូនអ៊ីចឹងណ៎ា! ខ្ញុំមានបងប្អូន កុងខ្ញុំអីស្លាប់ជំនាន់ហ្នឹងអស់ច្រើនណាស់»។
ព្រះតេជគុណមួយអង្គដែលបានផ្ដល់ព្រះនាមថា សូ វិន ដែលបាននិមន្តកាត់តាមការហែក្បួនឃោសនារបស់គណបក្សកាន់អំណាច មានសង្ឃដីកាថា មិនមានទីលានស្មើភាពគ្នាសម្រាប់ការបោះឆ្នោតនៅអាណត្តិនេះទេ ដោយហេតុថា គណបក្សប្រឆាំងធំមួយគឺគណបក្សសង្គ្រោះជាតិ ត្រូវបានគេធ្វើឲ្យបាត់មុខពីការប្រកួត។ ដូច្នេះព្រះអង្គ មិនមានទឹកព្រះទ័យអបអរយុទ្ធនាការឃោសនាបោះឆ្នោតនាពេលនេះឡើយ។
«សម្រាប់ការសប្បាយ គឺសប្បាយសម្រាប់គេជាអ្នកហែ ប៉ុន្តែបើសម្រាប់ក្នុងនាមអាត្មាផ្ទាល់ បើមើលទៅវាមិនល្អសម្រាប់អាត្មានោះទេ ព្រោះក្នុងនាមយើងជាខ្មែរតែមួយ អាត្មាមិនចង់បានរូបភាពបែបហ្នឹងនោះទេ គឺចង់បានរូបភាពមួយដែលវាមានលក្ខណៈសមស្រប បានន័យថា បើយើងធ្វើអ្វីបាន គឺអ្នកដទៃក៏អាចធ្វើបានដូចគេដូចយើងដែរ។ យើងមានសិទ្ធិធ្វើអ៊ីចឹង ចឹងអ្នកដទៃ ក៏មានសិទ្ធិធ្វើអ៊ីចឹងដែរ មិនមែនយើងធ្វើតែឯងហើយបិទសិទ្ធិគេមិនឲ្យគេធ្វើអ៊ីចឹងនោះទេ»។
ក្នុងថ្ងៃដំបូងនៃការបើកយុទ្ធនាការឃោសនាគោលនយោបាយរបស់គណបក្សនីមួយៗនាទីក្រុងភ្នំពេញនៅថ្ងៃសៅរ៍នេះ ក្រៅពីមានវត្តមានរបស់គណបក្សប្រជាជនកម្ពុជា ក៏មានគណបក្សនយោបាយផ្សេងៗទៀត បានចូលរួម ក្នុងនោះមានគណបក្សរាជានិយមហ៊្វុនស៊ីនប៉ិច ដែលដឹកនាំដោយព្រះអង្គម្ចាស់នរោត្តមរណឫទ្ធិ គណបក្សខ្មែររួបរួមជាតិ ដែលដឹកនាំដោយលោកញឹក ប៊ុនឆៃ អតីតមេទ័ពស្មោះនឹងព្រះអង្គម្ចាស់នរោត្តមរណឫទ្ធិ និងគណបក្សទើបបង្កើតថ្មី គឺគណបក្សឆន្ទៈខ្មែររបស់លោក គង់ ម៉ូនីកា ដែលជាកូនប្រុសពៅរបស់លោកគង់ គាំ អតីតសមាជិកព្រឹទ្ធសភាគណបក្សប្រឆាំងរបស់លោកសម រង្ស៊ី និងគណបក្សសម្ព័ន្ធដើម្បីប្រជាធិបតេយ្យរបស់លោក ខឹម វាសនា។
លោក ម៉ៅ មុនីវណ្ណ អ្នកនយោបាយគណបក្សសង្គ្រោះជាតិដែលត្រូវបានរំលាយចោលដោយអំណាចតុលាការកំពូលតាមបណ្ដឹងរបស់រដ្ឋាភិបាលខ្មែរកាលពីឆ្នាំមុន ចាត់ទុកថា ការបោះឆ្នោតលើកនេះ គ្រាន់តែជានីតិវិធីបន្តអំណាចរបស់រដ្ឋាភិបាលបច្ចុប្បន្ន។
លោកក៏បានហៅការបោះឆ្នោតនេះ ថាជារឿងអាម៉ាស់មួយសម្រាប់ដំណើរការប្រជាធិបតេយ្យនៅកម្ពុជា នៅគ្រាបក្សប្រឆាំងធំមួយ មិនបានចូលរួមឈរឈ្មោះបោះឆ្នោតនោះ។
«យើងទាំងអស់គ្នាបានរួមគ្នាធ្វើតាំងពីទសវត្សរ៍ ៩០មក រហូតមកដល់ពេលនេះ គឺថា យើងចំណាយសាច់ស្រស់ឈាមស្រស់ អស់ច្រើនណាស់ ដើម្បីរុញប្រទេសជាតិយើងឲ្យមានប្រជាធិបតេយ្យពិតប្រាកដ ហើយពិភពលោកគេទទួលស្គាល់មកដល់ពេលនេះ។ ហើយឥឡូវនេះ ប្រជាធិបតេយ្យនៅស្រុកយើងវាធ្លាក់វិលទៅរកទសវត្សរ៍៨០វិញ អាហ្នឹង វាជាបញ្ហាមួយដែលគួរឲ្យអាម៉ាស់ ចំពោះជាតិយើងនោះបាទ»។
អ្នកនយោបាយរូបនេះ ថ្លែងបន្ថែមថា ការណ៍ដែលមិនបានធ្វើនយោបាយក្នុងពេលនេះ គឺមិនមែនជាបញ្ហាចម្បងសម្រាប់លោកនោះទេ តែលោកនៅបារម្ភថា សហគមន៍ប្រជាធិបតេយ្យ នឹងមិនទទួលស្គាល់ចំពោះលទ្ធផលនៃការបោះឆ្នោតនាពេលខាងមុខ។
លោកថ្លែងថា៖
«រឿងហ្នឹងហើយដែលយើងមេដឹកនាំជាតិ គួរតែពិចារណា ព្រោះយើងដឹងទាំងអស់គ្នាថា បើយើងជម្នះធ្វើតទៅមុខទៀត ខ្ញុំយល់ឃើញថា ប្រជាជាតិខ្មែរនឹងខាតធំណាស់ទៅអនាគត»។
បរិយាកាសនៃថ្ងៃដំបូងសម្រាប់យុទ្ធនាការឃោសនាបោះឆ្នោតសភាអាណត្តិទីប្រាំមួយនេះ ត្រូវបានគេមើលឃើញថា មានភាពស្ងប់ស្ងាត់។ ក្បួនហែឃោសនារបស់គណបក្សប្រជាជន ក៏ត្រូវគេសង្កេតឃើញថាធ្វើឡើងដោយសន្តិវិធី និងមានចាក់បទចម្រៀងរៀបរាប់ពីការដឹកនាំរបស់គណបក្សប្រជាជន ដោយមិនមានការប្រឈមនឹងគណបក្សផ្សេងទៀតផងដែរ។
លោក កន សាវាង្ស អ្នកសម្របសម្រួលផ្នែកអង្កេតនៃអង្គការខុមហ្វ្រែល (Comfrel) ដែលបានសម្រេចមិនចូលរួមការឃ្លាំមើលដំណើរការបោះឆ្នោតនាអាណត្តិនេះ ប្រាប់ VOA ថា ការឃោសនាបក្សនយោបាយនីមួយៗនាអាណត្តិនេះ មានសភាពស្ងប់ស្ងាត់ខុសពីពេលមុនៗ។
«ការលើកមុនយើងធ្លាប់ឃើញ ក្នុងពេលយុទ្ធនាការហ្នឹង គេឃើញមានក្បួនធំៗ មានក្បួនធំៗ រវាងជាពិសេសដែលយើងឃើញធំជាងគេ មានគណបក្សប្រជាជន ឬក៏និងអតីតរបស់គណបក្សសង្គ្រោះជាតិ រហូតដល់មានការដណ្តើមផ្លូវ ដណ្ដើមអីគ្នា ដង្ហែអ៊ីចឹង។ អាហ្នឹងជាអ្វីដែលយើងមើលឃើញពីអាណត្តិមុន ប៉ុន្តែអាណត្តិនេះ ដែលក្បួនធំៗបែបដូចឆ្នាំ២០១៣អី ឬក៏២០១៧អីហ្នឹង គឺយើងឃើញថាមាន ដូចជាមិនមានអីច្រើន ដូចពេលហ្នុងទេបាទ»។
VOA ព្យាយាមសុំការអធិប្បាយពីលោក ម៉េត មាសភក្តី អ្នកនាំពាក្យសាលារាជធានីភ្នំពេញ ទាក់ទិនបញ្ហាសន្តិសុខក្នុងទីក្រុង តែទូរស័ព្ទលោករោទ៍គ្មានអ្នកទទួល។
នៅមុនការចាប់ផ្ដើមយុទ្ធនាការឃោសនាបោះឆ្នោតនៅថ្ងៃសៅរ៍នេះ មានមតិរិះគន់ជាច្រើនត្រូវបានធ្វើឡើងពីក្រុមអង្គការសិទ្ធិមនុស្សអន្តរជាតិ និងបណ្ដាប្រទេសប្រជាធិបតេយ្យធំៗ ទៅលើការរឹតត្បិតសិទ្ធិនយោបាយរបស់ក្រុមជំទាស់ ការបង្ក្រាបលើប្រព័ន្ធផ្សព្វផ្សាយឯករាជ្យ និងអង្គការសង្គមស៊ីវិលដែលមិនចំណុះឲ្យរដ្ឋាភិបាលទីក្រុងភ្នំពេញ។
អ្នកសារព័ត៌មានរបស់សំឡេងសហរដ្ឋអាមេរិក មិនត្រូវបានក្រុមអ្នកពាក់ឯកសណ្ឋានគាំទ្រគណបក្សកាន់អំណាច អនុញ្ញាតឲ្យចូលយកព័ត៌មាននៅកន្លែងធ្វើពិធីជួបជុំអ្នកគាំទ្រ និងមន្ត្រីបក្សនៅក្នុងមជ្ឈមណ្ឌលកោះពេជ្រនោះទេ។
ការរឹតបន្តឹងសិទ្ធិសេរីភាពរបស់ប្រព័ន្ធផ្សព្វផ្សាយនេះ ក៏ស្ថិតនៅជាក្ដីបារម្ភរបស់សហភាពអឺរ៉ុប ដែលបានបញ្ជូនក្រុមមន្ត្រីពាណិជ្ជកម្មរបស់ខ្លួនមកបំពេញបេសកកម្មនៅកម្ពុជាផងដែរ។
ក្រុមសមាជិកសភាសហភាពអឺរ៉ុបចំនួន១៨រូប បានថ្លែងបញ្ជាក់ក្នុងលិខិតមួយដែល VOA ទទួលបាននាពេលថ្មីៗនេះថា ពួកគេបារម្ភយ៉ាងខ្លាំងអំពីការវិវត្តខាងនយោបាយ និងការគាបសង្កត់ដែលបានបន្តលើប្រព័ន្ធផ្សព្វផ្សាយ និងសង្គមស៊ីវិលក្នុងប្រទេសកម្ពុជា។
ពួកគេបានបង្ហាញពីការជឿជាក់របស់ពួកគេថា នឹងមិនមានភាពស្របច្បាប់ នៅក្នុងដំណើរការបោះឆ្នោតនោះទេ នៅពេលដែលគណបក្សប្រឆាំងសំខាន់ត្រូវបានគេផាត់ចេញតាមតែអំពើចិត្ត។
បេសកកម្មរបស់ក្រុមមន្ត្រីពាណិជ្ជកម្មសហភាពអឺរ៉ុប ក៏ជាផ្នែកមួយនៃការពិនិត្យលើការគោរពរបស់កម្ពុជាចំពោះបញ្ហាសិទ្ធិមនុស្សដែលបានលើកតម្កើងក្នុងក្របខ័ណ្ឌពាណិជ្ជកម្ម «អ្វីៗក៏បានវៀរលែងតែអាវុធ»(EBA) ដែលជាគម្រោងអនុគ្រោះពន្ធដល់ទំនិញរបស់កម្ពុជា។
បេសកកម្មដដែលនេះ ក៏បានធ្វើឡើង ក្រោយការព្រមានរបស់សហរដ្ឋអាមេរិកជាបន្តបន្ទាប់ដើម្បីដាក់ទណ្ឌកម្មជាក់លាក់ណាមួយលើរដ្ឋាភិបាលកម្ពុជា រួមមានទណ្ឌកម្មសេដ្ឋកិច្ច និងការបង្កកទ្រព្យសម្បត្តិរបស់ក្រុមមន្ត្រីខ្មែរ ដើម្បីឆ្លើយតបនឹងការមិនចម្រើនទៅមុខនៃប្រព័ន្ធប្រជាធិបតេយ្យនៅកម្ពុជា ក្រោយការរំលាយគណបក្សសង្គ្រោះជាតិ កាលពីឆ្នាំមុនមកនោះ៕
