ឌុច អតីតប្រធានគុកទួលស្លែងដ៏ទារុណក្នុងរបបខ្មែរក្រហម ត្រូវជាប់ពន្ធាគារអស់មួយជីវិត នេះគឺជាសេចក្ដីសម្រេចរបស់អង្គជំនុំជម្រះតុលាការកំពូលនៅថ្ងៃសុក្រនេះ។ ក៏ប៉ុន្ដែអង្គជំនុំជម្រះតុលាការកំពូលខកខាន ក្នុងការសម្រេចលើផ្ដល់សំណងតាមការទាមទារជាច្រើនរបស់ក្រុមជនរងគ្រោះ។
លោកចៅក្រមគង់ ស្រ៊ីម ប្រធានអង្គជំនុំជម្រះតុលាការកំពូលរបស់សាលាក្ដីខ្មែរក្រហម បានអានសាលដីកា នៅចំពោះមុខ ឌុច ដែលត្រូវនាំខ្លួនយកមកដាក់ក្នុងរង្វង់ក្រចកសេះជាលើកចុងក្រោយ។
លោកគង់ ស្រ៊ីមបញ្ជាក់ថា ការដាក់ទោសនេះដោយផ្អែកលើឧក្រិដ្ឋកម្មដែលប្រព្រឹត្តក្រោមការគ្រប់គ្រងរបស់ឌុច មានភាពធ្ងន់ធ្ងរបំផុត។
«ឧក្រិដ្ឋកម្មដែលកាំង ហ្គិចអ៊ាវបានប្រព្រឹត្តនៅក្នុងរឿងក្តីនេះគឺពិតជាឧក្រិដ្ឋកម្មមួយនៅក្នុងចំណោមឧក្រិដ្ឋកម្មដ៏អាក្រក់បំផុត នៅក្នុងកំណត់ត្រាប្រវត្តិសាស្ត្ររបស់មនុស្សជាតិ សម្រេចផ្តន្ទាទោសកាំង ហ្គិចអ៊ាវដាក់ពន្ធនាគារអស់មួយជីវិត ដោយគិតចាប់ពីថ្ងៃទី១០ ខែឧសភា ឆ្នាំ១៩៩៩តទៅ ដោយគិតមកទល់ពេលនេះ។ កាំង ហ្គិចអ៊ាវបានទទួលរងទោសអស់រយៈពេល១២ឆ្នាំ និង២៦៩ថ្ងៃ រួចហើយ»។
មានអ្នកទោសនៅមន្ទីរស-២១ ឬគុកទួលស្លែងយ៉ាងតិច១២៣៨០នាក់ត្រូវបានធ្វើទារុណកម្មយ៉ាងព្រៃផ្សៃមុននឹងត្រូវសម្លាប់ចោលនៅក្រោមការគ្រប់គ្រងរបស់ឌុច ចន្លោះពីឆ្នាំ១៩៧៥ដល់ឆ្នាំ១៩៧៩។
នេះគឺជាសាលដីកាស្ថាពរដែលមិនអាចធ្វើការប្ដឹងជំទាស់តទៅទៀតបានឡើយ។ ឌុច ដែលរុំខ្លួនទៅដោយអាវរងារ បានឈរក្នុងរង្វង់ក្រចកសេះដោយទឹកមុខស្ងួត និងស្រងូតស្រងាត់។ តុលាការមិនបានផ្ដល់ឱកាសឲ្យពិរុទ្ធជនរូបនេះថ្លែងសម្តីចុងក្រោយនោះទេ។ ឌុចបានលើកដៃសំពះនៅពេលដែលចៅក្រមអានសាលដីកាចប់ ហើយគាត់ត្រូវកងសន្តិសុខនាំខ្លួនទៅកាន់មន្ទីរឃុំឃាំងភ្លាមៗដែរ។
លោកចៅក្រមគង់ ស្រ៊ីមបានប្រកាសថា ឌុចនឹងត្រូវបន្ដឃុំឃាំងនៅក្នុងពន្ធនាគាររបស់សាលាក្ដីខ្មែរក្រហមមួយរយៈថែមទៀតមុននឹងត្រូវបញ្ជូនទៅកាន់ពន្ធនាគាររបស់រដ្ឋាភិបាល។
កាំង ហ្គិចអ៊ាវ ហៅឌុច អាយុ៦៩ឆ្នាំ ជាប់ចោទពីបទឧក្រិដ្ឋកម្មសង្រ្គាម ឧក្រិដ្ឋកម្មប្រឆាំងមនុស្សជាតិ អំពើមនុស្សឃាត និងទារុណកម្ម។ ឌុចត្រូវអង្គជំនុំជម្រះសាលាដំបូងនៃសាលាក្ដីខ្មែរក្រហមផ្ដន្ទាទោសឲ្យជាប់ពន្ធនាគារចំនួន៣៥ឆ្នាំ កាលពីថ្ងៃទី២៦ ខែកក្កដា ឆ្នាំ២០១០។ ក៏ប៉ុន្ដែការផ្តន្ទាទោសនេះត្រូវបន្ធូរបន្ថយនៅត្រឹម១៩ឆ្នាំវិញ ដោយហេតុថា ឌុចត្រូវបានឃុំខ្លួនក្នុងគុកយោធារបស់រដ្ឋាភិបាលអស់រយៈពេលជាងដប់ឆ្នាំ និងឌុចបានចូលរួមសហការជាមួយសាលាក្ដីខ្មែរក្រហមបានយ៉ាងល្អ។
ក៏ប៉ុន្ដែលោកចៅក្រមគង់ ស្រ៊ីមនៃអង្គជំនុំជម្រះតុលាការកំពូលបានបញ្ជាក់ថា នោះគឺជាការសម្រេចចិត្តដែលមានកំហុសផ្លូវច្បាប់ ហើយឧក្រិដ្ឋកម្មរបស់ឌុច មិនគួរមានស្ថានសម្រាលទោសណាមួយឡើយ។
មន្ដ្រីទូត អតីតកម្មាភិបាលខ្មែរក្រហម ព្រះសង្ឃ សិស្សានុសិស្ស និងប្រជាពលរដ្ឋកម្ពុជាជាច្រើនរយនាក់ បានចូលរួមស្ដាប់ការប្រកាសសាលដីកាកំណត់ទោសឌុចនេះ។ ដោយឡែកបណ្ដាញផ្សព្វផ្សាយនៅក្នុងស្រុកមួយចំនួន ក៏បានធ្វើការផ្សាយបន្ដផ្ទាល់ផងដែរ។
សហមេធាវីរបស់ឌុច លោកកង ឫទ្ធារីបានប្រតិកម្មទៅលើការបកស្រាយអំពីអង្គច្បាប់របស់អង្គជំនុំជម្រះតុលាការកំពូល។
«ខ្ញុំពិបាកអត្ថាធិប្បាយដែរ ប៉ុន្តែគ្រាន់តែថា វាមានបញ្ហាចម្រូងចម្រាស់ការបកស្រាយច្បាប់។ ខ្ញុំទើបតែនឹងឮបទបញ្ញាត្តិថ្មី ដែលតុលាការកំពូលបានបកស្រាយថា កិច្ចព្រមព្រៀង អ.ស.ប. និងរដ្ឋាភិបាលកម្ពុជាគ្របដណ្តប់លើកម្មាភិបាលខ្មែរក្រហមទាំងអស់។ អញ្ចឹងឲ្យតែកម្មាភិបាលខ្មែរក្រហម ពីថ្ងៃហ្នឹងទៅ ប្រុងខ្លួនឲ្យហើយទៅ។ ហើយមិនមែនតែរឿង០០៣ និង០០៤ទេ វាអស់រាប់ពាន់ករណីឯណោះ»។
លោកស្រីជា លាង សហព្រះរាជអាជ្ញាជាតិ បានថ្លែងភ្លាមៗនៅក្នុងសន្និសីទកាសែតថា នេះគឺជាសញ្ញានៃការលុបបំបាត់និទណ្ឌភាព។
«យុត្តិធម៌ ក្រោយ៣៣ឆ្នាំត្រូវបានមកដល់ហើយ។ ខ្ញុំគិតថា និទណ្ឌភាពត្រូវបានលុបបំបាត់»។
ដៃគូរបស់លោកស្រី គឺលោកសហព្រះរាជអាជ្ញា អែនឌ្រូ ខេលី អធិប្បាយថា នេះគឺជាជោគជ័យរបស់ក្រុមសហព្រះរាជអាជ្ញា ដែលបានទាមទាមឲ្យអង្គជំនុំជម្រះតុលាការកំពូលផ្ដន្ទាទោសឌុច ឲ្យជាប់ពន្ធនាគារយ៉ាងតិចចំនួន៤៥ឆ្នាំ។
«យើងទទួលបានជោគជ័យ ហើយខ្ញុំគិតថា ជនរងគ្រោះអាចសប្បាយរីករាយចំពោះការដាក់ទោសនេះ។ យើងទទួលបានការផ្ដន្ទាទោសច្រើនជាងអ្វីដែលយើងបានទាមទារទៅទៀត»។
ប្រទេសបារាំង និងប្រទេសជប៉ុនបានចេញសេចក្ដីថ្លែងការណ៍រួមមួយ ដោយអះអាងថា ប្រទេសផ្តល់ជំនួយសូមចែករំលែកមោទនភាពនេះជាមួយប្រទេសកម្ពុជា អង្គការសហប្រជាជាតិ និងប្រជាពលរដ្ឋកម្ពុជា។ ក៏ប៉ុន្ដែប្រទេសទាំងពីរបានឆ្លៀតក្រើនរំឭកពីក្ដីប្រាថ្នារបស់ខ្លួនចង់ឃើញចៅក្រម មេធាវី និងបុគ្គលិកទាំងពីរភាគីនៅក្នុងសាលាក្ដីខ្មែរក្រហម «លើកកម្ពស់ផ្នែកបទដ្ឋាន និងនីតិវិធីច្បាប់ឲ្យបានខ្ពស់បំផុត»។
លោកស្ដេហ្វេន រ៉េប ឯកអគ្គរដ្ឋទូតផ្នែកឧក្រិដ្ឋកម្មសង្រ្គាមរបស់សហរដ្ឋអាមេរិក ដែលមានវត្តមានក្នុងការប្រកាសសាលដីកានេះ ក៏បានចាត់ទុកថា ការផ្ដន្ទាទោសឌុច នៅថ្ងៃនេះគឺជាព្រឹត្តិការណ៍ដ៏សំខាន់សម្រាប់ប្រទេសកម្ពុជាផងដែរ។
«ខ្ញុំគិតថា នេះគឺជាថ្ងៃដ៏អស្ចារ្យដែលសំណុំរឿងទីមួយ និងគឺជាសំណុំរឿងដ៏មានសារសំខាន់អាចបិទបញ្ចប់។ ហើយខ្ញុំគិតថា គឺជាជំហានដ៏មានសារសំខាន់សម្រាប់យុត្តិធម៌ និងការផ្សះផ្សារសម្រាប់ប្រជាពលរដ្ឋកម្ពុជា ហើយខ្ញុំគិតថា គឺជាការត្រឹមត្រូវដែលមានការផ្ដន្ទាទោសអស់មួយជីវិត»។
ជាមួយគ្នានេះដែរ លោកសុខ អាន ឧបនាយករដ្ឋមន្ដ្រី និងជារដ្ឋមន្ដ្រីទីស្ដីការគណៈរដ្ឋមន្ដ្រីបានថ្លែងប្រាប់ក្រុមអ្នកយកព័ត៌មាននៅក្នុងសាលាក្ដីខ្មែរក្រហមថា ប្រជាពលរដ្ឋកម្ពុជានឹងមានអារម្មណ៍ធូរស្បើយពីការឈឺចាប់។
«ការសម្រេចចុងក្រោយរបស់តុលាការកំពូលនៃអ.វ.ត.ក.របស់យើងនេះ ពិតជាបានរំលែកនូវការឈឺចាប់ ការសោកសង្រែងទុក្ខលំបាកវេទនា ដែលជនរងគ្រោះយើងបានឆ្លងកាត់»។
ក៏ប៉ុន្ដែក្រុមមេធាវីតំណាងឲ្យដើមបណ្ដឹងរដ្ឋប្បវេណីបានសម្តែងការខកចិត្តទៅវិញ នៅពេលដែលអង្គជំនុំជម្រះតុលាការកំពូលមិនបានសម្រេចផ្ដល់សំណងច្រើនសម្រាប់ជនរងគ្រោះនោះទេ គឺគ្រាន់តែសម្រេចថា នឹងធ្វើការផ្សព្វផ្សាយសាលដីកានេះ រួមទាំងបញ្ចូលឈ្មោះជនរងគ្រោះដែលជាដើមបណ្ដឹងរដ្ឋប្បវេណីជាផ្នែកនៃការផ្ដល់សំណង។
យោងតាម លោកសហព្រះរាជអាជ្ញា អេនឌ្រូ ខេលី បានឲ្យដឹងថា តាមច្បាប់ជាតិរបស់ប្រទេសកម្ពុជា ឌុចអាចស្នើសុំការដោះលែងទោសក្នុងរយៈពេលប្រាំបីឆ្នាំទៀត គឺនៅពេលដែលឌុចទទួលការជាប់ទោសក្នុងពន្ធនាគារ ដោយគិតចាប់ពីការចាប់ខ្លួននៅឆ្នាំ១៩៩៩មក សរុបបានចំនួន២០ឆ្នាំ។
ក៏ប៉ុន្ដែលោកអេនឌ្រូ ខេលីបញ្ជាក់ថា នោះគឺជានីតិវិធីស្មុគ្រស្មាញមួយ៕
