បាងកក៖ ការអភិវឌ្ឍប្រេងនិងឧស្ម័នក្នុងឈូងសមុទ្រ Bengal នឹងត្រូវបើកធ្វើនៅក្នុងតំបន់នានាដែលកាលពីពេលមុនមានជម្លោះរវាងប្រទេសបង់ក្លាដែសនិងប្រទេសភូមា។ សេចក្តីសម្រេចដោយសន្តិវិធី ត្រូវបានសរសើរថាជាគំរូមួយសម្រាប់ជម្លោះដែនសមុទ្រ ប្រហាក់ប្រហែលគ្នារវាងចិននិងប្រទេសជិតខាង។ប៉ុន្តែ ពួកអ្នកវិភាគនិយាយថា ជម្លោះជាមួយរដ្ឋាភិបាលទីក្រុងប៉េកាំង មានភាពស្មុគ្រស្មាញច្រើនជាងនេះ។
ប្រទេសបង់ក្លាដែសនិងភូមា កំពុងរង់ចាំការដេញថ្លៃយ៉ាងអន្ទះសារពីក្រុមហ៊ុនបរទេសដើម្បីរុករកប្លុកសម្បូរប្រេងនិងឧស័្មននៅក្នុងឈូងសមុទ្រ Bengal។
តំបន់នេះភាគច្រើនមិនត្រូវបានគេរុករកទេពីព្រោះវាជាកម្មវត្ថុនៃជម្លោះដ៏ក្តៅគគុកក្នុងរយៈពេល៣ទសវត្សរ៍កន្លងមកនេះដែលបានធ្វើឲ្យមានការតានតឹងមិនឈ្នះមិនចាញ់រវាងនាវានៃប្រទេសទាំង២។ ប៉ុន្តែក្នុងឆ្នាំ២០០៩ ប្រទេសទាំង២បានព្រមព្រៀងគ្នាយកជម្លោះនេះទៅតុលាការអន្តរជាតិសម្រាប់ច្បាប់សមុទ្រក្នុងទីក្រុង Hamburg នៃប្រទេសអាល្លឺម៉ង់។
នៅខែមិនាកន្លងទៅនេះ តុលាការ បានកំណត់ដែនទឹកប្រទេសនិមួយៗ ហើយភាគីទាំង២បានសុខចិត្តទទួលយកការកំណត់នេះ។ លោក Philippe Goutier អ្នកចុះបញ្ជីនៅតុលាការនិយាយថា ឥឡូវនេះគួរមានចំណាប់អារម្មណ៍យ៉ាងច្រើនពីអ្នកវិនិយោគទុនបរទេស។
«ក្រុមហ៊ុនដែលបានទទួលការអនុញ្ញាតិ អាជ្ញាប័ណ្ណ ពួកគេចង់បានការធានាសន្តិសុខ។ ឧទាហរណ៍សន្តិសុខផ្លូវច្បាប់ គឺជាកត្តាទីមួយដែលត្រូវតែរក្សាក្នុងគំនិតសម្រាប់ក្រុមហ៊ុនឯកជន ឬ ក្រុមហ៊ុនសាធារណៈដែលចង់រុករកធនធានក្នុងតំបន់នោះ»។ សេចក្តីសម្រេចរបស់តុលាការ បានផ្តល់ដែននាយសមុទ្រច្រើនជាងដល់ប្រទេសបង់ក្លាដែសនៅខណៈនោះដែរ ភូមាបានទទួលដែនសមុទ្រសរុបតែច្រើនឡើង»។
ថ្វីបើមានសេចក្តីរាយការណ៍ថា ពួកមន្រ្តីភូមាមិនសប្បាយចិត្តជាមួយនឹងកិច្ចព្រមព្រៀងនោះ លោក Goutier មានប្រសាសន៍ថា ភាគីទាំង២ សប្បាយរីករាយហើយបានសម្តែងនូវអារម្មណ៍ធូរស្រាលដែលនៅទីបញ្ចប់ជម្លោះនោះបានត្រូវដោះស្រាយ។
«វាជារឿងក្តីលើកទី១សម្រាប់តុលាការកំណត់ព្រំដែនតំបន់នាវាចរណ៍។ វាជារឿងក្តីលើកទីមួយដែលពាក់ព័ន្ធនឹងការកំណត់ព្រំដែនដែលមានប្រវែងលើសពី៣៧០គីឡូម៉ែត្រ។ វាក៏ជាបទពិសោធន៍លើកទីមួយដែរនៅខាងមុខតុលាការសម្រាប់ប្រទេសនានានៅអាស៊ី។ ហើយខ្ញុំគិតថាតុលាការមានអនាគត។ ខ្ញុំជឿជាក់ថា មានអនាគតសម្រាប់តុលាការនៅក្នុងការដោះស្រាយជម្លោះបែបនេះ»។
លោក Goutier មានប្រសាសន៍បន្តទៀតថា តុលាការបានរៀបចំខ្លួនរួចហើយដើម្បីដោះស្រាយជម្លោះប្រហាក់ប្រហែលគ្នាលើដែនដីដែលសម្បូរដោយធនធានក្នុងសមុទ្រចិនខាងកើត និងសមុទ្រចិនខាងត្បូង ប្រសិនបើនៅពេលណាភាគីជម្លោះរៀបចំខ្លួនរួចហើយ។
រដ្ឋាភិបាលទីក្រុងប៉េកាំងនិងរដ្ឋាភិបាលទីក្រុងតូក្យូនៅតែប្រឈមមុខដ៏ក្តៅគគុកលើប្រជុំកោះតូចៗ ដែលគេស្គាល់ជាភាសាចិនថា Diaoyu ហើយនឹងភាសាជប៉ុន Senkaku។ នៅដើមឆ្នាំនេះ ទំនាក់ទំនងរវាងចិននិងហ្វីលីពីន បានធ្លាក់ចុះបន្ទាប់ពីកប៉ាល់របស់ពួកគេ បានប្រឈមមុខដាក់គ្នានៅដែនដីមានជម្លោះក្នុងសមុទ្រចិនខាងត្បូង។
ឧបទ្ទវហេតុនេះ បានបង្កើនការព្រួយកង្វល់អន្តរជាតិ ជាពិសេសមកពីសហរដ្ឋអាមេរិកដែលមានកិច្ចព្រមព្រៀងសន្តិសុខជាមួយជប៉ុននិងហ្វីលីពីន។
ឧត្តមនាវីសហរដ្ឋអាមេរិក Samuel Locklear ដែលបានទៅបំពេញទស្សនកិច្ចប្រទេសបង់ក្លាដែសនៅខែនេះ បានសរសើរកិច្ចព្រមព្រៀងទឹកដីរវាងភូមានិងបង់ក្លាដែស ហើយបានហៅកិច្ចព្រមព្រៀងនោះ ថាជាគំរូដ៏ល្អមួយដើម្បីដោះស្រាយជម្លោះដែនសមុទ្រជាមួយចិន។ លោកបានប្រសាសន៍ឡើងវិញនូវមនោសញ្ចេតនាទាំងនោះកាលពីថ្ងៃអង្គារទៅកាន់ពួកអ្នកកាសែតនៅក្នុងទីក្រុងបាងកក។
«ជម្លោះទាំងនោះត្រូវតែដោះស្រាយក្នុងរបៀបសន្តិវិធីដែលពួកគេត្រូវតែធ្វើដោយគ្មានការបង្ខិតបង្ខំអ្វីទេ គេត្រូវតែធ្វើយ៉ាងដូច្នេះ យើងចូលចិត្តពួកគេធ្វើការសម្របសម្រួលគ្នាតាមរយៈយន្តការច្បាប់។ ហើយមានយន្តការនៅទីនោះដើម្បីដោះស្រាយបញ្ហានេះ។ ហើយយើងសង្ឃឹមថា ភាគីដែលពាក់ព័ន្ធក្នុងបញ្ហានេះ នៅពេលដែលពួកគេពិនិត្យមើលបញ្ហានេះគិតយ៉ាងដូច្នេះ ហើយនេះមិនមែនត្រឹមតែសមុទ្រចិនខាងកើតទេ ប៉ុន្តែសមុទ្រចិនខាងត្បូងដែរ»។
ប៉ុន្តែពួកអ្នកវិភាគ និយាយថាជម្លោះក្នុងសមុទ្រចិនខាងកើតនិងខាងត្បូងមានលក្ខណៈស្មុគ្រស្មាញជាងបញ្ហាក្នុងឈូងសមុទ្រ Bengal។
ចិនជាមហាអំណាចកំពុងលេចចេញ ហើយបានទាមទារផ្ទៃសមុទ្រចិនខាងត្បូងស្ទើរតែទាំងអស់ដោយធ្វើឲ្យមានជម្លោះជាមួយប្រទេសព្រុយណេ ម៉ាឡេស៊ី ហ្វីលីពីន កោះតៃវ៉ាន់ និងវៀតណាម។ រដ្ឋាភិបាលទីក្រុងប៉េកាំង និយាយថា ខ្លួនគ្មានឆន្ទៈសុខចិត្តទទួលយកការសម្រុះសម្រួលអន្តរជាតិទេហើយពេញចិត្តចរចាទ្វេភាគី។
លោក Philip Andrews-Speed ជាអ្នកវិភាគនៃវិទ្យាស្ថានការសិក្សាថាមពលក្នុងប្រទេសសឹង្ហបូរី និយាយថា មានកត្តាពិសេសជាច្រើនដែលនាំឲ្យប្រទេសបង់ក្លាដែសនិងភូមាព្រមព្រៀងគ្នា។
«ខ្ញុំគិតថា កត្តាជំរុញនៅពេលថ្មីៗនេះគឺ អាចហៅថាជាការផ្លាស់របៀបគ្រប់គ្រងរបស់រដ្ឋាភិបាលនៅក្នុងប្រទេសភូមា រដ្ឋាភិបាលបានអនុញ្ញាតិឲ្យមានការបើកចំហរកាន់តែខ្លាំងឡើង ហើយនឹងការជឿទុកចិត្តកាន់តែខ្លាំងឡើងជាមួយប្រទេសបង់ក្លាដែសដែលជាប្រទេសជិតខាងខ្លួន។ ខ្ញុំគិតថា ដោយប្រៀបធៀបទៅនឹងជម្លោះផ្សេងទៀតដែលមានក្នុងតំបន់អាស៊ីខាងកើត លោកអ្នកមានប្រទេស២ដែលសុទ្ធជាប្រទេសក្រីក្រ។ ហើយគ្មានប្រទេសណាមួយស្វះស្វែងត្រួតត្រាតំបន់នោះទេ។ ដូច្នេះ ខ្ញុំ គិតថាវាជាការងាយស្រួលសម្រាប់ប្រទេស២ដែលមានសមភាពជាមួយគ្នាដើម្បីឈានដល់ផលប្រយោជន៍ទាំងអស់គ្នា»។
ពួកអ្នកវិភាគឧស្ម័ននិយាយថា ក្រុមហ៊ុនប្រេងនិងឧស្ម័នបរទេសជាច្រើន កំពុងសម្តែងនូវការយកចិត្តទុកដាក់ក្នុងការដេញថ្លៃក្នុងប្លុករុករកប្រេងរបស់បង់ក្លាដែសនិងភូមា។
ទោះបី មានការរំភើបលើសក្តានុពលនេះក៏ដោយ លោក Andrews-Speed អតីតភូគព្ភវិទ្យាខាងការរុករកប្រេង បានព្រមានថា សេចក្តីសាទរគួរមានកម្រិត។ លោកនិយាយទៀតថា គេអាចត្រូវការពេលវេលាយូរមុនពេលគេដឹងថា តើប្រេងនិងឧស្ម័ននោះ មានចំនួនប៉ុន្មានដែលពួកគេអាចផលិតបាន ហើយនឹងហេដ្ឋារចនាសម្ព័ន្ធអ្វី ដែលគេអាចត្រូវការសម្រាប់ដឹកជញ្ជូនវានោះ។
ប្រែសម្រួលដោយ ជឹង ប៉ូជីន
ប្រទេសបង់ក្លាដែសនិងភូមា កំពុងរង់ចាំការដេញថ្លៃយ៉ាងអន្ទះសារពីក្រុមហ៊ុនបរទេសដើម្បីរុករកប្លុកសម្បូរប្រេងនិងឧស័្មននៅក្នុងឈូងសមុទ្រ Bengal។
តំបន់នេះភាគច្រើនមិនត្រូវបានគេរុករកទេពីព្រោះវាជាកម្មវត្ថុនៃជម្លោះដ៏ក្តៅគគុកក្នុងរយៈពេល៣ទសវត្សរ៍កន្លងមកនេះដែលបានធ្វើឲ្យមានការតានតឹងមិនឈ្នះមិនចាញ់រវាងនាវានៃប្រទេសទាំង២។ ប៉ុន្តែក្នុងឆ្នាំ២០០៩ ប្រទេសទាំង២បានព្រមព្រៀងគ្នាយកជម្លោះនេះទៅតុលាការអន្តរជាតិសម្រាប់ច្បាប់សមុទ្រក្នុងទីក្រុង Hamburg នៃប្រទេសអាល្លឺម៉ង់។
នៅខែមិនាកន្លងទៅនេះ តុលាការ បានកំណត់ដែនទឹកប្រទេសនិមួយៗ ហើយភាគីទាំង២បានសុខចិត្តទទួលយកការកំណត់នេះ។ លោក Philippe Goutier អ្នកចុះបញ្ជីនៅតុលាការនិយាយថា ឥឡូវនេះគួរមានចំណាប់អារម្មណ៍យ៉ាងច្រើនពីអ្នកវិនិយោគទុនបរទេស។
«ក្រុមហ៊ុនដែលបានទទួលការអនុញ្ញាតិ អាជ្ញាប័ណ្ណ ពួកគេចង់បានការធានាសន្តិសុខ។ ឧទាហរណ៍សន្តិសុខផ្លូវច្បាប់ គឺជាកត្តាទីមួយដែលត្រូវតែរក្សាក្នុងគំនិតសម្រាប់ក្រុមហ៊ុនឯកជន ឬ ក្រុមហ៊ុនសាធារណៈដែលចង់រុករកធនធានក្នុងតំបន់នោះ»។ សេចក្តីសម្រេចរបស់តុលាការ បានផ្តល់ដែននាយសមុទ្រច្រើនជាងដល់ប្រទេសបង់ក្លាដែសនៅខណៈនោះដែរ ភូមាបានទទួលដែនសមុទ្រសរុបតែច្រើនឡើង»។
ថ្វីបើមានសេចក្តីរាយការណ៍ថា ពួកមន្រ្តីភូមាមិនសប្បាយចិត្តជាមួយនឹងកិច្ចព្រមព្រៀងនោះ លោក Goutier មានប្រសាសន៍ថា ភាគីទាំង២ សប្បាយរីករាយហើយបានសម្តែងនូវអារម្មណ៍ធូរស្រាលដែលនៅទីបញ្ចប់ជម្លោះនោះបានត្រូវដោះស្រាយ។
«វាជារឿងក្តីលើកទី១សម្រាប់តុលាការកំណត់ព្រំដែនតំបន់នាវាចរណ៍។ វាជារឿងក្តីលើកទីមួយដែលពាក់ព័ន្ធនឹងការកំណត់ព្រំដែនដែលមានប្រវែងលើសពី៣៧០គីឡូម៉ែត្រ។ វាក៏ជាបទពិសោធន៍លើកទីមួយដែរនៅខាងមុខតុលាការសម្រាប់ប្រទេសនានានៅអាស៊ី។ ហើយខ្ញុំគិតថាតុលាការមានអនាគត។ ខ្ញុំជឿជាក់ថា មានអនាគតសម្រាប់តុលាការនៅក្នុងការដោះស្រាយជម្លោះបែបនេះ»។
លោក Goutier មានប្រសាសន៍បន្តទៀតថា តុលាការបានរៀបចំខ្លួនរួចហើយដើម្បីដោះស្រាយជម្លោះប្រហាក់ប្រហែលគ្នាលើដែនដីដែលសម្បូរដោយធនធានក្នុងសមុទ្រចិនខាងកើត និងសមុទ្រចិនខាងត្បូង ប្រសិនបើនៅពេលណាភាគីជម្លោះរៀបចំខ្លួនរួចហើយ។
រដ្ឋាភិបាលទីក្រុងប៉េកាំងនិងរដ្ឋាភិបាលទីក្រុងតូក្យូនៅតែប្រឈមមុខដ៏ក្តៅគគុកលើប្រជុំកោះតូចៗ ដែលគេស្គាល់ជាភាសាចិនថា Diaoyu ហើយនឹងភាសាជប៉ុន Senkaku។ នៅដើមឆ្នាំនេះ ទំនាក់ទំនងរវាងចិននិងហ្វីលីពីន បានធ្លាក់ចុះបន្ទាប់ពីកប៉ាល់របស់ពួកគេ បានប្រឈមមុខដាក់គ្នានៅដែនដីមានជម្លោះក្នុងសមុទ្រចិនខាងត្បូង។
ឧបទ្ទវហេតុនេះ បានបង្កើនការព្រួយកង្វល់អន្តរជាតិ ជាពិសេសមកពីសហរដ្ឋអាមេរិកដែលមានកិច្ចព្រមព្រៀងសន្តិសុខជាមួយជប៉ុននិងហ្វីលីពីន។
ឧត្តមនាវីសហរដ្ឋអាមេរិក Samuel Locklear ដែលបានទៅបំពេញទស្សនកិច្ចប្រទេសបង់ក្លាដែសនៅខែនេះ បានសរសើរកិច្ចព្រមព្រៀងទឹកដីរវាងភូមានិងបង់ក្លាដែស ហើយបានហៅកិច្ចព្រមព្រៀងនោះ ថាជាគំរូដ៏ល្អមួយដើម្បីដោះស្រាយជម្លោះដែនសមុទ្រជាមួយចិន។ លោកបានប្រសាសន៍ឡើងវិញនូវមនោសញ្ចេតនាទាំងនោះកាលពីថ្ងៃអង្គារទៅកាន់ពួកអ្នកកាសែតនៅក្នុងទីក្រុងបាងកក។
«ជម្លោះទាំងនោះត្រូវតែដោះស្រាយក្នុងរបៀបសន្តិវិធីដែលពួកគេត្រូវតែធ្វើដោយគ្មានការបង្ខិតបង្ខំអ្វីទេ គេត្រូវតែធ្វើយ៉ាងដូច្នេះ យើងចូលចិត្តពួកគេធ្វើការសម្របសម្រួលគ្នាតាមរយៈយន្តការច្បាប់។ ហើយមានយន្តការនៅទីនោះដើម្បីដោះស្រាយបញ្ហានេះ។ ហើយយើងសង្ឃឹមថា ភាគីដែលពាក់ព័ន្ធក្នុងបញ្ហានេះ នៅពេលដែលពួកគេពិនិត្យមើលបញ្ហានេះគិតយ៉ាងដូច្នេះ ហើយនេះមិនមែនត្រឹមតែសមុទ្រចិនខាងកើតទេ ប៉ុន្តែសមុទ្រចិនខាងត្បូងដែរ»។
ប៉ុន្តែពួកអ្នកវិភាគ និយាយថាជម្លោះក្នុងសមុទ្រចិនខាងកើតនិងខាងត្បូងមានលក្ខណៈស្មុគ្រស្មាញជាងបញ្ហាក្នុងឈូងសមុទ្រ Bengal។
ចិនជាមហាអំណាចកំពុងលេចចេញ ហើយបានទាមទារផ្ទៃសមុទ្រចិនខាងត្បូងស្ទើរតែទាំងអស់ដោយធ្វើឲ្យមានជម្លោះជាមួយប្រទេសព្រុយណេ ម៉ាឡេស៊ី ហ្វីលីពីន កោះតៃវ៉ាន់ និងវៀតណាម។ រដ្ឋាភិបាលទីក្រុងប៉េកាំង និយាយថា ខ្លួនគ្មានឆន្ទៈសុខចិត្តទទួលយកការសម្រុះសម្រួលអន្តរជាតិទេហើយពេញចិត្តចរចាទ្វេភាគី។
លោក Philip Andrews-Speed ជាអ្នកវិភាគនៃវិទ្យាស្ថានការសិក្សាថាមពលក្នុងប្រទេសសឹង្ហបូរី និយាយថា មានកត្តាពិសេសជាច្រើនដែលនាំឲ្យប្រទេសបង់ក្លាដែសនិងភូមាព្រមព្រៀងគ្នា។
«ខ្ញុំគិតថា កត្តាជំរុញនៅពេលថ្មីៗនេះគឺ អាចហៅថាជាការផ្លាស់របៀបគ្រប់គ្រងរបស់រដ្ឋាភិបាលនៅក្នុងប្រទេសភូមា រដ្ឋាភិបាលបានអនុញ្ញាតិឲ្យមានការបើកចំហរកាន់តែខ្លាំងឡើង ហើយនឹងការជឿទុកចិត្តកាន់តែខ្លាំងឡើងជាមួយប្រទេសបង់ក្លាដែសដែលជាប្រទេសជិតខាងខ្លួន។ ខ្ញុំគិតថា ដោយប្រៀបធៀបទៅនឹងជម្លោះផ្សេងទៀតដែលមានក្នុងតំបន់អាស៊ីខាងកើត លោកអ្នកមានប្រទេស២ដែលសុទ្ធជាប្រទេសក្រីក្រ។ ហើយគ្មានប្រទេសណាមួយស្វះស្វែងត្រួតត្រាតំបន់នោះទេ។ ដូច្នេះ ខ្ញុំ គិតថាវាជាការងាយស្រួលសម្រាប់ប្រទេស២ដែលមានសមភាពជាមួយគ្នាដើម្បីឈានដល់ផលប្រយោជន៍ទាំងអស់គ្នា»។
ពួកអ្នកវិភាគឧស្ម័ននិយាយថា ក្រុមហ៊ុនប្រេងនិងឧស្ម័នបរទេសជាច្រើន កំពុងសម្តែងនូវការយកចិត្តទុកដាក់ក្នុងការដេញថ្លៃក្នុងប្លុករុករកប្រេងរបស់បង់ក្លាដែសនិងភូមា។
ទោះបី មានការរំភើបលើសក្តានុពលនេះក៏ដោយ លោក Andrews-Speed អតីតភូគព្ភវិទ្យាខាងការរុករកប្រេង បានព្រមានថា សេចក្តីសាទរគួរមានកម្រិត។ លោកនិយាយទៀតថា គេអាចត្រូវការពេលវេលាយូរមុនពេលគេដឹងថា តើប្រេងនិងឧស្ម័ននោះ មានចំនួនប៉ុន្មានដែលពួកគេអាចផលិតបាន ហើយនឹងហេដ្ឋារចនាសម្ព័ន្ធអ្វី ដែលគេអាចត្រូវការសម្រាប់ដឹកជញ្ជូនវានោះ។
ប្រែសម្រួលដោយ ជឹង ប៉ូជីន
