សារមន្ទីរ Arthur M. Sackler នៅរដ្ឋធានី Washington កាលពីសប្តាហ៍មុន បានបើកការតាំងពិព័រណ៍វត្ថុសំរិទ្ធពីប្រទេសកម្ពុជាជូនសាធារណជនទស្សនាដោយឥតគិតថ្លៃ។ការតាំងពិព័រណ៍នេះជាលទ្ធផលនៃកិច្ចសហប្រតិបត្តិការរវាងសារមន្ទីរជាតិកម្ពុជានិងវិជ្ជាស្ថាន Smithsonian នៃសរអ។
ពិព័រណ៍នេះមានចំណងជើងថា “អាទិទេពនៃអង្គរ“ ។ វត្ថុសំរិទ្ធ៣៦ ដែលតាំងនៅទីនេះឆ្លុះបញ្ចាំងនូវជំនឿព្រហ្មមញ្ញសាសនានិងព្រះពុទ្ធសាសនា នៅក្នុងប្រវត្តិសាស្ត្រកម្ពុជា ពីរវាងសតវត្សរ៍ទី៨ដល់ទី១៤គឺពីមុនសម័យអង្គររហូតដល់សម័យអង្គរនិងក្រោយសម័យអង្គរ។
លោក Paul Jett ជាប្រធានអភិរក្សនៃសារមន្ទីរ Arthur M. Sackler នៅរដ្ឋធានីWashington។ លោកថ្លែងថា អ្នកដែលមកកាន់សារមន្ទីរនៃវិជ្ជាស្ថានSmithsonianនិងយល់ដឹងយ៉ាងច្រើនមិនត្រឹមតែអំពីសារមន្ទីរតែប៉ុណ្ណោះទេ គឺថែមទាំងអំពីប្រទេសកម្ពុជាផង។
“កម្ពុជាជាកន្លែងមួយដែលគេមិនសូវដឹងច្បាស់ ដូច្នេះយើងសង្ឃឹមថា ទស្សនិកជនដែលមកទស្សនាទីនេះនឹងមិនត្រឹមតែអាចឃើញរូបចម្លាប់ខ្មែរតែប៉ុណ្ណោះ តែថែមទាំងនិងរៀនសូត្រអំពីប្រទេសកម្ពុជាកាន់តែច្រើនថែមទៀត"។
វត្ថុសំរិទ្ធទាំង៣៦នេះត្រូវបានជ្រើសរើសពីចំណោមវត្ថុសំរិទ្ធជាង៧ពាន់នៅសារមន្ទីរជាតិកម្ពុជា។
លោកស្រី Louise Allison Cort ជាអ្នករៀបចំការតាំងពិព័រណ៍វត្ថុសំរិទ្ធនៃសារមន្ទីរជាតិកម្ពុជា។ លោកស្រីថ្លែងថា សារមន្ទីរ Smithsonian សម្រេចយកវត្ថុសំរិទ្ធតែ៣៦មកដាក់តាំងដើម្បីឲ្យទស្សនិកជនងាយយល់ និងមានឱកាសសិក្សាអំពីវត្ថុនិមួយៗ។
“ការលំបាកគឺការពន្យល់ថា តើកម្ពុជានៅទីណា? តើអង្គរវត្តនៅទីណា? តើហេតុអ្វីបានជាមានវត្ថុសំរិទ្ធទាំងនេះ? យើងចាំបាច់ត្រូវពន្យល់អត្ថន័យយ៉ាងស្មុគ្រស្មាញដោយអត្ថាធិប្បាយយ៉ាងខ្លី ពីព្រោះយើងចង់ឲ្យទស្សនិកជនមើលវត្ថុសំរិទ្ធ មិនមែនចង់ឲ្យគេមកអានទេ"។
លោកជា សុជាតិ ជាអនុប្រធានការិយាល័យអភិរក្សនៃនាយកដ្ឋានសារមន្ទីរជាតិកម្ពុជា។លោកថ្លែងអំណរគុណដល់សារមន្ទីរ Smithsonianដែលជួយឧបត្ថម្ភដល់កិច្ចការអភិរក្សវត្ថុបូរាណនៅប្រទេសកម្ពុជា ទាំងក្នុងវិស័យធនធាន និងបច្ចេកទេស។
“ខ្ញុំសូមផ្តាំផ្ញើរដល់ពលរដ្ឋអាមេរិកាំងដែលមានទឹកចិត្តក្នុងការជួយជ្រោមជ្រែងដល់ការបង្កើតនិងការគាំពារវត្ថុបូរាណដែលបាត់បង់។ យើងខ្ញុំធ្វើដំណើរមកនេះគឺដោយការឧបត្ថម្ភរបស់ FOKCI Friends of Khmer Culture, Inc។ ខ្ញុំសូមអរគុណដល់ម្ចាស់ដែលឧបត្ថម្ភហ្នឹងហើយសូមឲ្យទឹកចិត្តនៃសប្បុរសជនអាមេរិកាំងជួយបន្តទៀតដល់ការគាំពារដល់វត្ថុបូរាណដែលរងគ្រោះនៅកម្ពុជា"។
លោក វន នឿន ជាអ្នកអភិរក្សវត្ថុសិល្បៈធ្វើពីលោហធាតុ។ លោកនិងលោក ជា សុជាតិ បំពេញការសិក្សា នៅរដ្ឋធានី Washingtonចំនួនមួយខែអំពីវិធីដាក់តាំងវត្ថុសិល្បៈវត្ថុបូរាណក្នុងសារមន្ទីរ។ លោកថ្លែងថា លោកមានមោទនភាពខ្លាំងណាស់ដែលឃើញវត្ថុសិល្បៈខ្មែរមកដល់សរអ ហើយអំពាវនាវឲ្យជនជាតិខ្មែរនៅសរអអញ្ជើញមកទស្សនាពិព័រណ៍នេះ។
“សូមអញ្ជើញមកទស្សនាវត្ថុសិល្បៈខ្មែរយើង ដែលតាំងនៅសារមន្ទីរ Freer នឹងSackler នេះឲ្យបានច្រើន ដើម្បីស្វែងយល់អំពីវប្បធម៌និងអរិយធម៌ខ្មែរយើងពីសម័យដើម"។
កញ្ញា Ferrah Tek ដែលចាប់កំណើតនៅសរអទើបបញ្ចប់ការសិក្សានៅសាកលវិទ្យាល័យ Mary Washingtonនៅរដ្ឋ Virginia។ កញ្ញាថ្លែងថា កញ្ញាមានសេចក្តីរំភើបយ៉ាងខ្លាំងដែលបានឃើញការតាំងពិព័រណ៍នេះ។
“ខ្ញុំសប្បាយចិត្ត ខ្ញុំអត់ដែលទៅស្រុកខ្មែរ ពេលខ្ញុំមកមើលរូបចម្លាក់នៅទីនេះ ខ្ញុំគិតថា រូបចម្លាក់ទាំងនេះស្អាតមែនទែន ដែលគេយកមកតាំងឲ្យប្រជាជនអាមេរិកមកមើល"។
កញ្ញា Allicia Ky ធ្វើការនៅក្រុមហ៊ុនឯកជនមួយ ដែលទទួលកុងត្រាជាមួយរដ្ឋាភិបាលសហព័ន្ធ នៅរដ្ឋ Virginia ។ នាងត្រូវជាបងជីដូនមួយរបស់កញ្ញា Farrah ។ Allicia ថ្លែងថា នាងសប្បាយចិត្តណាស់ដែលបានឃើញការតាំងពិព័រណ៍វត្ថុបូរាណខ្មែរនៅសរអ។
“យើងមិនដែលរស់នៅប្រទេសកម្ពុជាទេ ប៉ុន្តែការដែលមានផ្នែកមួយរបស់កម្ពុជា នៅក្នុងរដ្ឋធានីWashingtonធ្វើឲ្យខ្ញុំមានការភ្ជាប់ទៅស្រុកខ្មែរ។ ខ្ញុំមានចិត្តរំភើប។ ខ្ញុំចង់ស្វែងយល់ថែមទៀតអំពីប្រវត្តិសាស្ត្រកម្ពុជា។ ហើយសង្ឃឹមថា ពិព័រណ៍នេះនឹងលើកទឹកចិត្តឲ្យកូនខ្មែរនៅប្រទេសអាមេរិកជំនាន់ក្រោយសិក្សាអំពីប្រវត្តិសាស្ត្រខ្មែរថែមទៀត"។
ទស្សនិកជនអាចចូលមើលពិព័រណ៍អាទិទេពនៃអង្គរ នៅសារមន្ទីរ Arthur M. Sackler នៃវិជ្ជាស្ថាន Smithsonian នៅរដ្ឋធានី Washington រាល់ថ្ងៃពីម៉ោង ១០ព្រឹកដល់ម៉ោង៥ ៣០នាទីល្ងាចរហូតដល់ថ្ងៃទី២៣ មករាឆ្នាំ២០១១។ ពិព័រណ៍នេះនឹងបន្តដំណើរទៅកាន់សារមន្ទីរ J. Paul Getty នៅទីក្រុង Los Angeles រដ្ឋ California នៅខែកុម្ភៈឆ្នាំ ២០១១ ។រាយការណ៍ពីរដ្ឋធានី Washington ខ្ញុំ ប៉ូច រាសី វីអូអេ សម្លេងសរអ៕
