ទិន្នផលអាភៀននៅអាហ្វហ្គានីស្ថានបានធ្លាក់ចុះយ៉ាងខ្លាំងកាលពីឆ្នាំមុន។ នេះបើយោងតាមអង្គការសហប្រជាជាតិនិងពីប្រភពព័ត៌មានឯកជនមួយចំនួន។ ប៉ុន្តែដំណាំនេះនៅតែបន្តត្រូវបានដាំនៅតាមខេត្តភាគច្រើន បើទោះបីជាមានបម្រាមពីក្រុមតាលីបង់ក៏ដោយ។ តំបន់ខ្លះមានដំណាំអាភៀនច្រើនជាងតំបន់ដទៃទៀត។
យោងតាមប្រភពព័ត៌មាននៅក្នុងប្រទេសអាហ្វហ្គានីស្ថាននិងនៅលើគណនីបណ្តាញសង្គមរបស់ក្រុមតាលីបង់ កសិករនៅក្នុងខេត្តចំនួនប្រមាណ ២៩ បានដាំដុះអាភៀនចាប់តាំងពីនិទាឃរដូវមក។ ដំណាំអាភៀនភាគច្រើនមាននៅក្នុងខេត្ត Badakhshan ខេត្ត Helmand ខេត្ត Herat និងខេត្ត Nangarhar។
ដំណាំអាភៀន ដែលកសិករយកទៅផលិតជាអាភៀន ត្រូវបានដាំដោយបើកចំហ ឬលាក់បាំងក្រោយរបងដីឯកជន។
កងកម្លាំងតាលីបង់បានធ្វើប្រតិបត្តិការចំនួនរាប់ពាន់ដើម្បីបំផ្លាញដំណាំនេះ ដូចដែលត្រូវបានប្រកាសឡើងនៅលើបណ្តាញសង្គម X ដោយអង្គភាពប្រយុទ្ធប្រឆាំងគ្រឿងញៀននៃក្រសួងមហាផ្ទៃ។ សេចក្តីប្រកាសនេះបានចុះបញ្ជីខេត្តចំនួន ២៩ ដែលនៅទីនោះពួកគេបានធ្វើប្រតិបត្តិការបំផ្លាញ។
ក្រសួងមហាផ្ទៃតាលីបង់បានឱ្យដឹងថា នៅក្នុងរយៈពេល ៦ ខែចុងក្រោយនេះ ប៉ូលិសបានធ្វើប្រតិបត្តិការកម្ចាត់ដើមអាភៀនជាង ១៥.០០០ករណីនៅលើផ្ទៃដីជាង ៣.៦០០ហិចតា។ ពួកគេក៏បានលើកឡើងថា មនុស្សរាប់ពាន់ត្រូវបានចាប់ខ្លួនចំពោះការបំពានបម្រាមផងដែរ។
លោក Abdul Haq Akhundzada អនុរដ្ឋមន្រ្តីការពារជាតិតាលីបង់ទទួលបន្ទុកប្រយុទ្ធប្រឆាំងគ្រឿងញៀន បានប្រាប់វីអូអេថា នឹងមិនមានបញ្ហាពាក់ព័ន្ធនឹងសារធាតុញៀននោះទេក្នុងឆ្នាំនេះ។
លោកបាននិយាយថា៖ «នៅខេត្តទាំងនោះ នៅតំបន់ខ្លះដែលកសិករដាំអាភៀនលួចលាក់ យើងបានធ្វើប្រតិបត្តិការនៅទីនោះ ហើយយើងបានបំផ្លាញដំណាំអាភៀនលួចលាក់របស់ពួកគេរួចហើយ»។
ប៉ុន្តែមិនមែនគ្រប់គ្នាទទួលយកការដាក់បម្រាមនិងការកម្ចាត់អាភៀនដោយសន្ដិវិធីនោះទេ។ នៅក្នុងខេត្ត Badakhshan ដែលស្ថិតនៅភាគឦសាននៃប្រទេស ការប៉ះទង្គិចគ្នាដោយហិង្សាបានកើតឡើងកាលពីខែឧសភារវាងក្រុមតាលីបង់និងកសិករ។ ហើយមនុស្សពីរនាក់បានស្លាប់។
មន្រ្តីតាលីបង់ទទួលបន្ទុកកម្ចាត់អាភៀនក្នុងស្រុកបានរាយការណ៍ថា នៅខេត្ត Badakhshan «ផ្ទៃដីដំណាំអាភៀនប្រមាណ ១៤ ហិកតា ទៅ ១៦.០០០ ហិកតា ត្រូវបានបំផ្លាញ»។
លោក Aminullah Taib អភិបាលរងខេត្ត Badakhshan បាននិយាយថា ពួកគេបានបំផ្លាញដំណាំអាភៀននៅរដូវស្លឹកឈើជ្រុះ និងនិទាឃរដូវ ក្នុងស្រុកចំនួន៨ ហើយមិនអនុញ្ញាតឱ្យមានការដាំដុះបន្តទៀតនោះទេ។
កសិករនិយាយថា ដំណើរការបំផ្លាញដំណាំនេះគឺជាការមិនគោរពវប្បធម៌ក្នុងស្រុក ស្របពេលក្រុមតាលីបង់បានទៅភូមិនានា ដោយមិនបានប្រាប់ចាស់ទុំក្នុងភូមិ និងផ្តល់ដំណឹងដល់អ្នកភូមិអំពីយុទ្ធនាការបំផ្លាញដំណាំអាភៀននោះឡើយ។
លោក Abdul Hafiz ពលរដ្ឋស្រុក Argo ដែលនៅទីនោះមានការប៉ះទង្គិចរវាងកសិករនិងក្រុមតាលីបង់បានកើតឡើង បានប្រាប់វីអូអេថា ក្រុមតាលីបង់បានចូលផ្ទះប្រជាជន និងបានបំផ្លាញដំណាំអាភៀនរបស់ពួកគេ «ដោយមិនបានបួងសួង និងផ្តល់ដំណឹងជាមុន»។
កំណើនដំណាំអាភៀនមានខ្ពស់បំផុតនៅឆ្នាំ ២០២១ ដែលជាឆ្នាំដែលក្រុមតាលីបង់ចូលកាន់តំណែងឡើងវិញ។ កសិករបានធ្វើការដាំដុះច្រើនបំផុតតាមតែអាចធ្វើបាន ដោយភ័យខ្លាចថា ដំណាំនេះនឹងត្រូវហាមឃាត់។ នៅស្របពេលក្រុមតាលីបង់បានដាក់បម្រាមលើការដាំដុះដំណាំអាភៀននៅឆ្នាំ ២០២២ ពួកគេក៏បានអនុញ្ញាតឱ្យកសិករធ្វើការប្រមូលផលអាភៀន ដែលបានដាំរួចហើយផងដែរ។
ឆ្នាំនោះគឺជាឆ្នាំកំណត់ត្រាមួយ។ អង្គការសហប្រជាជាតិបានប៉ាន់ប្រមាណថា ផលិតកម្មអាភៀននៅអាហ្វហ្គានីស្ថានមានចំនួនប្រមាណ ៦.៨០០តោននៅឆ្នាំ ២០២១ និងចំនួនប្រមាណ ៦.២០០តោននៅឆ្នាំ ២០២២។
កាលពីឆ្នាំមុន ក្រុមតាលីបង់ទទួលបានជោគជ័យក្នុងការដាក់បម្រាមលើដំណាំនេះទាំងស្រុង។ នៅក្នុងខេត្ត Helmand ដែលសម្បូរទៅដោយការដាំដុះអាភៀន ទិន្នផលដំណាំអាភៀនបានធ្លាក់ចុះ ៩៩.៩ភាគរយ។
ប៉ុន្តែភាពជោគជ័យចំពោះបម្រាមនៅទូទាំងប្រទេសគឺអាស្រ័យលើប្រភព។
អង្គការសហប្រជាជាតិបានរាយការណ៍កាលពីខែតុលាថា ទិន្នផលអាភៀនបានធ្លាក់ចុះ ៩៥ភាគរយ។ អង្គការនេះបន្តថា នៅអាហ្វហ្គានីស្ថាន ទិន្នផលអាភៀនបានធ្លាក់ចុះពី ២៣៣.០០០ហិកតានៅឆ្នាំ ២០២២ មកនៅត្រឹម ១០.៨០០ ហិកតានៅឆ្នាំ ២០២៣។
ប៉ុន្តែនៅក្នុងការវាយតម្លៃពីរូបភាពផ្តល់ពីផ្កាយរណបរបស់ខ្លួន ក្រុមហ៊ុន Alcis បានឱ្យដឹងថា ទិន្នផលអាភៀននៅអាហ្វហ្គានីស្ថានបានធ្លាក់ចុះរហូតដល់ ៨៦ភាគរយ ដែលនេះជាតួលេខទាបជាងតួលេខរបស់អង្គការសហប្រជាជាតិ។
លោក William Byrd អ្នកស្រាវជ្រាវជាន់ខ្ពស់ប្រចាំវិទ្យាស្ថាន U.S. Institute of Peace បានថ្លែងប្រាប់វីអូអេថា គម្លាតភាគរយនេះបង្ហាញពីភាពខុសគ្នានៅក្នុងបរិមាណអាភៀនដែលត្រូវបានប៉ាន់ប្រមាណថាត្រូវប្រមូលផលបាននៅឆ្នាំ ២០២៣ នោះគឺ «១០.៨០០ហិកតាបើយោងតាមអង្គការសហប្រជាជាតិធៀបនឹង ៣១.០៨៨ហិកតា បើយោងតាមក្រុមហ៊ុន Alcis»។
លោកបានលើកឡើងថា ក្រុមហ៊ុន Alcis បានមានការបង្ហាញល្អិតល្អន់ជាងនៅក្នុងបរិបទនេះ។
លោក Byrd បាននិយាយយ៉ាងដូច្នេះថា៖ «លក្ខណៈខុសប្លែករបស់ដើមអាភៀននិងឧបករណ៍វាស់វែងបង្កើតឡើងដោយក្រុមហ៊ុន Alcis ក្នុងរយៈពេលជាច្រើនឆ្នាំមកនេះបានជួយដល់វិធីសាស្ត្រវាស់វែង»។ លោកបានបន្ថែមថា អង្គការសហប្រជាជាតិពឹងផ្អែកលើតំបន់យកសំណាកផ្សេងៗគ្នា។ ក្រុមហ៊ុន Alcis បានវិភាគជាច្រើនលើកលើរូបភាពពីផ្កាយរណបលើគ្រប់ផ្ទៃដីដំណាំអំឡុងពេលដាំដុះ និងប្រមូលផលអាភៀន។
លទ្ធផលសម្រាប់ការដាំអាភៀនឆ្នាំ ២០២៤ ត្រូវបានរំពឹងថា នឹងចេញដោយអង្គភាពទាំងពីរខាងលើនៅរដូវស្លឹកឈើជ្រុះខាងមុខនេះ។
ស្ថានភាពសេដ្ឋកិច្ចអាហ្វហ្គានីស្ថានកំពុងដុនដាប ស្របពេលមនុស្សជាង ១២លាននាក់កំពុងប្រឈមមុខនឹងអសន្តិសុខស្បៀងអាហារធ្ងន់ធ្ងរ។
ការដាក់បម្រាមលើដើមអាភៀនបានយកប្រាក់ចំណូលប្រមាណ ១ពាន់លានដុល្លារចេញពីសេដ្ឋកិច្ចជនបទ។ ដូច្នេះសូម្បីតែពេលប្រឈមមុខនឹងការដាក់បម្រាម កសិករក្រីក្រនៅតែបន្តដាំអាភៀន ពីព្រោះពួកគេមានជម្រើសតិចតួចសម្រាប់រកប្រាក់ចំណូល។
អស់ពេលរាប់ទសវត្សរ៍មកនេះ ដើមអាភៀននិងដំណាំអាភៀនផ្តល់ជាប្រាក់ចំណូលធំបំផុតសម្រាប់កសិករអាហ្វហ្គានីស្ថាន។ កសិករភាគច្រើនធ្វើការដាំដុះសម្រាប់ត្រឹមតែចិញ្ចឹមជីវិតប៉ុណ្ណោះ។ ពួកគេមិនមានប្រាក់ចំណូលបន្ថែម ឬពេលវេលាដើម្បីទិញគ្រាប់ពូជដំណាំដទៃទៀតទេ បន្ទាប់មកត្រូវរង់ចាំរាប់ឆ្នាំដើម្បីឱ្យដំណាំលូតលាស់ពេញលេញ ហើយប្រមូលផលដើម្បីលក់។
កសិករបានរអ៊ូរទាំថា រដ្ឋាភិបាលតាលីបង់មិនបានជួយពួកគេឱ្យដាំដំណាំផ្សេងទៀតនោះទេ។
លោក Hassebullah កសិករនៅខេត្ត Laghman បានថ្លែងប្រាប់វីអូអេថា កសិករត្រូវការជំនួយ ហើយពួកគេនៅតែកំពុងរង់ចាំជំនួយពីសំណាក់រដ្ឋាភិបាលតាលីបង់។
លោក Hassebullah បានថ្លែងថា៖ «ប្រសិនបើកសិករមិនដាំអាភៀន រដ្ឋាភិបាលគួរផ្តល់ជាគ្រាប់ពូជនិងជី ផលិតផលកសិកម្មខ្លះ និងជំនួយដទៃទៀត»។
អនុរដ្ឋមន្រ្តីទទួលបន្ទុកប្រយុទ្ធប្រឆាំងសារធាតុញៀនអាហ្វហ្គានីស្ថានលោក Javed Qaem បានថ្លែងប្រាប់វីអូអេថា រហូតដល់ពេលកសិករត្រូវបានផ្តល់នូវជម្រើសផ្សេងទៀត «ជាអកុសល យើងនឹងត្រូវប្រឈមនឹងការប៉ះទង្គិចគ្នាបន្ថែមទៀតក្នុងពេលប៉ុន្មានឆ្នាំខាងមុខ»៕
ប្រែសម្រួលដោយលោក ណឹម សុភ័ក្រ្តបញ្ញា
