សេចក្តីព្រាងច្បាប់មួយដើម្បីស្តារលទ្ធិប្រជាធិបតេយ្យនិងសិទ្ធិមនុស្សនៅកម្ពុជាដែលសភាតំណាងរាស្ត្រសហរដ្ឋអាមេរិកបានអនុម័តតាំងពីឆ្នាំមុននៅបន្តជាប់គាំងនៅព្រឹទ្ធសភាសហរដ្ឋអាមេរិកដោយគ្មានសញ្ញាថានឹងត្រូវអនុម័តនៅពេលណាក្នុងពេលដែលសមាជិកព្រឹទ្ធសភាមួយចំនួនត្រូវផ្តោតលើយុទ្ធនាការឃោសនាការបោះឆ្នោតនៅខែវិច្ឆិកាខាងមុខ។
ប៉ុន្តែសកម្មជនសហគមន៍ខ្មែរ-អាមេរិកាំងដែលគាំទ្រអតីតគណបក្សប្រឆាំងនៅកម្ពុជានៅតែរក្សាក្តីសង្ឃឹមនិងកំពុងបង្កើនសកម្មភាពបញ្ចុះបញ្ចូលរបស់ពួកគេដោយយល់ថាស្ថានភាពសិទ្ធិមនុស្សនិងលទ្ធិប្រជាធិបតេយ្យនៅកម្ពុជាមិនមានការផ្លាស់ប្តូរជាដុំកំភួនទេក្នុងរយៈពេលជាងបីឆ្នាំកន្លងមកនេះ។
អ្នកស្រី ធិត គឹមហ៊ុន ប្រធានចលនាស្ត្រីនៃសាខាគណបក្សសង្គ្រោះជាតិក្រៅប្រទេសនិងនៅសហរដ្ឋអាមេរិកយល់ថាក្នុងពេលដែលអ្នកតាក់តែងច្បាប់សហរដ្ឋអាមេរិកកំពុងតែធ្វើយុទ្ធនាការឃោសនាបោះឆ្នោត វាក៏ជាឱកាសដែលសហគមន៍ខ្មែរត្រូវចូលរួមក្នុងសកម្មភាពរបស់ពួកគេហើយឆ្លៀតពេលរំឭកពីបញ្ហារបស់កម្ពុជាផងដែរ។
អ្នកស្រីបានបញ្ជាក់ប្រាប់វីអូអេថា៖ «យើងដឹងថា គេរវល់នៅក្នុងយុទ្ធនាការបោះឆ្នោតក៏ប៉ុន្តែនេះជាឱកាសមួយដ៏ល្អបំផុតក្នុងនាមយើងជាពលរដ្ឋខ្មែរ-អាមេរិកាំងគ្រប់បណ្តារដ្ឋនានាទាំងអស់គឺយើងត្រូវតែបណ្តុះខ្លួនយើងដើម្បីមានទំនាក់ទំនង។ យើងត្រូវហុចដៃទៅពួកគាត់ ហើយគាត់នឹងហុចដៃមកពួកយើងវិញដោយយើងបូជាពេលវេលារបស់យើងដើម្បីចូលរួមធ្វើយុទ្ធនាការបោះឆ្នោតជាពិសេសតំណាងឱ្យសមាជិកព្រឹទ្ធសភានៅតាមរដ្ឋនីមួយ»។
អ្នកស្រី គឹមហ៊ុន បានស្ម័គ្រចិត្តចូលរួមធ្វើយុទ្ធនាការឃោសនាបោះឆ្នោតជ្រើសរើសអភិបាលរដ្ឋន័ស ខារ៉ូឡាញណា(North Carolina) ជាដើម។
អ្នកស្រី ធិត គឹមហ៊ុន បានអំពាវនាវឱ្យពលរដ្ឋខ្មែរ-អាមេរិកាំងចូលរួមសកម្មភាពស្ម័គ្រចិត្តជួយដល់អ្នកតំណាងរាស្ត្រនិងសមាជិកព្រឹទ្ធសភាតាមមណ្ឌលនីមួយៗដោយមិនរង់ចាំគេបម្រើនៅពេលដែលអ្នកតាក់តែងច្បាប់ទាំងនោះជាប់ឆ្នោតហើយ។
សេចក្តីព្រាងច្បាប់ប្រជាធិបតេយ្យកម្ពុជាឬHR-526 ត្រូវបានសភាតំណាងរាស្ត្រអនុម័តដោយសំឡេងជាឯកច្ឆ័ន្ទកាលពីខែកក្កដាឆ្នាំ២០១៩ គឺនៅក្រោយពេលដែលប្រទេសកម្ពុជាបានរៀបចំការបោះឆ្នោតជាតិដោយគ្មានការចូលរួមពីគណបក្សប្រឆាំងដែលមានកម្លាំងខ្លាំងហើយធ្វើឱ្យគណបក្សប្រជាជនកម្ពុជារបស់លោកនាយករដ្ឋមន្ត្រី ហ៊ុន សែន ឈ្នះអាសនៈសភាតំណាងរាស្រ្តទាំង១២៥តែម្នាក់ឯង។
ប៉ុន្តែសេចក្តីព្រាងច្បាប់នេះនៅបន្តជាប់គាំងនៅគណៈកម្មការទំនាក់ទំនងការបរទេសរបស់ព្រឹទ្ធសភានៅឡើយរហូតមកដល់ពេលនេះដែលនាំឱ្យមានការព្រួយបារម្ភថា វាអាចនឹងជួបជោគវាសនាដូចសេចក្តីព្រាងច្បាប់លើកមុននេះដែលត្រូវបានសភាតំណាងរាស្ត្រអនុម័តតែរយៈពេលប៉ុន្មានថ្ងៃមុនពេលការបោះឆ្នោតជាតិនៅខែកក្កដា ឆ្នាំ២០១៨ ប៉ុន្តែបានផុតសុពលភាពនៅព្រឹទ្ធសភាដោយសារតែអាណត្តិសភាជាតិផុតនៅដំណាច់ឆ្នាំ២០១៨។
ក្រុមការងារនៃគណបក្សសង្គ្រោះជាតិក៏នឹងទៅជួបមន្ត្រីនានានៃសមាជិកនៃគណៈកម្មការជំនាញរបស់ព្រឹទ្ធសភាបន្តទៀតនៅខែមីនានេះដើម្បីរំលឹកនិងទទូចឱ្យយកសេចក្តីព្រាងច្បាប់ប្រជាធិបតេយ្យកម្ពុជាមកពិភាក្សានិងអនុម័តឱ្យបានឆាប់។
អ្នកស្រី ធិត គឹមហ៊ុន បានបញ្ជាក់ប្រាប់វីអូអេថា៖ «តំណាងនៅតាមរដ្ឋនីមួយៗគឺយើងត្រូវទាក់ទងទៅព្រឹទ្ធសភាដើម្បីណាត់ជួបគាត់ហើយដើម្បី ឱ្យគាត់សើរើនូវច្បាប់ហ្នឹងដើម្បីឱ្យមានសំទុះទៅមុខឱ្យកាន់តែមានប្រសិទ្ធភាពល្អទៅមុខអីចឹងហើយនៅក្នុងខែខាងមុខនេះយើងបានណាត់ជួបតំណាងគណៈកម្មការទាំង២២រូបគឺយើងបានណាត់ជួបគាត់»។
សេចក្តីព្រាងច្បាប់ប្រជាធិបតេយ្យកម្ពុជាតម្រូវឱ្យប្រធានាធិបតីសហរដ្ឋអាមេរិកដាក់ទណ្ឌកម្មបុគ្គលទាំងឡាយណាដែលទទួលខុសត្រូវចំពោះការធ្វើឱ្យខូចលទ្ធិប្រជាធិបតេយ្យនៅកម្ពុជាក្នុងនោះរួមមានការរំលោភសិទ្ធិមនុស្សយ៉ាងធ្ងន់ធ្ងរ។ ទណ្ឌកម្មនោះនឹងសំដៅលើមន្ត្រីរដ្ឋាភិបាល យោធានិងមន្ត្រីសន្តិសុខដែលពាក់ព័ន្ធនឹងការរំលោភបំពានទាំងនោះក៏ដូចជាអង្គភាពឬក្រុមហ៊ុនដែលពួកគេគ្រប់គ្រងឬជាកម្មសិទ្ធិផ្ទាល់ខ្លួនផងដែរ។ ទណ្ឌកម្មនោះរួមមានការបង្កកទ្រព្យសម្បត្តិនិងការរឹតត្បិតមិនឱ្យបុគ្គលនោះចូលមកសហរដ្ឋអាមេរិក។
នៅពេលដែលវីអូអេបានទាក់ទងកាលពីសប្តាហ៍មុន អ្នកនាំពាក្យរបស់គណៈកម្មការទំនាក់ទំនងការបរទេសបានបញ្ជាក់ថាសេចក្តីព្រាងច្បាប់នេះនៅមិនទាន់ត្រូវដាក់បញ្ចូលក្នុងរបៀបវារៈប្រជុំក្នុងពេលឆាប់ៗនេះនៅឡើយទេ។
អ្នកស្រី ស៊ូហ្សាន រ៉ាស អ្នកនាំពាក្យនៃគណៈកម្មការបានបញ្ជាក់ប្រាប់វីអូអេតាមសារអេឡិកត្រូនិកថា៖ «យើងនៅតែមិនទាន់បានដាក់ពេលកំណត់ធ្វើសវនាការលើច្បាប់នេះនៅឡើយទេ ប៉ុន្តែខ្ញុំនឹងជម្រាបលោកឱ្យដឹងនៅពេលណាដែលមានការផ្លាស់ប្តូរ»។
សមាជិកព្រឹទ្ធសភាចំនួន៣៣នាក់ត្រូវឈរឈ្មោះប្រកួតប្រជែងបោះឆ្នោតឡើងវិញនៅថ្ងៃទី៣ខែវិច្ឆិកា។ ក្នុងចំណោមនេះគឺលោក ជេម រីស(James Risch) មកពីគណបក្សសាធារណរដ្ឋប្រចាំរដ្ឋអាយដាហូ និងជាប្រធានគណៈកម្មការទំនាក់ទំនងការបរទេស និងសមាជិកដទៃទៀតនៃគណៈកម្មាធិការនេះដែលមានដូចជាលោក គ្រីស ឃូន (Chris Coons) នៃគណបក្សប្រជាធិបតេយ្យប្រចាំរដ្ឋដេឡាវែ លោកខូរី ហ្កាដណឺ (Cory Guardner)នៃគណបក្សសាធារណរដ្ឋប្រចាំរដ្ឋកូឡូរ៉ាដូនិងលោកលីនស៊ី ហ្ក្រែម (Linsey Graham) នៃគណបក្សសាធារណរដ្ឋប្រចាំរដ្ឋសៅខារ៉ូឡាញណាជាដើម។
គណបក្សកាន់អំណាចនៅប្រទេសកម្ពុជាចាត់ទុកថា សេចក្តីព្រាងច្បាប់នេះបានធ្វើឡើងដោយមិនឆ្លុះបញ្ចាំងពីស្ថានភាពជាក់ស្តែងនៅក្នុងប្រទេសកម្ពុជាទេ។
លោក សុខ ឥសាន្ត អ្នកនាំពាក្យគណបក្សប្រជាជនកម្ពុជាបានបញ្ជាក់ប្រាប់វីអូអេថា៖ «ចំពោះសេចក្តីព្រាងច្បាប់មួយចំនួនដែលចេញពីអ្នកតំណាងរាស្ត្រមួយចំនួនរបស់សហរដ្ឋអាមេរិកហ្នឹង ខ្ញុំយល់ថាវាមិនបានផ្សាភ្ជាប់នឹងសភាពការណ៍ពិតជាក់ស្តែងនៅកម្ពុជាទេ អីចឹងទេបានជាច្បាប់នេះត្រូវទើនៅស្ថាប័នព្រឹទ្ធសភា»។
លោក សុខ ឥសាន្ត បានផ្តល់នូវការពណ៌នារូបភាពសិទ្ធិមនុស្សមួយដែលល្អសម្រាប់ប្រទេសកម្ពុជា។
លោកថ្លែងថា៖ «ជាការពិតហើយ យើងមើលឃើញហើយក្នុងសភាពការណ៍បច្ចុប្បន្ននេះនៅកម្ពុជាប្រជាពលរដ្ឋទូទៅកំពុងរស់នៅក្រោមដំបូលសន្តិភាពនិងស្ថិរភាពនយោបាយ។ បើប្រទេសមានសន្តិភាពពេញលេញមានស្ថិរភាពនយោបាយ មានការអភិវឌ្ឍរីកចម្រើនលើគ្រប់វិស័យយ៉ាងដូច្នេះបានសេចក្តីថាវាអត់មានការរំលោភសិទ្ធិមនុស្សនិងធ្វើឱ្យលទ្ធិប្រជាធិបតេយ្យដើរថយក្រោយទេ»។
អង្គការសិទ្ធិមនុស្សនិងសហភាពអឺរ៉ុបបានរកឃើញថា ប្រទេសកម្ពុជាបានរំលោភយ៉ាងធ្ងន់ធ្ងរនិងមានលក្ខណៈជាប្រព័ន្ធលើផ្នែកសិទ្ធិនយោបាយ សិទ្ធិសេរីភាពបញ្ចេញមតិ សិទ្ធិសេរីភាពសារព័ត៌មាន សិទ្ធិសេរីភាពសហជីព និងអង្គការសង្គមស៊ីវិល។ ការរំលោភបំពាននេះកើតឡើងជាបន្តបន្ទាប់នៅមុននិងក្រោយពេលដែលតុលាការកំពូលបានរំលាយគណបក្សសង្គ្រោះជាតិដែលជាគណបក្សប្រឆាំងដ៏ធំនិងអាចបង្កជាគ្រោះថ្នាក់ដល់ការកាន់អំណាចជាង៣០ឆ្នាំរបស់លោកនាយករដ្ឋមន្ត្រី ហ៊ុន សែន។ ការណ៍នេះបាននាំឱ្យសហភាពអឺរ៉ុបសម្រេចព្យួរឋានៈអនុគ្រោះពន្ធមួយផ្នែកលើទំនិញនាំចូលរបស់កម្ពុជា។
លោក អ៊ុង ឫទ្ធី ប្រធានសាខាគណបក្សសង្គ្រោះជាតិក្រៅប្រទេសនិងជាប្រធានគណបក្សសង្គ្រោះជាតិអាមេរិកបានបញ្ជាក់ថាស្ថានភាព ពិតនៅកម្ពុជាខុសគ្នារវាងសម្តីដែលគណបក្សកាន់អំណាចបានលើកឡើងថា៖ «បើគិតមើលអ្វីដែលខ្លួនឯងនិយាយនិងអ្វីដែលខ្លួនឯងធ្វើវាផ្ទុយស្រឡះពីអ្វីដែលប្រទេសកម្ពុជាកំពុងតែវិលទៅជំនាន់កម្ពុជាប្រជាធិបតេយ្យគឺបាត់បង់អស់នូវសិទ្ធិសេរីភាពក្នុងការនិយាយស្តី គឺបាត់បង់អស់នូវការដើរហើរផ្សេងៗជាពិសេសបញ្ហាជីវភាពរស់នៅដែលកំពុងតែគាបសង្កត់ដោយក្រុមបក្ខពួកលោក ហ៊ុន សែន ដោយមិនខ្វល់ពីទុក្ខលំបាកប្រជាពលរដ្ឋទេគឺគិតតែ ក្រេបជញ្ជក់អ្វីដែលខ្លួនចង់បាន។ ម្នាក់ៗរកផលប្រយោជន៍រៀងៗខ្លួនហើយពលរដ្ឋខ្មែរកំពុងរងហានិភ័យដោយការខ្វះខាត»។
អ្នកតំណាងរាស្រ្តសហរដ្ឋអាមេរិកគឺលោក អាឡាំង ឡូវឹនសល ដែលមកពីគណបក្សប្រជាធិបតេយ្យប្រចាំនៅរដ្ឋកាលីហ្វញ៉ា និងជាសហប្រធានក្រុមការងារសភាតំណាងរាស្ត្រទទួលបន្ទុកកិច្ចការកម្ពុជាក៏បានគាំទ្រវិធានការដាក់ទណ្ឌកម្មសេដ្ឋកិច្ចរបស់សហភាពអឺរ៉ុបលើប្រព័ន្ធអនុគ្រោះពន្ធដែលកម្ពុជានាំចូលទីផ្សារសហភាពអឺរ៉ុបដែលនឹងចូលជាធរមាននៅខែសីហាខាងមុខនេះផងដែរ៕
