តើជំងឺឆ្លងរាតត្បាតជាសាកលដូចជាជំងឺកូវីដ១៩ ជាដើម ធ្វើឲ្យសង្គមបែកបាក់ ឬក៏រួបរួមគ្នា?
ប្រវត្តិវិទូភាគច្រើន ប្រាកដជាឆ្លើយថានឹងធ្វើឲ្យសង្គមបែកបាក់ជាមិនខាន។ ប្រវត្តិវិទូទាំងនោះថា ជំងឺឆ្លងរាតត្បាតជាសាកល ជាពិសេសការផ្ទុះឆ្លងរាលដាលនៃជំងឺដ៏មហាប្រល័យដែលមិនដឹងប្រភព ទំនងជាបញ្ឆេះឲ្យមានការទម្លាក់កំហុស ការស្អប់គុំកួន និងអំពើហិង្សាទ្រង់ទ្រាយធំកើតឡើង។
ជំងឺប៉េស្តកាលពីសតវត្សទី ១៤ ដែលគេស្គាល់ថាជំងឺរាតត្បាត Black Death ជារឿយៗត្រូវបានគេលើកឡើងថាជា ភស្តុតាងចម្បងនៅក្នុងការគាំទ្រចំពោះអំណះអំណាងនេះ។ ដោយរងការរិះគន់ថា ជាអ្នកបង្កឲ្យមានជំងឺប៉េស្តដ៏ប្រល័យនេះកើតឡើង ជាតិសាសន៍ជ្វីស្វ និងជាតិសាសន៍ភាគតិចផ្សេងទៀតនៅទ្វីបអឺរ៉ុប ត្រូវបានគេសម្លាប់រង្គាលយ៉ាងឃោរឃៅ។
ឧទាហរណ៍មួយទៀត គឺការផ្ទុះឆ្លងរាលដាលនៃជំងឺអាសន្នរោគនៅសតវត្សទី ១៩ ដែលបានបង្កឲ្យមានការវាយប្រហារហិង្សាលើមន្ទីរពេទ្យ និងគ្រូពេទ្យនៅទូទាំងទ្វីបអឺរ៉ុប និងសហរដ្ឋអាមេរិក។
ប៉ុន្តែ នៅពេលដែលជំងឺប៉េស្ត បានផ្ទុះឡើងជាថ្មីម្ដងទៀត វាមិនបានបង្កឲ្យមានការវាយប្រហារទ្រង់ទ្រាយធំលើជាតិសាសន៍ជ្វីស្វ និងជាតិសាសន៍ភាគតិចផ្សេងទៀតនោះទេ។
មួយវិញទៀត ការផ្ទុះឆ្លងរាលដាលនៃជំងឺគ្រុនរោលកាលពីសតវត្សទី ១៥ ការផ្ទុះឆ្លងរាតត្បាតនៃជំងឺ អុតធំកាលពីសតវត្សទី ១៦ ឬក៏ការផ្ទុះឆ្លងរាលដាលដ៏ប្រល័យជាងគេបំផុតនៅក្នុងប្រវត្តិសាស្ត្រនូវជំងឺគ្រុនផ្ដាសាយធំឆ្នាំ ១៩១៨ ដល់ឆ្នាំ ១៩១៩ ដែលគេហៅជាទូទៅថាគ្រុនផ្ដាសាយធំអេស្ប៉ាញនោះ ក៏មិនបានបង្កឲ្យមានការវាយប្រហារទ្រង់ទ្រាយធំលើជាតិសាសន៍ណាមួយដែរ។
លោក Samuel Cohn សាស្ត្រាចារ្យផ្នែកប្រវត្តិសាស្ត្រមជ្ឈិមសម័យនៃសាកលវិទ្យាល័យ Glasgow ដែលបានធ្វើការស្រាវជ្រាវលើជំងឺឆ្លងរាតត្បាតតាំងពីសម័យក្រិកបុរាណមក បានបញ្ជាក់ថា ករណីនេះបង្ហាញថា វាផ្ទុយពីការយល់ឃើញជាទូទៅ ដោយសារមិនមែនរាល់ជំងឺឆ្លងរាលដាលទាំងអស់សុទ្ធតែបង្កឲ្យមានការស្អប់គុំកួន និងអំពើហិង្សានោះទេ។
លោក Cohn បានបន្តថា នៅក្នុងប្រវត្តិសាស្ត្រ ជារឿយៗ ការផ្ទុះឆ្លងរាតត្បាតទ្រង់ទ្រាយធំនៃជំងឺនានានៅលើពិភពលោកកន្លងមក ហាក់មានទំនោរបង្រួបបង្រួមសហគមន៍នានា ដោយជំរុញឲ្យមានក្ដីអាណិតអាសូរ និងការងារស្ម័គ្រចិត្ត។ លោកបានហៅចំណុចនេះថា៖ «ជំងឺនៃក្ដីមេត្តា»។
លោក Cohn បានហៅជំងឺកូវីដ១៩ ថា ជាជំងឺនៃក្ដីមេត្តាស្រដៀងទៅនឹងជំងឺគ្រុនផ្ដាសាយធំអេស្ប៉ាញដែរ ដែលនៅពេលនោះ ពលរដ្ឋអាមេរិកាំងជាច្រើនបានរួមគ្នាជួយអ្នកជំងឺ និងអ្នកត្រូវការជំនួយ។
ទោះបីជាជំងឺកូវីដ១៩ ត្រូវបានគេរិះគន់ថាបានបង្កឲ្យមានឧក្រិដ្ឋកម្មស្អប់គុំកួនប្រឆាំងនឹងជាតិសាសន៍អាស៊ីនៅទូទាំងពិភពលោកក៏ដោយ ក៏លោក Cohn បាននិយាយថា ហេតុការណ៍អស់ទាំងនេះ «ហាក់ដូចជាមិនសូវសំខាន់បើប្រៀបធៀបជាមួយនឹងការស្ម័គ្រចិត្តទ្រង់ទ្រាយធំ និងឆន្ទៈល្អ» ដែលបានជំរុញឡើងដោយជំងឺឆ្លងរាតត្បាតនេះ៕
ប្រែសម្រួលដោយលោក ភី សុភាដា
