បទពិសោធន៍ជនភៀសខ្លួនខ្មែរនៅអាមេរិកទសវត្សរ៍៨០និង៩០
បទពិសោធន៍ជនភៀសខ្លួនខ្មែរនៅអាមេរិកទសវត្សរ៍៨០និង៩០
រូបថតជនភៀសខ្លួនខ្មែរនៅក្រុង Chicago «ធ្វើឲ្យបទពិសោធន៍ផ្ទាល់ខ្លួនខ្ញុំមានន័យ»
ដោយ ទែន សុខស្រីនិត
បទពិសោធន៍របស់ជនភៀសខ្លួនខ្មែរក្នុងការកសាងជីវិតថ្មីនិងសម្របខ្លួនតាមរបៀបរបបរស់នៅក្នុងសហរដ្ឋអាមេរិកក្នុងចន្លោះទសវត្សរ៍ ១៩៨០ និង ១៩៩០ មិនត្រូវបានចងក្រងនិងពណ៌នាឲ្យបានស៊ីជម្រៅនៅឡើយទេ ជាពិសេសបទពិសោធន៍របស់ក្រុមប្រជាជនខ្មែរវ័យក្មេង។
សៀវភៅមួយក្បាលដែលមានចំណងជើងថា «គ្រួសារ៖ ជ្រុងមួយនៃជីវិតនៅតំបន់ Argyle និងGlenwood» ឬ (Krousar: On the Corners of Argyle and Glenwood) ត្រូវបានរៀបរៀងឡើងដោយលោក Stuart Isett អ្នកថតរូបអាជីពជនជាតិអាមេរិកាំង លោក ស៊ីឡុង ឈុន (Silong Chhun) សិល្បៈករនិងសកម្មជនគាំពារសិទ្ធិពលរដ្ឋខ្មែរអាមេរិកាំងនៅទីក្រុង Tacoma រដ្ឋ Washington និងលោក ភីតធឺ ពិន (Peter Pin) អ្នកថតរូបអាជីពខ្មែរអាមេរិកាំង នៅទីក្រុងញូវយ៉ក កាលពីដើមឆ្នាំ ២០២១ នេះ ដោយអមជាមួយរូបថតដ៏កម្រងរបស់គ្រួសារខ្មែរមួួយចំនួននៅតំបន់ Argyle និង Glenwood ក្នុងទីក្រុង Chicago រដ្ឋ Illinois។
សម្រាប់ជនភៀសខ្លួនខ្លះសៀវភៅរូបថតនេះជួយឲ្យពួកគេយល់ដឹងពីបទពិសោធន៍របស់ជនភៀសខ្លួនខ្មែរដទៃទៀតដែលពួកគេមិនបានដឹងពីមុន។រីឯជនភៀសខ្លួនខ្លះទៀតសៀវភៅរូបថតនេះធ្វើឲ្យបទពិសោធន៍ផ្ទាល់ខ្លួនរបស់ពួកគេមានន័យ។
សៀវភៅដែលមានចំណងជើងថា«គ្រួសារ៖ On the Corners of Argyle and Glenwood» នេះឬជាភាសាខ្មែរ «គ្រួសារ៖ ជ្រុងមួយនៃជីវិតនៅតំបន់ Argyle និង Glenwood» មានរូបថតសខ្មៅជិត ២០ សន្លឹក។
រូបថតខ្លះបង្ហាញឲ្យឃើញយុវជនខ្មែរស្លៀកពាក់បែប Hip Hop ជួបជុំគ្នាជាក្រុម។ រូបខ្លះទៀតបង្ហាញស្ត្រីជាម្តាយអង្គុយលើកន្ទេលនៅលើវាលស្មៅមុខអគារលំនៅដ្ឋានជាមួយកូនតូចៗ។រូបខ្លះទៀតបង្ហាញស្ត្រីចាស់ៗកោសខ្យល់ឲ្យកូនចៅហើយក៏មានរូបថតនៃពិធីមង្គលការបែបប្រពៃណីខ្មែរក្នុងផ្ទះដ៏តូចចង្អៀតផងដែរ។
រូបថតទាំងអស់នេះលាតត្រដាងពីជ្រុងមួយនៃជីវិតរស់នៅប្រចាំថ្ងៃរបស់គ្រួសារខ្មែរមួយចំនួនដែលទើបតែមករស់នៅក្នុងតំបន់ Argyle និង Glenwood ក្នុងទីក្រុង Chicago រដ្ឋ Illinois នាដើមទសវត្សរ៍១៩៩០។
សម្រាប់អ្នកស្រី សិទ្ធា សាន វាជារឿងដ៏កម្រមួយដែលអ្នកស្រីបានឃើញរូបថតពីអតីតកាលទាំងអស់នេះដែលថតកាលពីជាង ៣០ ឆ្នាំមុន។ អតីតកាលនោះគឺសំដៅលើបទពិសោធន៍ឆ្លងកាត់ការលំបាកនានា ដើម្បីកសាងជីវិតថ្មីនៅលើទឹកដីសហរដ្ឋអាមេរិក ក្នុងចន្លោះទសវត្សរ៍ ១៩៨០ និង ១៩៩០ ក្នុងនាមជាជនភៀសខ្លួនខ្មែរដែលបានរត់គេចពីរបបប្រល័យពូជសាសន៍ខ្មែរក្រហម។
ខុសគ្នាពីគ្រួសារខ្មែរនៅតំបន់ Argyle និង Glenwood ជីវិតរបស់អ្នកស្រី សិទ្ធា សាន លើទឹកដីថ្មីនេះបានចាប់ផ្តើមដោយមានការជួយណែនាំនិងផ្គត់ផ្គង់ពីគ្រួសាររបស់ឪពុកមាររបស់អ្នកស្រី នៅពេលអ្នកស្រីនិងសមាជិកគ្រួសារដែលនៅរស់រានមានជីវិត បានចាកចេញពីជំរំជនភៀសខ្លួនក្នុងប្រទេសថៃ ហើយបានមកដល់ទីក្រុង Long Beach រដ្ឋ California កាលពីឆ្នាំ ១៩៨១។ អ្នកស្រី សិទ្ធា មានអាយុ ១៤ ឆ្នាំនៅពេលអ្នកស្រីបានមករស់នៅជាជនភៀសខ្លួន នៅសហរដ្ឋអាមេរិក។
សម្រាប់អ្នកស្រី សិទ្ធា ដែលបច្ចុប្បន្នមានអាយុ ៥៤ ឆ្នាំ រូបថតទាំងអស់នេះ ជួយឲ្យអ្នកស្រីបានដឹងថាជនភៀសខ្លួនខ្មែរម្នាក់ៗ បានឆ្លងកាត់បទពិសោធន៍ខុសៗគ្នា។
អ្នកស្រីបានប្រាប់ VOA ថា៖ «ដល់ពេលមើលរូបថតហ្នឹង ហើយត្រឡប់ទៅរឿងខ្លួនឯងវិញ ខ្ញុំថា ខ្ញុំពិបាកក៏មិនពិបាកដល់គ្នាដែលនៅក្នុងរូបថតនោះដែរ»។
រូបថតដែលអ្នកស្រី សិទ្ធា សាន បានឃើញត្រូវបានរៀបរៀងជាសៀវភៅឈ្មោះ «គ្រួសារ៖ ជ្រុងមួយនៃជីវិតនៅតំបន់ Argyle និង Glenwood» ដែលទើបតែត្រូវបានបោះពុម្ព កាលពីខែកុម្ភៈ ឆ្នាំ ២០២១។ រូបថតសខ្មៅទាំងអស់នេះត្រូវបានលោក Stuart Isett អ្នកថតរូបអាជីពជនជាតិអាមេរិកាំង ផ្តិតយកក្នុងអំឡុងពេលលោកកំពុងសិក្សាថ្នាក់ឧត្តមសិក្សាផ្នែកសិល្បៈថតរូបនៅទីក្រុង Chicago នាដើមទសវត្សរ៍ ១៩៩០។
លោក Isett បានប្រាប់ VOA ថា លោកបានចំណាយពេលបីឆ្នាំពីឆ្នាំ ១៩៩១ ដល់ឆ្នាំ ១៩៩៤ ជាមួយគ្រួសារខ្មែរជាពិសេសក្រុមយុវជនខ្មែរវ័យស្របាលលោក ដែលរស់នៅក្នុងតំបន់ Argyle និង Glenwood ភាគខាងជើងនៃទីក្រុង Chicago ក្បែរកន្លែងលោករស់នៅដែរ ហើយដែលជាតំបន់ក្រីក្រកំពុងអភិវឌ្ឍនាពេលនោះ។
ជិត ៣០ ឆ្នាំក្រោយពីលោកបានផ្តិតយករូបថតដែលបង្ហាញទិដ្ឋភាពខ្លះៗ អំពីជីវិតរស់នៅប្រចាំថ្ងៃរបស់គ្រួសារជនភៀសខ្លួនខ្មែរនៅតំបន់នោះ និងក្រោយពីលោកបានធ្វើការងារថតរូបនៅជុំវិញពិភពលោក និងនៅតំបន់អាស៊ីអាគ្នេយ៍ រួមទាំងប្រទេសកម្ពុជាផងនោះ លោក Stuart Isett បានជួបបុរសខ្មែរអាមេរិកាំងពីរនាក់គឺលោក ស៊ីឡុង ឈុន (Silong Chhun) និងលោក ភីតធឺ ពិន (Peter Pin) ដែលចាប់អារម្មណ៍ខ្លាំងលើរូបថតរបស់លោកពីតំបន់ Argyle និង Glenwood។
សៀវភៅរូបថត «គ្រួសារ» ជាស្នាដៃរួមរបស់លោក Stuart Isett ដែលជាអ្នកផ្តិតយក រូបថតសន្លឹកទាំងនេះនិងលោក ភីតធឺ ពិន ដែលជាអ្នករៀបរៀងរូបថតក្នុងសៀវភៅ ហើយនឹងលោក ស៊ីឡុង ឈុន ដែលសរសេរខ្លឹមសារអត្ថបទ។ សៀវភៅរូបថត «គ្រួសារ» នេះ ចំនួន ១៥០ ក្បាល ត្រូវបានបោះពុម្ពផ្សាយដោយក្រុមហ៊ុន Catfish Asia ដែលជាក្រុមហ៊ុនបោះពុម្ពសៀវភៅនៅទីក្រុងឡុងដ៍ ចក្រភពអង់គ្លេស ហើយលក់ដាច់អស់។
លោក Stuart Isett បានប្រាប់VOA ថា៖ «យើងដាក់ចំណងជើងសៀវភៅនេះថា គ្រួសារ [ព្រោះ]វាផ្តោតលើជីវិតគ្រួសារ។ ហើយវាក៏ផ្តោតលើបុរស[ខ្មែរ] វ័យក្មេងដែលបានបង្កើតគ្រួសារដោយខ្លួនឯងក្នុងន័យខុសគ្នាពីគ្រួសារខ្មែរ[ពិតប្រាកដ]របស់ពួកគេ ពីព្រោះថា ពួកគេបានមករស់នៅលើទឹកដីសហរដ្ឋអាមេរិក ហើយពួកគេបានបង្កើតក្រុមទាំងនេះ...ខ្ញុំមិនចូលចិត្តប្រើពាក្យពាលទេ ប៉ុន្តែខ្ញុំហៅថា ក្រុមក្មេងទំនើង ចុះ»។
«ធ្វើឲ្យបទពិសោធន៍ផ្ទាល់ខ្លួនរបស់ខ្ញុំមានន័យ»
ខុសពីអ្នកស្រី សិទ្ធា សាន លោក ស៊ីឡុង ឈុនមានអាយុជិត២ឆ្នាំប៉ុណ្ណោះពេលលោកនិងគ្រួសារត្រូវបានរដ្ឋាភិបាលអាមេរិកផ្តល់សិទ្ធិជាជនភៀសខ្លួនចាកចេញពីជំរំខាវអ៊ីដាងប្រទេសថៃឲ្យមករស់នៅក្នុងតំបន់កំពុងអភិវឌ្ឍមួយ ដែលពោរពេញដោយភាពក្រីក្រនៅទីក្រុង Tacoma រដ្ឋវ៉ាស៊ីនតោននៅឆ្នាំ ១៩៨១។
សម្រាប់លោក ស៊ីឡុង រូបថតនៅក្នុងសៀវភៅរូបថត «គ្រួសារ» នេះ ឆ្លុះបញ្ចាំងពីបទពិសោធន៍ផ្ទាល់ខ្លួន ដែលលោកបានឆ្លងកាត់ពេលធំដឹងក្តី នៅទីក្រុង Tacoma។ លោក ស៊ីឡុង និយាយថា លោកបានប្រឈមនឹងបញ្ហាជាច្រើន ទាំងជីវភាពរស់នៅខ្វះខាត ឪពុកម្តាយរវល់ធ្វើការងារគ្មានពេលវេលាសម្រាប់រូបលោក និងទាំងការរស់នៅក្នុងសហគមន៍ដែលពោរពេញ ដោយឧក្រិដ្ឋកម្មនិងក្រុមក្មេងទំនើង។
លោកស៊ីឡុង បានប្រាប់ VOA ថា បញ្ហាប្រឈមទាំងអស់នេះធ្វើឲ្យលោកមានបញ្ហាបាក់ទឹកចិត្ត ពេលលោកនៅក្មេង ហើយមិត្តភ័ក្តិរបស់លោកបានក្លាយជាសហគមន៍មួយ ដែលផ្តល់ «តម្លៃនិងការទទួលស្គាល់» ដល់រូបលោក។ សម្រាប់លោក ស៊ីឡុង រូបថតសខ្មៅរបស់យុវជនខ្មែរជុំគ្នា នៅតាមដងផ្លូវនៅតំបន់ Argyle និង Glenwood ថតដោយលោក Stuart Isett ពិតជាឆ្លុះបញ្ចាំងពីបទពិសោធន៍ជីវិតផ្ទាល់ខ្លួនរបស់លោកនិងមិត្តភក្តិលោកតែម្តង។
លោក ស៊ីឡុង ឈុន បានថ្លែងថា៖ «នៅពេលខ្ញុំបានឃើញរូបថតទាំងនោះជាលើកដំបូង ខ្ញុំពិតជាសប្បាយចិត្តខ្លាំងមែនទែន ពីព្រោះរូបថតរបស់គាត់ គឺជាការឆ្លុះបញ្ចាំងអំពីជីវិតរបស់មិត្តភក្តិខ្ញុំនិងខ្ញុំ ពេលយើងធំដឹងក្តី។ យើងបានធំដឹងក្តីឡើងក្នុងសង្គមដូចគ្នានេះ ហើយយើងបានបង្កើតមិត្តភាព និងទំនុកចិត្តឲ្យគ្នាទៅវិញទៅមក។ ហើយមិត្តភក្តិខ្ញុំប្រៀបដូចជាគ្រួសារទី ២ របស់ខ្ញុំ។ យើងបានទទួលស្គាល់និងឲ្យតម្លៃគ្នា»។
ខុសគ្នាពីបទពិសោធន៍របស់អ្នកស្រី សិទ្ធា សាន ដែលមិនធ្លាប់ឃើញយុវជនខ្មែរស្លៀកពាក់បែប Hip Hop ជុំគ្នាជក់បារី ឬរាំសប្បាយតាមក្បាច់រាំបរទេស ដូចរូបថតក្នុងសៀវភៅ«គ្រួសារ» លោក ស៊ីឡុង ឈុន ដែលបច្ចុប្បន្នអាយុ ៤២ ឆ្នាំ យល់ថា រូបថតទាំងនោះបានធ្វើឲ្យរឿងរ៉ាវជីវិតរបស់លោកមានន័យ ក្នុងនាមជាជនភៀសខ្លួនខ្មែរម្នាក់ដែលបានធំដឹងក្តីនៅលើទឹកដីថ្មីនៅសហរដ្ឋអាមេរិក ដោយ«ប្រឈមនឹងបញ្ហាអត្តសញ្ញាណ និងការសម្របខ្លួនរស់នៅក្នុងសង្គមអាមេរិក»។
លោក ស៊ីឡុង បានរៀបរាប់ប្រាប់ VOA ថា៖ «ខ្លឹមសារដែលរៀបរៀងឡើង ដើម្បីផ្តល់បរិបទដល់រូបថតទាំងនោះគឺដើម្បីធ្វើឲ្យបទពិសោធន៍របស់ពួកយើង [ជាជនភៀសខ្លួនវ័យក្មេង]មានន័យ។ ដូចថា យើងបានមករស់នៅសហរដ្ឋអាមេរិកហើយយើងត្រូវបានគេហៅថាជនភៀសខ្លួន ជាជនអន្តោប្រវេសន៍ និងជាសហគមន៍ដែលកសាងជីវិតថ្មី ដោយបាតដៃទទេ ហើយយើងត្រូវព្យាយាមរកមធ្យោបាយរស់នៅលើទឹកដីនេះ»។
អ្នកស្រី ខេមរី ឃឿន (Khemarey Khoeun) ធ្លាប់បានរស់នៅក្បែរជាយក្រុង Chicago ជិតតំបន់ Argyle និង Glenwood ក្នុងរដ្ឋ Illinois។ អ្នកស្រី និងឪពុកម្តាយនិងបងប្អូនបានភៀសខ្លួនចេញពីជំរំសាកែវក្នុងប្រទេសថៃ នៅឆ្នាំ ១៩៨១ មករស់នៅតំបន់ជាយក្រុង Chicago ក្រោយពីគ្រួសាររបស់អ្នកស្រីបានរួចរស់រានមានជីវិតពីរបបខ្មែរក្រហម។
អ្នកស្រី ខេមរី អាយុ ៤០ឆ្នាំ បានប្រាប់ VOA ថារូបថតក្នុងសៀវភៅ «គ្រួសារ៖ ជ្រុងមួយនៃជីវិតនៅតំបន់ Argyle និង Glenwood» បានរំឭកអ្នកស្រីពីមូលហេតុមួយដែលឪពុកម្តាយរបស់អ្នកស្រីសម្រេចផ្លាស់ទីកន្លែងរស់នៅចេញពីជាយក្រុង Chicago ទៅតំបន់ Cicero រដ្ឋ Illinois នៅដើមទសវត្សរ៍ ១៩៩០ កាលពីពេលអ្នកស្រីមានអាយុ ៥ ឆ្នាំ។
អ្នកស្រីថ្លែងថា៖«ខ្ញុំចាំថា ក្នុងអំឡុងពេលនោះ យើង[គ្រួសារខ្មែរ]ធ្លាប់ទៅជួបជុំគ្នាកម្សាន្តនៅមាត់សមុទ្រក្បែរឆ្នេរ Foster និងឆ្នេរ Montrose ហើយក្រោយមក ស្ថានភាពកាន់តែពិបាកដែលបណ្តាលឲ្យគ្រួសារខ្មែរជាច្រើន មិនទៅជុំគ្នាកម្សាន្តនៅទីនោះ ព្រោះមានក្រុមទំនើងនៅទីនោះច្រើន។ យើងមានអារម្មណ៍ថា ទីនោះមិនមានសុវត្ថិភាពទៀតទេ»។
តាមបទពិសោធន៍ផ្ទាល់ខ្លួននេះអ្នកស្រី ខេមរី ឃឿន បានលើកឡើងថា អ្នកស្រីអាចយល់ពីមូលហេតុនិងភាពចាំបាច់នៃការបង្កើតជាក្រុមក្មេងទំនើងរបស់យុវជនខ្មែរខ្លះ ដែលជាជនភៀសខ្លួន ដូចក្នុងរូបថតដែលត្រូវបានផ្តិតយកដោយលោក Stuart Isett។
អ្នកស្រីបានថ្លែងថា៖«មានប្រវត្តិ...ប្រវត្តិដែលឪពុកម្តាយមិនមានពេលវេលា[សម្រាប់កូន] ដោយពួកគាត់រវល់ធ្វើការងារ ហើយក្មេងៗនៅតែឯង ត្រូវរៀនធ្វើសេចក្តីសម្រេចចិត្តដោយខ្លួនឯង។ ហើយពួកគេបានធំដឹងក្តីឡើងក្នុងបរិយាកាស ដែលឪពុកម្តាយរបស់ពួកគេជាអ្នករស់រានមានជីវិតពីអំពើប្រល័យពូជសាសន៍ សង្គ្រាម ជំងឺបាក់ស្បាត និងស្លុត។ ដូច្នេះវាងាយដែលក្មេង[ជនភៀសខ្លួនខ្មែរ]ខ្លះ ត្រូវបានជ្រើសឲ្យចូលក្នុងក្រុមក្មេងទំនើង ដែលបានក្លាយជាខ្សែជីវិតមួយសម្រាប់ពួកគេទាំងនោះ»។
ពីទសវត្សរ៍ ១៩៧០ ដល់ទសវត្សរ៍ ១៩៩០ ប្រជាជនខ្មែរប្រមាណ១ម៉ឺននាក់បានចាប់ផ្តើមកសាងជីវិតថ្មីនៅលើទឹកដីសហរដ្ឋអាមេរិក ក្រោមគម្រោងជនភៀសខ្លួនរបស់រដ្ឋាភិបាលអាមេរិក។ ក៏ប៉ុន្តែពួកគេភាគច្រើនត្រូវបានដាក់ឲ្យរស់នៅក្នុងតំបន់កំពុងអភិវឌ្ឍន៍ ដែលភាគច្រើនពោរពេញដោយភាពក្រីក្រ ដូចដែលរូបថតរបស់លោក Stuart Isett បង្ហាញអំពីគ្រួសារខ្មែរនៅជាយក្រុង Chicago នេះ។ នេះបើយោងតាមការលើកឡើងរបស់លោកសាស្ត្រាចារ្យ Eric Tang ដែលជានាយកមជ្ឈមណ្ឌលសម្រាប់ការសិក្សាអំពីសហគមន៍អាមេរិកាំងដើមកំណើតអាស៊ីប្រចាំសាកលវិទ្យាល័យ Texas ក្នុងទីក្រុង Austin។
លោកបានប្រាប់ VOA ថា៖ «ដូចគ្នានឹងជនភៀសខ្លួនខ្មែរជាច្រើននៅទូទាំងសហរដ្ឋអាមេរិកដែរ អ្នកដែលបានមករស់នៅក្នុងទីក្រុង Chicago បានមកដល់ទីនេះដោយគ្មានជំនាញដែលទីផ្សារការងារត្រូវការនោះទេ។ ពួកគេជាច្រើនជាកសិករ។ ដូច្នេះ ពេលពួកគេមកដល់ទីនេះ ការស្វែងរកការងារធ្វើពិតជាពិបាកខ្លាំងណាស់ សម្រាប់ពួកគេ។ ហើយជាលទ្ធផល ពួកគេជាច្រើននាក់បានពឹងផ្អែកលើជំនួយរបស់រដ្ឋដើម្បីទ្រទ្រង់ជីវភាពរស់នៅ រហូតដល់ច្រើនជំនាន់ឯណោះ»។
គិតត្រឹមឆ្នាំ ២០២០ ចំនួនប្រជាជនខ្មែរដែលរស់នៅសហរដ្ឋអាមេរិកបានកើនដល់ជិត ៣សែន ៤ម៉ឺននាក់ ដោយរាប់បញ្ចូលទាំងប្រជាជនខ្មែរដែលធ្វើអន្តោប្រវេសន៍មកសហរដ្ឋអាមេរិក និងក្មេងៗជំនាន់ក្រោយរបស់គ្រួសារជនភៀសខ្លួនខ្មែរ នាទសវត្សរ៍ ១៩៧០ ទសវត្សរ៍ ១៩៨០ និងទសវត្សរ៍ ១៩៩០។ ក៏ប៉ុន្តែ ស្ថានភាពសេដ្ឋកិច្ចរបស់ប្រជាជនខ្មែរនៅសហរដ្ឋអាមេរិកនៅតែមានកម្រិតទាប បើធៀបនឹងក្រុមជនជាតិផ្សេងៗទៀត ដោយ ១៣ភាគរយ នៃចំនួនប្រជាជនខ្មែរសរុបកំពុងរស់នៅក្នុងភាពក្រីក្រ។ នេះបើយោងតាមស្ថិតិជំរឿនរបស់សហរដ្ឋអាមេរិកសម្រាប់ឆ្នាំ ២០២០។
អ្នកស្រី ខេមរី ឃឿន គឺជាប្រធានក្រុមប្រឹក្សានៃសារមន្ទីរខ្មែរនិងអនុស្សរណដ្ឋានវាលពិឃាដ ប្រចាំសហរដ្ឋអាមេរិក (National Heritage Museum and Killing Fields Memorial)។ រីឯលោក ស៊ីឡុង ឈុន គឺជាស្ថាបនិកគម្រោងផ្តួចផ្តើម «បដិវត្តន៍ក្រមាក្រហម» ឬ Red Scarf Revolution ដើម្បីបញ្ជ្រាបការយល់ដឹងអំពីប្រវត្តិសាស្ត្រខ្មែរក្រហមដល់យុវជនខ្មែរអាមេរិកាំងជំនាន់ក្រោយ និងជាអ្នកតស៊ូមតិនិងការពារសិទ្ធិរបស់ប្រជាជនខ្មែរ ដែលប្រឈមនឹងការបញ្ជូនទៅប្រទេសកម្ពុជា ដោយសារពួកគេបានប្រព្រឹត្តអំពើល្មើសច្បាប់កាលពីអតីតកាល។
ក្តីសង្ឃឹមរបស់ពួកគេ គឺដើម្បីអប់រំយុវជនជំនាន់ក្រោយ និងផ្សារភ្ជាប់ទំនាក់ទំនងរវាងសហគមន៍ខ្មែរនៅសហរដ្ឋអាមេរិកពីមួយជំនាន់ទៅមួយជំនាន់ទៀត ដោយទទួលស្គាល់ប្រវត្តិសាស្ត្រដ៏ជូរចត់របស់ឪពុកម្តាយនិងជីដូនជីតារបស់ពួកគេ ដែលបានឆ្លងកាត់របបខ្មែរក្រហម និងឧបសគ្គនានានៅពេលកសាងជីវិតថ្មីលើទឹកដីថ្មី ហើយជាពិសេសផ្តល់តម្លៃដល់ភាពជម្នះឧបសគ្គរបស់ជនភៀសខ្លួនខ្មែរជំនាន់មុន។
អ្នកស្រី ខេមរី ឃឿន បានថ្លែងថា៖ «មានក្រុមយុវជនជំនាន់ក្រោយដែលបានកើតនិងធំដឹងក្តីនៅសហរដ្ឋអាមេរិក ដែលមិនបានដឹងពីប្រវត្តិសាស្ត្រនោះ ហើយមិនបានផ្សារភ្ជាប់ពួកគេទៅនឹងបទពិសោធន៍របស់ជនភៀសខ្លួនខ្មែរថ្មីៗ ដោយសារតែពួកគេបានមកដល់ទីនេះ ក្នុងនាមជាអ្នកជំនាន់ដំបូងគេបង្អស់»។
ផ្សារភ្ជាប់ពីមួយជំនាន់ដល់មួយជំនាន់និងរីករាយនឹងជីវិត
ខុសពីក្រុមជនភៀសខ្លួនជនជាតិផ្សេងៗទៀត ដែលត្រូវបានផ្តល់សិទ្ធិរស់នៅដោយរដ្ឋាភិបាលអាមេរិកក្រោមវិសោធនកម្មច្បាប់ជនភៀសខ្លួនឆ្នាំ ១៩៨០ នាអំឡុងរដ្ឋបាលរបស់លោកប្រធានាធិបតី Jimmy Carter ជនភៀសខ្លួនខ្មែរបានមករស់នៅលើទឹកដីសហរដ្ឋអាមេរិក ដោយនាំមកជាមួយនូវភាពតក់ស្លុត ដែលពួកគេបានឆ្លងកាត់ពីការធ្វើទារុណកម្មការបង្ខំធ្វើការបាក់កម្លាំង ភាពអត់ឃ្លាន ការបែកបាក់គ្រួសារ និងបាត់បង់សមាជិកគ្រួសារ ដោយសាររបបប្រល័យពូជសាសន៍ខ្មែរក្រហម។
ហើយភាពតក់ស្លុតទាំងនេះគឺជាកត្តាមួយដែលធ្វើឲ្យពួកគេក្លាយជាក្រុមពលរដ្ឋ ដែលងាយមានជំងឺទឹកនោមផ្អែមនិងជំងឺរាំរ៉ៃប្រចាំកាយ ដូចជាលើសឈាមជាដើម។ នេះបើយោងតាមការស្រាវជ្រាវរបស់ក្រុមអ្នកជំនាញសុខាភិបាល ដែលចេញផ្សាយកាលពីខែកុម្ភៈឆ្នាំ ២០១៦។
ដូច្នេះបទពិសោធន៍ទាំងអស់នេះរបស់ជនភៀសខ្លួនខ្មែរដែលធ្លាប់ប្រឈមនឹងភាពតក់ស្លុតពីការបាត់បង់គ្រួសារ ពីឧក្រិដ្ឋកម្មសង្គ្រាម ហើយមកប្រឈមនឹងបញ្ហាជីវភាពរស់នៅលើទឹកដីសហរដ្ឋអាមេរិកគឺ «ពិតជាលំបាកខ្លាំង» ហើយខុសពីក្រុមជនភៀសខ្លួនមកពីតំបន់ផ្សេងទៀត។ នេះបើតាមការលើកឡើងរបស់លោកសាស្ត្រាចារ្យ Eric Tang នៃសាកលវិទ្យាល័យ Texas ក្នុងទីក្រុង Austin។
លោកបានថ្លែងថា៖ «ដូច្នេះអ្វីដែលបានកើតឡើង[នៅពេលជនភៀសខ្លួនខ្មែរមកដល់]» នោះ គឺថា ពួកគេធ្លាក់ខ្លួនរស់នៅក្នុងភាពក្រីក្រភ្លាមៗ នៅសហរដ្ឋអាមេរិក ហើយការណ៍នេះបានធ្វើឲ្យស្ថានភាពរបស់ជនភៀសខ្លួនខ្មែរលំបាកខ្លាំងប្លែកពីគេ ហើយជាពិសេសជនភៀសខ្លួនមកពីតំបន់អាស៊ីអាគ្នេយ៍»។
ដោយទទួលស្គាល់ពីប្រវត្តិសាស្ត្រដ៏ជូរចត់និងការតស៊ូជម្នះការលំបាករបស់ឪពុកម្តាយនិងជីដូនជីតារបស់ពួកគេ នៅលើទឹកដីថ្មីនៅសហរដ្ឋអាមេរិក ទាំងអ្នកស្រី សិទ្ធា សាន អ្នកស្រី ខេមរី ឃឿន និងលោក ស៊ីឡុង ឈុន កំពុងចូលរួមសកម្មភាពក្នុងសហគមន៍ខ្មែរអាមេរិកាំង ដែលកំពុងរីកលូតលាស់ពីមួយជំនាន់ទៅមួយជំនាន់ក្នុងនាមជាមេដឹកនាំក្នុងសហគមន៍។
ក្រៅពីបម្រើការងារពេញម៉ោងក្នុងវិស័យឯកជន សព្វថ្ងៃនេះ អ្នកស្រី សិទ្ធា សាន គឺជាស្ថាបនិកម្នាក់និងជាប្រធានអង្គការក្រុងខ្មែរ នៅទីក្រុងឡុងប៊ិច រដ្ឋកាលីហ្វ័រញ៉ា ដែលជាតំបន់ដែលមានប្រជាជនខ្មែររស់នៅច្រើនជាងគេបង្អស់នៅសហរដ្ឋអាមេរិក។
លោក ស៊ីឡុង ឈុន បានថ្លែងថា៖ «យើងប្រឈមនឹងបញ្ហានិងឧបសគ្គជាច្រើន ហើយយើងនៅតែប្រឈមនឹងបញ្ហាទាំងនោះដដែល។ ប៉ុន្តែយើងមានស្មារតីជម្នះខ្លាំង។ យើងគឺជាក្រុមពលរដ្ឋដែលបានកសាងជីវិតពីបាតដៃទទេហើយ ៤០ ឆ្នាំក្រោយមក យើងបានសម្រេចកិច្ចការល្អៗច្រើនណាស់»។
ហើយស្មារតីជម្នះការលំបាកទាំងនោះទំនងជាត្រូវបានបង្ហាញឲ្យឃើញក្នុងទិដ្ឋភាពជួបជុំគ្នារាំច្រៀង ដោយក្រុមគ្រួសារជនភៀសខ្លួនខ្មែរនៅក្នុងរូបថតខ្លះ ដែលត្រូវបានផ្តិតយកដោយលោក Stuart Isett នៅក្នុងសៀវភៅរួបថត «គ្រួសារ៖ ជ្រុងមួយនៃជីវិតនៅតំបន់ Argyle និង Glenwood»។
លោក ស៊ីឡុង ឈុន ថ្លែងថា៖ «នៅក្នុងរូបថតដែលបង្ហាញការជួបជុំគ្នារាំសប្បាយ ទាំងមនុស្សចាស់ក្មេង ខ្ញុំគិតថា នេះជាទម្លាប់របស់ពួកគេ [ជាខ្មែរ] តាំងពីពេលពួកគេនៅប្រទេសកម្ពុជា។ កម្ពុជាជាប្រទេសមួយដែលប្រជាជនរួមគ្នាជាសហគមន៍ ហើយវប្បធម៌តាមភូមិគឺថា ពួកគេសប្បាយរីករាយជុំគ្នា។ បើទោះបីជាមានការលំបាក និងឧបសគ្គយ៉ាងណា យើងត្រូវតែរកវិធីស្វែងរកពន្លឺនៃក្តីសង្ឃឹម ដើម្បីដើរទៅមុខ»៕
អំពីលោក Stuart Isett
លោក Stuart Isett អ្នកថតរូបអាជីពជនជាតិអាមេរិកាំង បានផ្តិតយករូបថតរបស់ក្រុមគ្រួសារខ្មែរដែលជនភៀសខ្លួនដែលរស់នៅតំបន់ Argyle និង Glenwood នៅជាយក្រុង Chicago រដ្ឋ Illinois សហរដ្ឋអាមេរិក ក្នុងអំឡុងពេលលោកកំពុងសិក្សាថ្នាក់ឧត្តមសិក្សាផ្នែកសិល្បៈថតរូប នាទសវត្សរ៍ ១៩៩០។
លោក Stuart Isett បានចាប់អារម្មណ៍លើប្រវត្តិសាស្ត្ររបស់ប្រទេសកម្ពុជា តាំងពីពេលលោកមានអាយុ ១៣ ឆ្នាំ នៅពេលលោកនិងក្រុមគ្រួសារបានរស់នៅចក្រភពអង់គ្លេស នាទសវត្សរ៍ ១៩៧០។ រយៈពេលជាង ១៥មកនេះ លោកបានចំណាយពេលថតរូបនិងធ្វើការនៅប្រទេសក្នុងតំបន់អាស៊ីអាគ្នេយ៍ រួមទាំងប្រទេសកម្ពុជា។