ការអភិរក្សព្រៃនៅតំបន់ជួរភ្នំក្រវាញ
ការងារមូលដ្ឋានដើម្បីសង្គ្រោះព្រៃទឹកភ្លៀង
ដែលនៅសេសសល់នៅតំបន់ជួរភ្នំក្រវាញ
ដោយ Joe Patchett និងមជ្ឈមណ្ឌល Pulitzer
លោក ប៉េង សុវណ្ណារិន អ្នកសម្របសម្រួលផ្នែកពង្រឹងច្បាប់នៃអង្គការអភិរក្សអន្តរជាតិ (Conservation International) បានចំណាយពេលរាប់ទសវត្សរ៍ដើម្បីល្បាតព្រៃទឹកភ្លៀងនៃតំបន់ជួរភ្នំក្រវាញ។
ពីមុន លោកធ្លាប់ធ្វើការជាមន្ត្រីឧទ្យានុរក្ស។ សព្វថ្ងៃនេះ លោកគឺជាអ្នកផ្តល់ការគាំទ្រផ្នែកបច្ចេកទេសដល់ក្រុមមន្ត្រីឧទ្យានុរក្សរបស់រដ្ឋាភិបាល ដែលទទួលបន្ទុកកិច្ចការការពារតំបន់ព្រៃអភិរក្សដ៏ធំនៅក្នុងឧទ្យានជាតិជួរភ្នំក្រវាញកណ្ដាល។
លោក សុវណ្ណារិន បានទទួលស្គាល់ថា ការបរបាញ់និងការកាប់ឈើខុសច្បាប់នៅតែកើតមាននៅទូទាំងតំបន់អភិរក្សនានា បើទោះបីជាមានការពង្រឹងកិច្ចប្រឹងប្រែងពីសហគមន៍ អង្គការក្រៅរដ្ឋាភិបាល និងអង្គភាពមួយចំនួនរបស់រដ្ឋាភិបាលដើម្បីការពារសកម្មភាពបែបនេះក៏ដោយ។
កាលពីខែមុន មន្ត្រីឧទ្យានុរក្សបានរឹបអូសអន្ទាក់ជាង ៦០០ ខ្សែ នៅក្នុងតំបន់ដាច់ស្រយាលមួយនៃជួរភ្នំក្រវាញកណ្ដាល។
លោក សុវណ្ណារិន និយាយថា៖ «ទំហំនៃការដាក់អន្ទាក់នេះមានន័យថា វាមិនមែនគ្រាន់តែជាបញ្ហានៅក្នុងតំបន់នេះប៉ុណ្ណោះទេ។ យើងដឹងថាមានបណ្តាញទូលំទូលាយដែលកំពុងដំណើរការ ដើម្បីធ្វើការជួញដូរសត្វជិតផុតពូជ និងឈើប្រណិតដែលបានមកពីក្នុងព្រៃនោះ»។
លោកបានបន្ថែមថា៖ «អ្នកភូមិដែលយើងចាប់បាន តាមពិតយល់ដឹងអំពីភាពចាំបាច់នៅក្នុងការការពារព្រៃឈើ ក៏ប៉ុន្តែ សម្ពាធនៃភាពក្រីក្រជារឿយៗបានបង្ខំពួកគេឲ្យធ្វើការសម្រេចចិត្តមិនត្រឹមត្រូវ និងចូលព្រៃ [បរបាញ់សត្វនិងកាប់ឈើ]»។
តំបន់ជួរភ្នំក្រវាញនៅភាគខាងត្បូងប្រទេសកម្ពុជា គឺជាតំបន់ព្រៃទឹកភ្លៀងទ្រង់ទ្រាយដើមធំជាងគេទីពីរនៅក្នុងតំបន់អាស៊ីអាគ្នេយ៍ ដោយមានព្រៃមូសុងនិងព្រៃកោងកាងដ៏ក្រាស់ក្នុងទំហំជាង ៨ សែនហិកតា។
វាគឺជាជម្រករបស់ប្រភេទសត្វព្រៃជិតផុតពូជយ៉ាងតិច ៦០ ប្រភេទ ដោយក្នុងនោះរួមមានទាំងដំរីអាស៊ី ក្រពើពូជសៀម ខ្លាឃ្មុំព្រះអាទិត្យ ទោច និងពង្រូលផងដែរ។
ការការពារព្រៃទឹកភ្លៀងដែលពោរពេញដោយជីវចម្រុះនេះ គឺស្ថិតនៅលើកិច្ចប្រឹងប្រែងអភិរក្សថ្នាក់មូលដ្ឋាន ចាប់ពីក្រុមសហគមន៍មូលដ្ឋានរហូតដល់អង្គការបរិស្ថាននានា ដើម្បីការពារការរំលោភយកដីធ្លីខុសច្បាប់ ការកាប់បំផ្លាញព្រៃឈើ និងការប្រមាញ់សត្វព្រៃ ដែលសកម្មភាពទាំងនេះកំពុងតែធ្វើឲ្យបាត់បង់ធនធានធម្មជាតិរបស់ព្រៃមួយនេះ។
ព្រៃឈើនៅតំបន់ជួរភ្នំក្រវាញក៏ជាទីជម្រកផងដែរសម្រាប់អ្នកភូមិរាប់ពាន់នាក់ ប៉ុន្តែបន្ទាប់ពីមានការរំលោភយកដីធ្លីនិងការអភិវឌ្ឍកសិកម្មជាច្រើនឆ្នាំកន្លងមកនេះមក ពួកគេបានធ្វើឲ្យមានភាពស្រពិចស្រពិលនៅក្នុងការបែងចែករវាងតំបន់ព្រៃអភិរក្សនិងតំបន់សហគមន៍មូលដ្ឋាន។
ដោយសារប្រជាពលរដ្ឋ ១៦% រស់នៅក្រោមបន្ទាត់នៃភាពក្រីក្រនៅតាមតំបន់ដាច់ស្រយាលបំផុត ការរកចំណូលតាមរយៈឈើមានតម្លៃ ឬសត្វព្រៃជិតផុតពូជគឺជាការទាក់ទាញមួយដែលពួកគេមិនអាចមើលរំលងបាន ជាពិសេសសម្រាប់សហគមន៍ដែលកំពុងមានផលលំបាកក្នុងអំឡុងពេលមានវិបត្តិជំងឺកូវីដ១៩ នេះ។
ដើម្បីការពារការកាប់ឈើនិងការបរបាញ់ខុសច្បាប់ អង្គការនានាដូចជាអង្គការអភិរក្សអន្តរជាតិជាដើម កំពុងធ្វើការជាមួយសហគមន៍មូលដ្ឋានដើម្បីបង្កើតឲ្យមានការប្រកបរបរចិញ្ចឹមជីវិតតាមវិធីផ្សេង ដូចជាការផលិតប្រេងស្លឹកគ្រៃ គម្រោងអេកូទេសចរណ៍ និងការចិញ្ចឹមមេអំបៅជាដើម។
អ្នកស្រី សួន សារ៉េត ដែលជាកសិករមួយរូបនៅក្នុងតំបន់នោះ បានចាប់ផ្តើមចិញ្ចឹមដង្កូវមេអំបៅតាំងពីឆ្នាំ ២០១៩ មក ដោយមើលឃើញវាថាជាឱកាសដ៏ពិសេសមួយនៅក្នុងការជួយដល់ព្រៃឈើក្នុងរូបភាពវិជ្ជមាន។
សព្វថ្ងៃនេះ កសិដ្ឋានរបស់អ្នកស្រីបានជួយបង្កើនចំនួនមេអំបៅនៅក្នុងព្រៃ និងបានផ្តល់ជាប្រភពប្រាក់ចំណូលមួយបែបដល់ប្រជាពលរដ្ឋមូលដ្ឋាន ដោយអាចជួយឲ្យពួកគេងាកចេញពីសកម្មភាពណាដែលនាំឲ្យប៉ះពាល់ដល់ព្រៃឈើបាន។
កសិករអាចលក់កូនដឹកដឿដែលនៅសេសសល់ទៅឲ្យមជ្ឈមណ្ឌលសួនមេអំបៅបន្ទាយស្រី (Banteaysrey Butterfly Center) បាន។ បន្ទាប់មក មេអំបៅទាំងនោះនឹងត្រូវព្រលែងចូលទៅក្នុងព្រៃផ្សេងៗនៅក្នុងប្រទេសកម្ពុជា។
អ្នកស្រី សារ៉េត សង្ឃឹមថានឹងអាចជួយបង្កើតកសិដ្ឋានចិញ្ចឹមមេអំបៅបន្ថែមទៀតនៅក្នុងតំបន់ ដើម្បីធ្វើឲ្យព្រៃឈើស្រស់បំព្រងរស់រវើកឡើងវិញ។
អ្នកស្រី សារ៉េត និយាយថា៖ «យើងដឹងថា ប្រសិនបើព្រៃឈើមានសុខភាពល្អ ប្រជាពលរដ្ឋក៏មានសុខភាពល្អដែរ។ មេអំបៅទាំងនេះកំពុងបង្ហាញប្រាប់សហគមន៍របស់ខ្ញុំថា យើងអាចរស់នៅជាមួយធម្មជាតិប្រកបដោយក្តីសុខដុមរមនាម្តងទៀតបាន»។
ការប្រកបរបរអាជីវកម្ម ដូចជាការចិញ្ចឹមមេអំបៅនេះជាដើម គឺជាការប្រើប្រាស់ដីធ្លីប្រកបដោយនិរន្តភាពជាងគម្រោងកាប់ឈើ និងគម្រោងធ្វើចម្ការ ដែលជាទូទៅឃើញមាននៅតាមតំបន់ជួរភ្នំក្រវាញ។
ជារឿយៗ លទ្ធផលនៃការរំលោភយកដីខុសច្បាប់ និងគម្រោងកសិកម្មខ្នាតធំនានានៅតែជាការគំរាមកំហែងដ៏ចម្បងចំពោះតំបន់ព្រៃអភិរក្សទាំង ៨ នៃជួរភ្នំក្រវាញ។
បើយោងតាមអង្គការឃ្លាំមើលព្រៃឈើពិភពលោក (Global Forest Watch) គម្របព្រៃឈើជាង ១៤៨.០០០ ហិកតា ឬ ៨,៦% ត្រូវបានបាត់បង់នៅក្នុងតំបន់ជួរភ្នំក្រវាញចន្លោះពីឆ្នាំ ២០០១ ដល់ឆ្នាំ ២០១៩។
សកម្មភាពឈូសឆាយដីធ្លីខុសច្បាប់បានកើតឡើង ដោយសារតែបញ្ហាលំបាកនៅក្នុងការពង្រឹងច្បាប់កម្មសិទ្ធិដីធ្លីលើផ្ទៃដីដ៏ធំល្វឹងល្វើយដូចនេះ។
ទន្ទឹមនឹងនេះដែរ របាយការណ៍កាលពីពេលថ្មីៗនេះអំពីការកើនឡើងនូវការផ្តល់ដីសម្បទានដែលផ្តល់ដោយអាជ្ញាធរកម្ពុជា កំពុងធ្វើឲ្យក្រុមហ៊ុនឈើ និងក្រុមហ៊ុនធ្វើចម្ការនានាឈូសឆាយព្រៃអភិរក្ស។
គម្រោង The Southern Cardamom REDD+ នៃអង្គការសម្ព័ន្ធសត្វព្រៃ (Wildlife Alliance) កំពុងព្យាយាមទប់ស្កាត់ការរំលោភយកដីធ្លី ដោយធ្វើការបោះបង្គោលព្រំដែនព្រៃអភិរក្ស ដាំដើមឈើឡើងវិញនៅកន្លែងដែលដីត្រូវបានឈូសឆាយ ធ្វើកសិកម្មប្រកបដោយនិរន្តភាព និងបង្កើតអេកូទេសចរណ៍សហគមន៍ជាមួយនឹងសហគមន៍មូលដ្ឋាននិងសហគមន៍ជនជាតិភាគតិច។
គម្រោងនេះបានការពារព្រៃទឹកភ្លៀងត្រូពិចចំនួន ៤៩៧.០០០ ហិកតា ដោយការពារការបញ្ចេញឧស្ម័នកាបូនជាង ៣ លានតោនក្នុងមួយឆ្នាំៗ ដែលស្មើនឹងមួយភាគប្រាំនៃការបញ្ចេញឧស្ម័នកាបូនឌីអុកស៊ីតប្រចាំឆ្នាំរបស់ប្រទេសកម្ពុជា។
អ្នកស្រី Suwanna Gauntlett នាយិកាប្រតិបត្តិនៃអង្គការសម្ព័ន្ធសត្វព្រៃ បាននិយាយថា មនុស្សជាច្រើនបានកេងចំណេញលើស្ថានការណ៍នេះដោយបានរំលោភបំពានដីធ្លីនិងឈូសឆាយព្រៃ មុនពេលដែលគម្រោងនេះបានបង្កើតជាផ្លូវការនូវតំបន់ព្រៃអភិរក្ស។
សព្វថ្ងៃនេះ ក្រុមការងាររបស់អ្នកស្រីបានជួបប្រជុំជាទៀងទាត់ជាមួយអាជ្ញាធរមូលដ្ឋាន នៅក្នុងកិច្ចប្រឹងប្រែងដើម្បីរារាំងការផ្តល់ដីសម្បទានដល់វិនិយោគិនឯកជន។
អ្នកស្រី Suwanna បញ្ជាក់ដូច្នេះថា៖ «ជារឿយៗ ការរំលោភយកដីធ្លីត្រូវបានធ្វើឡើងតាមរយៈអ្នកដែលមានទំនាក់ទំនងនយោបាយ។ យើងកំពុងព្យាយាមកសាងឆន្ទៈនយោបាយរបស់អាជ្ញាធរមូលដ្ឋាន ដើម្បីកុំឲ្យមានការធ្វើសម្បទានព្រៃឈើរដ្ឋ ដោយហេតុថាព្រៃនេះឥឡូវនេះស្ថិតនៅយ៉ាងច្បាស់នៅក្នុងតំបន់អភិរក្ស នៅក្រោមយុត្តាធិការរបស់ក្រសួងបរិស្ថាន។ នេះមានន័យថា យើងរក្សាវត្តមាននៅនឹងកន្លែងដើម្បីផ្តល់ការជួយជ្រោមជ្រែង នៅពេលដែលមានការចាំបាច់ក្នុងការធ្វើការជាមួយអាជ្ញាធរ»។
ការប្តេជ្ញាចិត្តដើម្បីការពារតំបន់ជួរភ្នំក្រវាញកំពុងតែកើនឡើង ដោយកាលពីពេលថ្មីៗនេះ ធនាគារពិភពលោកបានវិនិយោគជាទឹកប្រាក់ចំនួន ៥០ លានដុល្លារលើតំបន់នេះ ក្នុងគោលបំណងដើម្បីធ្វើឲ្យប្រសើរឡើងនូវការគ្រប់គ្រងតំបន់ព្រៃអភិរក្ស ក៏ដូចជាដើម្បីលើកកម្ពស់ឱកាសអេកូទេសចរណ៍នៅក្នុងតំបន់នោះផងដែរ។
ការបន្ថែមកម្រិតនៃការវិនិយោគនេះពីលើកិច្ចខិតខំប្រឹងប្រែងអភិរក្សជាបន្តរបស់សហគមន៍មូលដ្ឋាន និងការគាំទ្រកើនឡើងរបស់អង្គការបរិស្ថាននានា នឹងធ្វើឲ្យការការពារតំបន់ជួរភ្នំក្រវាញនេះមាននូវគ្រឹះនៃការស្តារព្រៃទឹកភ្លៀងឡើងវិញប្រកបដោយប្រសិទ្ធភាព ដែលគេមិនសូវឃើញនៅទូទាំងតំបន់អាស៊ីអាគេ្នយ៍។
លោក សុវណ្ណារិន បាននិយាយថា៖ «បន្ទាប់ពីការអភិវឌ្ឍឧស្សាហកម្មនិងកសិកម្មអស់ជាច្រើនទសវត្សរ៍មក យើងកំពុងព្យាយាមបង្វែរការផ្ដោតរបស់ប្រទេសកម្ពុជាពីការពង្រីកសេដ្ឋកិច្ចតែមួយមុខ ទៅរួមបញ្ចូលផងដែរនូវការការពារនិងអភិរក្សព្រៃឈើ ដើម្បីឲ្យមនុស្សគ្រប់គ្នា ហើយជាពិសេសបំផុតនោះគឺព្រៃឈើតែម្ដង អាចទទួលបានប្រយោជន៍ពីបរិស្ថានល្អ»៕
លោក Joe Patchett គឺជាអ្នកកាសែតដែលមិនចំណុះស្ថាប័នណាមួយប្រចាំនៅប្រទេសកម្ពុជា និងជាសមាជិកនៃគម្រោង Climate Tracker Southeast Asia Forest Recovery Collaborative Journalism ដែលឧបត្ថម្ភដោយមជ្ឈមណ្ឌល Pulitzer។
