វិមានសភាជាតិអាមេរិក — លោក Donald Trump ជាប្រធានាធិបតីទី៣ក្នុងប្រវត្តិសាស្ត្រសហរដ្ឋអាមេរិកដែលត្រូវរងការចោទប្រកាន់ទម្លាក់ពីតំណែងផ្អែកលើបទល្មើសជាក់លាក់ដែលថា លោកបានរំលោភអំណាចនៃការិយាល័យរបស់លោក។
រដ្ឋធម្មនុញ្ញសហរដ្ឋអាមេរិកមិនបញ្ជាក់ដោយចំៗទេថា ការរំលោភអំណាចជាមូលហេតុមួយដែលសភា Congress របស់សហរដ្ឋអាមេរិកអាចទម្លាក់ប្រធានាធិបតីមួយរូបបាន។ ជំនួសវិញ រដ្ឋធម្មនុញ្ញបានចែងពីមូលហេតុ «ក្បត់ជាតិ ស៊ីសំណូក បទឧក្រិដ្ឋធ្ងន់ធ្ងរ និងបទល្មើសមជ្ឈិម»។
អ្នកតាក់តែងច្បាប់ពីខាងគណបក្សប្រជាធិបតេយ្យ អ្នកជំនាញផ្នែកច្បាប់ជាច្រើន និងករណីយុត្តិសាស្ត្រនៅក្នុងនីតិវិធីទម្លាក់ប្រធានាធិបតីពីតំណែងក្នុងពេលកន្លងមក គាំទ្រនីតិវិធីនៅពេលបច្ចុប្បន្ននេះ។
លោកប្រធានាធិបតី Trump ថា លោកមិនបានធ្វើអ្វីខុសទេ ហើយថា ការចោទប្រកាន់របស់អ្នកតំណាងរាស្ត្រពីខាងគណបក្សប្រជាធិបតេយ្យជា «បទចោទទម្លាក់ពីតំណែង ដែលមិនគួរឲ្យជឿបាន យ៉ាប់យឺន និងគួរឲ្យអស់សំណើច»។
រូបឯកសារ៖ លោកប្រធានាធិបតីអ៊ុយក្រែន Volodymyr Zelenskiy ស្តាប់លោកប្រធានាធិបតី Donald Trump ថ្លែងទៅកាន់អ្នកសារព័ត៌មាននៅក្នុងជំនួបទ្វេភាគីមួយ ក្នុងកិច្ចប្រជុំកំពូលអង្គការសហប្រជាជាតិ កាលពីថ្ងៃទី២៥ ខែកញ្ញា ឆ្នាំ២០១៩។
តើបទចោទ Articles of Impeachment និយាយអ្វីខ្លះអំពីការរំលោភអំណាចរបស់លោក Trump?
បទចោទអំពីការរំលោភអំណាចនេះ ផ្អែកសំខាន់ទៅលើការចោទប្រកាន់ថា លោក Trump បានកំណត់ឲ្យ មានការបញ្ចេញថវិកា ៣៩១លានដុល្លារ ជាជំនួយយោធាទៅឲ្យប្រទេសអ៊ុយក្រែន និងជំនួបមួយនៅសេតវិមានសម្រាប់ប្រធានាធិបតីអ៊ុយក្រែនលោក Volodymyr Zelensky ដើម្បីជាថ្នូរនឹងប្រទេសអ៊ុយក្រែនប្រកាសការស៊ើបអង្កេតគូប្រជែងរបស់លោក Trump នៅក្នុងការបោះឆ្នោតឆ្នាំ២០២០ គឺលោក Joe Biden និងកូនប្រុសរបស់លោកឈ្មោះ Hunter Biden។
បទចោទករណីទីមួយ ដែលត្រូវបានអ្នកតំណាងរាស្ត្រខាងគណបក្សប្រជាធិបតេយ្យស្នើឡើងកាលពីថ្ងៃទី១០ ខែធ្នូ បានចែងថា៖ «ប្រធានាធិបតី Trump បានចូលរួមនៅក្នុងគ្រោងការណ៍នេះ ឬ ការប្រព្រឹត្តមួយដើម្បីសម្រេចបំណងបែបពុករលួយ ក្នុងគោលដៅទទួលប្រយោជន៍ខាងនយោបាយ»។
បទចោទនេះបន្តថា «ក្នុងការប្រព្រឹត្តនេះ លោកប្រធានាធិបតី Trump បានប្រើអំណាចនៃតំណែងប្រធានាធិបតី ក្នុងរបៀបមួយដែលធ្វើឲ្យខូចដល់សន្តិសុខជាតិនៃសហរដ្ឋអាមេរិក និងធ្វើឲ្យខូចខាតដល់បូរណភាពនៃដំណើរការប្រព័ន្ធប្រជាធិបតេយ្យរបស់សហរដ្ឋអាមេរិក។ ដូច្នេះលោក (Trump) មិនអើពើនិងធ្វើឲ្យខូចខាតដល់ផលប្រយោជន៍ប្រទេសជាតិ»។
ហេតុអ្វីបានជា«ការរំលោភអំណាច» ស្ថិតនៅក្នុងប្រភេទ «បទឧក្រិដ្ឋធ្ងន់ធ្ងរ និងបទល្មើសមជ្ឈិម»?
ខណៈដែលអ្នកតាក់តែងរដ្ឋធម្មនុញ្ញសហរដ្ឋអាមេរិកមិនបានចែងចំៗអំពីករណីរំលោភអំណាច ថាជាបទល្មើសដែលអាចទម្លាក់ពីតំណែងបាន តំណាងរាស្ត្រពីខាងគណបក្សប្រជាធិបតេយ្យបានជជែកអះអាងកាលពីសប្តាហ៍មុនថា ស្ថាប័នសភាសហរដ្ឋអាមេរិកត្រូវបានប្រគល់អំណាចឲ្យដកប្រធានាធិបតីពីតំណែងក្នុងករណីមានស្ថានភាពបែបនេះ។
លោក Adam Schiff ប្រធានគណៈកម្មាធិការស៊ើបការណ៍សម្ងាត់នៃរដ្ឋសភា ថ្លែងកាលពីថ្ងៃទី១០ ខែធ្នូ ក្នុងពេលធ្វើការបង្ហាញអំពីបទចោទពីរករណី (Articles of Impeachment) ថា៖ «អ្នកតាក់តែងរដ្ឋធម្មនុញ្ញ[សហរដ្ឋអាមេរិក] បានមើលឃើញថា នៅថ្ងៃណាមួយនឹងមានប្រធានាធិបតីដែលមកកាន់តំណែង ហើយប្រើការិយាល័យប្រធានាធិបតីនេះ ដោយក្បត់ទំនុកចិត្តសាធារណៈ និងធ្វើឲ្យខូចខាតដល់សន្តិសុខជាតិ ដើម្បីជាថ្នូរនឹងការទទួលបានជំនួយបរទេសក្នុងយុទ្ធនាការដើម្បីជាប់ឆ្នោតជាថ្មី។
លោកបន្ថែមថា៖ «ពួកគេបានមើលឃើញពីគ្រោះថ្នាក់នេះ ហើយបានកំណត់មធ្យោបាយដោះស្រាយ ហើយមធ្យោបាយនោះគឺនីតិវិធីទម្លាក់ពីតំណែង»។
អ្នកជំនាញថា ការពិតដែលថា ជំនួយសម្រាប់ប្រទេសអ៊ុយក្រែនត្រូវបានអនុម័តដោយស្ថាប័នអំណាចមួយទៀតនៃរដ្ឋាភិបាលសហរដ្ឋអាមេរិក ធ្វើឲ្យករណីនេះជាករណីរំលោភអំណាចយ៉ាងជាក់ច្បាស់។
អ្នកស្រី Barbara Ann Perry ប្រធានផ្នែកការសិក្សាអំពីប្រធានាធិបតី នៅមជ្ឈមណ្ឌល Miller នៃសាកលវិទ្យាល័យ Virginia ថ្លែងថា៖ «តាមរដ្ឋធម្មនុញ្ញ លោក [Trump] ពិតជាមិនមានសិទ្ធិអ្វីនឹងសម្រេចថា[ជំនួយ]ត្រូវគេផ្តល់ឲ្យទៅប្រទេសអ៊ុយក្រែនឬយ៉ាងណានោះ»។ អ្នកស្រី Perry បន្ថែមថា លោកប្រធានាធិបតី Trump ថែមទំាងរំលោភអំណាចទៀតក្នុងករណីដែលលោកបានភ្ជាប់ការពន្យារពេលជំនួយនេះ ទៅនឹង(លក្ខខណ្ឌ)នៃការស៊ើបអង្កេតចំពោះគូប្រជែងនយោបាយរបស់លោក។
តើបទចោទចំពោះលោក Trump មានលក្ខណៈយ៉ាងណាបើប្រៀបធៀបទៅនឹងបទចោទចំពោះប្រធានាធិបតីមុនៗ?
អ្នកតាក់តែងច្បាប់ក្នុងករណីនីតិវិធីទម្លាក់ប្រធានាធិបតីពីតំណែងមុនៗ បានប្រើអត្ថន័យទូលំទូលាយនៃពាក្យ «បទឧក្រិដ្ឋធ្ងន់ធ្ងរ និងបទល្មើសមជ្ឈិម» ដើម្បីរួមបញ្ចូលទាំងការចោទប្រកាន់អំពីការរំលោភអំណាចប្រឆាំងនឹងប្រធានាធិបតីមុនៗ។
លោក Louis Michael Seidman សាស្ត្រាចារ្យផ្នែកច្បាប់រដ្ឋធម្មនុញ្ញនៅមជ្ឈមណ្ឌលច្បាប់នៃសាកលវិទ្យាល័យ Georgetown ក្នុងរដ្ឋធានីវ៉ាស៊ីនតោន ថ្លែងថា៖ «បញ្ហាស្នូលនៃនីតិវិធីចោទប្រកាន់ទម្លាប់ពីតំណែងនេះគឺនៅត្រង់ថា បុគ្គលម្នាក់ដែលបានដល់ឋានៈជាប្រធានាធិបតី ហើយជំនួសឲ្យការប្រើអំណាចនេះដើម្បីផលប្រយោជន៍ប្រជាពលរដ្ឋអាមេរិកាំង និងធានាថាច្បាប់នានាត្រូវបានអនុវត្តដោយសុចរិតនោះ បែរជាប្រើអំណាចនេះសម្រាប់គោលបំណងមិនស្របច្បាប់ទៅវិញ»។ លោកបន្ថែមថា៖ «នេះជាប្រធានបទស្នូលដែលមាននៅក្នុងរាល់នីតិវិធីចោទទម្លាក់ប្រធានាធិបតីទាំងអស់»។
រូបឯកសារ៖ លោក Bill Clinton អតីតប្រធានាធិបតីអាមេរិក ថ្លែងអរគុណសមាជិកគណបក្សប្រជាធិបតេយ្យដែលបានបោះឆ្នោតប្រឆាំងនឹងការទម្លាក់រូបលោកពីតំណែង កាលពីថ្ងៃទី១៩ ខែធ្នូ ឆ្នាំ១៩៩៨។
លោកអតីតប្រធានាធិបតី Bill Clinton បានប្រឈមនឹងបទចោទបួនករណី កាលពីខែធ្នូឆ្នាំ១៩៩៨ ប៉ុន្តែការចោទប្រកាន់អំពីការដែលលោកបានរំលោភអំណាចការិយាល័យរបស់លោកខណៈបិទបាំងរឿងអាស្រូវទំនាក់ទំនងផ្លូវភេទជាមួយកម្មសិក្សាការីនៅសេតវិមានឈ្មោះ Monica Lewinsky មិនត្រូវបានអនុម័តឆ្លងរដ្ឋសភាសហរដ្ឋអាមេរិកទេ។
កាលពីខែសីហា ឆ្នាំ១៩៧៤ លោកប្រធានាធិបតី Richard Nixon បានលាលែងពីតំណែង ជាជាងប្រឈមនឹងការបោះឆ្នោតអំពីបទចោទប្រកាន់ទម្លាក់ពីតំណែងនៅក្នុងរដ្ឋសភាសហរដ្ឋអាមេរិក ដោយរួមមានបទចោទថាលោកបានរំលោភអំណាចនៃការិយាល័យរបស់លោក ដោយបញ្ជាឲ្យការិយាល័យនានារបស់រដ្ឋាភិបាល ស៊ើបអង្កេតពលរដ្ឋមួយចំនួន។
លោកអតីតប្រធានាធិបតី Andrew Johnson ត្រូវបានចោទប្រកាន់ទម្លាក់ពីតំណែងនៅឆ្នាំ១៨៦៨ ចំពោះបទចោទជាច្រើនទាក់ទងនឹងការប្រើប្រាស់អំណាចនីតិប្បញ្ញត្តិរបស់លោក។ ប៉ុន្តែលោកមិនបានប្រឈមនឹងបទចោទជាក់លាក់ណាមួយទាក់ទងនឹងការរំលោភអំណាចនោះទេ។
ហេតុអ្វីបានជាអ្នកតំណាងរាស្ត្រគណបក្សប្រជាធិបតេយ្យជឿជាក់ថា អាកប្បកិរិយារបស់លោក Trump ជាមួយអ៊ុយក្រែន មានចរឹតជាការរំលោភអំណាច?
អ្នកតំណាងរាស្ត្រលោក David Cicilline ប្រធានផ្នែកទំនាក់ទំនងនៃក្រុមអ្នកតំណាងរាស្ត្រនៃគណបក្សប្រជាធិបតេយ្យ ថ្លែងប្រាប់អ្នកសារព័ត៌មានកាលពីសប្តាហ៍មុនថា ការរំលោភអំណាចរបស់លោក Trump «ប៉ះទង្គិចដល់ស្នូលនៃប្រព័ន្ធប្រជាធិបតេយ្យរបស់យើង គឺប្រព័ន្ធមួយដែលពលរដ្ឋមានសមត្ថភាពអាចបោះឆ្នោតជ្រើសរើសមេដឹកនាំរបស់ពួកគេដោយខ្លួនឯងបាន។ មិនមានបទឧក្រិដ្ឋណាធ្ងន់ធ្ងរជាងការទាញរដ្ឋាភិបាលបរទេសមួយឲ្យមកចូលពាក់ព័ន្ធហើយធ្វើឱ្យខូចដំណើរការបោះឆ្នោតរបស់យើងឡើយ»។
លោក Trump ជាប្រធានាធិបតីទីមួយដែលរងបទចោទប្រកាន់ទាក់ទងនឹងការរំលោភអំណាចក្នុងវិស័យទំនាក់ទំនងអន្តរជាតិ។ លោក Cicilline ថ្លែងថា អ្នកតាក់តែងរដ្ឋធម្មនុញ្ញមានការបារម្ភអំពីស្ថានភាពយ៉ាងដូច្នេះ នៅពេលពួកគេរៀបរៀងមធ្យោបាយនៃការចោទទម្លាក់ពីតំណែង។
អ្នកតំណាងរាស្ត្រ Cicilline ថ្លែងថា៖ «នេះជាករណីដែលប្រធានាធិបតីនៃសហរដ្ឋអាមេរិកបាននាំរដ្ឋាភិបាលបរទេសមួយឲ្យមកបង្ខូចការបោះឆ្នោតរបស់យើង និងធ្វើឲ្យអន់ថយដល់ប្រជាធិបតេយ្យរបស់យើង។ វាបានធ្វើឲ្យខូចខាតដល់សន្តិសុខជាតិរបស់យើង»។
អ្នកតំណាងរាស្ត្រ លោកស្រី Sheila Jackson Lee សមាជិកគណៈកម្មាធិការយុត្តាធិការនៃរដ្ឋសភាសហរដ្ឋអាមេរិក ដែលបានសរសេរបទចោទទាំងពីរករណីនេះ ថ្លែងកាលពីសប្តាហ៍មុនថា សកម្មភាពនៃអ្នកតាក់តែងច្បាប់សហរដ្ឋអាមេរិក «ធ្វើឲ្យសហរដ្ឋអាមេរិកខុសពីប្រទេសដទៃណាទាំងអស់។ ចំណុចនោះគឺថា មិនមានអ្នកណាម្នាក់នៅពីលើច្បាប់ទេ»។
លោកស្រី Lee ថ្លែងបន្តថា គណៈកម្មាធិការរបស់លោកស្រី «បានពិនិត្យយ៉ាងមុតមាំចំពោះសំណួរអំពីការរំលោភអំណាចនេះ ដែលប្រសិនបើយើងចាប់ផ្តើមលែងខ្វល់ខ្វាយអំពីរឿងជំរុញឲ្យប្រធានាធិបតីត្រូវទទួលខុសត្រូវនោះ វានឹងនាំឲ្យសហរដ្ឋអាមេរិកធ្លាក់ខ្លួនទៅដូចនឹងប្រទេសផ្សេងទៀតទាំងអស់ដែលមានបញ្ហាខាងការដឹកនាំ។ ដំណើរការ (បទចោទទម្លាក់ពីតំណែងនេះ) បង្ហាញយ៉ាងច្បាស់ថា យើងមានប្រធានាធិបតី មិនមែនមានព្រះមហាក្សត្រទេ»។
នៅពេលរដ្ឋសភាពេញអង្គរបស់សហរដ្ឋអាមេរិកបោះឆ្នោតនៅថ្ងៃពុធទី១៨ ខែធ្នូនេះ អ្នកតំណាងរាស្ត្រក៏នឹងពិចារណាផងដែរថា តើលោក Trump គួរត្រូវបានគេដកពីតំណែងដោយសារលោកបានរារាំងការស៊ើបអង្កេតរបស់សភាចំពោះលទ្ធភាពនៃការរំលោភអំណាចរបស់លោក។ ប្រសិនបើបទចោទមួយឬបទចោទទាំងពីរករណីត្រូវបានអនុម័តដោយរដ្ឋសភានោះ ព្រឹទ្ធសភាសហរដ្ឋអាមេរិកនឹងបើកអង្គប្រជុំនៅដើមឆ្នាំក្រោយដើម្បីពិចារណាថា តើលោក Trump គួរត្រូវបានដកចេញពីតំណែងឬយ៉ាងណា?
ប្រែសម្រួលដោយ សឹង សុផាត