នៅក្នុងសេចក្តីប្រកាសព័ត៌មានមួយ កងយោធាស.រ.អ.បាននិយាយថាទាហានជិត១ម៉ឺន៨ពាន់នាក់នៃប្រទេសទាំងពីរបានចូលរួមក្នុងសមយុទ្ធនេះ ដែលជាសមយុទ្ធធំបំផុតក្នុងប្រវត្តិសាស្ត្រ៣៨ឆ្នាំនៃសមយុទ្ធយោធា។
នៅក្នុងភាសា Tagalog នៃប្រទេសហ្វីលីពីន ពាក្យ Balikatan មានន័យថា «ស្មាទល់នឹងស្មា» ឬ«រំលែកបន្ទុករួមគ្នា»។ ពាក្យនេះកាន់តែទំនងជាងកាលពីឆ្នាំទៅនៅពេលទំនាក់ទំនងរវាងសម្ព័ន្ធមិត្តដ៏យូរនេះល្អប្រសើរជាងមុនតាំងពីលោកប្រធានាធិបតី Ferdinand Marcos Jr. បានជាប់ឆ្នោត។
កាលពីថ្ងៃទី២៦ ខែមេសា លោក Marcos បានមើលសមយុទ្ធនេះដោយផ្ទាល់ពីប៉មសង្កេតការណ៍មួយក្នុងក្រុង San Antonio នៅជាប់ឆ្នេរសមុទ្រភាគពាយ័ព្យនៃប្រទេសហ្វីលីពីន។ នៅថ្ងៃនោះ កងកម្លាំងស.រ.អ.និងហ្វីលីពីនបានធ្វើការជាមួយគ្នាដោយកំណត់គោលដៅ និងបានបាញ់ពន្លិចនាវាចម្បាំងមួយរបស់ហ្វីលីពីនដែលឈប់ប្រើ។
លោក Marcos បានស្វះស្វែងកែលម្អទំនាក់ទំនងជាមួយស.រ.អ.ដែលរអាក់រអួលនៅពេលលោក Rodrigo Duterte កាន់តំណែងប្រធានាធិបតីមុនលោក យ៉ាងហោចណាស់មួយផ្នែកដោយសារមានកំណើនភាពតានតឹងជាមួយប្រទេសចិនអំពីបញ្ហាដែនសមុទ្រមានជម្លោះក្នុងតំបន់។
កាលពីថ្ងៃទី២៨ ខែមេសា អ្នកនាំពាក្យក្រសួងការបរទេសហ្វីលីពីនបានចេញផ្សាយសេចក្តីថ្លែងការណ៍មួយរិះគន់ខ្លាំងដល់អ្វីដែលអ្នកស្រីហៅថា «កលល្បិចថ្មីៗរបស់ចិនប្រកបដោយគ្រោះថ្នាក់ខ្លាំង»កាលពីដើមសប្តាហ៍ចុងក្រោយនៃខែមេសាប្រឆាំងនឹងកងឆ្មាំសមុទ្រហ្វីលីពីន ក្នុងលំហសមុទ្រទល់មុខនឹងខ្ពង់រាបបាតសមុទ្រ Ayungin Shoal។ កងឆ្មាំសមុទ្រហ្វីលីពីនបានធ្វើការយាមល្បាតក្នុងសមុទ្រជាប្រចាំ។
យន្តហោះប្រភេទ MV-22 Osprey ទាហានម៉ារីនអាមេរិក ចុះចតក្នុងអំឡុងពេលសមយុទ្ធយោធារួមគ្នាមួយដែលមានឈ្មោះថា «Balikatan» នៅក្នុងស្ថានីយ៍កងទ័ពជើងទឹកក្នុងខេត្ត Zambales ភាគខាងជើងប្រទេសហ្វីលីពីន នៅថ្ងៃទី២៦ ខែមេសា ឆ្នាំ២០២៣។
ខ្ពង់រាបបាតសមុទ្រ Ayungin Shoal ដែលគេហៅថា Second Thomas Shoal ដែរនោះ ជាតំបន់ថ្មប៉ប្រះទឹកមួយក្នុងប្រជុំកោះ Spratly។ កងឆ្មាំសមុទ្រហ្វីលីពីនបានរាយការណ៍ថា នាវាពីរគ្រឿងនៃកងឆ្មាំសមុទ្រចិន «បានស្ទាក់»ពួកគេនៅជិតតំបន់ថ្មប៉ប្រះទឹកនោះ ហើយបានធ្វើ«កលយុទ្ធគឃ្លើន»នៅចម្ងាយតែ៤៦ម៉ែត្រពីនាវាពួកគេ។
ក្រសួងការបរទេសចិនបាននិយាយទទូចថា បាតុភាពហៀបមានឧប្បត្តិហេតនោះបណ្តាលមកពីកងឆ្មាំសមុទ្រហ្វីលីពីន ហើយអះអាងថា កងឆ្មាំសមុទ្រហ្វីលីពីនជាអ្នកគឃ្លើន។
ទីភ្នាក់ងារសារព័ត៌មាន Reuters រាយការណ៍ថា ប្រទេសចិនបានទាមទារអធិបតេយ្យភាពលើដែនសមុទ្រចិនខាងត្បូងសឹងតែទាំងអស់។ ដែនសមុទ្រនេះលាតសន្ធឹងជាង១ពាន់៥រយគ.ម.ពីដែនដីគោករបស់ចិន ហើយចូលទៅក្នុងតំបន់សេដ្ឋកិច្ចផ្តាច់មុខរបស់ប្រទេសវៀតណាម ហ្វីលីពីន ម៉ាឡេស៊ី ព្រុយណេ និងប្រទេសឥណ្ឌូណេស៊ី។ សេចក្តីសម្រេចមួយរបស់តុលាការអាជ្ញាកណ្តាលអន្តរជាតិកាលពីឆ្នាំ២០១៦បានបដិសេធខ្សែបន្ទាត់ដែនសមុទ្រនេះថា គ្មានមូលដ្ឋានខាងផ្លូវច្បាប់។
ភាពតានតឹងជាមួយប្រទេសចិនត្រូវបាននិយាយយោងនៅក្នុងពិធីបិទសមយុទ្ធ Balikatan កាលពីថ្ងៃសុក្រទី២៨ ខែខែមេសា។ នាយអគ្គសេនាធិការចម្រុះនៃកងយោធពលហ្វីលីពីនលោក Andres Centino បានកត់សម្គាល់ថា «លទ្ធផលល្អ»នៃសមយុទ្ធនេះមានសារៈសំខាន់ជាងមុន «ដោយសារស្ថានភាពសន្តិសុខបច្ចុប្បន្ន និងការគំរាមកំហែងពិតប្រាកដ»ដែលនៅតែមានក្នុងតំបន់។
លោកប្រធានាធិបតី Marcos គ្រោងធ្វើដំណើរមកកាន់រដ្ឋធានីវ៉ាស៊ីនតោននៅដើមខែឧសភាដើម្បីជួបជាមួយលោក Joe Biden ប្រធានាធិបតីស.រ.អ.។ គេរំពឹងថា សម្ព័ន្ធភាពយោធារវាងប្រទេសទាំងពីរជាបញ្ហាសំខាន់បំផុតក្នុងរបៀបវារៈរបស់លោកទាំងពីរ៕
ព័ត៌មានខ្លះក្នុងសេចក្តីរាយការណ៍នេះត្រូវបានដកស្រង់ពីទីភ្នាក់ងារសារព័ត៌មាន The Associated Press ទីភ្នាក់ងារសារព័ត៌មាន Reuters និងទីភ្នាក់ងារសារព័ត៌មាន Agence French-Presse។
ប្រែសម្រួលដោយលោក ពិន ស៊ីសុវណ្ណ