តុលាការរាជធានីភ្នំពេញបានបន្តកោះហៅសាក្សីបន្ថែមម្នាក់ទៀតឱ្យចូលបំភ្លឺសំណុំរឿងក្បត់ជាតិរបស់លោក កឹម សុខា ប្រធានគណបក្សសង្គ្រោះជាតិដែលត្រូវបានរំលាយចោលតាមបណ្តឹងរដ្ឋាភិបាលលោកនាយករដ្ឋមន្ត្រី ហ៊ុន សែនកាលពីឆ្នាំមុន។ នេះបើយោងតាមដីការបស់តុលាការក្រុងភ្នំពេញដែល VOA បានទទួល។
លោក វន់ ពៅ មេដឹកនាំសមាគមសេដ្ឋកិច្ចក្រៅប្រព័ន្ធហៅកាត់ថា IDEA ត្រូវបានលោក គី ឫទ្ធី ចៅក្រមស៊ើបសួរនៅសាលាដំបូងរាជធានីភ្នំពេញ កោះហៅឲ្យចូលខ្លួននៅថ្ងៃទី១០ ខែកញ្ញា វេលាម៉ោង៩ព្រឹក ក្នុងនាមជាសាក្សី«ដើម្បីបំភ្លឺអំពីដំណើររឿងដែលពាក់ព័ន្ធនឹងសំណុំរឿងព្រហ្មទណ្ឌ [...] ចុះថ្ងៃទី៣ ខែកញ្ញា ឆ្នាំ២០១៧ (ដែលមានជនត្រូវចោទឈ្មោះកឹម សុខា ភេទប្រុស អាយុ៦៩ឆ្នាំ ជាប់ចោទពីបទ សន្ទិដ្ឋិភាពជាមួយបរទេស)»។
លោក វន់ ពៅ បានប្រាប់ VOA នៅថ្ងៃច័ន្ទនេះថា លោកនឹងចូលទៅបំភ្លឺតាមការកោះហៅរបស់តុលាការ ក្នុងសំណុំរឿងរបស់លោក កឹម សុខា ដែលលោកអះអាងថា លោកមិនមានជាប់ពាក់ព័ន្ធនោះទេ។
លោកមានប្រសាសន៍ថា៖
«ខ្ញុំគិតថា តុលាការនឹងគ្រាន់តែហៅខ្ញុំទៅសាកសួរ ជាសាក្សីតែប៉ុណ្ណោះ ប៉ុន្តែខ្ញុំគ្រាន់តែបញ្ជាក់ថា ខ្ញុំអត់មានពាក់ព័ន្ធអីទេ»។
លោក វន់ ពៅជាមនុស្សម្នាក់ក្នុងចំណោមមនុស្ស២៤នាក់ ដែលត្រូវបានចាប់ខ្លួន និងត្រូវវាយដំដោយកងទ័ពពិសេស៩១១ កាលពីថ្ងៃទី២ខែមករាឆ្នាំ២០១៤គឺមួយថ្ងៃ មុនការបាញ់ប្រហារលើក្រុមអ្នកតវ៉ាលើផ្លូវវេងស្រេងទាមទារការដំឡើងប្រាក់ឈ្នួលក្នុងឧស្សាហកម្មកាត់ដេរ។
លោក វន់ ពៅថ្លែងថា ការចូលរួមរបស់លោកក្នុងការតវ៉ាទាមទារប្រាក់ឈ្នួលនាពេលនោះ មិនមានទំនាក់ទំនងណាមួយជាមួយសំណុំរឿងរបស់លោក កឹម សុខា ដែលជាអតីតអនុប្រធានទីមួយនៃរដ្ឋសភាជាតិនោះទេ។
«ដូចខ្ញុំនិយាយប្រាប់ ខ្ញុំធ្វើតែរឿងលក្ខខណ្ឌការងារកម្មករក្រៅប្រព័ន្ធ និងរឿងសាំងតែប៉ុណ្ណោះ។ ជំនាន់ហ្នុង អត់មានរឿងអីពាក់ព័ន្ធទេ»។
កាលពីខែឧសភា តុលាការក្រុងភ្នំពេញបានកោះហៅសាក្សីចំនួន៨នាក់ ក្នុងសំណុំរឿងលោក កឹម សុខានេះ។ ក្នុងចំណោមអ្នកទាំងប្រាំបីនាក់នោះ មានអ្នកស្រី ចក់ សុភាព ប្រធានមជ្ឈមណ្ឌលសិទ្ធិមនុស្សកម្ពុជា និងលោក សៀ ភារម្យ ប្រធានអង្គការក្រុមការងារពិសេសសិទ្ធិលំនៅដ្ឋាន។ លោក សៀ ភារម្យកំពុងរស់នៅដោយនិរទេសខ្លួននៅឯសហរដ្ឋអាមេរិកដើម្បីគេចពីការធ្វើទុក្ខបុកម្នេញពីសំណាក់អាជ្ញាធរកម្ពុជា។ លោកជាអ្នកគាំទ្រចលនាសង្គ្រោះជាតិដែលដឹកនាំដោយលោកសម រង្ស៊ី ដែលកំពុងរស់នៅដោយនិរទេសខ្លួនឯងនៅប្រទេសបារាំង។
ការកោះហៅរបស់លោក គី ឫទ្ធី ចៅក្រមស៊ើបសួរ នាពេលនោះ កើតមានឡើងបន្ទាប់ពីក្រុមសមាជិកសភាអាមេរិកាំងបានអនុម័តសេចក្តីស្នើច្បាប់ដាក់ទណ្ឌកម្មលើរដ្ឋាភិបាល និងមន្ត្រីកម្ពុជាទាក់ទងនឹងការធ្វើឲ្យធ្លាក់ចុះដំណើរការប្រជាធិបតេយ្យ។ សេចក្តីស្នើច្បាប់នោះត្រូវគេស្គាល់ថា ជា Cambodia Democracy Act លេខ H.R. 5754។
សេចក្តីស្នើច្បាប់ខាងលើនេះ ដែលត្រូវបានអនុម័តដោយក្រុមសមាជិកសភាអាមេរិកាំង មានគោលដៅដាក់ទណ្ឌកម្មប្រឆាំងនឹងរដ្ឋាភិបាលលោកនាយករដ្ឋមន្ត្រីហ៊ុន សែន និងក្រុមមន្ត្រីកម្ពុជាដែលមានជាប់ពាក់ព័ន្ធនឹងការចោទប្រកាន់ថា បានបំផ្លាញលទ្ធិប្រជាធិបតេយ្យ និងរំលោភសិទ្ធិមនុស្សនៅកម្ពុជា។ ទណ្ឌកម្មទាំងនោះរួមមាន ដូចជាការបង្កកទ្រព្យសម្បត្តិ ការមិនផ្តល់ទិដ្ឋាការ ការដាក់ពិន័យតាមច្បាប់ស្តីពីអំណាចសេដ្ឋកិច្ច គ្រាមានអាសន្នអន្តរជាតិ ឬហៅថា International Emergency Economic Powers Act។
សេចក្តីស្នើច្បាប់ដដែលក៏ត្រូវបានធ្វើឡើង ខណៈដែលក្រុមមេដឹកនាំគណបក្សប្រឆាំងនៅកម្ពុជា មិនត្រូវគេអនុញ្ញាតឲ្យមានសិទ្ធិចូលរួមក្នុងការបោះឆ្នោត ហើយបន្តនិរទេសខ្លួននៅក្រៅប្រទេស រីឯមេដឹកនាំដែលរងការចោទប្រកាន់ពីបទក្បត់ជាតិគឺលោក កឹម សុខាមិនត្រូវបានដោះលែង ខណៈក្រុមអង្គការសង្គមស៊ីវិល និងអ្នកសារព័ត៌មានមិនត្រូវគេផ្តល់សិទ្ធិសេរីភាពឡើងវិញ នៅមុនការបោះឆ្នោត ក្រោយពីមានការបង្ក្រាបដោយរដ្ឋាភិបាល។
VOA មិនទាន់អាចសុំការអធិប្បាយពីលោក គី ឫទ្ធី ចៅក្រមស៊ើបសួរ បានទេ នៅថ្ងៃច័ន្ទនេះ។
បន្ទាប់ពីអាជ្ញាធរកម្ពុជាបានចាប់ខ្លួនលោកកឹម សុខា កាលពីឆ្នាំមុននោះ តំណាងរាស្ត្រមណ្ឌលកំពង់ចាមនេះត្រូវបានបញ្ជូនទៅឃុំនៅពន្ធនាគារត្រពាំងផ្លុង ក្នុងខេត្តត្បូងឃ្មុំ ដែលជាខេត្តមានព្រំប្រទល់ជាប់នឹងប្រទេសវៀតណាម។
រហូតមកដល់ពេលនេះ លោកត្រូវបានឃុំខ្លួនអស់រយៈពេលមួយឆ្នាំ ដោយមិនត្រូវបានអនុញ្ញាតឲ្យមានការចូលសួរសុខទុក្ខ ក្រៅពីមេធាវី និងក្រុមគ្រួសាររបស់លោកនោះទេ។ មន្ត្រីឃ្លាំមើលសិទ្ធិមនុស្សនៅកម្ពុជាបានបញ្ជាក់ឲ្យដឹងថា លោក កឹម សុខាកំពុងមានបញ្ហាសុខភាពដែលតម្រូវឲ្យមានការព្យាបាលដិតដល់។
កាលពីចុងខែសីហា លោក កឹម សុខា ដែលជាគូប្រជែងនយោបាយសំខាន់មួយរូបរបស់លោកនាយករដ្ឋមន្ត្រី ហ៊ុន សែន ត្រូវបានលោក គី ឫទ្ធី ចៅក្រមសាលាដំបូងរាជធានីភ្នំពេញ សម្រេចបន្តឃុំខ្លួនចំនួន៦ខែទៀតដើម្បីសាកសួរតាមការចោទពីបទ«ក្បត់ជាតិ» បន្ទាប់ពីត្រូវបានឃុំខ្លួនអស់រយៈពេលមួយឆ្នាំមកហើយនោះ។
ដោយឡែក សហព័ន្ធអន្តរជាតិដើម្បីសិទ្ធិមនុស្ស (FIDH) ដែលមានមូលដ្ឋាននៅទីក្រុងប៉ារីស ប្រទេសបារាំងបានអំពាវនាវឲ្យអាជ្ញាធរកម្ពុជាដោះលែង អតីតមេដឹកនាំគណបក្សប្រឆាំងគឺលោកកឹម សុខា ជាបន្ទាន់ និងគ្មានលក្ខខណ្ឌក្រោយពីការឃុំខ្លួនលោកបានឈានដល់ខួបមួយឆ្នាំ។
អ្នកស្រី Debbie Stothard អគ្គលេខាធិការសហព័ន្ធអន្តរជាតិដើម្បីសិទ្ធិមនុស្ស បានបញ្ជាក់ក្នុងសេចក្ដីប្រកាសព័ត៌មានរបស់សហព័ន្ធអន្តរជាតិដើម្បីសិទ្ធិមនុស្សក្នុងសម្រង់ន័យដើមថា៖
«បន្ទាប់ពីការឃុំខ្លួនលោក កឹម សុខាដើម្បីច្រានគាត់និងគណបក្សរបស់គាត់ឲ្យចេញពីការបោះឆ្នោតក្លែងក្លាយកាលពីពេលថ្មីៗនេះមក លោកនាយករដ្ឋមន្ត្រីហ៊ុន សែន ឥឡូវនេះ បានរក្សាទុកលោក កឹម សុខានៅក្នុងពន្ធនាគារដើម្បីប្រើប្រាស់លោកជាឧបករណ៍ចរចា ដែលជាការប៉ុនប៉ងបញ្ជៀសការដាក់ទណ្ឌកម្មជាអន្តរជាតិ។ ការឃុំឃាំងលោកកឹម សុខា តាមតែអំពើចិត្តដែលបានអូសបន្លាយពេលយូរមកនេះ ត្រូវតែបញ្ឈប់ជាបន្ទាន់»។
កាលពីខែឧសភាឆ្នាំ២០១៨ ក្រុមការងារអង្គការសហប្រជាជាតិទទួលបន្ទុកដោះស្រាយការឃុំខ្លួនដោយបំពាន ក៏បានទាមទារឲ្យមានការដោះលែងលោកកឹម សុខាជាបន្ទាន់ និងស្នើឲ្យអាជ្ញាធរកម្ពុជាសងជំងឺចិត្ត និងការប៉ះប៉ូវផ្សេងៗទៀតដល់រូបលោក។ ក្រុមការងារនេះបានហៅការចាប់ឃុំខ្លួនលោកកឹម សុខាថា ជាទង្វើដែលគួរឲ្យអាម៉ាស់ និងអមនុស្សធម៌៕