ដោយ Solenn Honorine
ប្រែសម្រួលដោយ ឌី ខាំបូលី
នៅក្នុងប្រទេសអាហ្វ្រិកខាងត្បូង (South Africa) ប្រជាពលរដ្ឋពីរលាននាក់ ដែលកំពុងរស់នៅក្នុងលំនៅស្ថានក្រៅផ្លូវការ នៅតែមានលទ្ធភាពតិចតួចក្នុងការទទួលបានសេវាកម្មមូលដ្ឋាន ដូចជា ការផ្គត់ផ្គង់ទឹក ចរន្តអគ្គិសនី និងអនាម័យជាដើម។ បញ្ហានេះមានលក្ខណៈស្រួចស្រាវខ្លាំងណាស់ ដែលបានបង្កឱ្យមាននូវអ្វីដែលត្រូវបានហៅថា «ការតវ៉ាដើម្បីឲ្យមានការផ្គត់ផ្គង់សេវាកម្ម» ត្រូវបានធ្វើឡើងជាទៀងទាត់នៅទូទាំងប្រទេស។ នៅក្នុងសហគម ដៀពស្លូត (Diepsloot) ដែលជាទីក្រុងក្រីក្រមួយ នៅភាគខាងជើងនៃជាយរដ្ឋធានី ចូហាននែសប័ក (Johannesburg) អ្នកដែលរស់នៅទីនោះ ត្រូវប្រើប្រាស់បង្គន់មួយរួមគ្នាជាមួយមនុស្ស៣០នាក់។ ប៉ុន្តែ ដូចដែលអង្គការតូចមួយដែលមានមូលដ្ឋាននៅក្នុងសហគមបានរកឃើញ រដ្ឋាភិបាលមិនមែនជាតួអង្គតែមួយគត់ ដែលត្រូវស្តីបន្ទោសចំពោះសេវាកម្មដ៏យ៉ាប់យ៉ឺននេះទេ។ ការខ្វះខាតនូវសេចក្តីថ្លៃថ្នូរនៅក្នុងទីក្រុងនេះ ក៏កំពុងធ្វើឲ្យខូចដល់កិច្ចខំប្រឹងប្រែង ដើម្បីធ្វើឱ្យប្រសើរឡើងនូវជីវិតរបស់ប្រជាពលរដ្ឋផងដែរ។
លោក ឡាក់គី មែនយីស៊ី (Lucky Manyisi) ពិនិត្យមើលអ្វីដែលគាត់ហៅថា «យុត្តាធិការ» របស់លោក។ សហគមដៀពស្លូត ផ្នែកទី១ ៖ សិស្សានុសិស្សនៃសហគមនេះដែលកំពុងសើចក្អាកក្អាយ កំពុងសប្បាយជាមួយនឹងវិស្សមកាលរដូវក្តៅរបស់ពួកគេ ខ្ទមបណ្តោះអាសន្នរបស់ពួកគេ ផ្លូវដែលមិនទាន់ឈូសឆាយរបស់ពួកគេ ដែលនៅទីនោះ ថ្មស្រួចៗលានចេញមក។ ប៉ុន្តែ ការផ្តោតការយកចិត្តទុកដាក់របស់គាត់ ដែលជាការងារស្នូលរបស់គាត់ និងជាកាតព្វកិច្ចរបស់គាត់ចំពោះសហគម គឺជាប្រអប់មានពណ៌ភ្លឺថ្លា ដែលបង្កើតបានជាចំណុចនៅលើផ្លូវនៃសហគមនេះ។ ទាំងនោះគឺជាបង្គន់។
«ដូចដែលអ្នកអាចឃើញ មានការបែកបាក់បន្តិចបន្តួចដែរ ដែលត្រូវការការយកចិត្តទុកដាក់ពីយើង។ យើងមិនចង់ឃើញការបែកបាក់នេះទេ ពីព្រោះវាជាការខ្ជះខ្ជាយទឹក។ បន្ទាប់មក យើងត្រូវតែធានាឱ្យបានច្បាស់ថា យើងសម្អាតទីនេះ យើងជួសជុលការបែកបាក់នេះ ហើយបន្ទាប់មក អ្វីៗទាំងអស់នឹងត្រឡប់ទៅរកភាពប្រក្រតីឡើងវិញ»។
នៅក្នុងសហគម ដៀពស្លូត ដែលជាទីក្រុងថ្មីបំផុតមួយនៅជុំវិញរដ្ឋធានី ចូហាននែសប័ក ដែលបង្កើតបានជាការរស់នៅ បន្ទាប់ពីការដួលរលំនៃរបបអាផាថេត (apartheid) កាលពីជិត១៩ឆ្នាំមុន រដ្ឋាភិបាលបានតំលើងបង្គន់ ព្រមទាំងប្រព័ន្ធទឹក។ ប៉ុន្តែ លោក ឡាក់គី និយាយថា មិនមានអ្នកណាម្នាក់មកថែរក្សាបង្គន់និងប្រព័ន្ធទឹកទាំងនេះទេ។ ដូច្នេះ កាលពីពីរឆ្នាំមុន លោកបានប្រមូលអ្នកស្ម័គចិត្តប្រហែល២៤នាក់ ដើម្បីចាប់យកការងារដ៏សមសួនមួយ គឺការជួសជុលបង្គន់។
រហូតមកដល់ពេលឥឡូវនេះ លោក ឡាក់គី គឺជាមនុស្សម្នាក់នៅក្នុងចំណោមមនុស្ស៥នាក់ ដែលប្រកាន់ខ្ជាប់នូវបេសកកម្មរបស់ខ្លួន ដោយទទួលបាននូវតម្លៃតបស្នងជាមូលដ្ឋានចំនួន១៥០រ៉ង់ ឬស្មើនឹង១៧ដុល្លាសហរដ្ឋអាមេរិកក្នុងមួយថ្ងៃធ្វើការ។ លោក ឡាក់គី ដែលជាសមាជិករបស់គណបក្សកាន់អំណាច ដែលហៅកាត់ថាគណបក្ស ANC ធ្លាប់ត្រូវបានបោះឆ្នោតជ្រើសរើសជាអគ្គលេខាធិការ សម្រាប់សង្កាត់នេះ។ លោកនិយាយថា ការងារថ្មីរបស់លោកគឺជាការបង្ហាញមួយទៀតអំពីការលះបង់របស់លោកចំពោះសហគមរបស់លោក។
«កាលពីសប្តាហ៍មុន ខ្ញុំបានចូលរួមនៅក្នុងសន្និសីទមួយទៀត ជាមួយនឹងរោងចក្រទឹក ក្នុងរដ្ឋធានី ចូហាននែសប័ក។ នៅទីនោះ ខ្ញុំទទួលបានឈ្មោះដ៏ល្អមួយ ដែលគេហៅថាលាមក។ ពួកគេហៅវាថា «ភក់ខាប់»។ វាគឺជាឈ្មោះដ៏ល្អមួយ។ ដូច្នេះ ឥឡូវនេះ ខ្ញុំបានចេញពីមុខតំណែងនោះហើយ។ ខ្ញុំពាក់សម្លៀកបំពាក់ពណ៌ខៀវ ហើយខ្ញុំកំពុងធ្វើការជាមួយលាមកសម្រាប់សហគមវិញ»។
ប៉ុន្តែ ការលះបង់របស់ លោក ឡាក់គី មិនមានន័យថា គាត់នឹងទទួលបានការគោរពដោយស្វ័យប្រវត្តិពីសហគមនោះទេ។ អានឌីស៊ីវ៉ា (Andisiwa) ដែលជាស្រ្តីវ័យក្មេងមួយរូប ដែលកំពុងមមាញឹកជាមួយនឹងការបោក គក់ខោអាវរបស់នាង នៅឯក្បាលរ៉ូប៊ីណេទឹកសហគមន៍នៅខាងក្រៅបង្គន់ និយាយថា នាងចំណាំគាត់មិនបានទេ បើទោះជាគាត់គ្មានពាក់ស្បែកជើងកវែង និងខោជាប់អាវពណ៌ខៀវ ទោះបីជានាងធ្លាប់បានឃើញគាត់នៅកន្លែងធ្វើការកាលពីរបីថ្ងៃក្នុងមួយសប្តាហ៍ក៏ដោយ។
«និយាយតាមត្រង់ទៅ ប្រសិនបើប្រជាពលរដ្ឋមិនជួយគ្នាទេ វាហាក់ដូចជាឥតប្រយោជន៍ទេសម្រាប់ពួកគេក្នុងការធ្ធើកិច្ចការនេះ។ ពីព្រោះដូចដែលអ្នកបានឃើញប្រជាពលរដ្ឋ ពួកគេបោះរបស់របរចោលនៅទីនេះ គឺនៅលើប្រឡាយបង្ហូរទឹក។ យើងជាអ្នកដែលបង្កើតឱ្យមានសម្រាមទាំងអស់នេះ ហើយនឹងអ្វីៗទាំងអស់ដែលកំពុងតែកខ្វក់នៅជុំវិញនេះ។ តាមពិតទៅ យើងខ្លួនឯងតែម្តង។»
លោក ឡាក់គី ក៏បានត្អូញត្អែរអំពីការបំផ្លាញទ្រព្យសម្បត្តិសាធារណៈដោយឥតអៀនខ្មាស់ផងដែរ ដូចជាការលួចកៅអី ការធ្វើឱ្យបែកបាក់ទ្វារ ការគូសវាសតាមជញ្ជាំង។ លោកនិយាយថា អ្នកជិតខាងរបស់លោក គឺជាសត្រូវដ៏អាក្រក់បំផុតរបស់ពួកគេ។
«រៀងរាល់ពេល នៅពេលដែលយើងដាក់ក្បាលរ៉ូប៊ីណេទឹក ដែលធ្វើពីស្ពាន់ មនុស្សខិលខូចមួយចំនួននៅក្នុងសហគមបានមកដោះវាចេញ ហើយយកទៅប្រើជារបស់ផ្ទាល់ខ្លួន ដែលយើងមិនយល់ទាល់តែសោះ។ ប្រហែលជាពួកគេយកទៅសម្រាប់ការច្នៃដែកប្រើឡើងវិញ ឬរំលាយវាសម្រាប់អេតចាយ។ យើងមិនយល់ទេ។ ប៉ុន្តែ ក្បាលរ៉ូប៊ីណេទឹកនេះ ត្រូវបានយកចេញពីសហគមជាញឹកញាប់ ដែលយើងកំពុងតែជួយក្នុងនាមជាអង្គការ វាស់អាប់ (Wassup)។»
អង្គការរបស់លោក ដែលមានឈ្មោះថា វាស់អាប់ ដៀពស្លូត (Wassup Diepsloot) បានសរសេរសារប្រកបដោយពណ៌ភ្លឺថ្លានៅលើជញ្ជាំងបង្គន់ ដើម្បីព្យាយាមលើកកម្ពស់ការយល់ដឹងថា ឧបករណ៍ទាំងអស់ដែលត្រូវបានដាក់នៅទីនេះ គឺសម្រាប់ប្រយោជន៍សាធារណៈ ដែលសារទាំងអស់នោះមានដូចជា «ស្រលាញ់ខ្ញុំ សម្អាតខ្ញុំ» «គោរពខ្ញុំ» «ប្រើប្រាស់ខ្ញុំដោយប្រុងប្រយ័ត្ន»។ ប៉ុន្តែ ជេក ម៉ូឡូកូមេ (Jack Molokomme) ដែលជាអ្នកស្ម័គ្រចិត្តរបស់អង្គការ វាស់អាប់ មួយរូប និយាយថា វាមិនប្រាកដថាមានឥទ្ធិពលនោះទេ។
«អ្នកទាំងឡាយដែលនិយាយថា «នេះគឺជាទ្រព្យសម្បត្តិរបស់រដ្ឋាភិបាល ដូច្នេះ ខ្ញុំអាចកម្ទេចវាបាន»។ យើងនៅតែកំពុងដោះស្រាយជាមួយនឹងមនុស្សទាំងអស់នោះ។ រឿងតែមួយគត់ដែលពួកគេចង់បាននៅក្នុងតំបន់របស់យើងគឺថា ពួកគេចង់ឃើញខ្លួនឯងទទួលបានផ្ទះមួយពីកម្មវិធីអភិវឌ្ឍន៍និងសាងសង់ ដោយឥតគិតថ្លៃសម្រាប់អ្នកក្រីក្រខ្លាំង។ ដូច្នេះ នៅពេលដែលអ្នកបានទៅដល់តំបន់នោះ នោះគឺជាពេលដែលពួកគេចាប់ផ្តើមនិយាយថា «តើអ្នកអាចដោះស្រាយរឿងនោះដោយរបៀបណា? វាមានន័យថា យើងនឹងមិនចាកចេញពីលំនៅស្ថានក្រៅផ្លូវការទេ»។
កម្មវិធីអភិវឌ្ឍន៍និងសាងសង់ ត្រូវបានដាក់ចេញដោយរដ្ឋាភិបាលរបស់លោកប្រធានាធិបតី នែលសុន ម៉ានដឺឡា (Nelson Mandela) នៅក្នុងឆ្នាំ១៩៩៤ ដើម្បីសម្រាលបញ្ហាសង្គមសេដ្ឋកិច្ចយ៉ាងធ្ងន់ធ្ងរ ដែលជាមរតកពីរបបអាផាថេត ដោយការផ្តល់ជូនសេវាកម្មនិងផ្ទះសម្បែង សម្រាប់ប្រជាពលរដ្ឋអាហ្រ្វិកខាងត្បូងស្បែកខ្មៅដ៏ក្រីក្រ។ ប្រទេសនេះបានឲ្យដឹងថា ខ្លួនបានសាងសង់ផ្ទះចំនួន១,៤លានខ្នងរួចមកហើយ ចាប់តាំងពីឆ្នាំ១៩៩៤ ហើយបានកំណត់យកឆ្នាំ២០១៤ ថាជាគោលដៅមួយដើម្បីលុបបំបាត់ចោលនូវការតាំងទីលំនៅក្រៅផ្លូវការ៕