ក្រុមអ្នកតស៊ូមតិផ្នែកសិទ្ធិមនុស្សបានព្រមានថា ច្បាប់ថ្មីមួយដែលរដ្ឋាភិបាលថៃកំពុងតាក់តែងឡើងដើម្បីដាក់កំហិតលើអង្គការមិនស្វែងរកប្រាក់កម្រៃ នឹងបង្កជា «ការគំរាមកំហែង» ចំពោះកិច្ចការរបស់អង្គការការពារសិទ្ធិមនុស្សនានានៅក្នុងប្រទេសថៃ ហើយអាចបណ្ដាលឲ្យអង្គការមួយចំនួនត្រូវបិទទ្វារ ឬចាកចេញពីប្រទេសនេះ។
សំណើច្បាប់នេះ នឹងតម្រូវឲ្យអង្គការមិនស្វែងរកប្រាក់កម្រៃទាំងអស់ចុះបញ្ជីជាមួយរដ្ឋាភិបាល ប្រកាសអំពីប្រភពនៃថវិការបស់ខ្លួនទាំងអស់ជារៀងរាល់ឆ្នាំ ប្រកាសអំពីរបៀបដែលពួកគេចំណាយថវិកាទាំងនោះ និងប្រគល់របាយការណ៍សវនកម្មនិងឯកសារប្រកាសពន្ធប្រចាំឆ្នាំឲ្យរដ្ឋាភិបាល។ មេដឹកនាំនៃអង្គការណាដែលមិនបានចុះបញ្ជីអាចប្រឈមនឹងការជាប់ពន្ធនាគាររហូតដល់ទៅ ៥ ឆ្នាំ។
សំណើច្បាប់នេះក៏នឹងអនុញ្ញាតផងដែរឲ្យក្រសួងមហាផ្ទៃចូលទៅក្នុងការិយាល័យរបស់អង្គការទាំងនោះគ្រប់ពេលទាំងអស់ និងប្រមូលយកសារទំនាក់ទំនងតាមអេឡិចត្រូនិកនានាដោយមិនចាំបាច់មានដីកាបង្គាប់ពីតុលាការ។
ជាងនេះទៀត សំណើច្បាប់នេះបានបញ្ជាក់ថា អង្គការមិនស្វែងរកប្រាក់កម្រៃអាចចំណាយថវិកាដែលបានមកពីបរទេសសម្រាប់តែកិច្ចការណា «ដែលក្រសួងមហាផ្ទៃអនុញ្ញាតឲ្យ» តែប៉ុណ្ណោះ ប៉ុន្តែមិនបានបកស្រាយបន្ថែមទៀតនោះទេ។
សំណើច្បាប់នេះបានធ្វើឡើង បន្ទាប់ពីមានរលកនៃការប្ដឹងផ្ដល់និងការចាប់ខ្លួនអ្នករិះគន់រដ្ឋាភិបាលនិងអ្នករិះគន់ស្ថាប័នព្រះមហាក្សត្រដ៏មានឥទ្ធិពលនៅក្នុងប្រទេស។ អ្នករិះគន់ទាំងនោះរងការចោទប្រកាន់ពីបទញុះញង់ឲ្យមានការបះបោរ និងបទប្រមាថរាជរង្សានុវង្សព្រះមហាក្សត្រ ដែលជាបទឧក្រិដ្ឋដែលអាចធ្វើឲ្យអ្នកប្រព្រឹត្តិខុសជាប់ពន្ធនាគាររហូតដល់ទៅ ១៥ ឆ្នាំ។
រដ្ឋាភិបាលថៃបានបញ្ជាក់ថា ខ្លួនត្រូវការច្បាប់នេះដើម្បីគ្រប់គ្រងការគំរាមកំហែងពីក្រុមស្រមោលនានាដែលប្រើមូលនិធិបរទេសដើម្បីបង្កអស្ថិរភាពដល់ប្រទេសថៃ។
អ្នករិះគន់នានាបាននិយាយថា វិធានការដែលបានស្នើឡើងនេះគឺជាប្រតិកម្មដែលគ្មានការអៀនខ្មាសរបស់រដ្ឋាភិបាលចំពោះការតវ៉ាទ្រង់ទ្រាយធំនៅក្នុងទីក្រុងបាងកកកាលពីឆ្នាំមុន។ ការតវ៉ាទ្រង់ទ្រាយធំទាំងនេះធ្វើឡើងគ្នុងគោលបំណងទាមទារឲ្យមានការត្រួតពិនិត្យលើស្ថាប័នព្រះមហាក្សត្រ និងឲ្យលោកនាយករដ្ឋមន្ត្រី Prayuth Chan-ocha ចុះចេញពីតំណែង។
លោក Prayuth ដែលជាអតីតនាយឧត្តមសេនីយ៍យោធា បានឡើងកាន់អំណាចកាលពីឆ្នាំ ២០១៤ ក្នុងពេលដឹកនាំការធ្វើរដ្ឋប្រហារយោធា និងបានឈ្នះការបោះឆ្នោតកាលពីឆ្នាំ ២០១៩។ ការបោះឆ្នោតកាលពីឆ្នាំ ២០១៩ នោះត្រូវបានក្រុមអ្នករិះគន់ចោទប្រកាន់ថាមានការលួចបន្លំ ប៉ុន្តែការចោទប្រកាន់នេះត្រូវបានរដ្ឋាភិបាលច្រានចោល។
«ដាក់កំហិតនិងរឹតបន្ដឹង»
អង្គការសិទ្ធិមនុស្សអន្តរជាតិនានាដែលកំពុងធ្វើប្រតិបត្តិការនៅក្នុងប្រទេសថៃបានថ្កោលទោសរដ្ឋាភិបាលថៃដែលបានបង្ក្រាបការតវ៉ាដោយការបាញ់ទឹក និងការប្រើឧស្ម័នបង្ហូរទឹកភ្នែកនិងគ្រាប់កាំភ្លើងជ័រ។ អង្គការក្រៅរដ្ឋាភិបាលរបស់ថៃមួយចំនួនក៏បានផ្ដល់ជំនួយផ្នែកច្បាប់ដល់អ្នកដែលត្រូវអាជ្ញាធរចាប់ខ្លួនផងដែរ។
លោក Josef Benedict អ្នកស្រាវជ្រាវនៃអង្គការ CIVICUS ដែលជាអង្គការសង្គមស៊ីវិលសាកលផ្នែកតស៊ូមតិ បាននិយាយថា៖ «ច្បាប់នេះគឺជាការឆ្លើយតបយ៉ាងច្បាស់ [របស់រដ្ឋាភិបាលថៃ] ដើម្បីដាក់កំហិតនិងរឹតបន្តឹងសមត្ថភាពរបស់សកម្មជនសង្គមស៊ីវិលនិងអង្គការក្រៅរដ្ឋាភិបាលនានា ដែលគាំទ្រចលនាតវ៉ាធំៗដែលកំពុងធ្វើឡើងនៅក្នុងប្រទេស និងដើម្បីរឹតបន្តឹងលើលំហនោះដែលកំពុងរួមកាន់តែតូចទៅៗ»។
អង្គការសិទ្ធិមនុស្សនានាបានបញ្ជាក់ថា ពួកគេមានការព្រួយបារម្ភថា រដ្ឋាភិបាលអាចប្រើអំណាចថ្មីរបស់ខ្លួនដើម្បីបំបិទមាត់អ្នករិះគន់ តាមរយៈការបញ្ឈប់មិនឲ្យពួកគេទទួលបានថវិកាពីបរទេសសម្រាប់កិច្ចការស្របច្បាប់ ឬតាមរយៈការបដិសេធមិនចុះបញ្ជីឲ្យពួកគេ។
គេឃើញមានក្ដីបារម្ភមួយចំនួនដែលថា ពលរដ្ឋថៃនិងក្រុមការពារផលប្រយោជន៍សាធារណៈក្នុងប្រទេសថៃមិនត្រូវបានគេផ្ដល់ឱកាសសម្រាប់ការពិគ្រោះយោបល់ជាមួយឲ្យបានដិតដល់នោះទេនៅក្នុងការធ្វើផែនការគោលនយោបាយនេះ។
អង្គការក្រៅរដ្ឋាភិបាលអន្តរជាតិចំនួន ៧ បានរួមគ្នាចេញសេចក្ដីថ្លែងការណ៍មួយកាលពីខែមេសា ដោយជំរុញឲ្យរដ្ឋាភិបាលថៃលុបចោលសំណើច្បាប់នេះ។
សេចក្ដីថ្លែងការណ៍នោះបានដកស្រង់សម្ដីរបស់តំណាងរាស្ត្រម៉ាឡេស៊ីអ្នកស្រី Maria Chin Abdullah ដែលជាសមាជិកមួយរូបនៃក្រុមសមាជិកសភាអាស៊ានដើម្បីសិទ្ធិមនុស្ស (ASEAN Parliamentarians for Human Rights ដែលបានថ្លែងថា៖ «សំណើច្បាប់នេះបង្កជាការគំរាមកំហែងដល់អង្គការសិទ្ធិមនុស្សដែលមានស្រាប់ផងនិងដល់អង្គការសហគមន៍មូលដ្ឋាននានាផង។ ប្រសិនបើត្រូវបានអនុម័ត ច្បាប់នេះនឹងប្រឆាំងធ្ងន់ធ្ងរចំពោះសិទ្ធិមនុស្សតាមរយៈការផ្ដល់អំណាចតាមទំនើងចិត្តដល់រដ្ឋាភិបាលក្នុងការហាមឃាត់អង្គការនានានិងដាក់ទោសទណ្ឌដល់អ្នកដែលរដ្ឋាភិបាលមិនពេញចិត្ត»។
រូបឯកសារ៖ ប៉ូលិសបង្ក្រាបកុបកម្មម្នាក់ បានឆ្ពោះទៅរកបុរសម្នាក់នៅតាមផ្លូវក្នុងអំឡុងពេលនៃការតវ៉ានៅមុខវិមាន Grand Palace ថ្ងៃទី២០ ខែមីនា ឆ្នាំ២០២១ នៅទីក្រុងបាងកកនៃប្រទេសថៃ។
«នគរបាល ចៅក្រម និង គណៈវិនិច្ឆ័យតុលាការ»
គណៈប្រតិភូសហភាពអឺរ៉ុបប្រចាំប្រទេសថៃបានបញ្ជាក់ថា ខ្លួនបានចូលរួមជាមួយក្រុមអ្នកតំណាងនៃប្រទេសជាសមាជិកសហភាពអឺរ៉ុប និងប្រទេសផ្សេងទៀតនៅក្នុងកិច្ចប្រជុំមួយនៅឯក្រសួងការបរទេសថៃកាលពីថ្ងៃទី ៧ ខែឧសភាកន្លងទៅនេះ ដើម្បីសង្កត់ធ្ងន់អំពីកិច្ចការសំខាន់ដែលអង្គការសង្គមស៊ីវិលធ្វើ ដែលក្នុងនោះរួមមានទាំងការប្រយុទ្ធប្រឆាំងនឹងជំងឺកូវីដ១៩ ផងដែរ។
គណៈប្រតិភូសភាពអឺរ៉ុបបានថ្លែងប្រាប់ VOA តាមអ៊ីម៉ែលអំពីកិច្ចប្រជុំនេះថា៖ «ស្របពេលដែលលំហប្រជាធិបតេយ្យកាន់តែរួមតូចទៅៗនៅទូទាំងពិភពលោក ការយកចិត្តទុកដាក់ជាពិសេសគួរផ្ដោតទៅលើការបញ្ចៀសមិនឲ្យមានផលប៉ះពាល់ដែលយើងមិនចង់បាន នៅពេលវិធានការផ្លូវច្បាប់ណាមួយត្រូវបានផ្ដួចផ្ដើមឡើង»។
លោក Brad Adams នាយកប្រចាំតំបន់អាស៊ីនៃអង្គការសិទ្ធិមនុស្ស Human Rights Watch បានបញ្ជាក់ថា ច្បាប់នេះនឹងធ្វើឲ្យក្រសួងមហាផ្ទៃថៃក្លាយជា «នគរបាល ចៅក្រម និងគណៈវិនិច្ឆ័យតុលាការ» សម្រាប់រឿងទាក់ទិននឹងអង្គការក្រៅរដ្ឋាភិបាល ហើយច្បាប់នេះនឹងធ្វើឲ្យសង្គមស៊ីវិលចាប់ផ្ដើមបាត់បង់នៅសល់តែចំនួនតូចមួយដូចនៅប្រទេសឡាវនិងវៀតណាម ដែលជាការគ្រប់គ្រងក្ដោកក្ដាប់បែបផ្ដាច់ការដែលធ្វើយ៉ាងណាមិនឲ្យមានបញ្ហាប្រឈមណាមួយសម្រាប់គណបក្សកាន់អំណាច។
លោក Adams បានថ្លែងដូច្នេះថា៖ «ខ្ញុំគិតថា អង្គការអន្តរជាតិជាច្រើនអាចនឹងត្រូវបណ្ដេញចេញពីប្រទេសថៃ។ ពួកគេនឹងមិនអាចចុះបញ្ជីបានទៀតទេ ហើយប្រហែលជាអាចនឹងមានការចោទប្រកាន់តាមផ្លូវតុលាការខ្លះផងដែរ។ អង្គការណាដែលបានចុះបញ្ជីរួចហើយនឹងធ្វើការរឹតត្បិតខ្លួនឯងដោយខ្លួនឯង ហើយនឹងមិននិយាយអំពីការរំលោភសិទ្ធិមនុស្ស ឬក៏បញ្ហាផ្សេងៗ ឬក៏អ្វីដែលកំពុងកើតឡើងនៅក្នុងប្រទេសថៃនោះទេ។ ខ្ញុំគិតថា នឹងមានការអនុវត្តច្បាប់នេះប្រកបដោយការរើសអើងទៅលើអង្គការនានារបស់ប្រទេសថៃផ្ទាល់។ ច្បាប់នេះនឹងក្លាយជាអាវុធថ្មីមួយសម្រាប់ប្រឆាំងនឹងសង្គមស៊ីវិលថៃ»។
ក្រុមអ្នករិះគន់និយាយថា ការកំណត់និយមន័យនៃពាក្យ «មិនរកប្រាក់កម្រៃ» នៅក្នុងសេចក្ដីព្រាងច្បាប់នេះ មានលក្ខណៈទូលំទូលាយប្រកបដោយគ្រោះថ្នាក់ ហើយជាទ្រឹស្ដី វាអាចគ្របដណ្ដប់លើអ្វីៗទាំងអស់រាប់ចាប់ពីអង្គការសិទ្ធិមនុស្សអន្តរជាតិធំៗរហូតដល់អ្នកភូមិមួយចំនួនតូចដែលរួមគ្នាប្រឆាំងនឹងគម្រោងអ្វីមួយរបស់រដ្ឋបាលមូលដ្ឋាន។
រដ្ឋាភិបាលថៃបានទទូចថា ប្រទេសថៃត្រូវការច្បាប់ថ្មីមួយដើម្បីគ្រប់គ្រងអង្គការមិនស្វែងរកប្រាក់កម្រៃមិនឲ្យងាកចេញពីកិច្ចការដែលពួកគេអះអាងថានឹងធ្វើ។
«តាមវិធីប្រកបដោយតម្លាភាព»
អ្នកនាំពាក្យរដ្ឋាភិបាលថៃអ្នកស្រី Ratchada Thanadirek បានថ្លែងថា៖ «យើងបានរកឃើញថា អង្គការក្រៅរដ្ឋាភិបាលមួយចំនួនបានអនុវត្តកិច្ចការរបស់ខ្លួនតាមវិធីដែលគ្មានតម្លាភាព។ ពួកគេបានទទួលថវិកាខ្លះ ហើយពួកគេមិនបានប្រព្រឹត្តឲ្យបានសមស្របទៅតាមគោលបំណងនៃអង្គការរបស់ពួកគេនោះទេ»។
អ្នកស្រីនឹងមិនបញ្ចេញឈ្មោះអង្គការណាដែលរដ្ឋាភិបាលជឿថាកំពុងបំពានលើសេចក្ដីថ្លែងអំពីបេសកកម្មរបស់ខ្លួននោះទេ និងបាននិយាយថា អ្នកស្រីមិនដឹងច្បាស់ថាតើអាជ្ញាធរជឿថា ពួកគេកំពុងប្រើថវិការបស់ពួកគេខុសគោលដៅតាមរបៀបណានោះឡើយ។
អ្នកស្រី Ratchada បញ្ជាក់ដូច្នេះថា៖ «មានសកម្មភាពមួយចំនួនដែលយើងបានឃើញថា មានភាពមិនសមស្របហើយបំពានច្បាប់ ប៉ុន្តែខ្ញុំមិនមានព័ត៌មានលម្អិតនោះទេ»។
អ្នកស្រីក៏នឹងមិនឆ្លើយតបផងដែរចំពោះក្ដីបារម្ភជាក់លាក់ដែលអង្គការនានាបានលើកឡើងពាក់ព័ន្ធនឹងព្រំដែននៃច្បាប់ដែលកំពុងស្នើនេះ ឬក៏ពាក់ព័ន្ធនឹងអំណាចដែលច្បាប់នេះផ្ដល់ឲ្យក្រសួងមហាផ្ទៃនោះឡើយ ប៉ុន្តែអ្នកស្រីសង្កត់ធ្ងន់ថា សេចក្ដីព្រាងច្បាប់នេះកំពុងស្ថិតក្នុងដំណាក់កាលនៃការតាក់តែងឡើង។
សាធារណជននិងពលរដ្ឋនានាមានពេលតែពីរបីសប្ដាហ៍ប៉ុណ្ណោះសម្រាប់បញ្ចេញមតិយោបល់ទៅលើសេចក្ដីព្រាងច្បាប់នេះកាលពីចុងខែមីនា។
អ្នកស្រី Ratchada បានលើកឡើងថា ពលរដ្ឋនិងក្រុមការពារផលប្រយោជន៍សាធារណៈនៅតែអាចធ្វើការជាមួយគណបក្សនយោបាយដែលមានសមានចិត្តដើម្បីបន្តជំរុញឲ្យមានការផ្លាស់ប្ដូរ និងអាចចាត់តំណាងឲ្យចូលរួមនៅក្នុងគណៈកម្មាធិការមួយដែលរដ្ឋសភានឹងបង្កើតឡើង ដើម្បីពិនិត្យលើសេចក្ដីព្រាងច្បាប់នេះ។ នៅពេលដែលសេចក្ដីព្រាងច្បាប់នេះឆ្លងដំណាក់កាលបោះឆ្នោតដំបូងនៃការបោះឆ្នោត ៣ លើក របស់គណៈកម្មាធិការដែលរដ្ឋសភានឹងបង្កើតឡើង វាចាំបាច់ត្រូវឆ្លងការសម្រេចចុងក្រោយពីព្រះមហាក្សត្រ Maha Vajiralongkorn។
អ្នកស្រីបញ្ជាក់ដូច្នេះថា៖ «ខ្ញុំយល់ពីអង្គការសង្គមស៊ីវិលទាំងនោះ គឺថាពួកគេមិនសប្បាយចិត្តនោះទេ។ ខ្ញុំយល់ពីអ្វីដែលពួកគេលើកឡើង ប៉ុន្តែច្បាប់នេះអាចកែប្រែបាន។ វាមិនទាន់បញ្ចប់ត្រឹមនេះនោះឡើយ គឺមានឱកាសសម្រាប់ធ្វើការកែតម្រូវតទៅមុខទៀត»។
ក្រុមការងារប្រឹក្សាយោបល់របស់រដ្ឋាភិបាលថៃ ឥឡូវនេះកំពុងពិនិត្យលើសេចក្ដីព្រាងច្បាប់នេះនិងមតិយោបល់នានាដែលខ្លួនទទួលបានកាលពីខែមីនា មុនពេលបញ្ជូនសេចក្ដីព្រាងច្បាប់នេះទៅកាន់ខុទ្ទកាល័យលោកនាយករដ្ឋមន្ត្រី Prayuth ដើម្បីអនុម័ត។ បន្ទាប់មក សេចក្ដីព្រាងច្បាប់នេះនឹងត្រូវបញ្ជូនបន្តទៅរដ្ឋសភា៕
ប្រែសម្រួលដោយលោក នៀម ឆេង