អង្គការសម្ព័ន្ធខ្មែរជំរឿននិងការពារសិទ្ធិមនុស្ស ឬហៅកាត់ថាលីកាដូ (Licadho) បានកត់សម្គាល់ថា អាជ្ញាធរចាប់ខ្លួនសកម្មជនសង្គម និងនយោបាយម្តងហើយម្តងទៀតដាក់ពន្ធនាគារ ក្រោយពេលដែលពួកគេទាំងនោះនៅតែបន្តភាពសកម្មនិយម និងអហិង្សារបស់ពួកគេ ដើម្បីទាមទារឱ្យមានយុត្តិធម៌ និងសេរីភាពនៅក្នុងសង្គម។
សកម្មជនសិទ្ធិមនុស្ស និងនយោបាយដែលអង្គការលីកាដូបានរៀបរាប់នៅក្នុងអត្ថបទមួយអំពីស្ថានភាពសកម្មជនសង្គម និងនយោបាយ ដែលបានចេញផ្សាយនាពេលថ្មីៗនេះ រួមមាន កញ្ញា ឈឹម ស៊ីថរ ប្រធានសហជីពទ្រទ្រង់សិទ្ធិការងារបុគ្គលិកកម្មករខ្មែរនៃក្រុមហ៊ុនកាស៊ីណូណាហ្គាវើលដ៍ លោក កើត សារ៉ាយ ប្រធានសមាគមសម្ព័ន្ធនិស្សិតបញ្ញាវ័ន្តខ្មែរ លោក នី ណាក់ អ្នកអធិប្បាយពីបញ្ហាសង្គម លោក កឹម សុខា អតីតមេដឹកនាំគណបក្សសង្គ្រោះជាតិដែលត្រូវរំលាយកាលពីឆ្នាំ២០១៧ និងសកម្មជនដទៃផ្សេងៗទៀត។
នាយកទទួលបន្ទុកកិច្ចការទូទៅនៃអង្គការការពារសិទ្ធិមនុស្សលីកាដូលោក អំ សំអាត ប្រាប់វីអូអេថា អត្ថបទដែលបានចេញផ្សាយនៅលើគេហទំព័រអង្គការលីកាដូនេះ បានរំឭកអំពីសកម្មជនបរិស្ថាន សកម្មជនការពារសិទ្ធិការងារ និងសកម្មជននយោបាយផ្សេងទៀត ដែលត្រូវបានបន្តដាក់ឱ្យជាប់ឃុំខ្លួនក្នុងពន្ធនាគារមួយលើកជាពីរលើក នៅពេលដែលពួកគេបានចូលរួមសកម្មភាពការងារសង្គមរបស់ពួកគេ។ លោកបន្ថែមថា ភាពសកម្មតាមរយៈការងាររបស់សកម្មជនទាំងនោះគឺត្រូវបានធានាដោយរដ្ឋធម្មនុញ្ញកម្ពុជាក្នុងមាត្រា៣៥ ដែលចែងថាពលរដ្ឋទាំងពីរភេទមានសិទ្ធិចូលរួមសកម្មភាពនយោបាយ សង្គម និងវប្បធម៌។
លោក អំ សំអាត នាយកទទួលបន្ទុកកិច្ចការទូទៅនៃអង្គការលីកាដូផ្តល់បទសម្ភាសន៍ក្នុងរាជធានីភ្នំពេញនាថ្ងៃទី២៦ ខែមេសា ឆ្នាំ២០២៤។ (ស៊ឹម ចាន់សំណាង/វីអូអេ)
លោកថ្លែងថា៖«ពីព្រោះយើងមើលទៅលើសកម្មភាពសកម្មនិយមរបស់សកម្មជនការពារសិទ្ធិមនុស្ស សកម្មជនការពារបរិស្ថាន ក៏ដូចជាសកម្មជនគណបក្សនយោបាយហ្នឹងគឺជាការអនុវត្តសិទ្ធិ សិទ្ធិសេរីភាពជាមូលដ្ឋានរបស់គាត់ តែផ្ទុយទៅវិញត្រូវបានចាប់ និងធ្វើការឃុំខ្លួន និងធ្វើការចោទប្រកាន់»។
បើតាមលោកអំ សំអាត ទាំងអង្គការជាតិ និងអន្តរជាតិរួមទាំងអង្គការសហប្រជាជាតិផងដែរនោះ បានកត់សម្គាល់ថាបញ្ហាសេរីភាពជាមូលដ្ឋាន និងការគោរពសិទ្ធិមនុស្សនៅកម្ពុជាមានការធ្លាក់ចុះ និងកាន់តែអាក្រក់ទៅដោយសារតែការបន្តចាប់ខ្លួនសកម្មជនដែលសកម្មក្នុងកិច្ចការពារបរិស្ថាន និងកិច្ចការសង្គមផ្សេងទៀត។
អត្ថបទដែលមានចំណងជើងថា «សកម្មជនមិនរាងចាល» របស់អង្គការសិទ្ធិមនុស្សលីកាដូចេញផ្សាយកាលពីថ្ងៃទី១ ខែកក្កដាសរសេរថា ទោះបីជាពន្ធនាគារគឺជាកន្លែងដែលមានស្ថានភាពមិនល្អខ្លាំងក៏ដោយ ក៏សកម្មជននយោបាយ និងអ្នកការពារសិទិ្ធមនុស្សដែលបន្តតស៊ូដើម្បីយុត្តិធម៌សង្គមនៅតែមានចំនួនច្រើន ទោះបីជាពួកគេទាំងនោះធ្លាប់បានជាប់ក្នុងពន្ធនាគារដោយមិនត្រឹមត្រូវម្តងរួចមកហើយក្តី។ «សកម្មជនមិនរាងចាល» ទាំងនោះមានច្រើនប្រភេទ ហើយមានប្រវត្តិរូប អាយុ និងបុព្វហេតុខុសៗពីគ្នា។
បើតាមអត្ថបទរបស់អង្គការសិទ្ធិមនុស្សលីកាដូដដែលបញ្ជាក់ថា ស្ថានភាពសិទ្ធិមនុស្សសម្រាប់សកម្មជនសង្គមនិងនយោបាយកាន់តែអាក្រក់ទៅនៅក្នុងឆ្នាំនេះ ហើយសកម្មជនសរុបចំនួន២៤នាក់ត្រូវបានចាប់ខ្លួននៅក្នុងរយៈពេល៦ខែនៅឆ្នាំ២០២៤នេះ។ លីកាដូបន្តថា ចំនួននេះបានកើនឡើងបើធៀបនឹងឆ្នាំ២០២៣ ដែលបានកើនឡើងចំនួនសកម្មជនជាប់ពន្ធនាគារដោយសារតែអំឡុងពេលបោះឆ្នោតថ្នាក់ជាតិ។ ស្ថានភាពនេះឆ្លុះបញ្ចាំងពីអត្រាមួយដ៏គួរឱ្យព្រួយបារម្ភ ដោយសារចំនួននេះស្មើនឹងសកម្មជនម្នាក់ត្រូវបានចាប់ខ្លួនក្នុងមួយសប្តាហ៍។
អង្គការលីកាដូបញ្ជាក់ក្នុងន័យដើមថា៖ «ស្ថានភាពនេះបានកើតឡើង នៅក្នុងពេលដែលស្ថាប័នប្រជាធិបតេយ្យមួយចំនួនកំពុងមានភាពទន់ខ្សោយបំផុតមិនធ្លាប់មាន។ គណបក្សជំទាស់បានរងគ្រោះពីការបង្ក្រាបយ៉ាងធ្ងន់ធ្ងរ រយៈពេលមួយទសវត្សរ៍មកហើយ។ អង្គការមិនមែនរដ្ឋាភិបាលជាច្រើនកំពុងដំណើរការក្រោមការគំរាមកំហែង និងភ័យខ្លាចពីការចាប់ខ្លួន ហើយអង្គការមួយចំនួនទៀតព្យាយាមធ្វើការត្រួតពិនិត្យចាប់ពិរុទ្ធដោយខ្លួនឯង ដើម្បីចៀសផុតពីការគំរាមកំហែងទាំងនោះ »។
ទោះយ៉ាងណា រដ្ឋលេខាធិការ និងជាអ្នកនាំពាក្យក្រសួងយុត្តិធម៌ លោក ជិន ម៉ាលីន ប្រាប់វីអូអេថា ការដាក់វិធានការច្បាប់ទៅលើបុគ្គលដែលប្រព្រឹត្តបទល្មើសគឺមិនមែនជាការធ្វើទុក្ខបុកម្នេញ ឬរំលោភបំពានលើសិទ្ធិសេរីភាពនោះទេ ប៉ុន្តែវាចាំបាច់ក្នុងការលើកស្ទួយលទ្ធិប្រជាធិបេតយ្យ និងនីតិរដ្ឋនៅក្នុងប្រទេស។
លោក ជិន ម៉ាលីន អ្នកនាំពាក្យក្រសួងយុត្តិធម៌ ផ្តល់សម្ភាសន៍ដល់ VOA ក្រោយពីចូលរួមកម្មវិធីផ្សាយផ្ទាល់ «តុមូលវីអូឌី» អំពីប្រធានបទ«វិធានការលុបបំបាត់អំពើពុករលួយនៅក្នុងប្រព័ន្ធយុត្តិធម៌» នៅបន្ទប់ផ្សាយវីអូឌីក្នុងរាជធានីភ្នំពេ
លោកថ្លែងថា៖ «ហើយសកម្មជនមួយក្តាប់តូចដែលបានលើកឡើងមកនេះ ហើយប្រឈមមុខផ្លូវច្បាប់មិនមានដោយសារតែការធ្វើសកម្មភាព ឬក៏អនុវត្តសិទ្ធិសេរីភាពតាមផ្លូវច្បាប់ទេ ប៉ុន្តែដោយសារតែពួកគេបានធ្វើសកម្មភាពមួយចំនួនដែលជាអំពើល្មើសនឹងច្បាប់ អ្នកខ្លះដោយសារតែបញ្ហាបុគ្គលផ្ទាល់ខ្លួន ហើយអ្នកខ្លះទៀតធ្វើសកម្មភាពនយោបាយហួសព្រំដែនច្បាប់ឈានទៅការរំលោភបំពានសិទ្ធិសេរីភាពអ្នកដទៃ ប៉ះពាល់ដល់សន្តិសុខជាតិ សណ្នាប់ធ្នាប់សង្គមសាធារណៈអីជាដើម»។
ប្រធានប្រតិបត្តិនៃសមាគមបណ្តាញយុវជនកម្ពុជា លោក ហេង គឹមហុង លើកឡើងថា លោកមានការសោកស្តាយចំពោះការចាប់ខ្លួនជាបន្តបន្ទាប់ទៅលើសកម្មជនសង្គម សកម្មជនបរិស្ថាន និងអ្នកការពារសិទ្ធិមនុស្សនៅក្នុងប្រទេសកម្ពុជា ដែលបង្កឱ្យមានការកើនឡើងទំហំនៃការរឹតត្បិតចូលរួមការងារសង្គម និងការអនុវត្តសិទ្ធិសេរីភាពពីប្រជាពលរដ្ឋទូទៅបន្ថែមទៀត។
លោកថ្លែងថា៖ «ដូច្នេះខ្ញុំសូមអំពាវនាវ និងសូមឱ្យមានការបើកលំហសិទ្ធិសេរីភាពនិងលើកកម្ពស់ការចូលរួមរបស់ពលរដ្ឋ ជាពិសេសការចូលរួមប្រកបដោយបរិយាប័ន្ន ហើយបើចង់ឱ្យមានពលរដ្ឋកាន់តែសកម្មក្នុងការចូលរួមដោយបរិយាប័ន្នទាល់តែមិនមានការប្រើប្រាស់យន្តការណាមួយឬក៏មានការឃាត់ខ្លួនចាប់ខ្លួនសកម្មជនសង្គមនិងពលរដ្ឋសកម្មទាំងអស់នោះ ទើបអាចធ្វើឱ្យពលរដ្ឋរបស់យើងកាន់[តែ]មានភាពសកម្ម និងចូលរួមអភិវឌ្ឍប្រទេសចូលរួមការពារធនធានធម្មជាតិ និងជំរុញឱ្យមានការគោរពសិទ្ធិមនុស្សល្អប្រសើរ»។
អង្គការសិទ្ធិមនុស្សលីកាដូបានឱ្យដឹងទៀតថា«សកម្មជនមិនរាងចាល»ទាំងនោះគឺជាសាក្សីយ៉ាងសំខាន់នៃសេចក្តីប្រាថ្នាសម្រាប់មនុស្សគ្រប់រូបចំពោះការបន្តមានសន្តិភាពពិតប្រាកដ ដែលជាយុត្តិធម៌សង្គម សិទិ្ធសេរីភាព និងលទ្ធិប្រជាធិបតេយ្យនៅកម្ពុជា៕