គោលដៅក្នុងការខិតខំប្រឹងប្រែងឱ្យសម្រេចបានការអប់រំបឋមសិក្សានិងការចេះអាននៅកម្ពុជាមានសញ្ញាល្អខ្លះ បន្ទាប់ពីបានកែសម្រួលតួលេខទម្លាក់គោលដៅទាបជាងមុន។ ប៉ុន្តែអត្រាបោះបង់ការសិក្សានៅមានកម្រិតខ្ពស់ដោយសារតែភាពក្រីក្រ ហើយបាននាំឱ្យការបញ្ចប់ការសិក្សានៅថ្នាក់ទី៩ មិនអាចសម្រេចបានតាមផែនការ។
ការធ្វើឱ្យសម្រេចបានសកលកម្មអក្ខរកម្មនិងការអប់រំបឋមសិក្សាគឺជាគោលដៅទីពីរនៃគោលដៅអភិវឌ្ឍន៍សហស្សវត្សរ៍កម្ពុជាដែលមានចំណុចដៅនិងសូចនាករជាក់លាក់ដែលត្រូវសម្រេចឱ្យបាននៅមុនពេលរាយការណ៍ទៅមហាសន្និបាតរបស់អង្គការសហប្រជាជាតិនៅខែកញ្ញាឆ្នាំ២០១៥។
លោកហង់ ជួនណារ៉ុន រដ្ឋមន្ត្រីក្រសួងអប់រំ បានពន្យល់ថា៖
«ក្នុងគោលដៅអភិវឌ្ឍន៍សហស្សវត្សរ៍ក្នុងគោលដៅទីពីរនេះគឺមានតែសូចនាករមួយទេដែលយើងអាចមិនសម្រេចបានគឺអត្រារួមនៃការសិក្សាមធ្យមសិក្សាបឋមភូមិដែលត្រូវសម្រេចឱ្យបាន៧៤ភាគរយ។ ដោយឡែកសូចនាករផ្សេងទៀតដូចជាអក្ខរភាព អត្រាពិតនៃការសិក្សាកម្រិតបឋមសិក្សាក្តីនិងសមភាពនៃយេនឌ័រក្តីគឺថាយើងសម្រេចបាន»។
មូលហេតុនៃការមិនអាចឱ្យកម្ពុជាសម្រេចបានលើចំណុចដៅនៃការសិក្សាមធ្យមសិក្សាបឋមភូមិនៅ ឆ្នាំ២០១៥នេះត្រូវបានលោករដ្ឋមន្ត្រីពន្យល់ថា៖
«ចាប់តាំងពីឆ្នាំ២០០៨មកគឺសិស្សដែលសិក្សានៅ កម្រិតមធ្យមសិក្សាហ្នឹងជាពិសេសគឺមធ្យមសិក្សាបឋមភូមិគឺសិស្សជាច្រើនបានបោះបង់ចោលការសិក្សាដើម្បីទៅធ្វើការនៅតាមរោងចក្រក្តីឬក៏ចំណាកស្រុកដើម្បីទៅរកការងារទាំងនៅក្នុងប្រទេសកម្ពុជាក៏ដូចជាក្រៅប្រទេសកម្ពុជា»។
ក្រសួងការងារបានឱ្យដឹងថាមានពលករកម្ពុជាចំនួនជាងមួយលានពីរសែននាក់បានធ្វើចំណាកស្រុកទៅធ្វើការទាំងស្របច្បាប់និងមិនស្របច្បាប់នៅ ប្រទេសថៃ ម៉ាឡេស៊ី កូរ៉េនិងប្រទេសមួយចំនួនទៀតក្នុងតំបន់។
យោងតាមរបាយការណ៍គោលដៅអភិវឌ្ឍន៍សហស្សវត្សរ៍កម្ពុជាចេញផ្សាយឆ្នាំ២០១៤បានឱ្យដឹងថាគោលដៅសម្រាប់អត្រាបញ្ចប់ការសិក្សានៅកម្រិតមធ្យមសិក្សាបឋមភូមិ(ឬថ្នាក់ទី៩) ត្រូវសម្រេចឱ្យបាននៅឆ្នាំ២០១៥គឺមាន៥៧ភាគរយ។
ប៉ុន្តែគិតមកដល់ឆ្នាំសិក្សា២០១២និង២០១៣ គឺសម្រេចបានតែ៤០,៦ភាគរយប៉ុណ្ណោះ។ តួលេខនេះអន់ជាងឆ្នាំសិក្សា២០០៨-២០០៩ដែលមានសិស្សបញ្ចប់ការសិក្សាចំនួន៤៩,១ភាគរយដែលជាតួលេខខ្ពស់បំផុត។ ចាប់ពីនោះមកគឺលទ្ធផលសម្រេចបានពីមួយឆ្នាំទៅមួយឆ្នាំកាន់តែតិចជាងមុនទៅៗ។
ហើយបើគេធ្វើការប្រៀបធៀបចំនួនសិស្សដែលបញ្ចប់ការសិក្សានៅថ្នាក់បឋមសិក្សាទាំងអស់ដែលសុខចិត្តមករៀនបន្តគឺមានសិស្សតែជាងពាក់កណ្តាលបន្តិច គឺ៥៣,៦ភាគរយទេដែលមកបន្តការសិក្សានៅកម្រិតមធ្យមសិក្សាបឋមភូមិឬហៅថានៅថ្នាក់អនុវិទ្យាល័យនេះ។
កម្ពុជាក៏បានខកខានមិនអាចសម្រេចបានតាមចំណុចដៅនៃការបង្កើនអត្រាពិតនៃការសិក្សានៅបឋមសិក្សាឱ្យដល់១០០ភាគរយនៅឆ្នាំ២០១០ទេ ប៉ុន្តែលោករដ្ឋមន្ត្រីអប់រំ យល់ថានៅឆ្នាំ២០១៥នេះគឺចំណុចដៅនេះនឹងសម្រេចបាន។
ទោះជាយ៉ាងនេះក៏នៅមានក្រុមកុមារមួយចំនួនដែលអង្គការយូនីសេហ្វយល់ឃើញថានៅ មិនទាន់ទទួលបានការយកចិត្តទុកដាក់គ្រប់គ្រាន់នៅឡើយនោះគឺ៖
«កូនចៅរបស់ក្រុមគ្រួសារក្រីក្រ ជនជាតិភាគតិច និងអ្នកមានកាយសម្បទាមិនគ្រប់គ្រាន់មិនត្រូវបានយកចិត្តទុកដាក់នៅគ្រប់លទ្ធផលនៃការអប់រំទាំងអស់ តម្រូវការចាំបាច់របស់ពួកគេ ការផ្តល់សេវាជូន និងឧបសគ្គសង្គម»។
លោកស្រីធីតា ឃឹះ នាយិកានៃអង្គការសីលការដែលតាមដានការវិវត្តន៍នៃគោលដៅអភិវឌ្ឍន៍សហស្សវត្សរ៍កម្ពុជាបានពន្យល់ពីការមិនសម្រេចបានតាមគោលដៅក្នុងផ្នែកអប់រំនេះថា៖
«មានបញ្ហារឿងគ្រប់គ្រងគ្រូផងរឿងគ្រូបង្រៀនមិនគ្រប់ម៉ោងពេលផងហើយគ្រូមិនចង់ទៅបង្រៀននៅតាមជនបទផងហើយការគ្រប់គ្រងសាលាក៏ មានបញ្ហា ហើយសម្ភារៈរៀនសូត្រក៏មានបញ្ហា។ ដូច្នេះចំពោះកុមារដែលនៅជនបទឆ្ងាយដាច់ស្រយ៉ាលជាពិសេសកុមារដែលជាជនជាតិភាគតិចគឺគ្នាទៅសាលាអត់មានគ្រូ។ ភាគច្រើនទៅតែពីរបីដងអត់មានគ្រូរត់ចោលសាលាបាត់ហើយលែងចូលទៀតហើយ»។
របាយការណ៍គោលដៅអភិវឌ្ឍន៍សហស្សវត្សរ៍កម្ពុជាឆ្នាំ២០១៤ក៏បានបង្ហាញដែរថាខេត្តដែលសម្រេចបានលទ្ធផលសិក្សាទាបជាងគេគឺខេត្តស្ទឹងត្រែង រតនគិរី មណ្ឌលគិរី ក្រចេះ ឧត្តរមានជ័យនិងខេត្តប៉ៃលិន។ របាយការណ៍ដដែលនេះក៏ ទទួលស្គាល់ដែរថាចំនួនសាលារៀននៅកម្រិតបឋមសិក្សានិងមធ្យមសិក្សាក៏នៅមិនទាន់គ្រប់គ្រាន់នៅឡើយ។
អត្រាអក្ខរភាពសម្រាប់ប្រជាជនអាយុពី១៥ដល់២៤ឆ្នាំត្រូវបានលោករដ្ឋមន្ត្រីអះអាងថានឹងសម្រេចបានតាមគោលដៅដែលកំណត់ចំនួន ៩៤,៥ភាគរយនៅឆ្នាំ២០១៥នេះ។ ប៉ុន្តែនេះគឺជាការបន្ទាបចុះទាបជាងគោលដៅដើមដែលបានកំណត់ថាត្រូវសម្រេចឱ្យបានចំនួន១០០ភាគរយនៅឆ្នាំ២០១៥នេះ។
លោករ៉ុង ឈុន ប្រធានសមាគមគ្រូបង្រៀនឯករាជ្យកម្ពុជាបានរិះគន់ដល់តួលេខដែលរដ្ឋាភិបាលបានបង្ហាញ។ លោកថាតួលេខទាំងនេះមិនឆ្លុះបញ្ចាំងពីការពិតដែលមាននៅក្នុងមូលដ្ឋានទេ។
លោកបានបន្ថែមថា៖
«ការអប់រំនៅកម្ពុជាបច្ចុប្បន្ននេះយើងឃើញថាអត្រានៃការបោះបង់សាលាចោលហ្នឹងក៏ស្ថិតនៅក្នុងកម្រិតខ្ពស់ដដែល។ បើសិនជាយើងចង់បានការអប់រំ មួយប្រកបដោយជោគជ័យឬក៏ការអប់រំសម្រាប់ទាំងអស់គ្នាប្រកបដោយជោគជ័យវាទាល់តែត្រូវតែកាត់បន្ថយលុបបំបាត់នូវភាពក្រីក្រ។ ទីពីត្រូវតែលុបបំបាត់នូវអំពើពុករលួយ»។
លោករ៉ុង ឈុនក៏សង្កត់ធ្ងន់ដែរថាកត្តាដែលក្រុមគ្រួសារសម្រេចចិត្តបង្ខំឱ្យកូនៗឈប់រៀននៅពី តូចនេះគឺដោយសារស្ថានភាពការងារសម្រាប់អ្នកដែលរៀនសូត្រខ្ពស់មិនសូវជាល្អទេដែលធ្វើឱ្យពួកគាត់ពិបាកនឹងត្រូវវិនិយោគលើការសិក្សារបស់ពួកកូនៗ។
«ឪពុកម្តាយគាត់ឃើញរៀមច្បងដែលរៀនទៅ ហើយមិនមានការងារធ្វើ បើមានការងារធ្វើក៏ ប្រាក់ខែប្រាក់ឈ្នួលតិចតួចដូច្នេះហើយគាត់បង្ខំចិត្តដកកូនចៅគាត់ឱ្យទៅរកការងារធ្វើតែម្តងដើម្បីបង្កើននូវជីវភាពប្រចាំគ្រួសាររបស់គាត់»។
យ៉ាងណាក៏ដោយកម្ពុជាបានទទួលជោគជ័យលើការធ្វើឱ្យចំនួនសិស្សស្រីនិងសិស្សប្រុសមានចំនួនស្មើគ្នានៅកម្រិតបឋមសិក្សានិងមធ្យមសិក្សា។
សម្រាប់យុទ្ធសាស្រ្តរយៈពេលវែងនៅ ហួសពីឆ្នាំ២០១៥ប្រទេសកម្ពុជានឹងផ្តោតលើការបង្កើនការអាននៅកម្រិតបឋមសិក្សា។ នេះបើតាមការបញ្ជាក់របស់លោករដ្ឋមន្ត្រីហង់ ជួនណារ៉ុន។
លោកបានបន្ថែមថា៖
«អញ្ចឹងបើសិនសិស្សហ្នឹងគាត់ចេះអានតាំងនៅកម្រិតបឋម ពេលគាត់មានមូលដ្ឋានគ្រឹះល្អឡើងទៅលើគឺថាគាត់ច្បាស់ជាមិនបោះបង់ចោលការសិក្សាទេ»។
យុទ្ធសាស្រ្តមួយទៀតគឺបន្ថយចំនួនសិស្សដែលចូលសិក្សាលើសអាយុ ជំរុញសិស្សឱ្យចូលរៀននៅថ្នាក់មត្តេយ្យសិក្សា ការផ្តល់អាហារូបករណ៍ និងអាហារូបត្ថម្ភដល់សិស្សក្រីក្រ៕