គណបក្សជំទាស់និងគណបក្សកាន់អំណាចមិនទាន់រកមធ្យោបាយដើម្បីដោះស្រាយជម្លោះនយោបាយជិតមួយឆ្នាំនេះទេ ក្រោយពីមានការបោះឆ្នោតកាលពីឆ្នាំទៅដែលគណបក្សជំទាស់មិនទទួលស្គាល់លទ្ធផល ហើយធ្វើឲ្យរដ្ឋសភានិងរដ្ឋាភិបាលថ្មីនេះខ្វះភាពស្របច្បាប់។
ការអូសបន្លាយពេលធ្វើកិច្ចព្រមព្រៀងនយោបាយនេះនាំឲ្យកើតមានបាតុកម្មតវ៉ានិងការចាប់ខ្លួនក្រុមមន្ត្រីជាន់ខ្ពស់គណបក្សជំទាស់ ហើយនឹងមានអំពើហិង្សាជាច្រើន ដែលរឿងនេះត្រូវក្រុមអ្នកនយោបាយនិងអ្នកវិភាគខ្លះនិយាយថាដល់ពេលដែលគណបក្សទាំងពីរគិតពីសាមគ្គីភាពជាតិដើម្បីធ្វើឲ្យស្ថានការណ៍នយោបាយ សេដ្ឋកិច្ច និងសង្គមរបស់ប្រទេសដំណើរការទៅមុខដោយគ្មានភាពរអាក់រអួល។
គណបក្សសង្គ្រោះជាតិនិងគណបក្សប្រជាជនកម្ពុជាកំពុងបន្តតស៊ូជាមួយគ្នា ក្នុងការបញ្ចប់ជម្លោះនយោបាយដែលអាចឲ្យភាគីទាំងពីរធ្វើការជាមួយគ្នាបាន ក្នុងក្របខណ្ឌប្រជាធិបតេយ្យ សេរីនិយម ពហុបក្សក្នុងរដ្ឋសភា និងក្នុងស្ថាប័ន ឯករាជ្យមួយចំនួនទៀត។ តែភាគីទាំងពីរ ដោយមិនគ្រាន់តែមិនអាចចរចាបញ្ចប់ វិវាទគ្នានឹងគ្នាបានទេ តែថែមបន្តអូសបន្លាយពេលដោះស្រាយបញ្ហារហូតឈានដល់កើតមានអំពើហិង្សាជាច្រើនលើក មានការចាប់ខ្លួនបេក្ខជនជាប់ឆ្នោត តំណាងរាស្ត្រ៧រូប ហើយនឹងអាចបន្តការចាប់ខ្លួនទៀត នៅខណៈពេលគណ បក្សជំទាស់បន្តពហិកា មិនចូលរួមប្រជុំសភា ដែលធ្វើឲ្យសភា និងរដ្ឋាភិបាលកើតចេញពីការបោះឆ្នោតមានមិនភាពស្របច្បាប់ពេញលេញ និងត្រឹមត្រូវតាមគោលការណ៍ប្រជាធិបតេយ្យ។
ការអូសបន្លាយពេលកាន់តែយូរទៅៗនេះត្រូវក្រុមអ្នកនយោបាយនិងក្រុមអ្នកវិភាគខ្លះអះអាងអាចបង្កដល់បញ្ហានយោបាយកាន់តែធ្ងន់ធ្ងរ បញ្ហាសេដ្ឋកិច្ចប្រទេស បញ្ហាអត់ការងារធ្វើ និងបញ្ហាខូចខាតដល់មុខមាត់ប្រទេសកម្ពុជា។
លោកសឺន ស៊ូប៊ែរ៍ ប្រធានគណបក្សសិទ្ធិមនុស្ស និងជាអតីតអ្នកតំណាងរាស្ត្រ និងសមាជិកក្រុមប្រឹក្សាធម្មនុញ្ញផងនោះ បានអះអាងថា៖
«ប្រជាពលរដ្ឋខ្មែរអាម៉ាស់មុខ ព្រោះមិនដែលមាននៅស្រុកណាដែលគេទុក ស្ថានភាពស្ថាប័នមួយជាស្ថាប័នកំពូលគឺរដ្ឋសភាហ្នឹង មានវិបត្តិរបៀបហ្នឹង រហូតដល់មួយឆ្នាំទៅហើយ។ វាមិនគម្បី និងព្រះរាជាណាចក្រកម្ពុជាកាលជំនាន់ សម្តេចឳ ក៏មិនដែលឃើញរបៀបហ្នឹងដែរ។ មួយទៀត បើនៅតែអញ្ចឹងទៅទៀត វានឹងក្លាយទៅជារដ្ឋកុំម្មុយនីស្តមួយហើយ ព្រោះមានតែគណបក្សតែមួយ ហើយគណបក្សហ្នឹងជារដ្ឋ ដូចបច្ចុប្បន្នអញ្ចឹង»។
លោកបានបន្ថែមថា ការបន្តអូសបន្លាយទៅនេះនឹងនាំឲ្យមានបញ្ហាសេដ្ឋកិច្ចនៅ កម្ពុជា ដោយសារគ្មានវិនិយោគ និងគ្មានការផ្តល់ការងារធ្វើដល់យុវជនកម្ពុជា។ ប្រទេសប្រកាន់ប្រជាធិតេយ្យគេនឹងផ្អាកជំនួយជាដើម។ លោកក៏បានបន្ថែមថា ទាំងអស់នេះហើយដែលកើតចេញពីអំណាចប្រមូលផ្តុំលើគណបក្សតែមួយឬឯកបក្យ ផ្ទុយពីគោលការណ៍ប្រជាធិបតេយ្យ។
«មិនដែលឃើញប្រទេសណាដែលមានបញ្ហានយោបាយររៀបហ្នឹង អត់ចេះខ្មាស់អៀន។ សភាមានតែមួយភាគី រួចគណបក្សប្រឆាំងអត់មានចូលរួម។ នេះគឺវិបត្តិផ្ទៃក្នុងនៅស្រុកយើងហើយ។ ហើយមួយទៀត នាយករដ្ឋមន្ត្រីហ្នឹង កុំគិតថា ខ្លួនឯងជានាយករដ្ឋមន្ត្រីពេញសិទ្ធិ ព្រោះគេទុករដ្ឋាភិបាលបច្ចុប្បន្ននេះជារដ្ឋាភិបាលប្រចាំការតែប៉ុណ្ណឹង មិនមែនរដ្ឋាភិបាលពេញសិទ្ធិទេ»។
គណបក្សប្រជាជនកម្ពុជាត្រូវគេប្រកាសឲ្យដឹងថា ឈ្នះការបោះឆ្នោតកាលពី ថ្ងៃទី២៨ ខែកក្កដាឆ្នាំ២០១៣ ដោយបានទទួលសំឡេង៦៨អាសនៈឬជាសំឡេង ច្រើនជាង៥០ភាគរយបូក១ ដើម្បីបង្កើតរដ្ឋាភិបាលថ្មីមួយ។ តែគណបក្សសង្គ្រោះជាតិ ដែលឈ្នះអាសនៈចំនួន៥៥នោះ បានអះអាងថា ក្នុងការបោះឆ្នោត នេះ ខ្លួនជាអ្នកឈ្នះ ដោយចោទប្រកាន់ថា មានការគៃបន្លំសន្លឹកឆ្នោតហើយនឹង គណបក្សនេះបានសម្រេចធ្វើពហិកា មិនចូលប្រជុំសភាដែលឲ្យសភានេះមិនមានភាពពេញលេញតាមគោលការសេរីពហុបក្សទេ ក្រោយពេលគណបក្សគ្រប់គ្រងប្រទេសមិនបានផ្តល់ការយល់ព្រមឲ្យមានការកែទម្រង់ស្ថាប័នជាតិសំខាន់ៗមួយចំនួន ជាពិសេសគណៈកម្មាធិការជាតិរៀបចំការបោះឆ្នោតនោះ។
ប្រទេសកម្ពុជាត្រូវគេចាត់ទុកថា ជាប្រទេសក្រីក្រមួយក្នុងពិភពលោក ក្រោយ បញ្ចប់សង្គ្រាមស៊ីវិលក្នុងទសវត្ស១៩៩០ ហើយប្រទេសនេះពឹងផ្នែកលើជំនួយ បរទេសប្រមាណ១ពាន់លានដុល្លារក្នុងមួយឆ្នាំៗ ដើម្បីទ្រទ្រង់សេដ្ឋកិច្ច និងដំណើរការចំណាយផ្សេងៗរបស់រដ្ឋ។
លោកញ៉ឹក ប៊ុនឆៃ អគ្គលេខាធិការគណបក្សហ៊្វុនស៊ីនប៉ិច មើលឃើញថា ស្ថាន ការណ៍ក្នុងប្រទេសកម្ពុជាមានសភាពធ្ងន់ធ្ងរជាងមុន មានបញ្ហាជាច្រើនដែល តម្រូវឲ្យគណបក្សជាប់ឆ្នោតទាំងពីរដោះស្រាយរួមគ្នា ដូចជារឿងនយោបាយការ បរទេស ជំនួយ សេដ្ឋកិច្ច វិនិយោគ ព្រំដែន ជនអន្តោប្រវេសន៍ បញ្ហាដីធ្លី និងបញ្ហាជាតិធំៗជាច្រើនទៀត៖
«ហើយបញ្ហាទាំងអស់នេះ ខ្ញុំមានជំនឿថា អាចដោះស្រាយបាន នៅពេលណា កម្ពុជាយើង ជាតិយើង ប្រជាជនយើងរួមសាមគ្គីគ្នាជាធ្លុងមួយ ជឿទុកចិត្តគ្នាបាន អាចរួមគ្នាដោះស្រាយបញ្ហានេះបាន មិនអាចគណបក្សនយោបាយណាមួយតែឯង ហើយអាចដោះស្រាយបានទេចំពោះបញ្ហាដែលកម្ពុជាកំពុងប្រឈមបច្ចុប្បន្ននេះ»។
លោកថ្លែងថា លោកមិនចង់ឃើញប្រវត្តិសាស្ត្រនិងបញ្ហាអំពើហិង្សាដែលមានការស្លាប់ និងរបួសមនុស្សដូចមុនៗកើតឡើងទៀតទេ ដែលលោកសង្កត់ធ្ងន់ថា ការអូសបន្លាយពេលសម្របសម្រួលខាងនយោបាយនឹងនាំឲ្យមានការដក វិនិយោគទុន កម្មករអត់ការងារធ្វើ ហើយប្រាក់ជំនួយដែលផ្តល់ជារៀងរាល់ឆ្នាំ អាចត្រូវគេព្យួរសិនសម្រាប់កម្ពុជា។
ទោះជាយ៉ាងណាក៏ដោយ ចំណែកឯលោកស្រីជា វណ្ណាតវិញ បានអះអាងថា ស្ថានការណ៍កម្ពុជាបច្ចុប្បន្ន ដូចជាប៉ះពាល់ដល់ទឹកចិត្តពលរដ្ឋកម្ពុជាក្រោយការបោះឆ្នោតច្រើនជាងអ្វីផ្សេងទៀត។
«តែគ្រាន់តែប៉ះពាល់ខ្លាំងទៅលើផ្លូវចិត្តប្រជាពលរដ្ឋខ្លួនឯងតែម្តង ដោយសារតែគណបក្សទាំងពីរហ្នឹងមិនបានចូលធ្វើការក្នុងសភាជាមួយគ្នា ហើយសេចក្តី សម្រេចទាំងអស់ទៅជាឯកបក្យ ខុសហ្នឹងស្មារតីនៃរដ្ឋធម្មនុញ្ញ គោលការណ៍ប្រជាធិបតេយ្យ សេរី ពហុបក្យ»។
ទោះជាយ៉ាងណាក៏ដោយ លោកស្រីបានអះអាងថា គណបក្សកាន់អំណាចមាន បទពិសោធន៍ច្រើនក្នុងការបញ្ចប់ជម្លោះនយោបាយដើម្បីឲ្យភាគីទាំងពីរអាច ធ្វើការជាមួយគ្នាបាន។
«យ៉ាងណាមិញ គណបក្សទាំងពីរហ្នឹងត្រូវធ្វើការជាមួយគ្នា បម្រើជាតិក្នុងន័យហ្នឹង ហើយមិនអាចទាមទារថា ទេ មានតែខ្លួនឯងទេ មិនអាចទាមទារអញ្ចឹងបាន ទេ»។
លោកស្រីបានអះអាងថា កម្ពុជាត្រូវការពេលវេលាដើម្បីកសាងស្ថាប័នរដ្ឋរឹងមាំ ត្រូវការពេលវេលាដើម្បីយល់ដឹងអំពីប្រជាធិបតេយ្យ សេរីពហុបក្ស ត្រូវការការ ដោះស្រាយបញ្ហាដោយសន្តិវិធី ដោយមិនប្រើអំពើហិង្សាដូចអតីតកាលទៀត ត្រូវការឲ្យពលរដ្ឋ និងគណបក្សនយោបាយទុកចិត្តគ្នា ដែលរឿងនេះ លោកស្រី បញ្ជាក់ថា មិនអាចកើតឡើងភ្លាមៗទេក្នុងសង្គមដែលបែងចែកជាពីរនេះ។
លោកស្រីបានអះអាងថា អ្នកនយោបាយគួរត្រឡប់មកកាន់តុចរចាដើម្បីធ្វើឲ្យ មានឯកភាពជាតិ ហើយបញ្ចប់ការបែកបាក់។
«បើសិនណាបន្តឲ្យមានការបែកបាក់អញ្ចឹង វាធ្វើឲ្យប្រទេសយើងហ្នឹងមានភាព ទន់ខ្សោយ ត្រង់តែយើងចេះតែថា ប្រទេសដទៃ សាសន៍ដទៃគេមកលូកលាន់ក្នុងរឿងយើង។ តែយើងភ្លេចគិតថា យើងមិនត្រូវគ្នាបានជាយើងបង្កឱកាសឲ្យ គេអញ្ចឹង។ មេរៀនប្រវត្តិសាស្ត្រយើងហ្នឹងច្រើនដងហើយ ដដែលៗ»។
ការថ្លែងយ៉ាងដូច្នេះកើតឡើងក្រោយពេលដែលគណបក្សទាំងពីរនៅមានគម្លាត ចំពោះដំណោះស្រាយនយោបាយយ៉ាងធំ ហើយចំពេលដែលមានការចាប់ខ្លួន បេក្ខជនជាប់ឆ្នោតតំណាងរាស្ត្រ៧រូបនិងមន្ត្រីគណបក្សជំទាស់មួយរូប ដែល ចូលរួមបាតុកម្មដើម្បីសុំឲ្យបើកទីលានប្រជាធិបតេយ្យឡើងវិញកាលពីថ្ងៃអង្គារ ហើយដែលក្រោយមកមានអំពើហិង្សាធ្វើឲ្យមានមនុស្សរបួសយ៉ាងតិច៥០នាក់ ទាំង សន្តិសុខ និងក្រុមបាតុករនោះ។ ការចាប់ខ្លួននេះបង្កឲ្យមានប្រតិកម្មពីគណបក្សសង្គ្រោះជាតិដែលព្រមានមិនចរចាទៀតទេ រហូតទាល់តែមានការដោះលែងក្រុមមន្ត្រីរបស់ខ្លួនដោយឥតលក្ខខណ្ឌ។
ព្រះតេជគុណហុក សុវណ្ណ ព្រះចៅអធិការវត្តមួយក្នុងក្រុងម៉ុងរ៉េអាល់ ប្រទេស កាណាដា បានមានសង្ឃដីកាថា អ្នកនយោបាយកម្ពុជាគួរបញ្ឈប់ការប្រើល្បិចកិច្ចកលសម្លាប់គ្នា សម្រាប់តែការចំណេញដល់គណបក្យនោះ ហើយត្រូវតែវិលមកកាន់តុចរចាគ្នាវិញដើម្បីដោះស្រាយបញ្ហាជាតិរួមគ្នា ដោយសម្លេងតែមួយវិញ។
«សូមអំពាវនាវដែរ សូមឲ្យទាំងអស់គ្នា បើទាំងអស់គ្នាសុខចិត្តនៅជាខ្មែរ នៅក្នុង ប្រទេសដ៏តូចមួយនេះ ឲ្យបានគង់វង្សតទៅទៀត ត្រូវទាំងអស់គ្នាមានសតិ សម្បជញ្ញៈ ចំពោះផលប្រយោជន៍របស់ជាតិ ហើយកុំធ្វើតាមបរទេសណា ដែលញុះញង់ឲ្យខ្មែរបែកបាក់គ្នា»។
ក្រុមអង្គការអន្តរជាតិនិងជាតិ ហើយនឹងម្ចាស់ជំនួយមួយចំនួនក៏បានទទូចឲ្យ មានការដោះលែងក្រុមមន្ត្រីគណបក្សសង្គ្រោះជាតិឡើងវិញដែរ ដើម្បីឲ្យស្ថានការណ៍បែរទៅរកភាពប្រក្រតីវិញ ហើយបន្តកិច្ចចរចាគ្នាដើម្បីបញ្ចប់វិបត្តិនយោបាយ៕