ប្រទេសកម្ពុជាទទួលបានការសន្យាផ្តល់ទាំងកម្ចីនិងជំនួយឥតសំណងជាថ្មីពី ប្រទេសចិនសម្រាប់ឆ្នាំ២០១៥ តែក្រុមមន្ត្រីគណបក្សជំទាស់និងក្រុមអ្នកវិភាគខ្លះ ទាមទាររដ្ឋាភិបាលគួរធ្វើឲ្យកម្ចី និងជំនួយនេះមានតម្លាភាព ខណៈពេលដែល កម្ពុជាជំពាក់បំណុលបរទេសដ៏ច្រើនសន្ធឹកសន្ទាប់ ហើយពុំព្រមពង្រឹងយន្តការ ពង្រីកចំណូល និងបញ្ចប់ការខ្ចីបុលបរទេសនោះ។
លោកសុន ឆ័យ អនុប្រធានគណៈកម្មការទី២នៃរដ្ឋសភា ទទួលបន្ទុកសេដ្ឋកិច្ច ហិរញ្ញវត្ថុ និងជាតំណាងរាស្ត្រគណបក្សសង្គ្រោះជាតិ បានថ្លែងថា ការខ្ចី បុល លុយចិនគឺធ្វើឲ្យកម្ពុជាបាត់បង់ឯករាជ្យផ្នែកសេដ្ឋកិច្ច និងឈានទៅដល់ការកាត់ធនធានធម្មជាតិជាសំណង នៅពេលដែលកម្ពុជាក្រមិនអាចសងបំណុលបរទេសបាន។
«តែរំពឹងលុយគេ ជួយពីគេមកដើម្បីឲ្យយើងអាចនឹងគ្រប់គ្រងប្រទេសកើតហ្នឹង បានន័យថា យើងអាចបាត់បង់ឯករាជ្យផ្នែកសេដ្ឋកិច្ចមួយផ្នែក។ ទី២ ការជំពាក់ បុលគេ ហើយយកមកប្រើប្រាស់ទៅលើសមិទ្ធផលដែលមិនធានាគុណភាព ហើយមិនមានផ្តល់ជាផលផ្នែកសេដ្ឋកិច្ច ឧទាហរណ៍បើយើងយកលុយមកសង់ ជាអគារ ដូចជាកន្លងទៅ យកលុយទៅសង់អគារទីស្តីការគណៈរដ្ឋមន្ត្រីដែល ឯកឧត្តមសុខ អាន គាត់កាន់កាប់អគារនេះ គឺអស់ជិត៥០លានដុល្លារ ហើយ អគារនេះ អត់ជាអគារសេដ្ឋកិច្ច មកយកទៅរកស៊ីអីបានផលទេ។ ដូច្នេះធ្វើឲ្យយើង កាន់តែក្រ»។
លោកបន្តថា ចិនកំពុងយកចិត្តទុកដាក់លើរ៉ែដែកនៅព្រះវិហារ អាលុយមីញ៉ូមនៅមណ្ឌលគីរី និងប្រេងនៅសមុទ្រខ្មែរ។ ហើយអ្វីដែលកម្ពុជារំពឹងថា នឹងពង្រឹង សេដ្ឋកិច្ចតាមរយៈរ៉ែទាំងនេះ អាចនឹងបាត់បង់ទៅទៀត។
លោកអះអាងថា ជំនួយរបស់ចិនមានលក្ខណៈអាក្រក់បំផុត ដោយសារថា កម្ពុជាត្រូវផ្តល់ទៅឲ្យក្រុមហ៊ុនចិនធ្វើការសាងសង់ លើកម្រោងនានា ហើយការកំណត់តម្លៃសាងសង់គ្មានការត្រួតពិនិត្យ គ្មានការដេញថ្លៃឲ្យមានការធានាថា មានតម្លៃត្រឹមត្រូវនិងគុណភាពនោះទេ។
លោក សុខ ទូច សាកលវិទ្យាធិការនៃសាកលវិទ្យាល័យខេមរៈ បានអះអាងថា ជំនួយចិនឥតចំណងមែន តែមានបំណង។ ហើយជំនួយចិនខ្វះតម្លាភាព មាន ភាពស្មុគស្មាញច្រើន មិនដូចជាជំនួយមកពីប្រទេសផ្សេងៗទៀតនៅលោកខាង លិច ដែលគេទាមទាររឿងការគោរពសិទ្ធិមនុស្ស កែទម្រង់ប្រព័ន្ធយុត្តិធម៌ជាដើម។ លោកថា កម្ពុជាមិនគួរទទួលយកជំនួយចិនដែលតម្រូវឲ្យក្រុមហ៊ុនចិន យកគម្រោងទៅធ្វើខ្លួនឯងនោះទេ។ នេះជាបញ្ហា។
«អញ្ចឹងជំនួយចិនឃើញវា មានទំហំធំមែន ប៉ុន្តែទិដ្ឋភាព គុណភាពនៃជំនួយ យើងឃើញលំបាក ចំណុចទី១។ ចំណុចទី២ សម្រាប់ព្រះរាជាណាចក្រកម្ពុជា នៅពេលដែលត្រូវការអភិវឌ្ឍ ត្រូវការទ្រទ្រង់សេដ្ឋកិច្ច ត្រូវការបង្ហាញពីភាព រឹងមាំ វាត្រូវការជំនួយ តែជំនួយចិន យើងឃើញថា វាខ្វះតម្លាភាពក្នុងការដេញ ថ្លៃ ខ្វះតម្លាភាពក្នុងការបង្ហាញទៅសាធារណជន នៅក្នុងការប្រើប្រាស់ជំនួយនេះ»។
ក៏ប៉ុន្តែលោក ផៃ ស៊ីផាន អ្នកនាំពាក្យរបស់ទីស្តីការគណៈរដ្ឋមន្ត្រី បានការពារ រដ្ឋាភិបាលពីនយោបាយខ្ចីបុលបរទេស និងប្រាក់ជំនួយដោយលោកអះអាងថា៖
«នៅក្នុងការដឹកនាំដ៏ត្រឹមត្រូវ ហើយនឹងប្រុងប្រយ័ត្នបំផុតរបស់សម្តេចអគ្គមហា សេនាបតី តេជោ ហ៊ុន សែន គឺយើងមានរៀបចំអ្វីមួយដែលគេហៅថា ពិដាន នៃការគ្រប់គ្រងបំណុលសាធារណៈ។ ដូច្នេះយើងមានគម្រោងរបស់យើងត្រឹមត្រូវ ហើយអ្វីដែលយើងខ្ចីបុលពីគេមកគឺយើងយកទិសដៅខ្ចីនៅក្នុងលទ្ធភាពដែល យើងសងគេបាន។ អាហ្នឹងយើងអត់ធ្វើកិច្ចការខ្ជះខ្ជាយ ហើយយើងខ្ចីគេហ្នឹងគឺ ទៅតាមអ្វីដែលជាកំណើននៃផលិតផលក្នុងស្រុករបស់យើង»។
លោកបានបន្ថែមថា ពិភពលោក មិនថា តែកម្ពុជាទេ សម្បីតែស.រ.អា.ក៏ត្រូវការខ្ចីគេដើម្បីពង្រឹងសកម្មភាពផលិតកម្ម សេដ្ឋកិច្ចខ្លួន និងការអភិវឌ្ឍប្រទេសតាមរបៀបផ្សេងគ្នាដែរ។ ដោយឡែកកម្ពុជាត្រូវការពង្រឹងខ្លួនដំណាលគ្នា ដែលត្រូវ ក្លាយជាសមាជិកសេដ្ឋកិច្ចរួមរបស់អាស៊ាននៅឆ្នាំក្រោយនេះ។ឪ
«ដើម្បីឲ្យមានសមត្ថភាពប្រកួតប្រជែងនៅលើទីផ្សារជាមួយអាស៊ាន ក៏ដូចជាជា មួយនឹងអន្តរជាតិហ្នឹងដែរ គឺយើងត្រូវតែមានទំហំសេដ្ឋកិច្ចរបស់យើង ដែលជា មូលដ្ឋានគ្រឹះ។ កាលមុនយើងយកផ្លូវថ្នល់ ស្ពាន ទឹកភ្លើង ជាទិសដៅអាទិភាព រឿងនេះទី១។ ក៏ប៉ុន្តែនៅក្នុងគម្រោងរបស់យើងដើម្បីឲ្យមានភាពស្មើគ្នាជាមួយ ប្រទេសសមាជិកទាំងអស់ ទាំង៩ហ្នឹង យើងត្រូវដំឡើងអាទិភាពរបស់យើងទៀតគឺធនធានមនុស្ស»។
លោកនាយករដ្ឋមន្ត្រីហ៊ុន សែននៃគណបក្សគ្រប់គ្រងប្រទេសដែលកាន់អំណាច ជិត៣០ឆ្នាំ មានទំនាក់ទំនងល្អជាមួយប្រទេសចិន ដែលជាប្រទេសផ្តល់ជំនួយ និងកម្ចីច្រើនដល់កម្ពុជា និងជាប្រទេសដែលបោះទុនវិនិយោគនៅកម្ពុជាច្រើនផងដែរ។
ប្រទេសកម្ពុជាត្រូវការជំនួយបរទេសជិត១ពាន់លានដុល្លារស.រ.អា.ក្នុងមួយឆ្នាំៗ ដែលក្រុមមន្ត្រីគណបក្សជំទាស់ដូចជាលោកសុន ឆ័យ អះអាងថា កម្ពុជាអាច រកបានប្រាក់ចំណូលបន្ថែមចន្លោះពី១ពាន់ទៅ១ពាន់៥រយលានដុល្លារ។
«ការសិក្សាដែលយើងធ្វើដោយយកចិត្តទុកដាក់តាមលក្ខណៈបច្ចេកទេស យើង មានលទ្ធភាពប្រម្រូលប្រាក់ចំណូលជូនជាតិបានប្រមាណយ៉ាងហោចណាស់ក៏ ប្រមាណពី១០០០ទៅ១៥០០លានដុល្លារ ដោយមិនធ្វើតឹងតែងផង គ្រាន់តែធ្វើតាម នីតិវិធីមួយចំនួន ហើយមាននៅសល់ការបាត់បង់ចំណូលមួយចំនួនទៀត»។
លោកថ្លែងថា ចំណូលប្រមាណ១ពាន់៥រយលានដុល្លារនោះអាចរកបានដោយ ងាយស្រួល ចេញពីការពង្រឹង ការយកពន្ធពីប្រេងឥន្ធនៈជិត២លានតោន ដែល នាំចូលមកកម្ពុជាក្នុងមួយឆ្នាំ ហើយមានការគៃបន្លំពន្ធ ការបំបាត់ការចាយវាយ លើបុគ្គលិករដ្ឋមានតែឈ្មោះ ការលក់សំបុត្រចូលអង្គវត្ត កាស៊ីណូចំនួន៤៦កន្លែងជាដើម ដែលលោកថា នេះមិនទាន់គិតដល់ពន្ធដីសម្បទានសេដ្ឋកិច្ចរដ្ឋ ផង។
លោកថ្លែងថា កម្ពុជាជំពាក់បំណុលបរទេសជាង៩ពាន់លានដុល្លារមកដល់ពេល នេះ ដែលតម្រូវឲ្យប្រទេសនេះចាប់ផ្តើមសងបំណុលជាការប្រាក់ជាង១១០លាន ដុល្លារក្នុងមួយឆ្នាំៗ គឺពីឆ្នាំ២០១៥ទៅ ហើយលោកសុន ឆ័យមានចម្ងល់ចំពោះ លទ្ធភាពសងបំណុលនេះ នៅពេលកម្ពុជាចេះតែខ្ចីគេ គ្មានចំណូលលើស ឬប្រាក់សល់នោះ។
លោកសុខ ទូចបានអះអាងដែរថា កម្ពុជាមិនអាចមានលទ្ធភាពឈប់ខ្ចី បុលប្រាក់ និងទទួលជំនួយបរទេសទេ ដរាបណាប្រទេសកម្ពុជាពឹងលើចំណូល ពន្ធគយ តែផលិតផលរបស់ខ្លួននៅមានកម្រិតទាប ដែលមិនអាចបង្កើនការយក ពន្ធដាបាននោះ។
លោកភីធ័រ ម៉ាខ្វៃយ៍ (Peter Maguire) សាស្ត្រាចារ្យច្បាប់អាមេរិកាំងម្នាក់ ដែល ឃ្លាំមើលស្ថានការណ៍កម្ពុជានោះ បានថ្លែងថា លោកបានដឹងថា ថវិកាដែលបានពីការផ្តល់ជំនួយភាគច្រើនត្រូវបាត់បង់។
«ខ្ញុំមិនគិតថា រដ្ឋាភិបាលសមនឹងទទួលបានប្រាក់ជំនួយទេ។ ដូចលោកអ្នកដឹង ស្រាប់ហើយ គឺថា ប្រសិនបើថវិកាទាំងនោះសម្រាប់យកទៅអភិវឌ្ឍហេដ្ឋារចនា សម្ព័ន្ធរបស់ប្រទេស នោះជារឿងល្អប្រសើរណាស់ តែជារឿយៗ ថវិកាជំនួយមិនទៅដល់កន្លែងដែលវាគួរទៅនោះទេ»។
លោកថា អ្វីដែលរដ្ឋាភិបាលត្រូវធ្វើនោះគឺការបំបាត់អំពើពុករលួយ ដែលលោក ថា ជាកិច្ចការធំណាស់។
កម្ពុជាគ្រោងនឹងចំណាយជិត៤ពាន់លានដុល្លារសម្រាប់ឆ្នាំ២០១៥ខាងមុខ ដែល វិស័យការពារជាតិ និងសន្តិសុខនៅតែជាវិស័យអាទិភាព ហើយចំណាយលើវិស័យនេះកើនរហូតដល់ទៅ២៥ភាគរយ តែបញ្ហាអាទិភាពសង្គមមួយចំនួនដូចជាបញ្ហាអប់រំ និងសុខាភិបាល នៅតែមានកម្រិតទាប៕