បាងកក —
រុក្ខជាតិនិងសត្វជិត៤០០ប្រភេទត្រូវបានគេរកឃើញនៅតំបន់ទន្លេមេគង្គ ក្នុងឆ្នាំ២០១២ និង២០១៣ យោងតាមរបាយការណ៍ដែលទើបតែចេញផ្សាយរបស់មូលនិធិពិភពលោកសម្រាប់ធម្មជាតិ។ ការរកឃើញថ្មីនេះ ធ្វើឲ្យពូជសត្វនិងរុក្ខជាតិដែលរកឃើញថ្មីទាំងអស់មានសរុបជាង២០០០ប្រភេទក្នុងរយៈពេល១៧ឆ្នាំចុងក្រោយនេះ។ សត្វមួយចំនួនត្រូវបានគេរកឃើញនៅតាមកន្លែងនានាដែលបញ្ជាក់ពីកង្វះការគាំពារ។
អ្នកវិទ្យាសាស្រ្តនិយាយថា ក្នុងចំណោមពូជសត្វនិងរុក្ខជាតិថ្មីៗទាំងអស់ដែលបានកត់ត្រានៅក្នុងតំបន់អាស៊ីអាគ្នេយ៍ សត្វចាបមួយប្រភេទ(Orthotomus Chaktomuk) ត្រូវបានគេរកឃើញថា បានលាក់ខ្លួននៅក្នុងតំបន់ធម្មតាក្នុងរាជធានីភ្នំពេញ។ នាយកកម្មវិធីពូជសត្វតំបន់ទន្លេមេគង្គរបស់មូលនិធិពិភពលោកសម្រាប់ធម្មជាតិ លោក Thomas Gray មានប្រសាសន៍ថា សត្វចាបប្រភេទនេះដែលរកឃើញនៅកម្ពុជា គឺជាបក្សីថ្មីតែមួយប្រភេទគត់ ដែលដាក់បញ្ចូលក្នុងសត្វប្រភេទថ្មីក្នុងឆ្នាំ២០១២និង២០១៣នេះ។
«បក្សីប្រហែលជាប្រភេទសត្វដែលត្រូវបានគេសិក្សាយ៉ាងច្រើនបំផុតក្នុងចំណោមពូជសត្វនានានៅលើពិភពលោកនេះ ហើយពូជបក្សីថ្មីនេះ ដែលត្រូវបានរកឃើញនៅកន្លែងដែលមានចម្ងាយមិនដល់៥គីឡូម៉ែត្រពីកន្លែងដែលខ្ញុំកំពុងនិយាយជាមួយលោកនៅរាជធានីភ្នំពេញនេះ រស់នៅតាមដីល្បាប់ពីទឹកជំនន់នៅក្រៅរាជធានីភ្នំពេញ ដែលនេះពិតជាអស្ចារ្យណាស់»។
អ្នកសិក្សាពីសត្វល្មូននៃវិទ្យាស្ថានស្រាវជ្រាវសារមន្ទីរប្រទេសអូស្រ្តាលី លោកស្រី Jodi Rowley បានទទួលស្នាដៃពីការរកឃើញសត្វកង្កែបយក្សពណ៌បៃតងដែលអាចហើរបាន។ លោកស្រីនិយាយថាការរកឃើញនេះ គឺជាការដែលមិនរំពឹងទុក។
«ពួកយើងរកឃើញសត្វកង្កែបដែលអាចហើរបាននេះនៅកន្លែងដែលមិនរំពឹងទុក។ខ្ញុំកំពុងតែវាស់វែងព្រៃមួយកន្លែងដែលស្ថិតនៅមិនឆ្ងាយទីក្រុងហូជីមិញ ដែលជាទីក្រុងធំមួយក្នុងចំណោមទីក្រុងធំៗក្នុងតំបន់អាស៊ីអាគ្នេយ៍ ហើយខ្ញុំមិនរំពឹងថានឹងអាចរកឃើញអ្វីថ្មីនោះទេ។ ខណៈពេលដែលពួកយើងកំពុងដើរតាមផ្លូវចូលទៅក្នុងព្រៃស្រាប់តែឃើញមានសត្វកង្កែបពណ៌បៃតងធំមួយដែលអាចហើរបាន កំពុងអង្គុយលើកំណាត់ឈើនៅក្បែរផ្លូវលំមួយដែលស្ថិតនៅមិនឆ្ងាយប៉ុន្មានពីផ្លូវ មនុស្សម្នា និងក្របីជាច្រើន»។
ដំបូង លោកស្រី Rowley មិនបានដឹងថា ខ្លួនបានរកឃើញអ្វីថ្មីនោះទេ ដោយសារលោកស្រីគិតថា វាស្រដៀងនឹងសត្វកង្កែបយក្សដែលត្រូវបានគេរកឃើញរួចមកហើយ។ ប៉ុន្តែនៅពេលដែលលោកស្រីបានឃើញសត្វកង្កែបមួយប្រភេទទៀតនោះមួយឆ្នាំក្រោយ ទើបលោកស្រីធ្វើការសន្និដ្ឋានថាសត្វកង្កែបរបស់វៀតណាមដែលលោកស្រីធ្លាប់ឃើញនោះ គឺជាសត្វប្រភេទថ្មី។ លោកស្រីបានបញ្ជាក់ថា កន្លែងតែ២គត់ដែលសត្វកង្កែបប្រវែង១០សង់ទីម៉ែត្រទាំងនោះរស់នៅគឺនៅតាមវាលស្រែ និងតំបន់កសិកម្មផ្សេងទៀត។
«វាមិនអាចទៅរួចទេដែលសត្វកង្កែបទាំងនោះអាចឆ្លងកាត់វាលស្រែបាន ព្រោះ ពួកវារស់នៅលើដើមឈើ។ ពួកយើងមានការព្រួយបារម្ភអំពីការអភិរក្សសត្វកង្កែបទាំងនោះក្នុងរយៈពេលវែង នៅក្នុងព្រៃតំបន់ទំនាប២កន្លែងនេះ ដែលទទួលរងការគំរាមកំហែងយ៉ាងខ្លាំង។ នេះគឺជាកន្លែងតែមួយដែលសត្វរមាសបានដាច់ពូជនៅប្រទេសវៀតណាមកាលពីប៉ុន្មានឆ្នាំមុន។ ដូច្នេះ សត្វកង្កែបទាំងនោះទទួលរងការគំរាមកំហែងយ៉ាងខ្លាំង»។
វាមិនមែនជាប្រភេទសត្វដែលត្រូវបានគេរកឃើញថ្មីតែមួយគត់ ដែលទទួលរងការគំរាមកំហែងនោះទេ។ តំបន់ទន្លេមេគង្គ ស្ថិតក្នុងតំបន់ដែលទទួលរងការ គំរាមកំហែងដល់ជីវចំរុះខ្លាំងបំផុតទាំង៥នៅលើផែនដីនេះ។ លោក Thomas Gray នៃមូលនិធិពិភពលោកសម្រាប់ធម្មជាតិ មានប្រសាសន៍ថា ការអភិវឌ្ឍលឿននិងគ្មានចីរភាព គឺជាគ្រោះថ្នាក់មួយក្នុងចំណោមគ្រោះថ្នាក់ផ្សេងៗទៀតដែលសត្វនិងរុក្ខជាតិកំពុងប្រឈមមុខ។
«សត្វថ្មីមួយប្រភេទក្នុងចំណោមប្រភេទផ្សេងៗទៀតដែលទើបតែរកឃើញគឺសត្វកំប្រុកយក្សដែលអាចហើរបាននៅប្រទេសលាវ។ កំប្រុកយក្សនេះ ត្រូវបានគេរកឃើញនៅក្នុងផ្សារលក់សាច់សត្វព្រៃមួយកន្លែង ដែលបង្ហាញកាន់តែច្បាស់ពីការគំរាមកំហែងទៅលើសត្វប្រភេទនេះ តាមរយៈការកើនឡើងនៃការលក់សាច់សត្វព្រៃឆៅ និងផលិតផលសត្វព្រៃដ៏ប្រណិតជាច្រើនទៀត»។
ក្នុងចំណោមពូជសត្វនិងរុក្ខជាតិដែលបានរកឃើញកាលពីមុនឯទៀតដែលត្រូវបានកត់ត្រាក្នុងរបាយការណ៍មូលនិធិពិភពលោកសម្រាប់ធម្មជាតិ គឺសត្វដំរីទឹកត្រូវបានគេរកឃើញក្នុងឧទ្យានជាតិ២ ដែលឃ្លាតពីគ្នាចម្ងាយ១០០០គីឡូម៉ែត្រ ក្នុងប្រទេសវៀតណាម។ សត្វតុកកែឥន្ទធនូប្រវែងវែងដ៏កម្រមួយត្រូវបានរកឃើញនៅក្នុងប្រទេសកម្ពុជា។ សត្វពីងពាងគ្មានភ្នែកដំបូងបំផុតត្រូវបានរកឃើញក្នុងរូងភ្នំមួយក្នុងប្រទេសលាវ ហើយត្រីរ៉ស់ដែលអាចរស់លើដីបានជាច្រើនថ្ងៃត្រូវបានរកឃើញក្នុងប្រទេសវៀតណាម៕
ប្រែសម្រួលដោយ ហុង ចិន្តា
អ្នកវិទ្យាសាស្រ្តនិយាយថា ក្នុងចំណោមពូជសត្វនិងរុក្ខជាតិថ្មីៗទាំងអស់ដែលបានកត់ត្រានៅក្នុងតំបន់អាស៊ីអាគ្នេយ៍ សត្វចាបមួយប្រភេទ(Orthotomus Chaktomuk) ត្រូវបានគេរកឃើញថា បានលាក់ខ្លួននៅក្នុងតំបន់ធម្មតាក្នុងរាជធានីភ្នំពេញ។ នាយកកម្មវិធីពូជសត្វតំបន់ទន្លេមេគង្គរបស់មូលនិធិពិភពលោកសម្រាប់ធម្មជាតិ លោក Thomas Gray មានប្រសាសន៍ថា សត្វចាបប្រភេទនេះដែលរកឃើញនៅកម្ពុជា គឺជាបក្សីថ្មីតែមួយប្រភេទគត់ ដែលដាក់បញ្ចូលក្នុងសត្វប្រភេទថ្មីក្នុងឆ្នាំ២០១២និង២០១៣នេះ។
«បក្សីប្រហែលជាប្រភេទសត្វដែលត្រូវបានគេសិក្សាយ៉ាងច្រើនបំផុតក្នុងចំណោមពូជសត្វនានានៅលើពិភពលោកនេះ ហើយពូជបក្សីថ្មីនេះ ដែលត្រូវបានរកឃើញនៅកន្លែងដែលមានចម្ងាយមិនដល់៥គីឡូម៉ែត្រពីកន្លែងដែលខ្ញុំកំពុងនិយាយជាមួយលោកនៅរាជធានីភ្នំពេញនេះ រស់នៅតាមដីល្បាប់ពីទឹកជំនន់នៅក្រៅរាជធានីភ្នំពេញ ដែលនេះពិតជាអស្ចារ្យណាស់»។
អ្នកសិក្សាពីសត្វល្មូននៃវិទ្យាស្ថានស្រាវជ្រាវសារមន្ទីរប្រទេសអូស្រ្តាលី លោកស្រី Jodi Rowley បានទទួលស្នាដៃពីការរកឃើញសត្វកង្កែបយក្សពណ៌បៃតងដែលអាចហើរបាន។ លោកស្រីនិយាយថាការរកឃើញនេះ គឺជាការដែលមិនរំពឹងទុក។
«ពួកយើងរកឃើញសត្វកង្កែបដែលអាចហើរបាននេះនៅកន្លែងដែលមិនរំពឹងទុក។ខ្ញុំកំពុងតែវាស់វែងព្រៃមួយកន្លែងដែលស្ថិតនៅមិនឆ្ងាយទីក្រុងហូជីមិញ ដែលជាទីក្រុងធំមួយក្នុងចំណោមទីក្រុងធំៗក្នុងតំបន់អាស៊ីអាគ្នេយ៍ ហើយខ្ញុំមិនរំពឹងថានឹងអាចរកឃើញអ្វីថ្មីនោះទេ។ ខណៈពេលដែលពួកយើងកំពុងដើរតាមផ្លូវចូលទៅក្នុងព្រៃស្រាប់តែឃើញមានសត្វកង្កែបពណ៌បៃតងធំមួយដែលអាចហើរបាន កំពុងអង្គុយលើកំណាត់ឈើនៅក្បែរផ្លូវលំមួយដែលស្ថិតនៅមិនឆ្ងាយប៉ុន្មានពីផ្លូវ មនុស្សម្នា និងក្របីជាច្រើន»។
ដំបូង លោកស្រី Rowley មិនបានដឹងថា ខ្លួនបានរកឃើញអ្វីថ្មីនោះទេ ដោយសារលោកស្រីគិតថា វាស្រដៀងនឹងសត្វកង្កែបយក្សដែលត្រូវបានគេរកឃើញរួចមកហើយ។ ប៉ុន្តែនៅពេលដែលលោកស្រីបានឃើញសត្វកង្កែបមួយប្រភេទទៀតនោះមួយឆ្នាំក្រោយ ទើបលោកស្រីធ្វើការសន្និដ្ឋានថាសត្វកង្កែបរបស់វៀតណាមដែលលោកស្រីធ្លាប់ឃើញនោះ គឺជាសត្វប្រភេទថ្មី។ លោកស្រីបានបញ្ជាក់ថា កន្លែងតែ២គត់ដែលសត្វកង្កែបប្រវែង១០សង់ទីម៉ែត្រទាំងនោះរស់នៅគឺនៅតាមវាលស្រែ និងតំបន់កសិកម្មផ្សេងទៀត។
«វាមិនអាចទៅរួចទេដែលសត្វកង្កែបទាំងនោះអាចឆ្លងកាត់វាលស្រែបាន ព្រោះ ពួកវារស់នៅលើដើមឈើ។ ពួកយើងមានការព្រួយបារម្ភអំពីការអភិរក្សសត្វកង្កែបទាំងនោះក្នុងរយៈពេលវែង នៅក្នុងព្រៃតំបន់ទំនាប២កន្លែងនេះ ដែលទទួលរងការគំរាមកំហែងយ៉ាងខ្លាំង។ នេះគឺជាកន្លែងតែមួយដែលសត្វរមាសបានដាច់ពូជនៅប្រទេសវៀតណាមកាលពីប៉ុន្មានឆ្នាំមុន។ ដូច្នេះ សត្វកង្កែបទាំងនោះទទួលរងការគំរាមកំហែងយ៉ាងខ្លាំង»។
វាមិនមែនជាប្រភេទសត្វដែលត្រូវបានគេរកឃើញថ្មីតែមួយគត់ ដែលទទួលរងការគំរាមកំហែងនោះទេ។ តំបន់ទន្លេមេគង្គ ស្ថិតក្នុងតំបន់ដែលទទួលរងការ គំរាមកំហែងដល់ជីវចំរុះខ្លាំងបំផុតទាំង៥នៅលើផែនដីនេះ។ លោក Thomas Gray នៃមូលនិធិពិភពលោកសម្រាប់ធម្មជាតិ មានប្រសាសន៍ថា ការអភិវឌ្ឍលឿននិងគ្មានចីរភាព គឺជាគ្រោះថ្នាក់មួយក្នុងចំណោមគ្រោះថ្នាក់ផ្សេងៗទៀតដែលសត្វនិងរុក្ខជាតិកំពុងប្រឈមមុខ។
«សត្វថ្មីមួយប្រភេទក្នុងចំណោមប្រភេទផ្សេងៗទៀតដែលទើបតែរកឃើញគឺសត្វកំប្រុកយក្សដែលអាចហើរបាននៅប្រទេសលាវ។ កំប្រុកយក្សនេះ ត្រូវបានគេរកឃើញនៅក្នុងផ្សារលក់សាច់សត្វព្រៃមួយកន្លែង ដែលបង្ហាញកាន់តែច្បាស់ពីការគំរាមកំហែងទៅលើសត្វប្រភេទនេះ តាមរយៈការកើនឡើងនៃការលក់សាច់សត្វព្រៃឆៅ និងផលិតផលសត្វព្រៃដ៏ប្រណិតជាច្រើនទៀត»។
ក្នុងចំណោមពូជសត្វនិងរុក្ខជាតិដែលបានរកឃើញកាលពីមុនឯទៀតដែលត្រូវបានកត់ត្រាក្នុងរបាយការណ៍មូលនិធិពិភពលោកសម្រាប់ធម្មជាតិ គឺសត្វដំរីទឹកត្រូវបានគេរកឃើញក្នុងឧទ្យានជាតិ២ ដែលឃ្លាតពីគ្នាចម្ងាយ១០០០គីឡូម៉ែត្រ ក្នុងប្រទេសវៀតណាម។ សត្វតុកកែឥន្ទធនូប្រវែងវែងដ៏កម្រមួយត្រូវបានរកឃើញនៅក្នុងប្រទេសកម្ពុជា។ សត្វពីងពាងគ្មានភ្នែកដំបូងបំផុតត្រូវបានរកឃើញក្នុងរូងភ្នំមួយក្នុងប្រទេសលាវ ហើយត្រីរ៉ស់ដែលអាចរស់លើដីបានជាច្រើនថ្ងៃត្រូវបានរកឃើញក្នុងប្រទេសវៀតណាម៕
ប្រែសម្រួលដោយ ហុង ចិន្តា